«Сувар» хаҫат ҫумӗнчи литпӗрлешӳ ертӳҫи Евгений Турхан «Сувар» хаҫатра «Пӗр роман — икӗ типографире» рецензи пичетлесе кӑларчӗ. Унта Николай Сорокинӑн «Тӑлӑх арӑм минтерӗ» романӗ пирки сӑмах пуҫарнӑ. «Чӑваш халӑх сайтӗнче» пичетленнӗ «Ҫакӑ-и илемлӗ литература?» статьяпа танлаштарсан асӑннӑ кӗнекене пачах урӑх хак панӑ.

«Ҫак кунсенче Шупашкарти икӗ типографире – Чӑваш кӗнеке издательствинче тата «Ҫӗнӗ вӑхӑтра» – пӗр харӑс Николай Сорокинӑн «Тӑлӑх арӑм минтерӗ» ятлӑ «савнисен романне» пичетлесе кӑларчӗҫ. 1000-шер экземплярпа. Халӗ вырӑсла вариантне пичете пама хатӗрлеҫҫӗ. Хусанта пурӑнакан ҫыравҫа пысӑк хак параҫҫӗ».

Тӳрех каласа хӑварар: Чӑваш кӗнеке издательстви типографи мар, пичете хатӗрленӗ кӗнекесене вӑл тӗрлӗ типографине парса пичетлет. Ҫакна Евгений Турхан хӑйӗн «Каганлӑх тӗпренчӗкӗ» кӗнекине уҫса пӑхсан та пӗлме пултарнӑ. Роман тухнӑ кӑна-ха, вулакансен аллине те лекеймен, апла пулин те ӑна пысӑк хак параҫҫӗ иккен.

Малалла...

«Тытса вулас килсе тӑракан кӗнекем пур — мехелӗ ҫитеймерӗ-ха», — ҫапла хыпарланӑ Марина Карягина тележурналист, поэт тата драматург паян Фейсбукра. Кӗнеке авторне курсанах тата ӑна кам хатӗрленине пӗлсенех хамӑн та ҫав туйӑмах ҫуралчӗ.

«Ӑна уҫсан, автограф курӑнса каяссӑн туйӑнать. Ҫук ҫав, аллине тытса ӗлкӗреймерӗ Иосиф хӑйӗн пӗртен-пӗр кӗнекине...», — ҫапларах хакланӑ Марина Карягина кӗнекене.

«Чи малтанах — тав Борис Чиндыкова. Пухса, хатӗрлесе кӑларнӑшӑн. Тайма пуҫ Николай Лукианова — пичетлеме кӗмӗлпе кӑмӑл тупнӑшӑн.

Борис пек, Иосиф пек ӑслӑ та тарӑн шухӑшлӑ, пултаруллӑ та ирӗк вӑйлӑ чӑвашӑн ӗҫӗпе паллашмассерен хама хам саспа каласа ярап: «Пӗтмелли халàх мар ку...», — Карягина каланӑ кашни сӑмахпа килӗшес килет.

Ҫӗнӗ кӗнекене Иосиф Дмитриев-Трерӑн (йывӑр тӑпри ҫӑмӑл пултӑр) ӗҫӗсем кӗнине вулакан ӑнланчӗ пулӗ.

Улатӑрти халӑх ташӑ ансамблӗ 45 ҫул тултарнине паллӑ тунӑ. Паян коллектива Ирина Хромченко ертсе пырать. Ушкӑн хулари тӗрлӗ мероприятие ҫеҫ мар, республикӑри тата Раҫҫейри конкурссене пӗр вӗҫӗм хутшӑнать. Улатӑрти культура ҫуртӗнчи ытти ушкӑнпа та туслӑ ҫыхӑну тытать.

Улатӑр хулин администрацийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, халӑх ташӑ ушкӑнӗн 45 ҫулхине вырӑнта пурӑнакансем йышлӑн пухӑннӑ. Унтисем ку ушкӑна пӗлмен ҫын та ҫук тесе ӗнентереҫҫӗ.

Коллектива саламлама хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Юрий Боголюбов та ҫитнӗ. Вӑл ушкӑна пысӑка хурса хакланӑ, ӑшӑ сӑмахсемпе хавхалантарнӑ. Пуҫлӑх ансамбль ертӳҫисене ҫамрӑксене ташӑ ӳнерӗпе туслаштарнӑшӑн тав тунӑ. Ушкӑна Юрий Боголюбов ташӑ тумӗ парнеленӗ.

Чӑваш Енӗн Цифра аталанӑвӗн, информаци политикин, массӑллӑ коммуникацисен министерстви чӑвашла ҫыракан авторсен ал ҫырӑвӗсене конкурса йышӑнма тытӑнӗ.

Ҫулсерен иртекен пултарулӑх ӑмӑртӑвӗ пирки ведомство иртнӗ уйӑхӑн 11-мӗшӗнчех пӗлтернӗччӗ. Кӗҫех документсене йышӑнма пуҫлӗҫ. Ача-пӑчапа ҫамрӑксем валли ҫырнӑ ал ҫырусене ҫак уйӑхӑн 15--мӗшӗнчен тытӑнса ҫу уйӑхӗн 30-мӗшӗ таран пухӗҫ. Вӗсене Цифра аталанӑвӗн, информаци политикин, массӑллӑ коммуникацисен министерствинчи 2-мӗш пӳлӗме (вӑл Шупашкарти Президент бульварӗнчи 10-мӗш ҫуртра вырнаҫнӑ) кӗртсе памалла. Ӗҫсене чӳк уйӑхӗн 1-мӗшӗччен пӗтӗмлетмелле.

Ал ҫырусене виҫӗ номинаципе хаклӗҫ. Шкул ҫулне ҫитмен тата кӗҫӗн классенче вӗренекенсем валли чи лайӑх хайлав ҫырнӑ автора 50 пин тенкӗ преми лекӗ, вӑтам шкул ҫулӗнчисем тата аслӑ шкул ҫулсенчисем валли ҫырнишӗн — 75 пиншер тенкӗ пӗрер преми. Ҫапла вара виҫӗ автора пурӗ виҫӗ преми тивӗҫӗ.

Чӑваш кӗнеке издательствинче Елен Нарпи ҫыравҫӑн «Хӗл лариччен» кӗнеки пичтеленнӗ. Ҫӗнӗ ӗҫе Ольга Иванова редакциленӗ, художникӗ – Ирина Калентьева.

Кӗнекене Елен Нарпин тӗрлӗ ҫулта ҫырнӑ повеҫӗсемпе калавӗсем кӗнӗ. Чӑваш кӗнеке издательствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, автор кӑмӑл-сипет ыйтӑвне хускатнӑ май этем чунӗ ырӑпа усал хушшинче пӗрмай кӗрешнине кӑтартса панӑ.

«Хӗл лариччен» повеҫре, акӑ, Эллинӑпа Сергей юратӑвӗ ҫинчен ҫырса кӑтартнӑ. Хӗр каччӑна шкулта вӗреннӗ вӑхӑтрах килӗштернӗ. Юрату хӗтӗртнипе вӑл каярах ӗҫре те ҫитӗнӳ тӑвать.

Хӑйӗн хӑш-пӗр калавӗнче автор сӑнарсен пурнӑҫне темле вӑй витӗм кӳнине те палӑртнӑ.

Елен Нарпин ҫӗнӗ кӗнекине аслӑ ҫулсенчи шкул ачисемпе аслисем валли ҫырнӑ. «Хӗл лариччен» тиражӗ — 1000 экземпляр.

Чӑваш Ене Раҫҫейри тата ют ҫӗршывсенчи ҫамрӑк журналистсемпе кинематографистсем пуҫтарӑнӗҫ. Ҫу уйӑхӗн 1-5-мӗшӗсенче Ҫамрӑксен массӑллӑ информаци хатӗрӗсен тата киностудисен «Волжские встречи» (чӑв. Атӑлҫи тӗл пулӑвӗсем) пӗтӗм тӗнчери 30-мӗш фестивалӗ иртӗ. Мероприятие Раҫҫейӗн тӗрлӗ кӗтесӗнчи хастар ҫамрӑксем ҫеҫ мар, Беларуҫрен, Казахстанран, Украинӑран тата Молдовӑран килсе ҫитмелле.

Чӑваш Енӗн Цифра аталанӑвӗн, информаци политикин тата массӑллӑ коммуникацисен министерствинче 450-а яхӑн ҫамрӑк килме пулнине пӗлтереҫҫӗ. Вӗсем хушшинче — аслӑ классенче вӗренекенсем тата студентсем. Вӗсемпе ӑсталӑх класӗсене медиаотрасльти паллӑ экспертсем ирттерӗҫ. Сӑмахран, «Русский репортер» журналӑн тӗп редаткорӗ Виталий Лейбин, «Карусель» тата «Дисней» телеканалсен режиссерӗ Антон Михалев, Молдавинче ӗҫлесе пурӑнакан, ҫынна аталанма тата лидер пулма хӑнӑхтаракан Марчел Паскаль тренер, М.В. Ломоносов ячӗллӗ МПУри журналистика факультечӗн преподавателӗ, «Моя Планета» телеканал ертӳҫи Роман Лобашов.

Ҫу уйӑхӗн пуҫламӑшӗнчи икӗ кун Шупакшар ҫыннисемпе хула хӑнисене экскурсие чӗнеҫҫӗ. Маршрута «Нарспи. Истории и легенды» (чӑв. Нарспи. Истори тата халапсем) ят панӑ. Ӑна республикӑн тӗп хулин администрацийӗпе Шупашкарти Музейпа туризм центрӗ шухӑшласа кӑларнӑ. Шупашкарӑн историлле пайӗпе утса иртес кӑмӑллӑ кирек епле ҫын та унта хутшӑнайӗ.

Шупашкарӑн кун-ҫулӗпе, чӑваш халӑх историйӗпе, К. Ивановӑн вилӗмсӗр поэмипе, чӑваш туйӗн йӑли-йӗркипе тата ыттипе ҫывӑхрах паллашас тесен ҫу уйӑхӗн 1 тата 2-мӗшӗсенче Шупашкарти Хӗрлӗ лапамри Константин Иванов палӑкӗ патӗнче 11 сехетре кӗтеҫҫӗ. Маршрута профессионал гид ертсе пырӗ. Ҫула тухнисене кӑсӑклантаракан ыйтусене те вӑл уҫӑмлатма пулӑшӗ.

ЧР Патшалӑх премине илме тӑратнӑ

«История чувашской литературы XX века. Часть 1. 1900–1955 годы» (2015 ҫ.); «История чувашской литературы XX века. Часть 2. 1956–2000 годы» (2017 ҫ.) тӗпчев ӗҫӗ чӑннипех те сумлӑ. 850 ытла страницӑра тӑван илемлӗ сӑмахлӑхӑн иртнӗ ӗмӗрти аталанӑвне туллин те анлӑн тишкерсе кӑтартнӑ тени пӗртте ӳстерсе калани мар. Иртнӗ тапхӑрта чӑваш литературине камсем тӗпченӗ? Тӗпчев ӗҫӗн тытӑмӗ мӗнле? Вулакансем патне ҫитнӗ ҫак ӗҫе пурнӑҫлама камсем хутшӑннӑ? Ҫак тата ытти ыйтусене монографи концепцийӗн авторӗсенчен пӗри, филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, ЧПГӐИ ӑслӑлӑх ертсе пыракан ӗҫтешӗ Виталий Григорьевич Родионов профессор хуравлать.

– Виталий Григорьевич, палӑртса хӑварни ытлашши пулмӗ: Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ (ЧПГӐИ) кӑларнӑ 2 томлӑ кунашкал монографи Урал-Атӑл тӑрӑхӗнчи вырӑс мар халӑхсен пӗрин те ҫук.

– Чӑнах та, пирӗнпе кӳршӗллӗ е инҫетерех тӗпленсе пурӑнакан халӑхсем ҫакнашкал тӗпчевсем кӑларайман-ха. Мӗншӗн? Ку ыйтӑва пирӗн хуравламалла мар.

Малалла...

Николай Николаев депутат

Ака уйӑхӗн 10-мӗшӗнче пирӗн республикӑра «Ачана чӑвашла кӗнеке парнеле» акци пуҫланнине эпир пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер, ӑна йӗркелеме Чӑваш Патшалӑх Канашӗн Ертӳҫи Альбина Егорова сӗннӗччӗ. Ыр кӑмӑллӑх акцийӗ ӗнер, Чӑваш чӗлхи кунӗнче, вӗҫленчӗ.

Акцие хутшӑннӑ май Альбина Егоровна Шупашкар районӗнчи Кӑшавӑш ачисемпе тӗл пулнӑ. Унта вӗренекенсем валли вӑл чӑвашла кӗнекесем илсе кайнӑ. ЧР парламенчӗн Экономика политики, агропромышленность копмлексӗн тата экологи комитечӗн ертӳҫи Сергей Павлов Вӑрнарти 2-мӗш шкулта вӗренекен 11-мӗш классемпе курнӑҫнӑ. ЧР парламенчӗн Бюджет, финанс тата налук енӗпе ӗҫлекен комитечӗн ертӳҫин ҫумӗ Елена Николаева Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Октябрьскинчи шкулта 8-мӗш тата 10-мӗш классенче ӑс пухакансемпе тӗл пулнӑ. Николай Курчаткин Ҫӗрпӳри 1-мӗш тата 2-мӗш, Кӑнарти шкулсенче пулнӑ.

Акцие ҫавӑн пекех Федерацин травматоллоги, ортопеди тата эндопротезировани центрӗн тӗп врачӗ Николай Николаев, ЧР парламенчӗн ертӳҫин ҫумӗ – Бюджет, финанс тата налук енӗпе ӗҫлекен комитечӗн ертӳҫи Юрий Кислов, ЧНК президенчӗ Николай Угаслов, И.

Малалла...

«Асам» пӗтӗм чӑвашсен IV кинофестивалӗ иртнӗ май киносценарисен питчингне йӗркелеме йышӑннӑ. Кинофестиваль, аса илтерер, чӳк уйӑхӗн 11-15-мӗшӗсенче Шупашкарта пулӗ.

Ют ҫӗршыври тата хамӑр ҫӗршыври кинофестивальсене йӗркелекенсем питчингсене час-часах пуҫараҫҫӗ. Чӑвашсен ун пекки пулманччӗ-ха.

«Асам» питчинг вӑхӑтӗнче киносценари авторӗсен ӗҫӗсене хӑтлӗҫ. Ҫӗнтерӳҫӗ кинопроект авторне укҫа-тенкӗллӗ усламҫӑ е пӗр-пӗр организаци кино ӳкерме пулӑшӗ. Питч 5 минутран вӑрӑм пулмалла мар. Ӑна ирттерни чӑваш кинематографне аталанма пулӑшас тӗллевӗллӗ.

«Асам» питчингӑн мӗнпур условийӗпе Чӑваш Республикинчи кинематографсен пӗрлешӗвӗн сайтӗнче тӗплӗнрех паллашма пулать. Унта конкурсӑн положенине, регламентне, заявлени-анкетине вырнаҫтарнӑ.