Куҫма Турхан ҫыравҫӑ

Кӑҫалхи юпа уйӑхӗн 8-мӗшӗнче паллӑ чӑваш ҫыравҫи, пурте пӗлекен «Сӗве Атӑла юхса кӗрет» роман тата ытти хайлав авторӗ Куҫма Турхан ҫуралнӑранпа пӗр ӗмӗр ҫитрӗ. Ҫав ятпа ыран Чӑваш наци вулавӑшӗнче «Сӗм авал пулнине чӗртекен» ятпа литертаура каҫӗ иртӗ.

Куҫма Турхана эпӗ ҫыравҫӑ пек кӑна паллаштартӑм та, анчах вӑл калем ӑсти кӑна пулман. Вӑл — куҫаруҫӑ та. К. Иванов ячӗллӗ патшалӑх премине те, кам та кам пулӗ те, анчах вӑл тивӗҫлипех тивӗҫнӗ (тавталогие юри усӑ курнине вулакан ӑнланчӗ-тӗр).

Историлле проза ӑстин паллӑ хайлавӗсем шутӗнче «Йӑмраллӑ ял», «Кӗтне хӗрринче» тата ыттисене кӗртме пулать.

Хӑйсен ентешне каҫалсем асра тытса уяв каҫе йӗркелес тенӗ. Ҫав шутра вӑл тӑрӑхри ентешлӗхе те палӑртмалла.

Литература каҫӗ 15 сехетре пуҫланӗ.

Министр ҫумӗ пулнӑ Надежда Осипова

Ӗнертенпе Чӑваш Республикин Сывлӑх сыхлав министрӗн ҫумне Надежда Осиповӑна ӗҫрен хӑтарнӑ. Тивӗҫлӗ хушӑва республикӑн премьер-министрӗ Иван Моторин алӑ пусса ҫирӗплетнӗ.

Надежда Осипована ӗҫрен хӑтариччен Татьяна Богдановӑна ӗҫрен хӑтарасси пирки хушу кӑларнӑ. Анчах ӑна каярах ЧР сывлӑх сыхлав министрӗн пӗрремӗш ҫумне лартнӑ.

Кӑҫалхи юпа уйӑхӗнчен республикӑн правительствинче хӑш-пӗр улшӑну пулса иртрӗ. Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав тата социаллӑ аталану министерстви вырӑнне Сывлӑх сыхлав министерстви туса хучӗҫ. Ҫӗнӗ министерствӑра Алла Самойловӑна Светлана Ананьева ятлӑ ҫын ҫум пуканӗнче пулӑшса пырӗ. Ҫапла вара Чӑваш Енӗн сывлӑх сыхлав министрӗн Алла Самойлован виҫӗ ҫум тӑрса юлнӑ.

Маларах асӑннӑ Надежда Осипова пирки томографсене хаклӑпа туяннӑ тесе пӗр вӑхӑтра шӑв-шав ҫӗкленнӗччӗ, анчах вӑхӑт унтанпа нумай иртнӗ тесе ӗҫе кайран чарса лартнӑччӗ.

Константин Яковлев

Чӑваш Енӗн культура министрӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Константин Яковлев хӑй ертсе пыракан министерствӑра мар ҫак кунсенче. Вӑл Пушкӑртстана тухса кайнӑ. Ӗҫе пӑрахса мар. Унта ырантан виҫӗ кунлӑх форум уҫӑлать. Константин Яковлев ҫавӑнта хутшӑнӗ.

Пушкӑрстанӑн тӗп хулинче ырантан Евразири гуманизм форумӗ ӗҫлеме тытӑнӗ.

Ыран, раштавӑн 10-мӗшӗнче, «Поликультура инҫӗшӗнче патриотизма тата чӑтӑмлӑха, чӗлхе культурине, тӑван чӗлхене упраса хӑварасси тата аталантарасси» ятпа тӗнче шайӗнчи форум иртмелле. Унта пирӗн республикӑн культура министрӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Константин Яковлев та хутшӑнӗ.

Аса илтерер, Константин Яковлев — Тутарстан чӑвашӗ. Пирӗн республикӑра культура министрӗн тивӗҫне вӑл пурнӑҫлама тытӑнни пирки эпир хӑй вӑхӑтӗнче пӗлтернӗччӗ.

Ку паттӑр арҫын ача пирки унччен те ҫырнӑччӗ-ха. Ун ҫинчен пӗлтерме татах салтавӗ тупӑнчӗ. Нумаях пулмасть ӑна Мускавра чысланӑ.

Мускавра ҫынсен пурнӑҫне ҫӑлнисене чыс тунӑ. Вӗсен йышӗнче 4-ри Кирилл Яковлев та пулнӑ. Чыслав раштав уйӑхӗн 4-мӗшӗнче иртнӗ.

Кирилл 4 ҫулта кӑна-ха. Анчах вӑл пӗчӗк пулин те паттӑр ӗҫ тума ӗлкӗрнӗ. Вӑл ҫемйине пушартан ҫӑлнӑ.

Аса илтерер: ҫав кун Кирилӑн ҫемйи Канашран Шаккӑл яшне канма кайнӑ. Арҫын ача пуринчен те маларах вӑраннӑ та урама тухнӑ. Вӑл сарай тӑрринче явӑнакан ҫулӑма асӑрханӑ. Аптӑраса ӳкмен вӑл — тӳрех пурне те вӑратнӑ. Ҫакна пула никам та пушарта вилмен.

Кирила Мускавра «Герой ачасем» номинацире дипломпа чысланӑ.

Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Михаил Игнатьев паян Мускавра апатланни пирки Чӑваш Енӗн влаҫ органӗнсен официаллӑ порталӗнче пӗлтернӗ.

Пысӑк шайри пуҫлӑх ҫӗршывӑн тӗп хулине апат ҫиесшӗнех кайман-ха. Тата хырӑм выҫҫине ирттересшӗн ӑна-кӑна ҫыртса илни пирки мар-ха хыпарӗ.

Михаил Игнатьев Элтепер Мускавра «Транспорт эрни — 2015» мероприятие хутшӑннӑ май Раҫҫей Федерацийӗн транспорт министрӗ Максим Соколов йӗркеленӗ ӗҫлӗ ирхи апатланӑва хутшӑннӑ. Унта регионсен ертӳҫисем, патшалӑх влаҫ органӗсен представителӗсем тата та ытти официаллӑ ҫынсем пуҫтарӑннӑ.

«Транспорт эрнинче» тӳре-шара транспортпа ҫыхӑннӑ ыйтусене тишкерме тӗллев лартать-мӗн. Чӑваш Енре ку мероприятие Михаил Игнатьев Элтеперпе пӗрле ҫул-йӗрпе транспорт хуҫалӑхӗн министрӗ Владимир Доброхотов хутшӑнать.

Сӑнсем (20)

Хӗрлӗ Чутай районӗнче ҫывӑх вӑхӑтра райадминистраци пуҫлӑхне палӑртмалла. Район администрацине ертсе пынӑ Александр Башкировӑн полномочийӗ иртнӗ уйӑхра вӗҫленнӗччӗ. Ҫакӑн официаллӑ ӑнлантарӑвӗ — пуҫлӑха суйланнӑ хыҫҫӑн ку пукана йышӑнмалли вӑхӑт тухни.

Район администрацийӗсен пуҫлӑхӗсен кандидачӗсене конкурсра пӑхса тухаҫҫӗ. Конкурс комиссийӗн пайташӗсене Чӑваш Ен Элтеперӗ палӑртать. Комисси ырланӑ кандидата вырӑнти депутатсем пӑхса тухса хӑйсен шухӑшне палӑртса тивӗҫлӗ йышӑну тумалла.

Конкурс комиссине ӗнер Чӑваш ен Элтеперӗ палӑртнӑ. Йыша Чӑваш Патшалӑх Канашӗн икӗ депутачӗ: Олег Николаев тата Валерий Павлов — кӗнӗ. Унсӑр пуҫне йышра — Чӑваш Енӗн Тӗрӗслевпе шут палатин пуҫлӑхӗ Татьяна Минина.

40 ҫулти Сергей Викторов

Чӑваш Енӗн Патшалӑхӑн ӗҫлӗх службине ертсе пынӑ Сергей Викторова ку должноҫрен хӑтарни пирки маларах эпир пӗлтерсе ӗлкӗртӗмӗр-ха. Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Михаил Игнатьев алӑ пуснӑ Хушура ҫакӑн сӑлтавне ӑнлантарманччӗ. Анчах ӗнерех республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче, «Законодательство» ярӑмра, тепӗр Хушу пичетленчӗ. Ӑна Чӑваш Енӗн Министрсен Кабинечӗн пуҫлӑхӗ Иван Моторин алӑ пусса ҫирӗплетнӗ. Ҫав ӗҫлӗ хутра Сергей Викторова ЧР ӗҫ тата социаллӑ аталану министрӗн ҫумне лартасси пирки каланӑ.

Аса илтеретпӗр, ӗҫ биографине С. Викторов 1997 ҫулта Патӑрьел районӗнчи налук инспекцийӗнче пуҫланӑ. 2005 ҫулта ӑна Патӑрьел ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхне лартнӑ. Кайран темиҫе ҫул район администрацийӗнче ӗҫленӗ.

Пичет ҫурчӗ

Чӑваш Енӗн Пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсен патшалӑх комитечӗн (маларах вӑл министерство пулнӑччӗ, кайран, кӑҫалхи юпа уйӑхӗнче ӑна комитета куҫарни пирки Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ) ертӳҫин ҫумне палӑртнӑ. Ку хушӑва паян республикӑн Правительствин пуҫлӑхӗ Иван Моторин алӑ пусса ҫирӗплетнӗ. Комитет ертӳҫин ҫумӗ пулма Наталия Яхатинана шаннӑ.

Патшалӑхӑн ӗҫ тӑвакан органне Наталия Яхатина Чӑваш кӗнеке издательствинчен куҫса кайнӑ. Унта та Наталия Кимовна пӗчӗк вырӑн йышӑнман: директорӑн ҫумӗнче тӑрӑшнӑ.

Аса илтеретпӗр, Патшалӑх комитечӗ туса хунӑ хыҫҫӑн ведомствӑна Наталья Тимофеева ертсе пыма тытӑннӑччӗ. Кун пирки юпан 5-мӗшӗнче Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Хушу кӑларнӑччӗ.

Патшалӑхӑн ӗҫлӗх службин пуҫлӑхӗ пулнӑ Сергей Викторов

Чӑваш Енӗн Патшалӑхӑн ӗҫлӗх службине 40 ҫулти Сергей Викторов ертсе пыма тытӑннӑранпа вӑхӑт нумаях та иртмерӗ. Ӑна ҫак пукана шанни пирки эпир пӗлтернӗччӗ. Тивӗҫлӗ хушӑва республика Элтеперӗ пуш уйӑхӗн 21-мӗшӗнче алӑ пусса ҫирӗплетнӗччӗ. Ку тытӑмра Викторов 2011 ҫултанпа тӑрӑшма пуҫланӑччӗ. 2013 ҫулхи кӗркунне ӑна Ӗҫлӗх службин ертӳҫин ҫумӗ пулма лартнӑччӗ.

Халӗ вара Сергей Викторов Ӗҫлӗх службинчен кайнӑ. Хушӑва Михаил Игнатьев Элтепер алӑ пуснӑ.

Аса илтеретпӗр, ӗҫ биографине С. Викторов 1997 ҫулта Патӑрьел районӗнчи налук инспекцийӗнче пуҫланӑ. Тепӗр икӗ ҫултан вӑл Чӑваш патшалӑх университечӗн Патӑрьелти филиалӗне преподавателе, инженер-программиста куҫнӑ. Чӑваш Енӗн финанс министерствин Патӑрьел районӗнчи финанс расчечӗн автоматика тытӑмӗн программистӗнче те ӗҫленӗ. 2005 ҫулта ӑна Патӑрьел ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхне лартнӑ. Кайран темиҫе ҫул район администрацийӗнче ӗҫленӗ.

Йӗпреҫ районӗнче пурӑнакан Валентин Воронин пӗр самантра паттӑр евӗр пулса тӑрасса хӑй те шухӑшламан-тӑр. Хӑйӗн тыткаларӑшне вӑл, тепӗр тесен, паттӑрлӑх вырӑнне хумасть те. Анчах ӗҫтешӗсем ҫакна пысӑка хурса хакланӑ.

«Чӑвашэнерго» предприятин Йӗпреҫ районӗнчи электричество ҫыхӑнӑвӗнчи оперативлӑ тухса ҫӳрекен бригадинче ӗҫлекенскер вӑл чӳк уйӑхӗн 23-мӗшӗнче лавккара пулнӑ. Арҫын кӳлле путни пирки хӗрарӑм хурахлатса кӑшкӑрнине илтсе электромонтер лавккаран вӗҫтерсе тухнӑ та кӳлӗ патне чупнӑ. Пулӑ тытса ларакан этем ҫыранран 20–25 метрта путма пуҫланӑ. Электромонтер вырӑна пырса ҫитнӗ васкавлӑ пулӑшу машинипе пӗрле пулӑҫа вӗрен персе панӑ. Лешӗ ӑна ярса илсе шывран тухнӑ.

Валентин Воронин пирки ӗҫтешӗсем ырӑпа кӑна палӑртаҫҫӗ. Тӳрӗ чунлӑ, яваплӑ, пуҫаруллӑ тесе ырлаҫҫӗ. Электричество сетӗнче 20 ҫула яхӑн ӗҫлет. Ҫав хушӑра ӑна Промышленность тата энергетика министерствин Хисеп грамотипе те чысланӑ.