88 ҫула кайса чӑвашсен паллӑ хӗрарӑм ҫыравҫи Зоя Алексеевна Нестерова вилсе кайнӑ. Вӑл 1926 ҫулхи кӑрлачӑн 2-мӗшӗнче Красноармейски районӗнчи Анат Кушар ялӗнче ҫуралнӑ.
Зоя Нестерова Чӑваш патшалӑх педагогика институтӗнче вӗреннӗ. Нумай ҫул хушши Красноармейски тата Комсомольски районӗсенчи тата Магадан облаҫӗнчи шкулсенче вырӑс чӗлхипе литератури вӗрентсе пурӑннӑ. Литературӑри пӗрремӗш пичетленнӗ ӗҫӗ: «Малтанхи юрату» повесть. Вӑл «Ялав» журналта 1957 ҫулта пичетленнӗ. 1980-мӗш ҫулсенче ачасем валли «Чее мулкач» пичетлесе кӑларнӑ.
Чылай повесть ҫырнӑ вӑл: «Сивӗ хӗвел ҫӗршывӗнче», «Пулаймарӑм санӑн мӑшӑру» тата ытти те. Ун кӗнекисем: «Чее мулкач», «Ванюш курнӑ тӗлӗнтермӗшсем», «Ылтӑн пӗрчисем», «Арҫынсем те макӑраҫҫӗ».
Йывӑр тӑпри ҫӑмӑл пултӑр!
Паян, пушӑн 15-мӗшӗнче, Чӑваш халӑх ҫыравҫи Лаврентий Таллеров ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ.
Сывпуллашу вырсарникун Шупашкарти Граждансен урамӗнчи 19 ҫуртра («Ритуальные услуги» МУП) 14-15 сехетсенче пулӗ.
Таллеров Лаврентий Васильевич 1929 ҫулхи кӑрлачӑн 27-мӗшӗнче Нӗркеҫ ялӗнче (Комсомольски районӗ) ҫуралса ӳснӗ. 1976 ҫултанпа СССР ҫыравҫӑсен пӗрлешӗвӗн пайташӗ. Чӑваш халӑх ҫыравҫи (1988), Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ (1981). Чӑваш театрӗсенче вылякан тата ӗҫлекен артистсемпе режиссерсен пултарулӑхне тӑтӑш ҫутатса тӑнишӗн ӑна Ҫемен Элкер ячӗллӗ премине панӑ.
Лаврентий Васильевич Ҫӗнӗ Кипеҫри вӑтам шкулта вӗреннӗ. Ӗҫленӗ хушӑрах Елабугӑри (Тутарстан) библиотека техникумне пӗтернӗ. Нумай ҫул хушши районти «Октябрь ялавӗ» хаҫат редакторӗ пулнӑ. 1969 ҫулта Шупашкара куҫса килнӗ. Вунӑ ҫула яхӑн «Коммунизм ялавӗ» хаҫат редакцийӗн культура, литературӑпа ӳнер пайне ертсе пынӑ.
Паян ирхине, кӑрлачӑн 8-мӗшӗнче, пирӗнтен паллӑ историк Димитриев Василий Димитриевич уйрӑлса кайнӑ. Сывпуллашу кӑрлачӑн 10-мӗшӗнче Чӑваш патшалах гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче иртӗ. 10 сехетре илсе килӗҫ, 13 сехетре тӑван ялне пытарма кайӗҫ.
Димитриев Василий Димитриевич — паллӑ чӑваш историкӗ, истори ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, профессор (1970). Вӑл 1924 ҫулхи кӑрлачӑн 11-мӗшӗнче Ҫӗрпӳ районӗнчи Ҫӗрпӳел ялӗнче ҫуралнӑ.
1948 ҫулта Чӑваш патшалӑх педагогика институтӗнче пӗлӳ илнӗ хыҫҫӑн кӗҫӗн ӑслӑлӑх ӗҫченӗ пулса ӗҫленӗ. 1955 ҫулта Мускав патшалӑх университетӗнче асперантурӑра вӗренсе тухсан Чӑваш ӑслӑлӑхпа тӗпчев институчӗн (хальхи ЧГПӐИ) директор ҫумӗ, ӑслӑлӑх ҫыруҫи (1948–1968), директорӗ (1968–1988) пулса ӗҫленӗ. Ҫав вӑхӑтрах, 1967–1988 ҫулсенче, вӑл Чӑваш патшалӑх университетӗнче профессор пулнӑ.
Чылай хушӑ чирленӗ хыҫҫӑн ӗнер ҫут тӗнчерен паллӑ чӑваш композитор Александр Васильев уйрӑлса кайнӑ.
Сывпуллашу ыран, раштавӑн 9-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх филармонийӗнче пулӗ. Сывпулашма килес текенсем 9 сехете ҫитмелле.
Васильев Александр Георгиевич 1948 ҫулхи кӑрлачӑн 9-мӗшӗнче Тӑвай районӗнчи Тӑрмӑш ялӗнче ҫуралнӑ. 1967 ҫулта Павлов ячӗллӗ Шупашкарти музыка училищине вӗренсе пӗтернӗ. Малалла хайӗн пӗлӗвне Гнесинсен ячӗллӗ музыкӑпа педагогика патшалӑх институтӗнче ӳстернӗ.
Александр Васильевӑн паллӑ ӗҫӗсен шутне «Чакка» тата «Иван Яковлев» оперӑсем кӗреҫҫӗ. Кӗвӗ-ҫемӗ тӗпчевҫисем ҫавӑн пекех «Праздничная увертюра», «Токката», «Приношение Федору Павлову», «Бабье лето» симфонилле сочиненисене, «Уяв», «Алран кайми аки-сухи» кантатӑсене пысӑк хак панӑ. Паллӑ композитор юрӑсем те сахал мар кӗвӗленӗ — Петӗр Хусанкай, Петӗр Эйзин, Геннадий Юмарт, Иосиф Дмитриев-Трер сӑввисенчен юрӑсем хывнӑ.
Ӗнер, авӑнӑн 9-мӗшӗнче, производство йӗркелӳҫи, 1964-2007 ҫулсенче «Ланинская искра» колхозӑн председателӗнче вӑй хунӑ Аркадий Павлович Айдак вилсе кайнӑ.
Сывпуллашу ыран, авӑнӑн 11-мӗшӗнче, Етӗрне районӗнчи Тури Ачак ял клубӗнче 12:00-13:00 сехетсенче иртӗ.
Айдак Аркадий Павлович 1937 ҫулхи ҫӗртмен 7-мӗшӗнче Етӗрне районӗнчи Чурпайра ҫуралнӑ. 1961 ҫулта И.Я.Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагигика институчӗн историпе филологи факультечӗн вырӑс-чӑваш уйрӑмне пӗтерсе аслӑ пӗлӳ илнӗ. 1960 ҫулта ПСҪЛКС Чӑваш обкомӗн вӗренекен ҫамрӑксен инструкторӗ, 1961 ҫулта — ССКП Етӗрне райкомӗн пропагандисчӗ, ПСҪЛКСӑн Етӗрне райкомӗн пӗрремӗш секретарӗ пулнӑ. 1962 ҫулта «Ленинская искра» (чӑв. «Ленин хӗлхемӗ») колхозӑн пӗрремӗш парторганизацийӗн секретерӗнче тӑрӑшнӑ.
1964 ҫултанпа вара 43 ҫул «Ленинская искра» колхозӑн председателӗ пулса ӗҫленӗ.
Ӗнер, авӑнӑн 3-мӗшӗнче, пирӗнтен ӗмӗрлӗхе чӑваш халӑх ҫыравҫи, драматургӗ, филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Краснов Георгий Васильевич уйрӑлса кайрӗ.
Георгий Васильевич 1937 ҫулхи кӑрлачӑн 30-мӗшӗнче Етӗрне районӗнчи Йӗрхкасси ялӗнче ҫуралнӑ. Мӑн Явӑшри ҫичӗ ҫул вӗренмелли шкулта, Ҫӗрпӳ ял хуҫалӑх техникумӗнче, Мускав патшалӑх университечӗн журналистика факультетӗнче вӗреннӗ. Колхоз председателӗ, Чӑваш АССРӗн радиовещанипе телевидени комитечӗн тӗп редакторӗ тата председатель ҫумӗ пулнӑ. Чӑваш АССР ҪП правлениӗн председателӗ, «Тӑван Атӑл» журналӑн тӗп редакторӗ вырӑнӗнче ӗҫленӗ.
Юлашки ҫулсенче вӑл Чӑваш патшалӑх университетӗнчи журналистика факультечӗн профессорӗ пулса ӗҫлерӗ.
Георгий Краснов 20 ытла кӗнеке кӑларнӑ: «Кӑмӑл туртӑмӗ» (1973), «Ҫамрӑклӑх пӗрре килет» (1974), «Ӗмер тикӗс килмест» (1979), «Кавар» (2004), «Кӗвеҫекене кӗвӗ ҫиет», «Телей патне виҫӗ ҫухрӑм», «Ҫитетпӗр хӗрӗхе, иртетпӗр хӗрӗхрен», «Хӗрлӗ тюльпан» (2007), «Чипер хӗр ача Ксени» (2010) тата ыттисем.
«Хыпар» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, 2012 ҫулхи утӑн 17-мӗшӗнче чӑваш чӗлхин паллӑ тӗпчевҫи, филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ Анатолий Ермолаевич Горшков доцент пирӗнтен яланлӑхах уйрӑлса кайрӗ.
Анатолий Ермолаевич Горшков 1931 ҫулхи кӑрлачӑн 5-мӗшӗнче Муркаш районне кӗрекен Вускасси ялӗнче хресчен ҫемйинче кун ҫути курнӑ. 1938 ҫулта Сӑпайкассинчи пуҫламӑш шкулта, унтан Калайкассинчи ҫичӗ ҫул вӗренмелли, Ишлейри вӑтам шкулсенче ӑс пухать. 1949 ҫулхи кӗркунне Чӑваш патшалӑх педагогика институтне вӗренме кӗрет. Аслӑ шкула хӗрлӗ дипломпа пӗтернӗ хыҫҫӑн пӗр хушӑ Чӑваш патшалӑх кӗнеке издательствинче вӗрентӳпе педагогика литературин редакторӗнче ӗҫлет. 1954 ҫулта педагогика институчӗн аспирантурине вӗренме кӗрет. Ӑна пӗтернӗ хыҫҫӑн Анатолий Ермолаевич каллех издательствӑна таврӑнать, 1961-1965 ҫулсенче тӗп редакторта ӗҫлет.
Паян ЧНК вице-президентне, ЧПУ доцентне Валентин Абрамова юлашки ҫула ӑсатрӗҫ. Пирӗнтен вӑл ытларикун, ҫӗртмен 4-мӗшӗнче, уйрӑлса кайрӗ. Сывпуллашу ЧНК ҫурчӗ умӗнче иртрӗ. 10-12 сехет хушшинче Воробьев композиторсен урамӗнчи ҫурт умӗ халӑхпа лӑк тулли тулчӗ. Юлашки ҫула ӑсатма наци конгресӗнчи ӗҫтешӗсем, Чӑваш патшалӑх университечӗн преподавателӗсемпе студенчӗсем, чӑвашлӑхшӑн тӑрӑшакан хастарсем, ҫывӑх юлташӗсем пухӑнчӗҫ.
Чӑн та, Валентин Александровича ҫухатни питӗ те кӗтмен хыпар пулчӗ. 53 ҫулхи вӑй питти арҫын, чӑвашлӑхшӑн ҫунакансенчен пӗри. Шел, чӗри вӑхӑтсӑр тапма чарӑннӑ (пусмапа хӑпарнӑ чухне инфаркта пула персе аннӑ, пуҫӗпе ҫапӑннӑ; килӗнче хӑй кӑна пулнӑ, тепӗр кунне ҫеҫ ун виллине шӑллӗ тупнӑ; тухтӑрсем лартнӑ диагноз — чӗре ӗҫӗ пӳлӗнни /выр. острая сердечная недостаточность/).
Валентин Абрамова Канаш районӗнчи тӑван ялӗнче пытарчӗҫ — Кӑшнаруйра.
Сӑнсем (29)
Паян ЧНК вице-президенчӗ Валентин Абрамов вилсе кайнӑ.
Сывпуллашу ыран, ҫу уйӑхӗн 6-мӗшӗнче, ЧНК ҫурчӗ умӗнче иртӗ. 10 сехет тӗлне пымалла. Кайран тӑван ялне, Кӑшнаруя, пытарма илсе кайӗҫ.
Валентин Александрович Абрамов 1958 ҫулхи чӳкӗн 1-мӗшӗнче Канаш районӗнчи Кӑшнаруй ялӗнче ҫуралнӑ. Кӑшнаруй шкулӗнче 8 класс пӗтернӗ, Чурачӑк шкулӗнче 11 класлӑ пӗлӳ илнӗ. 1977-82 ҫулсенче И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУ-ра аслӑ пӗлӳ илнӗ. 1983 ҫултанпа университетӑн чӑваш филологипе культура факультетӗнче студентсене вӗрентнӗ.
Валентин Александрович филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, доцент. Ӑна чылай хисеп хучӗсемпе, тав ҫырӑвӗсемпе, «ВДНХ СССР ҫамрӑк хутшӑнаканӗ» медальпе чысланӑ.
Ӗнер, акан 8-мӗшӗнче Шупашкарта зоологи шкулне пуҫаракан, паллӑ ӑсчах-зоолог Иван Михайлович Олигер пирӗнтен уйрӑлса кайрӗ.
Иван Олигер 1909 ҫулхи авӑнӑн 8-мӗшӗнче Чулхула облаҫӗнчи Воротынец районне кӗрекен Каменка ялта ҫуралнӑ. Вӑл зоологие вӗренмелли кӗнекесен авторӗ пек паллӑ. Ҫавӑн пекех чылай статья, чылай ӑслӑх кӗнеки пичетлесе кӑларнӑ.
Унӑн вӗрентӳ сукмакӗ 1939 ҫулта Ленинградри патшалӑх университечӗн биологи факультетӗнче пӗлӳ илнинчен пуҫланнӑ. Чи малтанах вӑл Мӑкшӑ патшалӑх заповедникӗнче ӑслӑлӑх ӗҫченӗ пулса ӗҫленӗ. Кайран, вӑрҫӑран таврӑнсан (1946-1951), кун-ҫул сукмакӗ Вологдӑпа Ярӑслав облаҫӗсен тӑрӑхӗнче вырнаҫнӑ Дарвин ячӗллӗ заповеднике илсе ҫитернӗ. 1951 ҫулта Иван Михайлович Шупашкара лекнӗ, кунти И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика институтӗнче зоологи кафедрин заведующийӗ ӗҫне тума пуҫланӑ. Кунта вара вӑл мӗн тивӗҫлӗ канӑва тухичченех тӑрмашнӑ — 1979 ҫулчченех.
Иван Михайлович Олигерпа ыран, акан 10-мӗшӗнче сывпуллашӗҫ, 12-14 сехетсем хушшинче. Хусанкай ячӗллӗ КК пымалла (ҫапла пулас).
+6.3 °C