Чӑваш Енӗн телерадиокомпанине хӑйӗн пурнӑҫӗн 47 ҫулне халалланӑ Вячеслав Телятов телеооператор пурнӑҫран уйрӑлнӑ.
Чулхула облаҫӗнче ҫуралнӑскер пирӗн республикӑна 24-ра килнӗ. Вӑл кинооператорта та тӑрӑшнӑ. Хӑйӗн ӗмӗрӗнче Чӑваш Енри мӗн чухлӗ паллӑ ҫынна ӳкермен-ши! Унӑн ӗҫтешӗ, Зинаида Паршагина тележурналист пӗлтернӗ тӑрӑх, Вячеслав Телятов тӑрӑшнипе утмӑла яхӑн спектаклӗн телеверсине куракан патне ҫитернӗ. Мӗнпур ӗҫ телекомпанин фондӗнче упранать. 1980 ҫулта Мускавра иртнӗ Олимпиадӑна та вӑл ӳкернӗ.
Иртнӗ ӗмӗрӗн 70-мӗш ҫулӗсенче Вячеслав Телятов кинокомплекс пуҫлӑхӗ пулнӑ. «Штатив 350 килограмм таятчӗ, камера – 150 килограмм ытла. Вӗсене тӗксе куҫарма тиветчӗ», – аса илсе каласа кӑтартнӑ каярах паллӑ телеооператор. Телевиденири ӗҫе вӑл 2008 ҫулта, ҫитмӗл урлӑ каҫсан, пӑрахнӑ.
Телеооператорпа ыран, нарӑсӑн 15-мӗшӗнче, Шупашкарти Граждан урамӗнчи 19-мӗш ҫуртра вырнаҫнӑ Ритуал залӗнче 12 сехетре сывпуллашӗҫ.
Тутар Республикин тата Чӑваш Республикин культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Чӑваш халӑх ӳнер академийӗн пайташӗ Василий Афанасьевич Дедушкин паян пирӗнтен уйрӑлса кайнӑ.
Василий Дедушкин 1933 ҫулхи кӑрлачӑн 14-мӗшӗнче Пӑва районӗнчи Элшел ялӗнче ҫуралнӑ. Аттестат илсен вӑл Ҫӗпрел районӗнчи Шланкӑри шкулта тата Чӑваш Ҫӗпрелӗнчи ача ҫуртӗнче вырӑс чӗлхине вӗрентнӗ. 1955 ҫулта Хусанти медицина училищине вӗренме кайнӑ, ун хыҫҫӑн фельдшерта ӗҫленӗ. Ҫав хушӑра Медицина институтӗнче санитари факультетӗнче вӗреннӗ.
1968–1985 ҫулсенче Василий Афанасьевич тӗрлӗ ҫӗрте тӑрӑшнӑ. Тивӗҫлӗ канӑва тухсан та вӑл Хусанти ҫӑкӑр пӗҫерекен 4-мӗш савутра вӑй хунӑ. Василий Афанасьевич халӑх сӑмахлӑхӗпе, таврапӗлӳпе кӑсӑкланнӑ. 1993 ҫултанпа вӑл Хусанти П.Хусанкай ячӗллӗ Чӑваш наципе культура центрӗн председателӗн ҫумӗ пулнӑ.
Василий Дедушкинпа кӑрлач уйӑхӗн 31-мӗшӗнче Хусанти Декабристсен урамӗнчи 99-мӗш ҫуртра сывпуллашӗҫ. Пурӑннӑ чухне вӑл вилсен хӑйне Элшел ялӗнче пытарма ыйтнӑ. Унӑн юлашки сӑмахне ҫапла пурнӑлӗҫ те.
Чӑваш Енре шкул умӗнхи вӗренӗве пуҫарса янӑ Рената Кузьмина пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Рената Борисовна Шупашкарти педагогика колледжне уҫнӑ тата И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУра шкул умӗнхи вӗренӳпе коррекци педагогикине пуҫарса янӑ.
Рената Борисовна кӑрлачӑн 20-мӗшӗнче куҫне хупнӑ. Вӑл хӑйӗн карьерине 1955 ҫулта Ҫӗмӗрлере пуҫланӑ. Тепӗр 10 ҫултан ӑна ЧР Вӗренӳ министерствин шкул умӗнхи вӗренӳ воспитанийӗн инспекторӗн тивӗҫне шаннӑ. Унта вӑл 35 ҫул ӗҫленӗ.
Вӑл тӑрӑшнипе ача пахчисем, ача ҫурчӗсем уҫӑлнӑ. Вӑл ку тытӑма пысӑк тӳпе хывнӑ. Рената Кузьмина 80 ҫулта пулнӑ.
| КӐР | 22 |
Кӑрлачӑн 16-мӗшпе 22-мӗш кунӗсенче пирӗн сайт ҫак чи пӗлтерӗшлӗ хыпарсене ҫутатрӗ (чи нумай пӑхни тӑрӑх йӗркеленӗ):
• Пирӗн сайтҫӑсем суйланӑ Ҫулталӑк ҫыннине палӑртрӑмӑр (вӑл ята икӗ ҫын тивӗҫрӗ);
• Светлана Петровӑна мӗн сӑлтава пула канма яма пултарнине пӗлтертӗмӗр;
• Пирӗнтен яланлӑхах паллӑ вӗҫевҫӗ тата фотограф Тимофеев уйрӑлса кайрӗ;
• Дмитрий Михлеев 75 тултарнине те пӗлтертӗмӗр;
• Телеграмм мессенджерта чӑвашла интерфейс пуласси чылайӑшне килӗшрӗ ӗнтӗ;
• Энтип Ваҫҫине те 80 ҫул тултарнӑ ятпа саламлама ӗлкӗртӗмӗр;
• Шупашкарта та авиабомба кӑларасси вара пире шухӑша ячӗ;
• Г. Тусли Упи шкулӗнчи ачасемпе тӗл пулни пирки пӗлтертӗмӗр;
• Кашмашсене кам шкул туса парасси пирки те каласа патӑмӑр;
• Ҫавӑн пекех Раиса Терюкова ӳкерчӗкне мӗнле министр туянни пирки пӗлтертӗмӗр.
Аса илтеретпӗр, пирӗн сайтра кашни кун ҫӗнӗ хыпар.
Хура тинӗсре ӳкнӗ РФ Хӳтӗлев министерствин Ту-154 самолетӗнче Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче пӗлтӗр лартнӑ «Дитя и волшебство» ӗҫӗн режиссерӗ Максим Иванов кӑна мар, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче ӳнер факультетӗнче вӗренекен Андрей Кочемасов та пулнӑ. Мускав каччи кунта куҫӑмсӑр майпа пӗлӳ туптанӑ.
Аса илтеретпӗр, самолет Сирине кайма тухнӑ, ҫул ҫинче вӑл катастрофӑна лекнӗ. Бортра журналистсем, РФ Ҫарӗн А.В. Александров ячӗллӗ юрӑпа ташӑ ансамблӗн артисчӗсем пулнӑ. Маларах каланӑ Максим Иванов тата Максим Кочемасов та ушкӑнпа Сирие концертпа пуҫтарӑннӑ, ансамбльте юрланӑ.
Республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев та ҫухатушӑн куляннине пӗлтернӗ. 12 сехетре Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗ умӗнче Хурлану кунне халалланӑ митинг иртнӗ.
Хура тинӗсе ӳкнӗ РФ Хӳтӗлев министерствин ТУ-154 самолетӗнче Шупашкарта спектакль лартнӑ режиссер та пулнӑ. Аса илтеретпӗр, ҫав инкекре журналистсем, Александров ячӗллӗ юрӑпа ташӑ ансамблӗн артисчӗсем, ҫар ҫыннисем вилнӗ. Пысӑк хуйхӑ пирки ҫӗршыв Президенчӗ паян Хурлану кунӗ тесе йышӑннӑ.
Инкеке лекнӗ самолетра хрантсус композиторӗ Морис Равель кӗвӗленӗ «Дитя и волшебство» лирикӑлла фантазие Шупашкарти Оперӑпа балет театрӗнче лартнӑ Максим Иванов режиссер пулнӑ. «Ҫамрӑксен хаҫатӗнче» ҫулталӑк каялла ун пирки Дмитрий Моисеев ҫырнӑ тӑрӑх, вӑл — чӑваш каччи. Пушкӑртстанри Ӗпхӳ хулинче ҫуралса ӳснӗскер Мускаври ГИТИСран пӗлтӗр вӗренсе тухнӑ.
Максим Иванов ӗҫне куракан патне ҫулталӑк каялла Ҫӗнӗ ҫул умӗн ҫитернӗччӗ. «Дитя и волшебство» проект — Раҫҫейӗн Культура министерстви ҫамрӑк режиссерсене пулӑшассишӗн ирттернӗ конкурсра ҫӗнтернӗскерччӗ.
Паян, раштавӑн 7-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн Общество палатин пайташӗ, 65 ҫулти Анатолий Пукки вилнӗ.
Анатолий Ялмарович Красноярск тӑрӑхӗнче 1952 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 10-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Красноярскри политехника институтӗнче «Машинӑсем тата шӑратас производствӑн технологийӗ» специальноҫа алла илнӗ хыҫҫӑн Енисейри механика савутӗнче слесарьте ӗҫлеме тытӑннӑ. 1975–1986 ҫулсенче Анатолий Пукки Шупашкарти трактор савутӗнче инженер-конструкторта, участок мастерӗнче, формовка участокӗн пуҫлӑхӗнче, цех пуҫлӑхӗ ҫумӗнче, цех пуҫлӑхӗнче тӑрӑшнӑ. Кайран унтах партком тытӑмӗнче, каярах КПССӑн Шупашкар хула комитетӗнче тата ӗҫтӑвкомӗнче тимленӗ. 1990-мӗш ҫулсенче вӑл
«Волганефтехиммонтаж», «СТРОМОН-КИТР», «Стройдорзапчасть», «Монолитстрой» предприятисенче коммерци пуҫлӑхӗнче, «НЕРУДСТРОМра» тӗп директорта тата ытти вырӑнта пуҫлӑх пуканӗсенче тӑрӑшнӑ.
Паян чӑваш халӑхӗ тӗнчипе паллӑ чӗлхеҫӗпе, чӑваш сӑмахӗн тӗпчевҫипе Михаил Иванович Скворцовпа сывпуллашрӗ. Мероприяти Шупашкарти Граждан урамӗнче вырнаҫнӑ «Ритуаллӑ пулӑшу» предприятийӗн сывпуллашу залӗнче иртрӗ.
Тухса калаҫакансен йышӗнче Г. Корнилов профессор, Ю. Виноградов чӗлхеҫӗ, А. Кипеч ҫыравҫӑ, Ю.Исаев министр, Т. Денисова чӗлхеҫӗ, Н. Егоров чӗлхеҫӗ, В. Туркай сӑвӑҫ, Е. Майков вӗрентӳҫӗ пулчӗҫ. Вӗсем пурте словарьсен авторне ырӑ сӑмахпа асӑнчӗҫ, пурнӑҫне аса илчӗҫ. Михаил Ивановича Шупашкар районӗнчи Явӑш ялӗ ҫывӑхӗнчи Шупашкар хула ҫӑви ҫине пытарчӗҫ. Чӑваш чӗлхин паллӑ тӗпчевҫи хӑйӗн канлӗхне кунти «Мухтав алеййинче» тупрӗ.
Асӑну каҫӗ малалла Шупашкарти «Сарпике» кафере иртрӗ. Ӑсчахпа пӗрле ӗҫленӗ ӗҫтешӗсем тата тӑванӗсем Михаил Ивановича ырӑ сӑмахпа аса илчӗҫ, асӑнчӗҫ.
Чӑваш чӗлхи ӑслӑлӑхӗ паян пысӑк ҫухату тӳсрӗ — пирӗнтен паллӑ чӑваш чӗлхи тӗпчевҫи, сӑмах пуххисен ӑсти Михаил Иванович Скворцов уйрӑлса кайнӑ.
Юлашки ҫулсенче вӑл сахал мар ӗҫ турӗ, туса ҫитермен ӗҫӗсем те чылайччӗ унӑн. Сӑмахран, «Бхагавад-Гита» (индуизм тӗнӗн тӗп кӗнекисенчен пӗри) кӗнекене чӑвашла куҫарса халӑх патне ҫитересшӗнччӗ. Ҫавӑн пекех медицина терминӗсен словарьне хатӗрлетчӗ, ҫӗнӗ пысӑк чӑвашла-вырӑсла словарь кӑларас ӗҫпе ӗҫлетчӗ.
Скворцов Михаил Иванович 1933 ҫулхи кӑрлачӑн 8-мӗшӗнче Канаш районӗнчи Иккӗмӗш Хурамалта ҫуралнӑ. Хусан университечӗн филологи уйрӑмӗнче (1954), Мускаври университет ҫумӗнчи Хӗвел тухӑҫ чӗлхисен институтӑн араб чӗлхисен уйрӑмӗнче (1964), аспирантурӑра (1971) пӗлӳ пухнӑ. Михаил Иванович ытларах енӗпе словарьсем хатӗрленӗ. Ҫавӑн пекех вӑл калаҫу кӗнекисем те пичетлесе кӑларнӑ.
Сывпуллашу вӑхӑчӗпе вырӑнӗ пирки: сывпуллашу шӑматкун, раштавӑн 3-мӗшӗнче 11 сехетре Шупашкар, Граждан урамӗ, 19 адреспа («Ритуаллӑ пулӑшу» («Ритуальные услуги») МУП) пулӗ.
«Чӑваш Ен» чӑваш телевиденийӗпе радиокомпанийӗнче операторта ӗҫленӗ Сергей Мышев оператор вилнӗ.
Телевиденире Сергей Мышев нумай ҫул тимленӗ. Малтанхи вӑхӑтра телемэтрсем ӑна ытлашши хапӑлласах та йышӑнман теҫҫӗ. Анчах кӗҫех хӑйне вӑл чӑн-чӑн специалист евӗр кӑтартса панӑ. 16 килограмлӑ телекамерӑна тата 4 килограмлӑ аккумулятора йӑтса ҫула тухаканскерӗн кадрне тем те, такам та лекнӗ: РФ юстици министрӗ пулнӑ Николай Федоровӑн парад подъезчӗ патӗнчи монологӗ те, Питӗр мэрне Анатолий Собчак та. Сергей Мышев биографийӗнчи ҫак фактсем пирки, сӑмах май, хӑй вӑхӑтӗнче «Московский комсомолец в Чебоксарах» хаҫат ҫырса кӑтартнӑччӗ.
Сергей Мышев ӗҫӗсене сумлӑ конкурссенче пӗрре кӑна мар хакланӑ. Пултаруллӑскер кино та ӳкернӗ.
Авӑн уйӑхӗн 19-мӗшӗнче вӑл 55 ҫулхине йышпа паллӑ тунӑ. Ӑна ыран юлашки ҫула ӑсатӗҫ.
Редактортан: хыпарҫӑ Мышева хӗнени пирки ҫырнӑччӗ, анчах та ҫӑлкуҫӗ шанчӑклах маррине пула, тата ку сас-хура ҫирӗпленменнине кура эпир ӑна илсе петӗмӗр. Тӗрӗслемен информацие (ӑна сас-хура пек лартнӑччӗ пулин те) вырнаҫтарнӑшӑн каҫару ыйтатпӑр.
+6.3 °C