«Чӑваш тӗнчи» сӑн галерейи кунран кун пуянланса пырать. Ӑна йӗркеленӗ чухне чӑваш тӗнчипе ҫыхӑннӑ вырӑнсене сӑнласа кӑтартас, чӑваш пурнӑҫӗпе ҫыхӑннӑ мероприятисене ҫутатас тӗллев пулнӑ. Ку ӗҫ майӗпен пурнӑҫланса пырать те.
Чӑваш ялӗсене сӑнласа кӑтартас тӗлешпе хальхи вӑхӑтра ытларах республикӑн тури районӗсен ялӗсем кӗнӗ. Танлаштарнӑ май ҫак районсенчи ялсене ытларах сӑнлани курӑнать: Шупашкар районӗ (76 ял), Красноармейски районӗ (34 ял), Ҫӗрпӳ районӗ (33 ял), Муркаш районӗ (27 ял), Сӗнтӗрвӑрри районӗ (20 ял), Элӗк районӗ (13 ял), Вӑрнар районӗ (5 ял). Ҫавӑн пекех Канаш, Куславкка, Етӗрне, Елчӗк районсенчи ялсен сӑнӗсем пур. Нумай мар пулин те пур.
«Чӑваш тӗнчинче» ытти сӑн та чылай: музейсенчи сӑнсем (10 ытла музей, нумай пулмасть Бичурин музейӗнчи сӑнсене вырнаҫтарнӑччӗ), тӗрлӗ мероприятисенче тунӑ сӑнӳкерчӗксем (юбилейсенче, ӑслӑлӑх конференцийӗсенче, конкурссенче, концертсенче, уявсенче).
Камсем-ши вӗсем тетӗр пулӗ? «Автоген-Бабай» — Ҫӗрпӳ хулинчи ҫамрӑксен клубӗ. Ӑна йӗркеленӗренпе 20 ҫул ҫитнине палӑртас тӗлӗшпе пухӑнчӗҫ те ӗнтӗ вӗсем.
«Автоген-Бабай» ҫамрӑксем хушшинче сывлӑх, спорт, культура идеисене сарас тӗлӗшпе ӗҫлет — ҫамрӑксем хушшинче КВН ирттереҫҫӗ, ачасемпе яшсене походсене ҫӳретеҫҫӗ. Вӗсен хӑйсен футбол команди те пур (нумай пулмасть 10 ҫул тултарнине палӑртнӑччӗ вӗсем). Ертӳҫи — Сергей Беккер.
Ҫавра сӗтеле «Автоген-Бабай» ҫамрӑксен клубӗн хастарӗсемсӗр пуҫне вӗсен ӗҫне ырлакан ытти ҫамрӑксем те пулчӗҫ. Вӗсем хальхи ҫамрӑксене ӗҫе, спорта, тӗрлӗ мероприятисене явӑҫтарас тӗлӗшпе, вӗсен хастарлӑхне ӳстерессишӗн мӗн тумалли пирки калаҫрӗҫ.
Ӗнер юпан 4-мӗшӗнче, Вӗрентекен кунӗ умӗн, Ҫӗрпӳри 2-мӗш вӑтам шкулта «Асамлӑ шкул вӑхӑчӗ...» ятлӑ куҫса ҫӳрекен курав уҫӑлчӗ. Вӑл унта уйӑх хушши ӗҫлӗ.
Курава хатӗрлеме Чӑваш наци музейӗ хутшӑннӑ. Унта ҫитсен сирӗн ума шкулсенче усӑ курнӑ хатӗрсемпе паллашма май пур — пенал, чернил тӑкӑнтарман савӑт, калем, стеклограф-кӑранташ, кӑранташ савӑчӗ. Кунтах — чӗрӗ хулӑ тытмалли катка та. Курав уҫӑлнӑ кун пӑрҫа ҫинче тӑрса пӑхма та май пурччӗ — хӑшӗ-пӗри иртнӗ вӑхӑтра итлемен ачасене епле вӗрентнине туйса илме пултарчӗ.
Экспонатсем нумай мар пулин те вӗсемпе паллашма питӗ кӑсӑклӑ. Экскурсие халӑх таврапӗлӳ музейен директорӗ Фёдорова Елена Станиславовна ирттерчӗ. Курава килнисем ахаль кӑранташсене епле тунипе видеофильм урлӑ паллашрӗҫ. Вӗҫӗнче «Филлипок» мультфильм курчӗҫ.
Мӑн Ҫавал шывӗ хӗрринче ҫулран ҫул пухӑнакан ярмӑркка кӑҫал утӑ уйӑхӗн 8-пе 11-мӗшӗсенче иртӗ.
Ҫӗрпӳ ярмӑркки ирттернӗ вырӑн авал ҫул хӗрринче вырнаҫнӑ. Хусана каякан ҫул шӑп та лӑп Ҫӗрпӳ витӗр тухнӑ пулнӑ (Ҫӗрпӳ кӗперне те ахаль унта туман — вӑл ҫул ҫинче пулнӑ) — халӗ вара М7 ятлӑ ҫул хула айӑккипе пӑрӑнса иртет. Ӗлӗк-авал (халӗ те ҫавнашкалах!) суту-илӳ пысӑк вырӑн йышӑннӑ. Япаласене хальхи пек таҫти ҫӗршывсенчен кӳрсе килеймен — килти ӗҫре тӑтӑшах усӑ курмалли хатӗрсене ял ҫынни хӑйех ӑсталанӑ. Сутма вара тӗрлӗ ярмӑрккасене, пасарсене ҫӳренӗ. Унтах хӑй ӑсталама пӗлмен кирлӗ япала туяннӑ. Ҫӗрпӳ хули мӗн авалтан паллӑ — пасар-ярмӑркка йӗркелемелли питӗ лайӑх вырӑн пулнӑ. Унӑн хӑйнеевӗрлӗхӗ те пулнӑ. Вӑл вӑхӑтра хальхи пек кинотеатрсем, культура керменӗсем пулман — халӑх ярмӑрккасенче савӑннӑ. Шӑп ҫавӑн йышши пасар (ярмӑркка) йӗркеленнӗ те ӗнтӗ Ҫӗрпӳ хули ҫывӑхӗнче. Тихвин мӑнастирӗн ҫумӗнче вырнаҫнӑран Тихвин ярмӑркки те тенӗ ӑна.
Пушӑн 4-мӗшӗнче Ҫӗрпӳ хулинче ейӳпе кӗрешекен комиссин ларӑвӗ иртрӗ. Канашлӑва Чӑваш Республикин ҫутҫанталӑк пурлӑхӗпе экологи министрӗн ҫумӗ Е.В. Юшин ертсе пычӗ. Ларӑвӑ Ҫӗрпӳ районӗн администраци пуҫлӑхӗ Ю.М. Николаев, хула тата ял тӑрӑхӗсен пуҫӗсем, Ҫӗрпӳ районӗнчи ейӳпе кӗрешекен комисси членӗсем хутшӑнчӗҫ.
Кӑҫалхи лару-тӑру лайӑхах марри палӑрнӑ: юр нумай, ҫӗр тарӑна шӑннӑ, пӑр хулӑм. Ейӳ тухма пултарни куҫ кӗретех. Ҫавна май Ҫӗрпӳ районӗнче ейӳ сиенне чакарма пулӑшакан мероприятисене ирттерме те пуҫланӑ ӗнтӗ: шыв айне пулма пултаракан ялсенчи халӑхпа калаҫусем ирттернӗ, ейӳ вӑхӑтӗнче халӑх пухӑнмалли вырӑнсене палӑртнӑ. Ҫавӑн пекех автомашин ҫулӗсем ҫинче шыв юхтарса ямалли ҫулсене тасатма пуҫланӑ.
Канашлура Ҫӗрпӳ хулине ейӳрен хӳтӗлесси пирки те нумай калаҫрӗҫ — уйрӑмах хӗрарӑмсен Тихвин мӑнастирӗ тата Хӗвелтухӑҫ урамӗ шыв айне пулма пултарассине шута илсе комисси пайташӗсем шывран хӳтӗлекен дамбӑна, насус станцине кайса тӗрӗслерӗҫ.
Канашлӑва пӗтӗмлетсе Е.В. Юшин кӑҫалхи ейӳ пысӑк пӑтӑрмахсемсӗр пулнине шанма сунчӗ, инкек-пӑтӑрмахсенчен сыхланма пур шайри влаҫ ҫыннисене пӗрле ӗҫлеме сӗнчӗ.
Нарӑсӑн 4-мӗшӗнче Ҫӗрпӳре вырнаҫнӑ аграри-технологи техникумӗшӗн пысӑк уяв пулчӗ темелле — ҫӗнӗ корпуса уҫрӗҫ.
Ӑна 1992 ҫултах тума пуҫланӑ пулин те хута тин кӑна яма тӳр килнӗ. 18 ҫул хушшинче тӗп подрядчик улшӑннӑ. Ҫурта туса пӗтерме Шупашкарти «Чӗрӗлӳ» корпораци килӗшнӗ, ӗҫе вӗҫне ҫитернӗ.
Хӗрлӗ хӑйӑва Н.В.Федоров, Раҫҫей Федерацийӗн Патшалӑх Думин депутачӗ П.В.Семенов тата техникум директорӗ Г.А.Калашникова касрӗҫ.
Техникумра хальхи вӑхӑтра 985 ҫамрӑк вӗренет, ҫав шутра ҫӗнӗ корпусра пӗр харӑсах 360 студент пӗлӳ илет. Кунта ҫӗвӗҫсене, закройщиксене, тумтир ӑстисене, ҫӗвӗ техникин операторӗсене, каменщиксене, механиксене хатӗрлеҫҫӗ. Тӗпрен илсен вӗренекенсем хамӑр республикӑранах.
Президент техникум валли ҫӗнӗ оборудовани туянма 734 пин тенкӗлӗх сертификат парнелерӗ. Вӗрентӳ класӗсемпе паллашнӑ май Николай Васильевич ҫамрӑксемпе калаҫу йӗркелерӗ, «ҫавра сӗтелте» вӗсен ӗҫ-хӗлӗпе паллашрӗ.
Ҫапла, юлашки вӑхӑтра ҫак сӑнсен галерейи самай паянланчӗ! Тин кӑна пулнӑ чунҫӳревренех 2 пине яхӑн сӑнӳкерчӗк килчӗ. Унсӑр пуҫне нумай пулмасть Мирон Толи унта 1951 ҫулта тухнӑ вырӑсла-чӑвашла словаре вырнаҫтарнӑччӗ. Ҫӗртме уйӑхӗн вӗҫӗнче сӑн галерейи Шупашкар районӗнчи ял сӑнӗсемпе тулчӗ: Карачура, Йӑршу, Атайкасси, Янту, Явӑш, Качакасси, Яранкасси, Кивпулӑх.
Ҫак сайтӑн тӗп тивӗҫӗ — чӑваш культурипе паллаштарасси. Культура шутне ял сӑнӗсем те кӗреҫҫӗ. Сӑнаса пӑхӑр-ха тӗрлӗ тӑрӑхри ялсене. Пӗрисем пуян, теприсем — чухӑн. Ҫавна кӑатртма йӗркеленӗ те ӗнтӗ ҫак галерейӑна. КУнта ытларах пайӗпе ӗнтӗ Чӑваш Енӗн тури ялӗсене кӑтартнӑ: Шупашкар районӗ (68 ял), Красноармейски районӗ (34 ял), Ҫӗрпӳ районӗ (23 ял), Муркаш районӗ (17 ял), Сӗнтӗрвӑрри районӗ (16 ял). Ҫитес вӑхӑтра Ҫӗрпӳпе Сӗнтервӑрри ялӗсемпе пуянланмалла — кӑҫал ирттернӗ Октябрьски-Ҫӗрпӳ ҫулҫӳревре тунӑ сӑнсем кӗрӗҫ.
Ҫӗрпӳ хулинче ҫулсерен утӑ уйӑхӗн пӗрремӗш кану кунӗсенче ярмӑркка ирттереҫҫӗ — хулана республикӑран кӑна мар, Раҫҫейӗн ытти тӑрӑхӗсенчен те хӑнасем пухӑнаҫҫӗ. Кӑҫал та ку йӑлана пӑрахӑҫласшӑн мар. Хӑнасем умӗнче намӑс курас мар тесе хула администрацийӗ ку мероприятине малтанах хатӗрленет — халӑх кашни кун тенӗ пекех субботниксене тухать, хулан урамӗсене илем кӳртет. Хула урамӗсем те чылай тасалчӗҫ. ООО «Воддорстрой» ӗҫченӗсем те юлмаҫҫӗ — Никитинпа Совет урамӗсенче асфальт ҫулне юсаса тухрӗҫ.
Ярмаркка лапамӗнче те ӗҫ самай пулчӗ — курӑка ҫӑлса тухрӗҫ, тӗп сцена патне каякан ҫула тикӗслетрӗҫ. Тунтикун вара электричество ҫитерме тата тӗп хапхана вырнаҫтарма палӑртнӑ.
Мӗнех, утӑ уйӑхӗн 2-мӗшӗпе 5-мӗшӗ хушшинче пире чӑнах та чаплӑ уяв кӗтет пулас! Ярмӑрккана килсе курма ан манӑр! Ҫӗрпӳне ҫитме сире 103 автобус кирлӗ, маршруткисем те нумай ҫӳреҫҫӗ.
Хыпар ҫӑлкуҫӗ: Ҫӗрпӳ районӗ
Ыран, кӑнтӑрла, 13 сехетре «Чӑваш Ен» наци радиовӗ ӗҫлеме пуҫлӗ. И.Я. Яковлев ячӗллӗ скверта, наци вулавӑшӗ умӗнче, ятарлӑ митинг иртӗ — пухӑннӑ халӑх ҫӗнӗ радиостанцине итлеме пултарӗ.
Эфира радиостанци Йӗпреҫри (УКХ 72,41 МГц) тата Ҫӗрпӳри (FM 105,0 МГц) передатчиксем урлӑ тухӗ. Пралук тӑрӑх ӑна Шупашкарта, Ҫӗнӗ Шупашкарта, Улатӑрта, Ҫӗмӗрлере тата Канашра виҫҫӗмӗш кнопка урла итлеме пулӗ.
Кӑҫал ҫуркунне кая юлса ҫитрӗ пулин те хайӗн ҫинчен пӗлтерме манмасть. Ак Мӑн Ҫавал шывӗ те ейӗве кайрӗ. Паян, ирхине, юханшыв 7 метр та 60 сантиметр таран хӑпарчӗ.
Чӑваш Республикинчи ГУ МЧС уйрӑмне вӑхӑтлӑха ертсе пыракан Олег Андреевпа район пуҫлӑхӗ Юрий Николаев паян район ейӗве епле хатӗрленнине тӗрӗслерӗҫ. Олег Андреев пӗлтернӗ тӑрӑх Ҫавал 8 метр та 70 см ҫитсен ҫеҫ ялсемпе хуласене хӑрушлӑх кӳме пултарать.
Район пуҫлӑхӗ паян тепӗр хут ейӗве лекме пултаракан ялсене ҫитсе курчӗ — вырӑнти яваплӑ ҫынсемпе курса калаҫрӗ.
+11.3 °C