Чӑваш Ен «Сохраним лес» (чӑв. Вӑрмансене упрар) Пӗтӗм Раҫҫейри кӗрхи акцие хутшӑнӗ.
Чӑваш Ен Ҫутҫанталӑк ресурсӗсен тата экологи министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, ӑна ҫӗршыв Президенчӗ Владимир Путин пуҫарнӑ «Экологи» наци проекчӗпе килӗшӳллӗн йӗркелӗҫ. Наци проектне пурнӑҫласа пирӗн тӑрӑхра «Сохранение лесов» (чӑв. Вӑрмансене упрасси) регионти программа йышӑннӑ.
Вӑрман лартмалли акцие ҫӗршывӑн мӗнпур регионӗнче ирттерӗҫ. Ӑна Федерацин вӑрман хуҫалӑхӗн агентстви пуҫарнӑ. Акци тӗллевӗ — халӑха вӑрмансене чӗртсе тӑратасси тата сарасси пирки шухӑшлаттарасси.
Шупашкарта акцие Йӑлӑмра ирттерме йышӑннӑ. Вӑл авӑн уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, юпа уйӑхӗн 5 тата 12-мӗшсенче пулӗ. Акцие хутшӑнакансем 2010 ҫулхи пушарта шар курнӑ лаптӑксене хунав лартӗҫ.
Иртнӗ эрнере кӑна Чӑваш Енре шӑрӑхчӗ. Паян вара – чӑн-чӑн кӗркунне. Ку кӑна мар-ха, синоптиксем юр ҫума пултарасси пирки пӗлтереҫҫӗ.
Вырсарникун ҫӗрле юр ҫума пултарӗ, вӑл ҫӗр ҫинче пӗр вӑхӑт выртӗ. Уйрӑмах ку тинӗс шайӗнчен 100 метр ҫӳлерех вырнаҫнӑ ял-хуласене пырса тивет. Ку шута Шупашкар та кӗрет.
Ҫӗрлесерен 0 градус ҫеҫ пулӗ, кӑнтӑрла та ӑшах мар. Ҫитменнине, ҫил самай вӑйлӑ вӗрӗ.
Ытларикунран пуҫласа 5 градус таранах сивӗтӗ, кӑнтӑрла 2-7 градус ҫеҫ ӑшӑ тӑрӗ. Эрнекун каллех ҫӗр ҫийӗн юр ларма пултарать.
Ҫанталӑк чӑннипех те савӑнтарать вӗт! Чӑнах та ҫуллахи пек шӑрӑх тӑрать. Термометр 25 градус таранах кӑтартать. Кун пекки утӑ уйӑхӗн вӗҫӗнче пулать. «Карчӑк ӑшши» ку!
Анчах, шел те, лайӑх ҫанталӑк пирӗнпе сывпуллашать. Ыран уйӑх тулать, ҫавна май ҫанталӑк та улшӑнать. Ыран ҫумӑр ҫӑвӗ, ҫапах сывлӑш температури 20-15 градус пулӗ. Вырсарникун 13-18 градус ҫеҫ кӑтартӗ. Циклон килнӗ май ҫумӑр ҫӑвӗ, аслати авӑтма пултарӗ. Ҫӗрле 2-7 градус ҫеҫ ӑшӑ пулӗ.
Тунтикун ҫиллӗ, ҫумӑрлӑ ҫанталӑк тӑрӗ, сывлӑш температури 11-16 градус ҫеҫ ӑшӑнӗ. Юнкун ҫумӑр нумай ҫӑвӗ. Эрнен иккӗмӗш ҫурринче ҫумӑр ҫума чарӑнӗ, вырсарникунччен сывлӑш температури 7-12 градус ҫеҫ пулӗ.
Ҫулла вӗҫленсе пырать, анчах ҫанталӑк ӑшӑпа савӑнтармасть-ха. Чылайӑшӗ, ахӑртнех, авӑн уйӑхӗ ӑшӑ пуласса шанать. Эппин, синоптиксене итлер-ха.
Чӑнах та, авӑн уйӑхӗн лайӑх ҫанталӑкран пуҫланать. Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, 4-8-мӗшӗсенче сывлӑш температури 22-27 градус таран ӑшӑнӗ, уяр пулӗ. Ку «карчӑк ӑшши» ӗнтӗ.
Анчах ку нумайлӑха тӑсӑлмӗ. Иккӗмӗш декадӑра чӑн-чӑн кӗркунне ҫитӗ: ҫумӑр ҫӑвӗ. Уйӑх варринче сивӗ, ӑмӑр ҫанталӑк тӑрӗ, 8 градус ҫеҫ ӑшӑ пулӗ.
Виҫҫӗмӗш декадӑра антициклон хуҫаланӗ. Уяр пулсан та сывлӑш температури 8-13 градус ҫеҫ ӑшӑнӗ, ҫӗрлесерен тӑм ӳкӗ. Авӑнӑн 26-27-мӗшӗсенче вара юр ҫума пултарассине систереҫҫӗ синоптиксем.
Синоптиксем ҫанталӑк пирки мӗн калаҫҫӗ? Тин кӑна ҫуллахи ҫанталӑк савӑнтарчӗ. Кӗҫех кӗрхи ҫанталӑк ҫитӗ.
Ыран республикӑра ҫумӑр ҫӑвӗ, аслати авӑтма пултарӗ. Ҫапах ҫанталӑк ӑшӑ тӑрӗ. Юнкун вара сивӗтӗ, кӑнтӑрла 8-13 градус ҫеҫ пулӗ, ҫил вӑйланӗ.
Кӗҫнерникун ҫанталӑк лайӑхланма пуҫлӗ, 15 градус таран ӑшӑтӗ. Ҫӗрле вара тӑм ӳкме пултарать.
Канмалли кунсенче ӑшӑ сывлӑш килӗ, вырсарникун 18-20 градус тӑрӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, авӑнӑн 2-5-мӗшӗнче 25 градус таран ӑшӑтма пултарӗ.
Ӗнер Чӑваш Енре шӑрӑх ҫанталӑк тӑчӗ. Кунашкалли тахҫантанпах пулманччӗ. Малашне ҫанталӑк мӗнпе тӗлӗнтерӗ-ха?
Ҫитес кунсенче ҫумӑр ҫукалӗ. Шӑматкун кӑнтӑрла ҫумӑр пулӗ, кӑштах сивӗтӗ: 18-23 градус. Вырсарникун ҫанталӑк лайӑхланма тытӑнӗ, сывлӑш температури 24-29 градус ӑшӑнӗ.
Тунтикун кӑштах сивӗтӗ, аслатиллӗ ҫумӑр ҫума пултарӗ. Ытларикунран тинех ӑшӑ та типӗ ҫанталӑк хуҫаланма тытӑнӗ. Ҫурла уйӑхӗн 19-22-мӗшӗсенче 25-30 градус шӑрӑх тӑрӗ, тӳлек ҫил вӗрӗ.
Ҫурлан 24-25-мӗшӗсенче кӑштах сивӗтме пултарӗ: 20-25 градус ҫеҫ пулӗ, ҫумӑр ҫумӗ.
Кун пек сивӗ ҫанталӑк савӑнтармасть-и? Кулянма тӑхтӑр-ха, ҫулла пӗтмен! Тинех пирӗн пата 30 градус шӑрӑх таврӑнӗ.
Паян ҫӗрле самай сивӗ пулӗ-ха, 4-9 градус ҫеҫ ӑшӑ. Тепӗр тесен, кӑнтӑрла та сивӗрехчӗ, ҫил вӑйлӑччӗ. Ытларикун хӗвел савӑнтарӗ, кӑнтӑрла 15-20 градус ӑшӑтӗ. Юнкун вырӑнӑн-вырӑнӑн ҫумӑр ҫума пултарӗ. Кӗҫнерникун чӑн-чӑн ҫулла пекех пулӗ: сывлӑш температури 22-27 градус таран ӑшӑнӗ. Анчах аслатиллӗ ҫумӑр ҫума пултарӗ.
Хальлӗхе синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, эрнен иккӗмӗш ҫурринче шӑрӑх ҫанталӑк тӑма пултарӗ.
Вести.ру сайтра пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫӳлти Атӑл тӑрӑхӗнчи регионсене вӑйлӑ ҫумӑрсем ҫитме пултараҫҫӗ. Япӑх ҫанталӑк Чӑваш Енрен те пӑрӑнмӗ ахӑртнех.
Ку эрнере ҫанталӑк питех савӑнтармарӗ: Раҫҫейри темиҫе регионта вӑйлӑ ҫумар ҫунӑ. Хӑш-пӗр тӑрӑхра пӗр талӑкра пӗр уйӑхри норма чухлӗ ҫумӑр ӳкнӗ. Халӗ циклон Чулхула, Киров облаҫӗсем, Чӑваш Республики еннелле каять. Ҫитменнине, сывлӑш температури самаях анӗ: 10-12 градус ҫеҫ ӑшӑ пулӗ.
Вӑйлӑ ҫумӑр ҫунӑ регионсенче халӗ тавралӑха йӗркене кӗртеҫҫӗ. Хӑш-пӗр тӑрӑхра пахчасем шыва кайнӑ, ҫулсем юхӑннӑ, машинӑсем сиенленнӗ.
Ну, хӑҫан ҫанталӑк ӑшӑтӗ? Хӑҫан ҫулла каялла таврӑнӗ? Ку ыйтусем сире те пӑшӑрханатарҫҫӗ-и? Апла синоптиксем мӗн каланине пӑхса тухар.
Республикӑна циклон ҫитнӗ. Ыран та ҫанталӑк ӑмӑр пулӗ, ҫумӑр ҫукалӗ, ҫӗрле вара сивӗтӗ. Кӑнтӑрла сывлӑш температури 11-16 грудус ӑшӑнӗ.
Юнкунран ҫанталӑк лайӑхланӗ. Термометр 20 градус ӑшӑ кӑтартӗ. Кӗҫнерникун тата тепӗртак ӑшӑтӗ. Ҫапах вырӑнӑн-вырӑнӑн аслатиллӗ ҫумӑр ҫӑвӗ.
Эрнекун каллех ҫумӑр нумай ҫӑвӗ: 1 тӑваткал метр ҫине 10-20 литр шыв ӳкме пултарӗ. Ҫакӑ ҫеҫ савӑнтарать: кӑнтӑрла 20 градус, ҫӗрле 13-15 градус ӑшӑ пулӗ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, канмалли кунсенче ҫумӑр ҫукалӗ, термометр 15-20 градус ӑшӑ кӑтартӗ. Кунашкал ҫанталӑк авӑн уйӑхӗн пӗрремӗш ҫуррине аса илтерет.
Утӑ уйӑхӗ нормӑран 9 градус сивӗрех пулчӗ. Ҫурла уйӑхӗ вара мӗнлерех килӗ, ӑшӑпа савӑнтарӗ-и?
Паян тата ыран ренспубликӑна циклон килӗ, ҫумӑр ҫӑвӗ. Талӑкра Шупашкарта пӗр тӑваткал метр ҫине 11 литр шыв ӳкме пултарать. Ҫитес эрне пуҫламӑшӗнче тепӗр циклон ҫитӗ, кун хыҫҫӑн республикӑра ҫанталӑк уяртма пуҫлӗ.
Ҫурлан 7-26-мӗшӗсенче Чӑваш Енре уяр ҫанталӑк тӑрассине пӗлтереҫҫӗ. Ҫурлан 10-мӗшӗнчен сывлӑш температури нормӑпа килӗшӳллӗн пулса пырӗ, кайран унран та ирттерӗ. Уйӑх варринче шӑрӑх пулмалла – 25-27 градус.
Уйӑх вӗҫӗнче каллех циклон хуҫаланӗ. Ҫуллан юлашки 5 кунӗнче ҫумӑр ҫӑвӗ, ҫавӑнпа ҫӗрулмине авӑн уйӑхӗччен кӑларса пӗтерме тӑрӑшмалла.
+21.3 °C