Ну, хӑҫан ҫанталӑк ӑшӑтӗ? Хӑҫан ҫулла каялла таврӑнӗ? Ку ыйтусем сире те пӑшӑрханатарҫҫӗ-и? Апла синоптиксем мӗн каланине пӑхса тухар.

Республикӑна циклон ҫитнӗ. Ыран та ҫанталӑк ӑмӑр пулӗ, ҫумӑр ҫукалӗ, ҫӗрле вара сивӗтӗ. Кӑнтӑрла сывлӑш температури 11-16 грудус ӑшӑнӗ.

Юнкунран ҫанталӑк лайӑхланӗ. Термометр 20 градус ӑшӑ кӑтартӗ. Кӗҫнерникун тата тепӗртак ӑшӑтӗ. Ҫапах вырӑнӑн-вырӑнӑн аслатиллӗ ҫумӑр ҫӑвӗ.

Эрнекун каллех ҫумӑр нумай ҫӑвӗ: 1 тӑваткал метр ҫине 10-20 литр шыв ӳкме пултарӗ. Ҫакӑ ҫеҫ савӑнтарать: кӑнтӑрла 20 градус, ҫӗрле 13-15 градус ӑшӑ пулӗ.

Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, канмалли кунсенче ҫумӑр ҫукалӗ, термометр 15-20 градус ӑшӑ кӑтартӗ. Кунашкал ҫанталӑк авӑн уйӑхӗн пӗрремӗш ҫуррине аса илтерет.

Утӑ уйӑхӗ нормӑран 9 градус сивӗрех пулчӗ. Ҫурла уйӑхӗ вара мӗнлерех килӗ, ӑшӑпа савӑнтарӗ-и?

Паян тата ыран ренспубликӑна циклон килӗ, ҫумӑр ҫӑвӗ. Талӑкра Шупашкарта пӗр тӑваткал метр ҫине 11 литр шыв ӳкме пултарать. Ҫитес эрне пуҫламӑшӗнче тепӗр циклон ҫитӗ, кун хыҫҫӑн республикӑра ҫанталӑк уяртма пуҫлӗ.

Ҫурлан 7-26-мӗшӗсенче Чӑваш Енре уяр ҫанталӑк тӑрассине пӗлтереҫҫӗ. Ҫурлан 10-мӗшӗнчен сывлӑш температури нормӑпа килӗшӳллӗн пулса пырӗ, кайран унран та ирттерӗ. Уйӑх варринче шӑрӑх пулмалла – 25-27 градус.

Уйӑх вӗҫӗнче каллех циклон хуҫаланӗ. Ҫуллан юлашки 5 кунӗнче ҫумӑр ҫӑвӗ, ҫавӑнпа ҫӗрулмине авӑн уйӑхӗччен кӑларса пӗтерме тӑрӑшмалла.

Утӑ уйӑхӗ вӗҫленсе пырать, анчах вӑл шӑрӑх ҫанталӑкпа питех савӑнтармарӗ-ха. Малашне мӗн кӗтмелле? Шел те, синоптиксем савӑнтармаҫҫӗ – республикӑра ҫитес эрнере каллех сивӗтет. Ҫанталӑк кӗркуннене аса илтерӗ.

Тунтикун сывлӑш температури 10-15 градус ҫеҫ пулӗ. Кунашкалли авӑн уйӑхӗнче ытларах пулать. Ҫитменнине, ҫил вӑйланӗ, ҫумӑр ҫӑвӗ. Вӗсене пула, телее, ҫӗрлесерен тӑм ӳкмӗ. Кӗҫнерникунччен ҫанталӑк ҫапла тӑрӑ.

Кӗҫнерникун Чӑваш Ене ӑшӑ фронт килет. Анчах ҫумӑр ҫума чарӑнмӗ-ха. Сывлӑш температури вара ӳсӗ – ҫурлан 1-4-мӗшӗсенче 15-20 градус пулӗ. Хальлӗхе синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫурла та утӑ уйӑхӗ пек 2-3 градус сивӗрех тӑрӗ.

Чӑваш Енри вӑрман хуҫалӑхӗсене тӑватӑ ҫӗнӗ машинӑпа тата патрульлемелли 17 комплекспа тивӗҫтернӗ.

Чӑваш Енӗн Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, машина уҫҫисене ЧР Министрсен Кабинечӗн Ертӳҫи Иван Моторин ӗнер тыттарнӑ.

Комплекссем вӑрмансене вӗсенче пушар тухас хӑрушлӑх пысӑк чухне тӗрӗслесе тӑрӗҫ. Ятарлӑ техника ҫулӑма вӑхӑтра асӑрхама май парӗ. Ӑна ГЛОНАСС тытӑмӗпе тивӗҫтернӗ.

Техника пирӗн республикӑна «Экологи» наци проекчӗн «Сохранение лесов» (чӑв. Вӑрмансене упрар) проекчӗпе килӗшӳллӗн килсе ҫитнӗ. Ун валли пурӗ 30,7 миллион тенкӗ пӑхса хӑварнӑ. Иртнӗ ҫул вара республика хыснинчен 53,5 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. Вӑл укҫапа вӑрман хуҫалӑхӗсен автопаркне ҫӗнетнӗ.

Чӑваш Республикинчи пӗр районта гербицид тӑкса хӑварнӑ. Сиенлӗ шӗвеке Ҫӗрпӳ районӗнчи Ҫирӗккасси Туҫа ялӗнче пурӑнакансем асӑрханӑ.

«М-7» ҫул хӗррипе шӑршлӑ шыв юхса выртнӑ. Йывӑҫсем хӑрма тытӑннӑ. Ҫӗрпӳ районӗнчи Ҫирӗккасси Туҫа ялӗнче пурӑнакансем ҫакӑн пирки республика Пуҫлӑхне пӗлтернӗ тет НТРК. Михаил Игнатьев хушӑвӗпе Чӑваш Енри синкерлӗ лару-тӑрупа кӗрешекен министр ҫийӗнчех вырӑна ҫитсе килнӗ.

Усал шӗвеке Ҫӗрпӳ районӗнчи Ҫирӗккасси Туҫа ялӗнчен пӗр ҫур ҫухрӑм ҫурӑра тӑкса хӑварнӑ. Такамсем. Ӗнер-паян тӑкман. Малтанах.

Гербицида «Экология» ӑслӑлӑхпа производство предприятийӗ тасатнӑ. Ӗҫе ӗнер тытӑннӑ вӗсем. 5,2 кубла метр шӗвеке пуҫтарса илнӗ. Тасатнӑ ҫӗр ҫине тӑпра пырса тӑкӗҫ. Ӑна гербицидпа хутӑштарӗҫ. Кайран турттарса кайӗҫ.

ЧР ҫутҫанталӑк министрӗн тивӗҫӗсене вӑхӑлӑха пурнӑҫланӑ Александр Ефремов тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Вӑл вӑрман касма ирӗк панӑ чухне саккуна пӑснӑ-мӗн, ҫакӑншӑн ӑна айӑпласшӑн. Министр 22 миллион тенкӗлӗх тӑкак кӳнӗ тесе шутлаҫҫӗ.

РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗн следователӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, Александр Ефремов ЧР ҫутҫанталӑк министрӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫланӑ чухне 2016 ҫулхи раштавран пуҫласа 2017 ҫулхи пуш уйӑхӗччен ӗҫ вырӑнӗпе усӑ курса коммерци фирмине эрозипе кӗрешекен зонӑна кӗрекен вӑрмана касма ирӗк панӑ. Фирма 3,6 гектар ҫинчи йывӑҫсене карьертан хӑйӑр кӑларма каснӑ.

Халӗ Александр Ефремов саккуна пӑснӑ ытти тӗслӗхпе ҫыхӑннипе ҫыхӑнманнине тӗрӗслеҫҫӗ.

Канаш районӗнче хыр каснӑ ҫынна шыраҫҫӗ. Асӑннӑ муниципалитет территорине кӗрекен Вӑтакас Кипеч ял тӑрӑхӗн территорийӗнчи вӑрманта хыр каснине Канашри районсем хушшинчи прокуратура палӑртнӑ. Тӗрӗслев материалӗсене Шалти ӗссен министерствин вырӑнти пайне ярса панӑ. Унтисем паллӑ мар ҫын тӗлӗшпе ҫийӗнчех пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

Чӑваш Енӗн прокуратурин пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, хыр касса республикӑн Ҫутҫанталӑк ресурсӗсен тата экологи министерствине 20 пин ытла тенкӗлӗх тӑкак кӳнӗ.

Раҫҫейӗн Пуҫиле кодексӗн 260-мш статйин 1-мӗш пайӗпе пуҫарнӑ ӗҫе вырӑнти йӗрке хуралҫисем епле тӗпченине Канашри районсем хушшинчи прокуратура хӑй тӗрӗслесе тӑрӗ. Ҫакӑн пирки надзор органӗн пресс-службинче паян пӗлтернӗ.

Ҫӗртме уйӑхӗ самаях шӑрӑх тӑчӗ. Икӗ эрнене яхӑн ӗнтӗ термометр 25 градусран ытларах кӑтартнӑ. Юлашки кунсенче ҫеҫ ҫанталӑк кӑштах сивӗтрӗ.

Утӑ уйӑхӗн мӗнле пулӗ-ши? Синоптиксем мӗн каланине итлер. Ҫитес уйӑх та ӑшӑ кунсемпе савӑнтарӗ. Ҫумӑрсем вара ытларах пулӗҫ – нормӑпа килӗшӳллӗн.

Ҫӗртмен юлашки кунӗсенче ҫумӑр ҫӑвӗ. Кунашкал ҫанталӑк утӑ уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче те пулӗ. Ҫавна май урамра шӑрӑх хуҫаланмӗ.

Иккӗмӗш декадӑра Атӑлҫи тӑрӑхне каллех антициклон килӗ. Уйӑх варринчен пуҫласа икӗ эрнене яхӑн типӗ те шӑрӑх ҫанталӑк пулӗ. Утӑн 22-24-мӗшӗсенче чи шӑрӑх кунсем пулассине пӗлтереҫҫӗ. Уйӑх вӗҫӗнче ҫеҫ кӑштах ҫанталӑк сивӗтӗ, ҫумӑр ҫукалӗ.

Ҫӗртме уйӑхӗнче ҫанталӑк самаях шӑрӑх тӑчӗ. Ҫӗртмен 22-мӗшӗнче ытти кунрах ӑшӑрах пулнӑ: термометр 31,1 градус кӑтартнӑ. Анчах ҫитес вӑхӑтра синоптиксем ҫанталӑк сивӗтессине пӗлтереҫҫӗ.

Урамра ыранах уҫӑрах пулӗ: термометр кӑнтӑрла 18-20 градус кӑтартӗ, ҫӗрле – 10-12 градус. Ытларикунпа юнкун ҫумӑр ҫӑвас хӑрушлӑх пӗчӗк. Эрнен иккӗмӗш ҫурринче вара тинех ҫумӑр чашлаттарӗ. Уйӑх вӗҫӗ кӗрхи ҫанталӑка аса илтерӗ: ҫумӑр ҫӑвӗ, сивӗ пулӗ. Ҫӗртмен 28-30-мӗшӗсенче 1 тӑваткал метр ҫине 23 литр таран ҫумӑр ҫума пултарӗ.

Пӑшӑрханса ан ӳкӗр: утӑ уйӑхӗнче шӑрӑх ҫанталӑк пулӗ-ха. Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, утӑ уйӑхӗн иккӗмӗш ҫурринче те ҫумӑр ҫӑвӗ.

Тӗрӗссипе, лапсарсене кӑна мар-ха. Ҫывӑхри Шупашкар хулине те, Кӳкеҫ поселокне те, «Юрма» чӑх-чӗп хапрӑкӗнчен инҫех мар вырнаҫнӑ ытти яла та.

Ӗнер Шупашкар районӗнчи Чӑркаш тата Ассакасси ялӗнче пурӑнакансем Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗпе Александр Андреевпа тӗл пулнӑ. Вӗсем хӑнана агрохолдинг кайӑк-кӗшӗк тислӗкне тирпейлекен савут тӑвас ӗҫе чарса лартнине пӗлтернӗ. Каяша вара хире турттараҫҫӗ-мӗн. Хапрӑк хуҫи, Владимир Ермолаев, ҫынсен пӑшӑрханӑвне ӑнланнӑҫи пулнӑччӗ.

Хӑй вӑхӑтӗнче ҫынсем хапрӑка хуптарас тесе петици те ҫырнӑччӗ. Кайӑк-кӗшӗк тислӗкне тирпейлекен предприяти валли «Юрмана» укҫа уйӑрас пирки те пӗлтернӗччӗ. Кӑҫалхи ака уйӑхӗнче унта савут тӑвас ӗҫе кӳлӗннӗччӗ.