Раштав уйӑхӗн 17-мӗшӗнче «Иван Яковлев ҫамрӑксен чӗринче» документлӑ фильма хӑтлӗҫ. Вӑл Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче 16 сехетре пуҫланӗ.

Фильма ӳкерессипе «Чӑвашкино» патшалӑхӑн киностудийӗ тата электрон документацийӗн архивӗ» хысна учрежденийӗ нумай ҫине тӑчӗ. «И.Я. Яковлев чӑваш халӑх чӗринче» республикӑри мероприятисен ярӑмне (ӑна Чӑваш Енӗн Культура министерстви хатӗрленӗ) пӑхӑнса ирттернӗ ӗҫ пулчӗ вӑл.

Фильма кӑҫалхи ака-авӑн уйӑхӗсенче ӳкернӗ. Ҫавна май Тутарстанри Теччӗ районӗнчи Кӑнна Кушкинче, Чӗмпӗр, Мускав, Шупашкар хулисенче, Шупашкар тата Елчӗк районӗсене ҫитнӗ.

Тӑван халӑхӑмӑра ҫутта кӑларнӑ ҫын ҫинчен, сӑмах май, халиччен чӑвашла документлӑ фильм ӳкермен-ха.

Ҫӗнӗ ҫул елкине лартма ӗлкӗртӗр-и? Ҫук тӑк туянма васкӑр. Кӑҫал Шупашарта чӑрӑш пасарӗсем 14 адреспа ӗҫлӗҫ. Чӗрӗ чӑрӑшсене Ҫӗнӗ ҫул умӗн икӗ эрне сутӗҫ.

Елка туянас тесен ҫак адрессемпе ҫитмелле: Гагарин урамӗ 29, Калинин урамӗ 100, Трактор тӑвакансен проспекчӗ 71, «Шупашкар» суту-илӳ ҫурчӗ, Ильбеков урамӗ 7/2, Эгер бульварӗ 47, Хусанкай урамӗ 22, Афанасьев урамӗнчи суту-илӳ картишӗ, «Салют» культура керменӗ, Энтузиастсен урамӗ 31, Эльгер урамӗнчи суту-илӳ комплексӗ, Мускав проспекчӗ 40, «Ахазов урамӗ» чарӑну, «Европа» лавкка умӗнчи лапам.

Палӑртмалла: пӗлтӗр чӑрӑшсене Шупашкарта 13 адреспа сутнӑ.

Ӗнер, раштав уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, Шупашкарта Трактор савутӗнче инкек пулнӑ. Кӑнтӑрла, 13 сехет тӗлӗнче, ҫӑмрӑк арҫын шар курнӑ. Кун пирки «Про Город» хаҫата халӑх корреспонденчӗ пӗлтернӗ.

«1988 ҫулта ҫуралнӑ ҫамрӑк ҫынна пресс лапчӑтса лартнӑ. Унӑн кӗлеткин аялти пайӗ суранланнӑ. Ӑна васкавлӑ медпулӑшу пульницине илсе кайнӑ», - ҫапла пӗлтернӗ хаҫата. Арҫыннӑн сывлӑхӗ йывӑртарах.

Аса илтерер: виҫӗмкун Шупашкарта тепӗр инкек пулнӑ. «Кувшинка» микрорайонта хӗр 15-мӗш хутран ӳкнӗ. Телее, вӑл чӗрех. Хӗр пульницӑра выртать.

Чӑваш Енри ӗҫлев центрӗсене пӗрлештерме йышӑннӑ. Ку ыйтӑва ӗнер, раштавӑн 12-мӗшӗнче, иртнӗ Министрсен Кабинечӗ ӗнерхи ларӑвӗнче тишкерсе ырланӑ. Пӗрлештересси ҫинчен калакан ӗҫлӗ хута Иван Моторин премьер-министр ӗнерех алӑ пуснӑ.

«Шупашкар хулин халӑха ӗҫпе тивӗҫтерекен центрӗ» хысна учрежденине малашне «Чӑваш Енӗн халӑха ӗҫпе тивӗҫтерекен центрӗ» теме йышӑннӑ. Ята ылмаштарнипех ҫырлахман. Ҫав центр тытӑмне республикӑн районӗсемпе хулисенчи мӗнпур центра кӗртнӗ.

Чӑваш Енӗн Ӗҫлев тата социаллӑ хӳтлӗх министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, штата 57,8 единица таран чакарӗҫ. Ҫав вӑхӑтрах 22 ҫӗнӗ единица кӗртӗҫ. Ӗҫлекенсен пӗтӗмӗшле йышӗ 318,5 штат единицинчен иртмелле мар. Ҫакна Правительствӑн йышӑнӑвӗнче пӑхса хӑварнӑ.

Шупашкарти Ленин районӗн прокуратури «ЭКО» тулли мар яваплӑ общество ӗҫне тӗрӗсленӗ. Организаци Ҫӗнӗ Шупашкарта килсӗр йытӑсемпе кушаксене тытас енӗпе ӗҫлет. Хула администрацийӗ унпа 400 чӗрчун тытмашкӑн ҫурла уйӑхӗнче килӗшӳ тунӑ.

Акӑ мӗн паллӑ пулнӑ: ҫурлан 13-мӗшӗнчен пуҫласа авӑнӑн 13-мӗшӗччен хуҫасӑр 75 чӗрчуна тытнӑ, вӗсене ҫавӑнтах яланлӑхах ҫывратса янӑ. Килӗшӳре палӑртнӑ тӑрӑх вара, йытӑсемпе кушаксене вӑхӑтлӑх пункта илсе ҫитермен. Килӗшӳре те кун пирки ҫырман-мӗн. Чӗрчунсене вӗлерни – саккуна пӑсни, тен, йытӑ е кушак килтен тухса тарнӑ, ӑна хуҫи шырать?

Прокуратура суда тавӑҫ тӑратнӑ, кун хыҫҫӑн организацие ҫапкаланчӑк чӗрчунсене тытма чарнӑ.

ҪҪХПИ сӑнӗ.

Ӗнер, раштав уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, Шупашкарти «Ҫӗнӗ хула» микрорайонта инкек пулнӑ: вӑйпитти арҫынна ҫӑмӑл машина вилмеллех таптанӑ. Ҫул урлӑ юраман ҫӗрте каҫнӑскер авари вырӑнӗнчех вилсе кайнӑ. Кун пирки «Мой город Чебоксары» портал хыпарлать.

Хайхи пӑтӑрмах каҫхи 7 сехет те 50 минут тӗлӗнче Шупашкар проспектӗнчи 15-мӗш ҫурт ҫывӑхӗнче пулнӑ. «Шкода Октавиа» маркӑллӑ ҫӑмӑл машина рулӗ умӗнче ларса пынӑ 33 ҫулти арҫын тӗттӗмре ҫул урлӑ чупса каҫакана асӑрхаса ӗлкӗреймен. Специалистсем малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх вара, водитель ҫул ҫинче тимлӗхе ҫухатнӑ.

Палӑртса хӑвармалла, аварие пула килне таврӑнайман арҫын 1975 ҫулта ҫуралнӑскер пулнӑ. Вырӑна ҫитнӗ медицина ӗҫченӗсем арҫыннӑн чӗри тапма чарӑннине ҫирӗплетнӗ.

Эрнекун, раштав уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, Шупашкарти Мускав кӗперне уҫӗҫ. Ӑна тӗплӗн юсас ҫӗнетнӗ хыҫҫӑн хута ярӗҫ. Шупашкар влаҫӗсем тата регион ертӳҫисем объект республикӑшӑн пӗлтерӗшлине палӑртаҫҫӗ. Кӗпер республикӑн тӗп хулин историлле пайӗнче вырнаҫнӑ, Шупашкарӑн икӗ районне ҫыхӑнтарать.

Кӗпере юсама 1,5 миллиард тенкӗ ытла ларнӑ. Ҫав шутран пысӑк пайне, 1,1 миллиард ытларах, федераци хыснинчен уйӑрнӑ.

«Ултӑ полосаллӑ кӗпер транспорт ҫӳрессине ҫӑмӑллатмалла, ҫавӑнта инкексем пулассине чакармалла», – тесе ҫырнӑ Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Инстаграмра. Хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков унта ҫырнӑ тӑрӑх, кӗпер уҫнӑ чух техника парадне ирттерӗҫ.

Республикӑн Стройминӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, кӗпере Шупашкара йӗркеленӗренпе 550 ҫул, Чӑваш автономи облаҫне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине уявласси ҫинчен РФ Президенчӗ 2012 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 28-мӗшӗнче кӑларнӑ 1061-мӗш хушупа килӗшӳллӗн юсанӑ.

Кӑҫалхи раштавӑн 1-мӗшӗ хыҫҫӑн Шупашкарта транспорт реформине пуҫарнӑ хыҫҫӑн транспорт епле ҫӳрени хулара пурӑнакансене ҫав-ҫавах калаҫтарать. Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн «Республика» хаҫачӗн редакторӗ Сергей Мясников паян ҫак ыйтӑва Фейсбукра хускатнӑ.

Ӗҫтешӗмӗр ҫырнӑ тӑрӑх, «Благовещенски микрорайон - Садовӑй ҫулпа ҫӳрекен 12-мӗш маршрут. Хӗрӳ вӑхӑт — 12 сехет те 20 минут. Юлашки чарӑнура 3 автобус ларать. Сывлӑш турттарса ывӑннӑ. Пӗри 2 пассажирпа кайрӗ. Маршрута Энгельс тата Николаев урамӗсемпе янӑ — вӑл яланах пушӑ тенӗ пек хутлать».

Аса илтерер, Шупашкарӑн кашни районӗнче пуҫару ушкӑнӗсем йӗркелесшӗн. Вӗсен транспорта епле маршрутпа ҫӳретсен аваннине халӑх шухӑшне шута илсе пӗлтермелле. Ҫак ыйтупа ыран, раштавӑн 13-мӗшӗнче, хулан виҫе районӗн администрацийӗсенче 17 сехетре пуху иртмелле. Автобуссен схемине og21.ru порталта халӑхпа сӳтсе явма палӑртаҫҫӗ.

Раштав уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Муркаш районӗнчи Атикасси ялӗнче пӗр ҫуртра икӗ виле тупнӑ. Вӗсем мӗншӗн вилнине халӗ те уҫӑмлатман-ха.

Ҫуртра 57 ҫулти хӗрарӑм тата унӑн 32 ҫулти ывӑлӗ пурӑннӑ. Качча сусӑр пулнӑ. РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, икӗ ҫын мӗн сӑлтава пула вилнине уҫӑмлатас тӗллевпе тӗрӗслев ирттереҫҫӗ, кирлӗ экспертизӑсем тӑваҫҫӗ.

Ӗнер вара Шупашкарта «Кувшинка» микрорайонта пӗр хӗр 15-мӗш хутран подъезд тӑррине ӳкнӗ. Телее, вӑл чӗрӗ юлнӑ, ӑна пульницӑна илсе кайнӑ.

Шупашкара йӗркеленӗренпе 550 ҫул ҫитнине халалласа ирттермелли мероприятисен шутӗнче республикӑн тӗп хулинче Хаяр Йӑван патша палӑкне уҫассине те асӑнма пулать. Кун пирки хула администрацийӗн вӗренӳ управленийӗн пуҫлӑхӗ Дмитрий Захаров Фейсбукра ҫырнӑччӗ. Хулари тӳре-шара IV Йӑван ырӑ ӗҫсем тунине асра тытмаҫҫӗ тесе шухӑшлать.

Архитектурӑпа декораци пластикин скульпторӗ, искусствоведени кандидачӗ, Шупашкарти историк Дмитрий Мадуров Чӑваш Енри Хаяр Йӑван палӑкне хапӑлламанни сисӗнет. Ҫак шухӑша вӑл «Idel.Реалии» сайта панӑ интервьюра палӑртнӑ. Скульптор шухӑшланӑ тӑрӑх, Чӑваш Енре вырӑс патшисене, бизнес-проектсене мала кӑларас юхӑм пырать, наци республикин тӗп хулинче хамӑр тымарсемпе хамӑр паттӑрсем пирки асӑнтарасшӑн мар.