Нумаях пулмасть Чӑваш Республикин РФ Президенчӗн ҫумӗнчи тулли праваллӑ элчи Леонид Волков патӗнче паллӑ актер Станислав Садальский пулнӑ. Вӑл — Патӑрьел районӗнче ҫуралса ӳснӗскер.
Станислав Садальский Мускаври чӑвашсен ентешлӗхӗпе тачӑ ҫыхӑну тытать. Вӑл Леонид Волков ирттерекен культура мероприятийӗсене май килнӗ таран хутшӑнать.
Леонид Волков тӗлпулура Станислав Садальские иртсе кайнӑ ҫуралнӑ кунӗпе саламланӑ. Вӑл унӑн пултарулӑхне килӗштернине, артистӑн Чӗрӗ Журналне яланах вуланине палӑртнӑ. Леонид Волков пирӗн ентеше малашне те ӑнӑҫусем тума, палӑртнисене пурнӑҫа кӗртме ҫирӗп сывлӑ суннӑ.
Унтан Станислав Садальский чӑвашсен культура центрне кайса курнӑ.
Кун пирки Чӑваш Ен Элтеперне суйланнӑ Михаил Игнатьевпа Чӑваш наци конгресӗн президенчӗ Николай Угаслов тӗлпулнӑ чух каланӑ.
Николай Угаслов ӗнентернӗ тӑрӑх, регионсен наципе культура пӗрлешӗвӗсем юлашки ҫулсенче Чӑваш Енпе тачӑ ҫыхӑну ӗҫленине уйрӑммӑн палӑртаҫҫӗ. Вӗсене аталанса пыма, ҫыхӑнӑва ҫирӗплетме сахал мар ӗҫ пурнӑҫланӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ иккен хайхисем.
Юлашки ҫулсенче ЧНК пайташӗсем тӗрлӗ региона тухса ҫӳреҫҫӗ, унти чӑвашсемпе ҫыхӑну тытаҫҫӗ. Авӑн уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Чӑваш наци культурин Симферопольте пӗрлешӗвӗ уҫӑлӗ, ҫитес вӑхӑтра та Белгородра наци культурин автономийӗ йӗркеленмелле.
Ҫӗршыври регионсенче те ҫавӑн йышши пӗрлешӳсем йӗркеленнӗ. Юлашки пилӗк ҫул хушшинче вӗсен шучӗ 81-рен 93 ҫитнӗ-мӗн.
Элӗк районӗнчи Питӗшкассинчи вӑтам шкул администрацийӗ чӑваш чӗлхипе литературине сехетсене кӗскетмесӗр вӗрентеҫҫӗ. Кун пирки Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ, «Чӑваш Республикин учителӗсен ассоциацийӗ» общество организацийӗн чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенсен секцийӗн ертӳҫи Геронтий Никифоров авӑнӑн 14-мӗшӗнче унта ҫитсе курни тӑрӑх Чӑваш наци конгресӗн сайтӗнче хыпарлать. Шкулта ҫавӑн пекех Р.И. Казакова-Сэйт юрӑҫ пулнӑ.
Питӗшкассисем чӑваш чӗлхипе литературине кӗскетмесӗр вӗрентнипе пӗрлех 5, 6. 7-мӗш классенче «Тӑван ен культури» предмета ӑша хывтарма уйрӑм сехет уйӑрса панӑ.
Шкулта пулнӑ хӑнасем пуплев тасалӑхӗпе чӑвашлӑха аталантарс, илемлӗ вулава йӗркелес тата юрӑ-кӗвӗ пуянлӑхӗпе шкулта усӑ курас ыйтусене хускатнӑ.
Йӑлӑмра вырнаҫнӑ «Чувашия» санатори ҫывӑхӗнче ӗнер финн киноактерӗ Вилли Хаапасало ертсе пыракан пултарулӑх ушкӑнӗ чӳклеме туни ҫинчен документлӑ фильм сыпӑкӗсене ӳкернӗ. Ку ӗҫ-nyҫa йӗркелекенни ЧНК Ваттисен Канашӗн пуҫлӑхӗн ҫyмӗ Федор Мадуров скульптор пулни пирки ЧНКн пресс-службин ертӳҫи Зоя Яковлева пӗлтерет.
Авалхи йӑла-йӗркене Федор Мадуров чылай ҫул ертсе пырать. Хальхинче те кунта унӑн ывӑлӗ — Дмитрий Мадуров ӳнер тӗпчевҫи, Анатолий Кипеч ҫыравҫӑ, Николай Фомиряков таврапӗлӳҫӗ, Юрий Спиридонов кинопродюсер тата ыттисем те хутшӑннӑ. Чӳклеме ирттернӗ ҫӗре ЧНК ертӳҫин пӗрремӗш ҫумӗ Валерий Клементьев тата ЧНК пресс-службин ертӳҫи Зоя Яковлева хутшӑннӑ.
Вилли Хаапасало ертсе пыракан киноушкӑн малалла Йӗпреҫ тӑрӑхне чӑваш сӑрине епле вӗретнине ӳкерме ҫул тытнӑ.
Нумаях пулмасть Чӑваш наци конгресӗн хастарӗсем президиумӑн черетлӗ ларӑвне пухӑннӑ. Унта вӗсем ытти ыйтупа пӗрлех Геннадий Волкова асӑнса лартма палӑртнӑ палӑка Беларуҫ ҫӗршывӗнчен илсе килсе вырнаҫтарса лартассине те сӳтсе явнӑ.
Президиум членӗсем палӑка туса ҫитерме тата 200 пин тенкӗ пухма калаҫса татӑлнӑ. ЧНК президенчӗ Николай Угаслов 100 пин тенкӗ пама килӗшнӗ, ыттисем те укҫа енчен пулӑшма шантарнӑ.
Геннадий Никандрович Волкова пӗлмен ҫын сахал пулӗ. Вӑл хӑйӗн этнопедагогикине сарнипе паллӑ тес терӗм те, апла мар-ха. Хӑйӗн этнопедагогикине мар. Халӑхӑнне. Тӑван халӑхӑмӑрӑнне. Асатте-асаннесем шахвӑртса каланине пирӗнтен чылайӑшӗ астӑвать пулӗ. «Волкварӗнчен (ҫавӑн пек ҫырма пур пирӗн патра. — Т.Т.) хӑпарнӑ чух пӗр ҫуна тӳнсе кайнӑ», — тесе калатчӗ, сӑмахран, пире кукамай эпир кутӑнлашнине курсан. Ҫапла, ытарлӑ сӑмахсемпе, ятламасӑр-кӑшкӑрмасӑр намӑслантарма та, ӑса кӗртме те пултарнӑ чӑваш. Этнопедагогика ӑслӑлӑхӗпе вара вилӗмсӗр Геннадий Волков ҫанӑ тавӑрса ӗҫленӗ май ӑна тӗрлӗ халӑх хушшинче те сарнӑ.
Иртнӗ уйӑх вӗҫӗнче Хусанти Кремль патӗнчи Ҫыранҫум урамра Тутар Республикин Халӑхсен ассамблейи тата Халӑхсен туслӑх ҫурчӗ «Культурӑсен мозаики» фестиваль ирттернӗ. Ӑна Тутартстанӑн Президенчӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑха пурнӑҫлакан Рустам Минниханов килсе курни пирки унти «Сувар» хаҫат пӗлтерет. Унпа пӗрле Хусан тата Тутарстан митрополичӗ Феофан, ТР муфтийӗ Камиль Хазрат пулнӑ.
Кӑҫал пуҫласа ирттернӗ фестивальти тӑватӑ павильонра ҫирӗм наципе культура пӗрлешӗвӗ вырнаҫнӑ. Унта курма килекенсен наци апат-ҫимӗҫӗпе, ал ӗҫ хатӗрӗсемпе паллашма май пулнӑ. Чӑваш наципе культура автономийӗн сӗтелне Аксу районӗ кӑтартнӑ. Ӳсел, Ҫӗнӗ Аксу, Сӗнчел ялӗн юрӑҫисем хӑнасене юрӑсемпе кӗтсе илнӗ, хуплупа сӑйланӑ. «Ҫӑлкуҫ» фольклор ансамблӗ юрласа ташланӑ. Лидия Квакова ертсе пыракан ушкӑн ҫуркунне «Никрут юрри» фестивалӗн гран-прине ҫӗнсе илнӗ. ӑста юрӑҫсен тупӑнать вӗсем ҫинчен те шӑрантармалли.
Авӑнӑн 5-мӗшӗнче Мускав 868-мӗш ҫуралнӑ кунне паллӑ тӑвӗ. Тӳре-шара анлӑ программа хатӗрленӗ. Унта 10 миллион ытла хӑна пухма палӑртнӑ.
Тӗп уяв Пушкин лапамӗнче иртӗ. Ку – мускавсен юратнӑ вырӑнӗ. Унта Мускав прессин фестивалӗ иртӗ, эстрада артисчӗсем юрлӗҫ, ытти мероприятие йӗркелӗҫ.
Уяв йӗркелӳҫисем мускавсене саламламашкӑн Чӑваш Республикин РФ Президенчӗ ҫумӗнчи тулли праваллӑ элчине Леонид Волкова чӗннӗ. Вӑл тухса калаҫнӑ хыҫҫӑн сцена ҫине «Атӑл» халӑх хорӗ тухӗ. Пушкин лапамӗнче, Кремль ҫывӑхӗнче, чӑваш юрри пӗрремӗш хут янӑрӗ. Хор икӗ юрӑ шӑрантарӗ. Вӗсем сцена ҫине авӑнӑн 5-мӗшӗнче 14 сехетре тухӗҫ. Мероприятие Мускав телеканалӗсемпе тӳрӗ эфирта кӑтартӗҫ.
Мускав уявӗнче 500 ытла мероприяти ирттерме палӑртнӑ. Ҫынсем уяв мероприятийӗсене хӑйсем онлайн мелӗпе сасӑласа суйланӑ. Унта 200 пин ытла ҫын хутшӑннӑ.
Тутар Республикин Вӗренӳпе ӑслӑлӑх министерстви Ҫӳлту районӗнче «Кӑвайт» (Костер) ача-пӑчан сывлӑхпа вӗренӳ центрӗнче тӗрлӗ халӑх ачисем валли кану сменисем йӗркеленӗ. Чӑваш шкулӗсенче вӗренекенсем те пӗр эрне хырлӑх вӑрманӗнче каннӑ. «Канса савӑннисӗр пуҫне вӗсем кунта тӑван культурӑпа чӗлхине те тарӑнрах вӗренчӗҫ», — тесе пӗлтерет кун пирки Светлана Салдыкова.
19 районтан килнӗ 68 чӑваш ачипе уйхлӑхра Анат Камӑри 34-мӗш гимнази вӗрентекенӗсем ӗҫленӗ. Татьяна Леонтьевӑпа Людмила Ильгузина аслӑ категориллӗ педагогсем тата ӳнер искусствине вӗрентекен Марина Чугайнова эрне тӑршшӗпе ачасемпе чӑваш чӗлхипе литературин урокӗсене, маҫтӑр-классем, тӗрлӗ тестпа тренинг ирттернӗ. Вӗсем ачасем хӑйсен пултарулӑхӗпе, тавракурӑмӗпе савӑнтарнине, тӑван чӗлхене, юрра-ташша, наци культурине лайӑх пӗлнипе палӑрнӑ. Чӑн та, уйлӑхра чӑваш чӗлхипе литература олимпиадисенче палӑрнӑ ачасем каннӑ.
Пултаруллӑ ачасем валли пӗлтӗр Теччӗ районӗнчи Кӑнна Кушки ялӗнче кану йӗркеленӗ. Чӑваш ачисем валли ятарласа уйхлӑх уҫнӑ ун чух.
Кун пирки Шупашкар хула администрацийӗн ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх, энергетика, транспорт тата ҫыхӑну управленйиӗ ӗнентерет.
Тӗп хулан сити-менеджерӗ Алексей Ладыков ертсе пынипе ирттернӗ канашлура маларах асӑннӑ управлени уҫлӑхӗ Герман Александров «Этносла Чӑваш Ен» туризмпа рекреаци кластерне тӑвасси епле пынине тишкернӗ.
Кластер, аса илтеретпӗр, икӗ пайран тӑрать: Шупашкар районӗнчи Кӑшавӑш тӑрӑхӗнчи «Ясна» экоялтан тата Шупашкара 500 ҫул ятлӑ культурӑпа кану паркӗнче тӑвакан «Амазон» этнокомплексран. Герман Александров «Амазоние» ҫывӑх ҫулсенче турисстем, тӗп хула хӑнисем тата Шупашкар ҫыннисем пырса ҫӳреме пуҫлассине пӗлтернӗ. Ҫывӑх тенине тӗрлӗрен ӑнланма пулать те, ку вӑл урӑх калаҫу тейӗпӗр.
Инфраструктура ӗҫӗсем графикран юлса пыни пирки маларах эпир маларах пӗлтернӗччӗ. Герман Александров графика хӑваласа ҫитнине ӗнентернӗ. Рабочисем 2-3 сменӑпах ӗҫленине каланӑ вӑл.
«Чӑвашпа Чӗмпӗрӗн экономикӑпа политкультура анлӑшӗ: пӗтӗмлетӳ тата малашлӑх». Ҫак ятпа ӗнер Шӑмӑршӑра ҫавра сӗтел иртнӗ. Унта пирӗн республикӑн тата Чӗмпӗр облаҫӗн ертӳҫисем: Чӑваш Енӗн Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Михаил Игнатьев тата Чӗмпӗр облаҫӗн кӗпӗрнаттӑрӗ — Правительство пуҫлӑхӗ Сергей Морозов хутшӑннӑ.
Икӗ енлӗ хутшӑнусем пирки каланӑ май Михаил Игнатьев регионсем географи тӗлӗшӗнчен кӑна мар, ӑс-хакӑл енпе те ҫывӑххине палӑртнӑ. «Пирӗн иртнинче тата хальхинче пӗр пекки нумай», — тенӗ вӑл. Унтан вӑл 1968 ҫулта Иван Яковлев уҫнӑ Чӗмпӗрти учительсен чӑваш шкулӗн пӗлтерӗшне, унта ӑс пухнӑ Константин Иванов поэта аса илнӗ. Чӗмпӗр облаҫӗнче ытти халӑхпа танлаштарсан чӑвашсем йышпа виҫҫӗмӗш вырӑн йышӑннине палӑртнӑ Михаил Васильевич. Ҫавна май вӑл асӑннӑ облаҫ кӗпӗрнаттӑрне чӑваш этносне, чӗлхине тата культурине упраса хӑварма майсем туса панӑшӑн тав тунӑ.
Сӑнсем (27)
+12.3 °C