Ҫак кунсенче Мускаври «Хӗрлӗ Октябрь» культура ҫуртӗнче чӑваш наципе культурин автономийӗ «Ҫӑварни» ирттернӗ. Унта Чӑваш Республикин РФ Президенчӗ ҫумӗнчи тулли праваллӑ элчи Леонид Волков та хутшӑннӑ.
Леонид Волков пухӑннисене уявпа саламланӑ, Михаил Игнатьев делегаципе пӗрле Крыма ҫитсе килни ҫинче чарӑнса тӑнӑ. Леонид Волков ҫавӑн пекех Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине хутшӑннисене, тыткӑнра 4 ҫул пулнӑ Юрий Владимиров ҫыравҫа саламланӑ, чӑвашсен уявне килме май тупнӑшӑн тав тунӑ.
Вӑл ҫавӑн пекех нарӑсан 14-мӗшӗнче «Нарспи» поэма каҫне хутшӑннисене тав сӑмахӗ каланӑ. Леонид Волков Илпек Микулайне халалланӑ каҫ ирттерме сӗннине халӑх ырласа йышӑннӑ. Кӑҫал Илпек Микулайӗ ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитет-ҫке.
Пушӑн 27-мӗшӗнче Йӗпреҫ районӗнче те чи илемлӗ пикене суйланӑ. Ҫав каҫ сцена ҫине 10 пике тухнӑ: Анжелика Анисимова, Юлия Петрова (Пучинке), Наталья Ефремова (Эйпеҫ), Кристина Егорова (Кӗлӗмкасси), Людмила Елдырева (Пысӑк Упакасси), Мария Чугарова, Елена Раймова (Чӑваш Тимеш), Мария Майорова (Хурамал), Екатерина Кошелева (Ирҫе Ҫармӑс), Татьяна Яковлева (Шӑрттан).
Яланхи пекех конкурсра хӗрсем хӑйсемпе паллаштарнӑ, чӑваш наци апачӗ пирки каласа кӑтартнӑ.
Кӑҫал «Йӗпреҫ пики — 2015» ята Анжела Анисимова тивӗҫнӗ. «Вице пике» — Людмила Елдырева. «Хӳхӗм пике» — Юля Петрова, «Ҫепӗҫ пике» — Мария Чугарова, «Илӗртӳллӗ пике» — Кристина Егорова, «Ӑс пике» Екатерина Кошелева. Катя ҫавӑн пекех куракансем кӑмӑлланӑ пике пулса тӑнӑ.
«Сӑпайлӑ пике» титула Татьяна Яковлева ҫӗнсе илнӗ. Наталья Ефремова «Маттур пике» номинацире мала тухнӑ. Мария Майорова «Ҫӗкленӳллӗ пике» пулнӑ. Елена Раймова вара — «Ҫап-ҫутӑ кулӑллӑ пике».
Анжела Анисимова район чысне «Чӑваш пики» республика конкурсӗнче хӳтӗлӗ.
Сӑнсем (84)
Пушкӑртстан Республикинче «Силпи асамачӗ» ачасемпе ҫамрӑксен фестивалӗ ҫулсерен иртет. Кӑҫал ӑна Пелепей хулинче акан 10-мӗшӗнче ирттерме палӑртнӑ.
Вӑл яланхи пекех юрӑ-ташӑ ӑстисене, сӑвӑ хитре калакансене, авалхи йӑла-йӗркене пӑхӑнакансене пӗр ҫӗре пуҫтарӗ тесе хыпарлать асӑннӑ тӑрӑхри «Урал сасси» хаҫат.
Кирек епле ӑмӑртури евӗрех ку фестивале хутшӑнакансене номинацисем тӑрӑх пайласа хаклӗҫ. Номинацисене вара ҫаплараххисене палӑртнӑ: илемлӗ вулав, фольклор, хореографи, эстрада юрри. Хӑйсен пултарулӑхне тӗеслекенсене ҫулне кура та хаклама шухӑшлаҫҫӗ. Кӗҫен ушкӑна 7-12 ҫултисем кӗрӗҫ, аслине — 13-18 ҫулти ачасемпе ҫамрӑксем. Тӗплӗнрех 8-917-36-62-302 тата 8-917-34-999-16 телефон номерӗсемпе ыйтса пӗлме пулать.
Пуш уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Мурманскра «Мускав – транзит – Мурманск» эстрада ӳнерӗн пӗтӗм тӗнчери фестивалӗ иртнӗ. Ӑна 10 ҫул ытла йӗркелеҫҫӗ пулин те Мурманскра ун пекки халиччен пулман. Фестивале Мурманскри чӑвашсен «Чӑваш ен» культура обществин тата чӑваш юррин «Акатуй» вокал ансамблӗн пайташӗ Дина Агеева хутшӑннӑ. Дина Агеева шӑрантарнӑ «Лашисене шӑварнӑччӗ» чӑваш халӑх юрри тӳресен чунне хӑйне евӗр янӑранипе тыткӑнланӑ-мӗн.
Дина Тутарстанри Ҫӗпрел районӗнчи Матак ялӗнче ҫуралнӑ. 2009 ҫулта вӑл Тутарстанра иртнӗ «Чӑваш шӑпчӑкӗ» конкурса хутшӑннӑ. Вӑтам шкул пӗтернӗ хыҫҫӑн хӗр Шупашкарти И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетне вӗренме кӗнӗ. Студент чухне пике чӑваш каччипе, Никита Агеевпа, паллашнӑ. Ҫар службине суйласа илнӗскерпе кӗҫех ҫемье ҫавӑраҫҫӗ. Мӑшӑрӗ хыҫҫӑн ҫамрӑк арӑм тӗнче хӗрне тухса каять. Ҫапла-ҫапла, тӗнче хӗрнех. Малтан Агеевсем Тинӗсҫум крайӗнчи Славянка поселокра пурӑнаҫҫӗ, кайран Сахалинти Шикотан утравӗ ҫине куҫса каяҫҫӗ. Халӗ ҫемье Мурманск хулинче тӗпленнӗ. Хастар ҫамрӑк хӗрарӑм ахаль ларас темен — вырӑнти чӑвашсем ирттерекен мероприятисене хутшӑнма тытӑннӑ, «Акатуй» ушкӑн солисчӗ пулса тӑнӑ.
Тюменьте ача-пӑча пултарулӑхӗн «Асамат кӗперӗ» наци пултарулӑхӗн 25-мӗш юбилей фестиваль-конкурсӗ иртнӗ. Унта Ямалти тата Юграри пултарулӑх ушкӑнӗсем хутшӑннӑ. Фестивале кӑҫал 2,5 пин ытла конкурсант хутшӑннӑ.
Фестивальте Муравленко хулинчи «Шевле» ансамбль те хӑйӗн пултарулӑхне кӑтартнӑ. Вӗсен унта хӑйсен чи хаклӑ туприне — ҫӗнӗ юрӑсене — илсе пынӑ. Ансамбль ҫавсене Ямалти хуласемпе ялсем тӑрӑх фольклор экспедицийӗсене ҫӳресе пӗрчӗн-пӗрчӗн пухнӑ. Кашни нотӑна ҫавӑрттарса илме ҫӑмӑлах пулин те чӑваш юррисене шӑрантаракансем хӑйсен ҫепӗҫлӗхӗпе, сцена ҫинче тытма пӗлнипе куракана тыткӑнланӑ.
«Шевле» ансамбле ҫӳрекен хӗрсем юрланипе пӗрлех тӗпчев ӗҫӗпе те аппаланаҫҫӗ. Чӑваш халӑхӗн кун-ҫулне тӗпчеҫҫӗ, йӑли-йӗркине тата чӗлхене хӑйне. Ушкӑна ҫӳрекен Марина Михайлова хӑй украинка пулин те ҫепӗҫ чӑваш кӗввине ытараймасӑр «Шевле» солистки пулса тӑнӑ. Ушкӑна ҫӳрекен тепӗр хӗр, Кристина Лебедева, Сургутран, Вӑл чӑваш пуканисем ҫӗлет. Тӑван чӗлхепе хитре калаҫнипе вӑл 3-мӗш вырӑн йышӑннӑ. «Шевлен» солистки Виктория Иванова «Вокал» номинацире ҫӗнтернӗ.
Чӑваш наци конгресӗн Тӑвайри уйрӑмӗн пайташӗсем Культура ӗҫченӗсен кунӗнче конгреса ӗҫлӗ тӗлпулӑва килнӗ. «Ку уйрӑма йӗркеленӗренпе кӗҫex ҫулталӑк ҫитет. Ҫaк кӗcke вӑхӑтрах вӗсем самай ӗҫ тума ӗлкӗрнӗ», — тесе пӗлтерет ЧНКн пресс-служби.
Тӑвайсем конгресс президенчӗн ҫyмӗceмne Валерий Клементьевпа, Петр Ивантаевпа, информаци комитечӗн ертӳҫипе Алексей Леонтьевпа, «Чӑваш ялӗ» комитет ертӳҫипе Эдуард Бахмисовпа тӗл пулнӑ. Ӗҫлӗ калаҫу икӗ сехете тӑсӑлнӑ.
ЧНК президенчӗн пӗрремӗш ҫyмӗ Валерий Клементьев тӑвайсене хастар пулнишӗн тав тунӑ.
Конгресӑн Тӑвай районӗн уйрӑмӗн ертӳҫи Анатолий Кириллов вырӑнта мӗнле ӗҫлени, епле йывӑрлӑхпа тӗлпулни пирки каласа кӑтартнӑ. Енсем тӑван чӗлхе малашлӑхӗпе пуласлӑхӗ пирки те самай калаҫнӑ.
Чӑваш чӗлхи кунӗ ҫитиччен шутлӑ кунсем юлчӗҫ теме пулать — ӑна акан 25-мӗшӗнче паллӑ тӑваҫҫӗ. Ҫакна шута илсе Чӑваш халӑх сайчӗ ҫӗнӗ открытка кӑларчӗ — чӑвашлӑхшӑн ҫунакансемшӗн вӑл кӑмӑла каясса шанатпӑр. Открыткӑна «СУМ» лавккара туянма пулать. Хакӗ ыттисен пекех — 20 тенкӗ.
Чӑваш чӗлхи кунӗ ячӗпе кӑларнӑ открыткӑра Геннадий Волковӑн сӑмахӗсене вырнаҫтартӑмӑр: «Чӑваш чӗлхи ... пирӗншӗн вӑл асаттесен пехилӗ, асаннесен кӗлли, пирӗншӗн вӑл вӑрман сулхӑнӗ, тӑп-тӑрӑ ҫӑлкуҫ шывӗ, пирӗншӗн вӑл чӗре таппи, чун хавалӗн чи ачаш хусканӑвӗсем, пирӗншӗн вӑл пурнӑҫ...»
«СУМ» лавккара ҫавӑн пекех ытти открыткӑсене, чӑвашла укҫа конверчӗ те туянма май пур. Ҫывӑх вӑхӑтра эпир Ҫӗнтерӳ кунӗ ячӗпе тата ҫуралнӑ кун ячӗпе парнелемелли чӑвашла открыткӑсем кӑларма шутлатпӑр.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Урхас Кушкӑ шкулӗ ҫумӗнче пӗчӗккисем валли ушкӑн йӗркеленӗ. Нумаях пулмасть унта чӑваш наци вӑййисен ярмӑрккине ирттернӗ.
Ярмӑрккӑра тӗп сӑнарсем Марине (Вика Александрова) тата Симун (Павел Егоров) ачасем пулнӑ. Вӗсем ачасене кӗтсе илнӗ, хӑнасене чӗнсе пӗчӗк чухне урамра вылянӑ вӑйӑсене выляма йыхравланӑ.
Шӑпӑрлансем пурте пӗрле Ылтӑн хапхалла, Ят пӗлмелле, Пӳртле, Чана чӗпписене ҫитермелле вылянӑ. Юлашки ачасене уйрӑмах вилӗшнӗ. Пӗчӗкскерсем чана чӗпписем выҫӑ ан ларччӑр тесе тӑрӑшнӑ, йӑвана тӗл лектерсе ҫитерме тӑрӑшнӑ.
Тупмалли юмахсем те айккинче юлман. Ку пӗчӗккисен тавракурӑмне аталантарма пулӑшать. Шӑпарлансем Верук аппан тупмалли юмахӗсен хуравӗсене йӑлтах пӗлнӗ.
Ҫавӑн пекех ачасем Лаша тытмалла, Ҫӗлӗк тӑхӑнмалла вылянӑ. Юлашкинчен Верук аппа пурне те тав тунӑ. Пӗчӗкскерсем асламӑшӗсемпе аслашшӗсем вылянӑ вӑйӑсене аса илнӗшӗн тем пек хӗпӗртенӗ.
Нумаях пулмасть Пушкӑртстанри Пишпӳлек вулавӑшӗн чӑваш секторӗнче «Чӑваш халӑх пурнӑҫӗнчи «Урал сасси» хаҫатӑн пӗлтерӗшӗ» темӑпа «ҫавра сӗтел» иртнӗ. Унта Пишпӳлек районӗнчи чӑваш вулавӑшӗн ӗҫченӗсем‚ тӑван чӗлхе вӗрентекенсем‚ вырӑнти «Шурӑ хурӑн» халӑх фольклор ушкӑнне ҫӳрекенсем‚ «Ҫутӑ ҫул» район хаҫачӗн чӑваш дубляжӗн ӗҫченӗсем тата хаҫат вулакансем пухӑннӑ.
«Ҫавра сӗтеле» Пишпӳлек библиотекин Пушкӑртстан Республикинчи чӑваш халӑхӗпе ӗҫлекен секторӗн заведующийӗ Наталья Тарасова уҫнӑ. Вӑл кашни вулав ҫурчӗ «Урал сасси» хаҫата ҫырӑнса илсе ҫӗлесе пынине пӗлтернӗ. Чӑваш хаҫачӗ сентре ҫинче тусанланса выртмасть иккен‚ ӑна вулавҫӑсем ҫӗтӗлсе пӗтиччен тенӗ пекех алӑран ямаҫҫӗ. Ҫакӑн пирки Светлана Прокофьева автор "Урал сасси" хаҫатра пӗлтернӗ.
Наталья Петровна «ҫавра сӗтел» ӗҫне малалла тӑсса Пишпӳлек районӗнчи Чӑвашсен канашӗн ертӳҫине И.В. Никитина сӑмах панӑ.
— «Урал сасси» республикӑри чӑвашсен пурнӑҫӗпе‚ пултарулӑхӗпе паллаштарса тӑрать. Хамӑр тӑван чӗлхене‚ культурӑна‚ литературӑна аталантарас ӗҫре унӑн пӗлтерӗшӗ калама ҫук пысӑк.
Вилӗмсӗр «Нарспи» поэма авторӗн К.В. Ивановӑн 125 ҫулӗ ҫывхарса килнӗ май хатӗрленӳ ӗҫӗсем хӗрсе пыраҫҫӗ. Ҫакна Пушкӑртстанри Пелепей район администрацийӗнче йӗркеленнӗ канашлу та ҫирӗплетет тесе пӗлтерет асӑннӑ тӑрӑхри Юрий Михайлов Чӑваш наци конгресӗн сайтӗнче.
Пухӑва район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Юрий Мурмилов ертсе пынӑ. Канашлӑва Пушкӑртстан тата Чӑваш Республикисен культура министрӗсем Амина Шафиковапа Вадим Ефимов хутшӑннӑ.
— Юбилей кунне чыслӑ ирттерме Пелепей ҫӗрӗ хатӗр. Пелепей район администраци пуҫлӑхӗн ятарлӑ хушӑвӗпе уявӑн йӗркелӳ комитетне, тӑкаксен сметине палӑртнӑ. Слакпуҫӗнчи К. Иванов музейне тата ялти сӑваплӑ вырӑнсене юсаса ҫӗнетме бюджетран 1,5 млн тенкӗ укҫа уйӑрнӑ, — пӗлтернӗ район администрацийӗн социаллӑ аталану управленийӗн пуҫлӑхӗ Олег Данилин.
Юбилей уявӗ май уйӑхӗн 29-мӗшӗнче иртмелле. Слакпуҫ ял администрацийӗн пуҫлӑхӗ Олег Беляев Слакпуҫ республика шайӗнчи историпе культура центрӗ пулмаллине палӑртнӑ. Сӑмах май каласан‚ асӑннӑ ыйтӑва пӗрре мар хускатнӑ.
Юбилей ыйтӑвне Чӑваш Республикин Министрсен Кабинечӗн Пушкӑртстанри тулли праваллӑ элчи Владимир Портнов, республикӑри Чӑваш наципе культура автономийӗн ертӳҫи Виталий Викторов хускатнӑ, сӗнӳсем панӑ.
+12.5 °C