Чӑваш наци конгресӗн Тӑвайри уйрӑмӗн пайташӗсем Культура ӗҫченӗсен кунӗнче конгреса ӗҫлӗ тӗлпулӑва килнӗ. «Ку уйрӑма йӗркеленӗренпе кӗҫex ҫулталӑк ҫитет. Ҫaк кӗcke вӑхӑтрах вӗсем самай ӗҫ тума ӗлкӗрнӗ», — тесе пӗлтерет ЧНКн пресс-служби.
Тӑвайсем конгресс президенчӗн ҫyмӗceмne Валерий Клементьевпа, Петр Ивантаевпа, информаци комитечӗн ертӳҫипе Алексей Леонтьевпа, «Чӑваш ялӗ» комитет ертӳҫипе Эдуард Бахмисовпа тӗл пулнӑ. Ӗҫлӗ калаҫу икӗ сехете тӑсӑлнӑ.
ЧНК президенчӗн пӗрремӗш ҫyмӗ Валерий Клементьев тӑвайсене хастар пулнишӗн тав тунӑ.
Конгресӑн Тӑвай районӗн уйрӑмӗн ертӳҫи Анатолий Кириллов вырӑнта мӗнле ӗҫлени, епле йывӑрлӑхпа тӗлпулни пирки каласа кӑтартнӑ. Енсем тӑван чӗлхе малашлӑхӗпе пуласлӑхӗ пирки те самай калаҫнӑ.
Чӑваш чӗлхи кунӗ ҫитиччен шутлӑ кунсем юлчӗҫ теме пулать — ӑна акан 25-мӗшӗнче паллӑ тӑваҫҫӗ. Ҫакна шута илсе Чӑваш халӑх сайчӗ ҫӗнӗ открытка кӑларчӗ — чӑвашлӑхшӑн ҫунакансемшӗн вӑл кӑмӑла каясса шанатпӑр. Открыткӑна «СУМ» лавккара туянма пулать. Хакӗ ыттисен пекех — 20 тенкӗ.
Чӑваш чӗлхи кунӗ ячӗпе кӑларнӑ открыткӑра Геннадий Волковӑн сӑмахӗсене вырнаҫтартӑмӑр: «Чӑваш чӗлхи ... пирӗншӗн вӑл асаттесен пехилӗ, асаннесен кӗлли, пирӗншӗн вӑл вӑрман сулхӑнӗ, тӑп-тӑрӑ ҫӑлкуҫ шывӗ, пирӗншӗн вӑл чӗре таппи, чун хавалӗн чи ачаш хусканӑвӗсем, пирӗншӗн вӑл пурнӑҫ...»
«СУМ» лавккара ҫавӑн пекех ытти открыткӑсене, чӑвашла укҫа конверчӗ те туянма май пур. Ҫывӑх вӑхӑтра эпир Ҫӗнтерӳ кунӗ ячӗпе тата ҫуралнӑ кун ячӗпе парнелемелли чӑвашла открыткӑсем кӑларма шутлатпӑр.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Урхас Кушкӑ шкулӗ ҫумӗнче пӗчӗккисем валли ушкӑн йӗркеленӗ. Нумаях пулмасть унта чӑваш наци вӑййисен ярмӑрккине ирттернӗ.
Ярмӑрккӑра тӗп сӑнарсем Марине (Вика Александрова) тата Симун (Павел Егоров) ачасем пулнӑ. Вӗсем ачасене кӗтсе илнӗ, хӑнасене чӗнсе пӗчӗк чухне урамра вылянӑ вӑйӑсене выляма йыхравланӑ.
Шӑпӑрлансем пурте пӗрле Ылтӑн хапхалла, Ят пӗлмелле, Пӳртле, Чана чӗпписене ҫитермелле вылянӑ. Юлашки ачасене уйрӑмах вилӗшнӗ. Пӗчӗкскерсем чана чӗпписем выҫӑ ан ларччӑр тесе тӑрӑшнӑ, йӑвана тӗл лектерсе ҫитерме тӑрӑшнӑ.
Тупмалли юмахсем те айккинче юлман. Ку пӗчӗккисен тавракурӑмне аталантарма пулӑшать. Шӑпарлансем Верук аппан тупмалли юмахӗсен хуравӗсене йӑлтах пӗлнӗ.
Ҫавӑн пекех ачасем Лаша тытмалла, Ҫӗлӗк тӑхӑнмалла вылянӑ. Юлашкинчен Верук аппа пурне те тав тунӑ. Пӗчӗкскерсем асламӑшӗсемпе аслашшӗсем вылянӑ вӑйӑсене аса илнӗшӗн тем пек хӗпӗртенӗ.
Нумаях пулмасть Пушкӑртстанри Пишпӳлек вулавӑшӗн чӑваш секторӗнче «Чӑваш халӑх пурнӑҫӗнчи «Урал сасси» хаҫатӑн пӗлтерӗшӗ» темӑпа «ҫавра сӗтел» иртнӗ. Унта Пишпӳлек районӗнчи чӑваш вулавӑшӗн ӗҫченӗсем‚ тӑван чӗлхе вӗрентекенсем‚ вырӑнти «Шурӑ хурӑн» халӑх фольклор ушкӑнне ҫӳрекенсем‚ «Ҫутӑ ҫул» район хаҫачӗн чӑваш дубляжӗн ӗҫченӗсем тата хаҫат вулакансем пухӑннӑ.
«Ҫавра сӗтеле» Пишпӳлек библиотекин Пушкӑртстан Республикинчи чӑваш халӑхӗпе ӗҫлекен секторӗн заведующийӗ Наталья Тарасова уҫнӑ. Вӑл кашни вулав ҫурчӗ «Урал сасси» хаҫата ҫырӑнса илсе ҫӗлесе пынине пӗлтернӗ. Чӑваш хаҫачӗ сентре ҫинче тусанланса выртмасть иккен‚ ӑна вулавҫӑсем ҫӗтӗлсе пӗтиччен тенӗ пекех алӑран ямаҫҫӗ. Ҫакӑн пирки Светлана Прокофьева автор "Урал сасси" хаҫатра пӗлтернӗ.
Наталья Петровна «ҫавра сӗтел» ӗҫне малалла тӑсса Пишпӳлек районӗнчи Чӑвашсен канашӗн ертӳҫине И.В. Никитина сӑмах панӑ.
— «Урал сасси» республикӑри чӑвашсен пурнӑҫӗпе‚ пултарулӑхӗпе паллаштарса тӑрать. Хамӑр тӑван чӗлхене‚ культурӑна‚ литературӑна аталантарас ӗҫре унӑн пӗлтерӗшӗ калама ҫук пысӑк.
Вилӗмсӗр «Нарспи» поэма авторӗн К.В. Ивановӑн 125 ҫулӗ ҫывхарса килнӗ май хатӗрленӳ ӗҫӗсем хӗрсе пыраҫҫӗ. Ҫакна Пушкӑртстанри Пелепей район администрацийӗнче йӗркеленнӗ канашлу та ҫирӗплетет тесе пӗлтерет асӑннӑ тӑрӑхри Юрий Михайлов Чӑваш наци конгресӗн сайтӗнче.
Пухӑва район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Юрий Мурмилов ертсе пынӑ. Канашлӑва Пушкӑртстан тата Чӑваш Республикисен культура министрӗсем Амина Шафиковапа Вадим Ефимов хутшӑннӑ.
— Юбилей кунне чыслӑ ирттерме Пелепей ҫӗрӗ хатӗр. Пелепей район администраци пуҫлӑхӗн ятарлӑ хушӑвӗпе уявӑн йӗркелӳ комитетне, тӑкаксен сметине палӑртнӑ. Слакпуҫӗнчи К. Иванов музейне тата ялти сӑваплӑ вырӑнсене юсаса ҫӗнетме бюджетран 1,5 млн тенкӗ укҫа уйӑрнӑ, — пӗлтернӗ район администрацийӗн социаллӑ аталану управленийӗн пуҫлӑхӗ Олег Данилин.
Юбилей уявӗ май уйӑхӗн 29-мӗшӗнче иртмелле. Слакпуҫ ял администрацийӗн пуҫлӑхӗ Олег Беляев Слакпуҫ республика шайӗнчи историпе культура центрӗ пулмаллине палӑртнӑ. Сӑмах май каласан‚ асӑннӑ ыйтӑва пӗрре мар хускатнӑ.
Юбилей ыйтӑвне Чӑваш Республикин Министрсен Кабинечӗн Пушкӑртстанри тулли праваллӑ элчи Владимир Портнов, республикӑри Чӑваш наципе культура автономийӗн ертӳҫи Виталий Викторов хускатнӑ, сӗнӳсем панӑ.
Чӑваш халӑх сайчӗ ҫак кунсенче чӑвашла укҫа конверчӗ кӑларчӗ. Чӑвашла открыткӑсем кӑларакансем унччен пулнӑ пулсан ку япалана чӑвашла хатӗрлекен унччен пулманччӗ — кунта эпир пӗрремӗш утӑм тувакансем пултӑмӑр тесен суя пулмастех пуль. Укҫа конвертне эпир пӗр-пӗр уяв ячӗпе ҫыхӑнтармасӑр кӑлартӑмӑр — ҫапла май унпа темӗнле мероприятире те, темӗнле уявра та усӑ курма пулать. Укҫа конвертне симӗс тӗслӗрех хатӗрлерӗмӗр. Туянас шухӑш пулсан эсир ӑна «СУМ» лавккара 30 тенкӗпе илме пултаратӑр.
Ҫавӑн пекех нумай пулмасть эпир «Саламлатпӑр!» ятпа ятарлӑ салам открытки кӑларсаччӗ. Ӑна эпир ҫуркунне тӗсӗсемпе хатӗрленӗччӗ. Вӑл та «СУМ» лавккара пур, хакӗ — 20 тенкӗ.
Ҫывӑх вӑхӑтра Чӑваш чӗлхи кунӗ ячӗпе тата Ҫӗнтерӳ кунӗ ячӗпе пичетлесе кӑларма тӗллев лартса.
Кун пирки вӑл ЮТВ телеканал хатӗрленӗ ҫӗнӗ передачӑра каланӑ. «Конгресс тӗпелӗ» ҫӗнӗ кӑларӑмӗн хӑни Валерий Леонидович Клементьев пулнӑ. Унччен вӑл чӑвашлӑх ӗҫӗнче ют ҫын мар пулнӑ. Сарӑту облаҫӗнчи хастар чӑвашсенчен пӗри шутланнӑ, Акатуй уявӗсене те ирттерес ӗҫе хутшӑннӑ. Геннадий Архипов чӗннипе Шупашкара таврӑннӑ хыҫҫӑн унта Акатуя урӑх ирттермен имӗш. Анчах ку ҫитменлӗхе кӑҫал пӗтересшӗн — ЧНК пулӑшнипе ҫак пысӑк уява Сарӑту облаҫӗнче ирттересшӗнех.
«Эпӗ Саратовра пурӑннӑ чухне те питӗ пысӑк Акатуйсем тӑваттӑмӑрччӗ. Кӑҫал… Сарӑту облаҫӗнче эп кайнӑранпа пулман унта. Акатуй ирттермен. Кӑҫал вӗсем ирттересшӗн. Паллах, вӗсене пулӑшас пулать», — тенӗ Валерий Клементьев интервьюра.
Ҫавӑн пекех ЧНК пӗрремӗш вице-президенчӗ Раҫҫейре тӗпленсе пурӑнакан тӑрӑхсенче ҫӗнӗ культурӑпа наци автономийӗсене йӗркелесси пирки сӑмах каланӑ. Ҫывӑх вӑхӑтра, тӗслӗхрен, унашкаллине Белгород облаҫӗнче туса хумалла. Культурӑпа наци автономийӗсем ҫук тӑрӑхсем тата та пур иккен, вӗсене йӗркелес тӗлӗшпе ЧНК хӑйӗн сӗнӗвӗсемпе пулӑшать.
Унсӑр пуҫне калаҫура Валерий Клементьевӑн ҫемьи пирки, унӑн бизнесӗ пирки, концертсем ирттересси пирки ыйтусем хускатнӑ.
Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 70 ҫул ҫитнине халалласа ҫуркуннен пӗрремӗш кунӗнче Ӗпхӳ хулин Калинин районӗнчи чӑваш вырсарни шкулӗ хула шайӗнчи спорт ӑмӑртӑвӗсене ирттерчӗ тесе пӗлтерет Ӗпхӳ хулинчи Леонид Михайлов. Асӑннӑ шкулта вӗренекенсем йӗлтӗрпе чупас, баскетбол, шашка, шахмат вӑййисене выляс енӗпе ӑмӑртнӑ. Мероприятие Ӗпхӳри наципе культура автономийӗн хастарӗсене те чӗннӗ иккен.
Ӑмӑрту пӗтӗмлетӗвӗсем тӑрӑх йӗлтӗр эстафетинче Ӗпхӳ хулин Октябрь районӗнчи пӗтӗмӗшле пӗлу паракан 159-мӗш шкул ҫӗнтернӗ. Баскетбол выляссипе те асӑннӑ шкулӑн хӗрачисене ҫитекен пулман — вӗсем пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ. Арҫын ачасем хушшинче чӑваш вырсарни шкулӗн команди ҫӗнтерчӗ. Шашка тата шахмат вӑййисенче те малти вырӑнсене 159-мӗш тата чӑваш вырсарни шкулӗн ачисем пайланӑ. Хула ӑмӑртӑвӗсен ҫӗнтерӳҫӗ кубокне 159-мӗш шкул ушкӑнне, II вырӑн кубокне Калинин районӗнчи чӑваш вырсарни шкулне панӑ.
Вырсарни шкулӗн ертӳҫи Наталья Асхабудинова ӑмӑртӑва хутшӑннӑшӑн пур спортсмена та тав тунӑ.
Уйрӑмшар ӑмӑртнӑ спортсменсем Пушкӑртстанри чӑвашсен наципе культура ертӳҫин пӗрремӗш ҫумӗнчен Юрий Михайловран тӗрлӗ дипломпа парнене тивӗҫнӗ.
Пуш уйӑхӗн 6-мӗшӗнче Вӑрмар поселокӗнче Чӑваш наци конгресӗ йӗркеленипе канашлу иртнӗ. Ӑна чӑваш тумне, унӑн историне тата аталанӑвне халалланӑ.
Ку уява ирттерме ЧНК ЧР Экономика министерствин грантне ҫӗнсе илни питӗ пысӑк пулӑшу пулнӑ. Канашлӑва кашни районтан, хуларан чӑваш тумӗпе кӑсӑкланакан культура ӗҫченӗсем, ӑсчахсемпе халӑх ӑстисем пухӑннӑ. Пӗтӗмпе 19 районти «Нарспипе Сетнер» килнӗ. Тепӗр май каласан — кашни район хӑйсен тумне тӑхӑннӑ каччӑсемпе хӗрсене илсе килнӗ.
Чи малтан пурте Вӑрмарти историпе таврапӗлӳ музейӗпе паллашнӑ. Уйрӑмах анатри чӑвашсен тумӗсем ҫинче чарӑнса тӑнӑ. Унтан уяв Вӑрмарти культура центрне куҫнӑ. Унта «Чӑваш тӗрри — чӗре юрри» курав уҫӑлнӑ. Зинаида Воронова, Евгения Жачева, Мария Симакова тата ыттисем хӑйсен коллекцийӗсене курав илсе килнӗ.
ЧР культура министрӗн ҫумӗ Татьяна Казакова ЧНКна халӑх тумне сыхласа хӑварма, аталантарма тӑрӑшнӑшӑн тав тунӑ. Вӑл 2016 ҫула чӑваш тӗррине халаллама сӗннӗ.
Вӑрмарти культура ҫуртӗнче чӑваш тумӗн театрализациленӗ концерчӗ иртнӗ. Сцена ҫине районсенчен килнӗ «Нарсписемпе Сетнерсем» тухнӑ.
Нумай пулмасть ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев делегаципе Крым Республикинче ӗҫпе пулнӑ. Михаил Васильевич ӗҫлӗ ҫулҫӳревре Крымри йӑхташӑмӑрсемпе тӗл пулма май тупнӑ.
Чӑваш наци конгресӗн президенчӗн пӗрремӗш ҫумӗ Валерий Клементьев делегаци йышӗнче пулнӑ. Чӑваш делегацийӗ Крымри йӑхташӑмӑрсемпе ҫывӑхрах паллашнӑ.
Крым Раҫҫейпе пӗрлешнӗ хыҫҫӑн чӑваш наципе культура автономине туса хурас ыйту татах ҫивӗчленнӗ. Севастопольте вӑл пур-ха, анчах Крымра чӑваш автономийӗсене пӗрлештерекен организаци ҫук.
Калаҫу чӑваш наципе культура автонмине кӑҫал йӗркелесси пирки пулнӑ. Унта Валерий Клементьев та хутшӑннӑ. Крым чӑвашӗсем тӑван чӗлхешӗн питӗ тунсӑхланине палӑртнӑ.
+12.3 °C