Авӑн уйӑхӗн 25-мӗшӗнче К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче Федор Павлов (1892-1931) ҫыравҫӑ тата композитор ҫуралнӑранпа 125 ҫул ҫитнине халалласа литературӑпа музыка каҫӗ иртӗ. Мероприяти 14 сехетре пуҫланӗ. Ҫав кунах унта ҫыравҫӑпа тата композиторпа паллаштаракан кӗнекесем тата сӑн ӳкерчӗксем урлӑ паллаштаракан «Итле купӑс мӗн калать...» курав уҫӑлӗ.
Федор Павлов 1892 ҫулта авӑнӑн 25-мӗшӗнче Хусан кӗпернин Етӗрне уесӗнчи (халӗ Ҫӗрпӳ районӗ) Патӑрьелӗнче хресчен ҫемйинче ҫуралнӑ. 1907–1911 ҫулсенче Чӗмпӗрти чӑваш шкулӗнче пӗлӳ илнӗ. 1930 ҫулта вӑл Ленинградра Н.А. Римский-Корсаков ячӗллӗ консерваторине вӗренме кӗнӗ.
Федор Павловӑн юбилейне халалласа Чӑваш кӗнеке издательствинче Михаил Кондратьев музыкҫӑ «Гора золотая…» Федор Павлов и его время» ятпа кӗнеке кун ҫути кӑтартнине, ӑна Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче хӑтланине эпир пӗлтернӗччӗ.
Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче «Проблемы изучения чувашского искусства» (Чӑв. Чӑваш ӳнерне тӗпчессин ыйтӑвӗсем) темӑпа В.А. Васильев 2009 ҫулта пичетленӗ «Алексей Афанасьевич Кокель» кӗнекене сӳтсе явнӑ.
Институт пуҫлӑхӗн ӑслӑлӑх тата аталану енӗпе ӗҫлекен ҫумӗ Г.А. Николаев монографисене ӑсчахсем пӗрле пухӑнса сӳтсе явасси малашне йӗркене кӗрсе каясса шаннине пӗлтернӗ. Институтӑн тӗп ӑслӑлӑх ӗҫченӗ, ӳнер пӗлӗвӗн докторӗ ыйту ҫивӗчлӗхне палӑртнӑ. В.А. Васильевӑн кӗнекине вӑл хурланӑ.
Чӑваш Енри Художниксен союзӗн правленийӗн ертӳҫи А.П. Анохин та сӳтсе явакан ыйту пӗлтерӗшне палӑртнӑ. Ю.В. Викторов профессор В.А. Васильева Кокель пирки массӑллӑ информаци хатӗрӗсенче тӗрӗс мар хыпар сарать тенӗ. Тухса калаҫнисенчен ыттисем те пӗр шухӑшлӑрах пулни сисӗннӗ.
Чӑваш Енри паллӑ тележурналист, поэт, драматург Марина Карягина Пӗтӗм Раҫҫейри литература фестивалӗнчен кӗмӗл медальпе таврӑннине эпир пӗлтернӗччӗ. Ҫак кунсенче вӑл каллех — ҫӗршывӑн тӗп хулинче. Унта Марина Карягина Раҫҫейри халӑхсен поэзи антологийӗн хӑтлавне хутшӑнать.
Антологие Раҫҫейри кашни халӑхран пилӗк поэт сӑввисене кӗртнӗ. Чӑвашсенчен Геннадий Айхи, Николай Исмуков, Петӗр Яккусен, Любовь Мартьянова, Марина Карягина лекнӗ. Маринӑна кӑларӑма хатӗрлекенсем автор экземплярне маларахах парнеленӗ.
«Ман алӑра - вулакан патне ҫитсе те ӗлкӗреймен Поэзи антологийӗ. Кунта тата пирӗн Геннадий Айхи, Петӗр Яккусен, Николай Исмуков, Любовь Мартьянова поэтсен сӑввисем пур. Пӗрререн ытла илеймерӗм: йывӑр», — ҫырнӑ вӑл «Фейсбукра» темиҫе кун каялла.
Нумай чӗлхеллӗ антологине 229 авторӑн 57 наци чӗлхипе ҫырнӑ ӗҫӗсене тата вӗсене вырӑсла куҫарнисене кӗртнӗ.
Чӑваш чӗлхи кунне халалласа Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗнче паян Чӑваш кӗнеки фестивалӗ иртрӗ. Унӑн йышне кӗрекен мероприятисенчен пӗри Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн кӗнекисен хӑтлавӗ пулчӗ.
Пухӑннисене пурӗ виҫӗ кӗнекепе паллаштарчӗҫ. Вӗсем пурте — хальтерех тухнӑскерсем. Чи малтанах паллашу «Чебоксары: история и тайны Николаевского девичьего монастыря» (чӑв. Шупашкар: хӗрсен Николаевски мӑнастирӗн историйӗ тата вӑрттӑнлӑхӗсем) кӗнекепе пулчӗ. Кӗнеке авторӗ вӑл мӗнле калӑпланни пирки каласа пачӗ. Итлекенсем ку кӗнекене ыйтакансем нумай пулни пирки пӗлтерчӗҫ, ӑна сахал тиражпа кӑларнӑран ниӑҫта та тупма ҫуккишӗн пӑшӑрханчӗҫ.
Иккӗмӗш кӗнеке «Чӑваш чӗлхин ӑнлантаруллӑ сӑмах кӗнекин» 3-мӗш томӗ пулчӗ. Ун пирки тӗп сӑмаха кӗнекен редакторӗ Геннадий Дегтярёв каласа пачӗ. Хӑтлава пынисем чӑваш сӑмахӗсене чӑваш чӗлхипех ӑнлантарма йывӑр е ҫӑмӑл пулни пирки пӗлчӗҫ. Ку сӑмахсарӑн ырӑ енӗсене те асӑнчӗҫ.
Виҫҫӗмӗш кӗнеке пирки чи малтанхи сӑмаха вара Чӑваш патшалӑх университечӗн вырӑс тата чӑваш филологипе журналистика факультечӗн деканӗ Алена Иванова илчӗ.
Мускавра паян Чӑваш Енӗн экономика потенциалӗн хӑтлавӗ иртнӗ. Мероприятие РФ Ют ҫӗршыв министерствинче йӗркеленӗ. ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев та унта хутшӑннӑ.
Ҫавӑн пекех хӑтлава РФ ют ҫӗршыв ӗҫӗсен министрӗ Сергей Лавров, Федераци Канашӗн, Патшалӑх Думин, федерацин ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен элчисем хутшӑннӑ. Унта ют ҫӗршыв дипломат ведомствин 96 элчи килме килӗшнӗ.
Ют ҫӗршыв дипломачӗсене Чӑваш Республикипе паллаштарнӑ, экономика потенциалӗ, проектсем пирки каласа кӑтартнӑ. Мероприятин тӗп тӗллевӗ – ют ҫӗршыв инвесторӗсене илӗртесси.
Хӑнасем чӑвашсен апат-ҫимӗҫне, наци костюмӗсемпе йӑли-йӗркипе курма пултарнӑ. Сӑмах май, кунашкал хӑтлав Владимир, Чӗлепи, Омск, Тӗмен облаҫӗсен, Кӑнтӑр Уралӑн пулнӑ.
Паян, Чӑваш Республикин Наци вулавӑшӗнче, Марина Карягинан «Кӗмӗл тумлӑ ҫар» кӗнекине хӑтланӑ.
Паллӑ поэтӑн, драматургӑн, режиссерӑн, тележурналистӑн «Кӗмӗл тумлӑ ҫар» кӗнекине виҫӗ чӗлхепе: чӑвашла, вырӑсла, акӑлчанла — пичетленӗ. Унсӑр пуҫне паянхи хӑтлавра «Сӑнакан ӑс» палиндромсен кӗнекипе те паллашма май килнӗ.
Аса илтерер, «Кӗмӗл тумлӑ ҫар» трагеди тӑрӑх Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ ҫав ятпа спектакль те лартнӑччӗ. Уншӑн авторсен ушкӑнне — Марина Карягинӑна, Станислав Васильев режиссера тата Лолита Чекушкина композитора — 2013 ҫулта Патшалӑх премийӗ те панӑччӗ.
Палиндрома илсен, Марина Карягинӑна Чӑвашра ку енӗпе пуҫласа утӑм тӑваканӗ тесе калама юрать.
Германире ӗҫлесе пурӑнакан Сергей Бирюков литературовед, поэт, авангард тӗпчевҫи Марина Карягинӑн нумаях пулмасть ҫырнӑ пӗр сӑввине литературӑри ҫӗнӗ жанр тесе палӑртнӑ май ун валли ят тупса хума сӗннине эпир пӗлтернӗччӗ.
Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче паян Леонид Порфирьевич Петровӑн «Кайӑк-кӗшӗкӗн чӑвашла ячӗсене танлаштаруллӑ-историллӗ тӗпчесе пӑхни» электронлӑ ӑслӑлӑх кӑларӑмне хӑтларӗҫ.
Тухса калаҫакансен йышӗнче институт директорӗ Петр Краснов, институтӑн ӑслӑлӑхпа аталану енӗпе ӗҫлекен директор ҫумӗ Геннадий Николаев, наци вулавӑшӗн «Чӑваш кӗнеки» центрӗн пуҫлӑхӗ Галина Соловьева, Чӑваш Республикин вӗренӳ институчӗн филологи кафедрин доценчӗ Анна Егорова, институтӑн филологи енӗн ертсе пыракан ӑслӑлӑх ӗҫтешӗ Геннадий Дегтярев, педагогика университечӗн чӑваш чӗлхипе литература кафедрин пуҫлӑхӗ Татьяна Денисова, «Тӑван Атӑл» журналӑн тӗп редакторӗ Василий Кервен тата ыттисем пулчӗҫ.
Калас пулать, паян Леонид Порфирьевич Петровӑн ҫуралнӑ кунӗ — вӑл 60 ҫул тултарчӗ. Электронлӑ кӑларӑм хӑтлавӗнче вӑл хӑй те сӑмах илчӗ, ӑслӑлӑх ҫулне ӑна валли ачалӑхри «Дефис» ятлӑ лаша уҫни пирки каласа пачӗ. Леонид Порфирьевич пӗлтернӗ тӑрӑх вӑл лашана, иккен, хӑй вӑхӑтӗнче колхоз чикансенчен тӑватӑ сурӑхла ылмаштарса илнӗ. Лаши хӑрах куҫлӑ пулнӑ, ҫавах та питӗ патвар та вӑйлӑскер.
Ака уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, 14 сехетре, Чӑваш тӗррин музейӗнче «Серебряные украшения и головные уборы чувашей XVIII — XIX веков. Из фондов Чувашского национального музея» (Чӑв. Чӑвашсен XVIII — XIX ӗмӗрсенчи кӗмӗл эрешӗсемпе пуҫа тӑхӑнмаллисем. Чӑваш наци музейӗн фондӗнчен) каталога хӑтлӗҫ.
Кӗнекене «Серебряная кладовая» (чӑв. Кӗмӗл хуралтӑ) курав уҫас умӗн кӑларнӑ.
Кӑларӑм авторӗ — Чӑваш тӗррин музейӗн ӑслӑлӑх ӗҫченӗ Наталья Захарова-Кульева.
Каталога тӑван халӑхӑмӑрӑн кӗмӗлтен тата шӑрҫаран хатӗрленӗ пуҫа тӑхӑнмаллисемпе ытти эрешӗсене кӗртнӗ. Вӗсем пурте — Чӑваш наци музей фондӗнчен. Каталогпа тӗплӗнрех паллашас кӑмӑллисем ака уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Чӑваш тӗррин музейне кӗнеке хӑтлавне кайма пултараҫҫӗ.
Чӑваш Республикин Наци вулавӑшӗнче 2017 ҫулхи акан 4-мӗшӗнче «Юптару каҫӗ» пулса иртрӗ. Унта Владислав Николаев ҫыравҫӑн виҫҫӗмӗш кӗнекине — «Дипломлӑ Тиха» ятлӑ юптарусен пуххине хӑтларӗҫ. Хӑтлава литературӑна юратакансем кӑна мар, Шупашкарти тата районсенчи чӑваш вӗрентекенӗсем, ҫыравҫӑсем, журналистсем, вулавӑшҫӑсем, таврапӗлӳҫӗсем пухӑннӑ. Вӗсен умӗнче юптаруҫӑ хӑйӗн ҫӗнӗ хайлавӗсене вуларӗ. Арсений Тарасов, Марина Карягина ҫыравҫӑсем, Василий Пушкин, Зоя Лукина педагогсем ҫӗнӗ талантӑн ҫӗнӗ кӗнекине тӗплӗ тишкерчӗҫ, ҫыравҫӑ пултарулӑхне пысӑка хурса хакларӗҫ. «Чӑваш халӑх сайчӗ» вулакансене юптару каҫӗнче Виталий Станьял тӗпчевҫӗ тухса каланӑ сӑмахпа паллаштарать.
Юптарусен ҫӳлӗкӗ пултаруллӑ ҫыравҫӑн Владислав Николаевӑн «Дипломлӑ Тиха» кӗнекипе пуянланчӗ (Ш., Чӑваш кӗн. изд-ви, 2017. 47 с.), ҫакӑ чӑваш литературин йывӑр жанрӗ чиперех аталанса пынине кӑтартса пачӗ.
Владислав Дмитриевич Николаев (28.8.1974; Елчӗкъен, Шӑмалак ялӗ) — Чӑваш Республикин яш-кӗрӗм премийӗн лауреачӗ (1998), паллӑ журналист, ҫыравҫӑ, «Тетте» журнал, «Тантӑш», «Салам» хаҫатсен тӗп тӗременӗ пулнӑ, 2013 ҫултанпа пӗчӗккисем валли хӑй йӗркеленӗ «Асамат тата Шевле», «Панулми» журналсем кӑларса тӑрать.
Ака уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн наци вулавӑшӗнче паллӑ журналист, ҫыравҫӑ Владислав Николаев «Дипломлӑ тиха: юптарусем» ятлӑ ҫӗнӗ кӗнекипе паллаштарӗ.
Кун пирки Фейсбукра хыпарланине асӑрхама май килчӗ. «Хитре те таса чӗлхепе хайланӑ юптарусем ҫынсен тӳнтер енӗсене (чеелӗх, мӑнкӑмӑллӑх, ҫӑткӑнлӑх, наянлӑх, каппайчӑклӑх) кӑтартса параҫҫӗ, обществӑн ҫитменлӗхӗсене ҫиеле кӑлараҫҫӗ. Вӗсем ачасене кӑна мар, аслисене те ӑса вӗрентме тивӗҫ», — тесе ҫырнӑ унта Наци вулавӑшӗнче ӗҫлекен Ольга Тимофеева.
Владислав Николаев хӑйне драматург евӗр те кӑтартрӗ. Маларах эпир вӑл хӑй кӑларакан ача-пӑча журналӗ валли реклама агенчӗ шыранине, процентне самай тӳлеме шантарнине пӗлтернӗччӗ.
Ҫӗнӗ кӗнекен хӑтлавне вулавӑша 14 сехете 119-мӗш пӳлӗме йыхравлаҫҫӗ.
+0.3 °C