Ачасен интересӗсене хӳтӗлессипе туса ирттермелли ӗҫсене пурнӑҫлассипе ҫак эрнере координаци канашӗн ларӑвӗ иртнӗ. Республикӑн вӗренӳ министрӗ Владимир Иванов унта сусӑр ачасен пурнӑҫне ҫӑмӑллатас ыйтусем тавра тухса калаҫнӑ.
Хальхи вӑхӑтра пирӗн республикӑра сусӑр ачасен хисепӗ 5 пине яхӑн. Вӗсенчен 1 150-шӗ — шкул ҫулне ҫитменнисем. Сусӑрсене вӗрентме ятарлӑ учрежденисем пур. Хӑшӗсем вара муниципалитет шкулӗсенче те ӑс пухаҫҫӗ. Пӗлтӗр вӗсенче 2 100 ача вӗреннӗ. Ку йышран 210-шӗ пӗлӗве дистанци мелӗпе шӗкӗлченӗ, 507-шӗ патне учительсем киле пырса ҫӳренӗ. Ҫапах та сусӑрсене вӗрентессинче йӑлтах кал-кал теме ҫук. Шкулсенче логопедсемпе дефектологсем ҫитмеҫҫӗ. Хальхи вӑхӑтра ҫавӑн йышши 71 специалист тӑрӑшать. Вӗсенчен пысӑк йышӗ, 55 логопедпа дефектолог, тӗп хулари шкулсенче ӗҫлет, Ҫӗнӗ Шупашкарта — 6 специалист, Ҫӗрпӳ хулинче тата Ҫӗмӗрле районӗнче — 2-шер, Улатӑрпа Канаш хулисенче. Вӑрнар, Хӗрлӗ Чутай, Вӑрмар тата Шупашкар районӗсенче — пӗрер.
Пӳре чирӗпе аптӑракансем ӳлӗмрен ятарлӑ центрта сипленме пуҫлӗҫ. Вӑл паян Шупашкарта уҫӑлнӑ.
Центра хута ярассишӗн вуншар миллион тенкӗ хывнине палӑртнӑ хӗрлӗ хӑйӑва касма хутшӑннӑ Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев. Ҫынсем хӑтлӑ та хальхи условиллӗ пульницӑсенче сипленччӗр тесе юлашки икӗ ҫулта 5 миллиарда яхӑн укҫа хывнине палӑртса хӑварнӑ вӑл. «Б. Браун Авитум Руссланд» компанин тӗп директорӗ Тйаги Судханшу ҫапла центрсем уҫассипе хӑйсем пысӑк опытлӑ пулнине асӑннӑ. Тӗнчере 250 ытла пулсан, Чӑваш Енрине шута илсен Раҫҫейре 18-а ҫитнӗ. Ҫынсемшӗн кунта чи савӑнӑҫли — чирлисене хысна шучӗпе сиплӗҫ.
Сӑнсем (16)
Пульницӑна ҫӳрекенӗсем ку хыпара хӑйсем темле йышӑнаҫҫӗ те, анчах халӑха тӳлевсӗр пулӑшу кӳресси регионсенче пӗлтӗр епле пурнӑҫланнине ҫӗршывӑн сывлӑх сыхлав министерстви сӑнаса пӑхнӑ та Чӑваш Ене лайӑх енчен палӑртнӑ.
Хакланӑ чухне паха медицина пулӑшӑвӗ халӑха кӳресси епле шайрине тишкернӗ, кадрсемпе укҫа-тенкӗ тата пурлӑх базине пӑхнӑ, медпулӑшу кӳрессипе ҫынсен вӑтамран мӗн чухлӗ кӗтме тивнине тата ытти саманта тӗпе хунӑ-мӗн.
Тӳлевсӗр медпулӑшу кӳме пӗлтӗр пӗтӗмпе 8,3 миллиарда яхӑн укҫа уйӑрнӑ, ку вӑл 2011-мӗш ҫулхинчен 8 процент нумайрах тенине пӗлтерет. Кашни ҫынна сиплеме «кӗмӗл» вӑтамран уйӑрнин хисепӗ 8,3 процент ӳссе 6 615,7 тенкӗпе танлашнӑ.
Ача ҫураттарассипе Чӑваш Енре Европӑри аталаннӑ ҫӗршывсенчен кая мар пулӑшу кӳреҫҫӗ. Кунти тухтӑрсене хӑпартланма май паракан ку сӑмаха Раҫҫейӗн Сывлӑх сыхлав министерствин Ачасене медицина пулӑшӑвӗ парассипе тата ача ҫуратма пулӑшассипе тимлекен департамент директорӗ Елена Байбарина «Новости» информагенствӑна панӑ интервьюра каланӑ иккен.
Унта сӑмах ача-пӑчана тухтӑрсем пулӑшу кӳрес ӗҫ епле пыни пирки калаҫнӑ-мӗн. Департамент директорӗ регионсенче пепкелӗх центрӗсене 22 уҫни пирки асӑнса хӑварнӑ. Питӗрте вара федераци шайӗнчи ҫавӑн пек пульница ӗҫлет иккен. Килес ҫул ун йышшине тепре Мускавра хута ямалла.
Центрсен ӗҫне пысӑка хурса хакланӑ май Байбарина хайхисем хӑйсене лайӑх енчен кӑтартнине палӑртнӑ. Ун йышшисем пур регионсенче тин ҫеҫ ҫуралнисем тата амӑшӗсем вилесси сахал иккен. «Ыйтӑва пепкелӗх центрӗ хӑй кӑна татса парамасть. Унӑн ача ҫуратма пулӑшакан лайӑх учреждени пек ӗҫлемелле ҫеҫ мар, йывӑр хӗрарӑмсене, ҫуратнисене тата ҫуралнисене регионӗпех пулӑшмалла», — тенӗ вӑл. Енчен те вӗсем пулӑшу кӳрессине пӗрлештерсе тӑраҫҫӗ тӗк кӑтарту та лайӑхрах пулассине палӑртнӑ май департамент директорӗ: «Европӑри аталаннӑ ҫӗршывсенчен кая мар регионсем халех пур.
Шӑматкун Чӑваш Енре юн памалли кун иртнӗ. «Юн паракансен шӑматкунӗ» акцие ҫав кун Раҫҫейӗпех йӗркеленӗ, пирӗннисем те хутшӑннӑ.
Юн илекенсем каланӑ тӑрӑх, пархатарлӑ ҫак ӗҫ валли ҫулла вӑхӑт ҫынсен хӗсӗкрех. Канмалли кун вара май тупасса шанаҫҫӗ. Акцие хутшӑнма йӗркелӳҫӗсем телевизор-радио урлӑ йыхравланӑ. «Шаккасан — уҫӗҫ» тенешкел, чӗнӳ-йыхрава илтнисем юн памалли станцине ирхи сакӑр сехет валлиех ҫитсе тӑнӑ. Вӗсен шутӗнче тава тивӗҫлӗ ята тивӗҫнисем те, пӗрремӗш хут ку утӑма тума шут тытнисем те пулнӑ. Пуҫласа пынисене шурӑ халатлисем юн илекенсем патне тепӗр ултӑ уйӑхран пымалли пирки асӑрхаттарнӑ. Мӗншӗн тесен илнӗ хыҫҫӑн ҫынна ярса париччен ӑна малтан тӗплӗн тӗрӗслеҫҫӗ, вӑхӑт иртсен кӑна унӑн пахалӑхне палӑртаҫҫӗ.
Юн пама шӑматкун 150 ытла ҫын хутшӑннӑ, вӗсен юнӗпе пурӗ 77 литр ытла юн компоненчӗ хатӗрленӗ. Кун пек акцие ӳлӗмрен те ирттерӗҫ.
Шӑмӑ чирӗпе аптӑракансем малашне Шупашкартах сипленме пултарӗҫ. Унпа 50 ҫултан аслӑраххисенчен кашни виҫҫӗмӗш хӗрарӑм тата кашни пиллӗкмӗш арҫын аптӑрать иккен.
Асӑннӑ сывлӑх сиплев учрежденийӗнче ӗнер, ҫурла уйӑхӗн 1-мӗшӗнче, Остеопороз центрне хута янӑ. Чире малтанхи паллӑсем тӑрӑхах тупса палӑртма унта ҫӗнӗ йышши оборудовани вырнаҫтарнӑ. «Центрта тӳлевсӗрех йышӑнатпӑр, ӑна валли район пульнцисенчи терапевт ҫырса панӑ направлени кӑна кирлӗ», — тесе пӗлтернӗ диспансер ертӳҫи Татьяна Маркелова.
Тӗленмелле эпир ҫынсем... Пепке ҫураласса пӗлсен вӗҫӗ-хӗррисӗр савӑнатпӑр: кӗтетпӗр, хатӗрленетпӗр. Анчах та ача тинех кун ҫути курсан — хӑш-пӗрисем тискерленеҫҫӗ. Тӑван ашшӗсемех урӑлла-ӳсерлӗ хӑйсен шӑпӑрланӗсене «чышкӑлама» тытӑнаҫҫӗ, тен упӑшкисен тыткалӑшне тӗслӗхе хурса ачан амӑшӗсем те нимпе кая юлмаҫҫӗ.
Канаш хулинчи йӗрлӗв органӗ 26 ҫулхи хӗрарӑма хирӗҫ пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫӗн тӗпчевне туллин вӗҫленӗ. Хайхискере вара тимлӗ пулмасӑр хӑйӗн 9 уйӑхри пепкен пурнӑҫне татнишӗн айӑплаҫҫӗ.
Йӗрлевҫӗсем тӗпчесе пӗлнӗ тӑрӑх 2012 ҫулхи раштавӑн 14–28-мӗш кунсем хушшинче хӗрарӑм хӑйӗн шӑпарланӗ йывӑр чирленине пӗлнӗ пулин те сыватма васкаман. 9 уйӑхри пепке вара тип пыр пневманине пула ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ.
Паянхи кун йӗрлев органӗсемпе ҫирӗпленнӗ айӑплав пӗтӗмлетӗвне Канаш районӗн судне янӑ. Ҫакӑн пек тискерлӗхшӗн хӗрарӑма 2 ҫуллӑх термене хупма пултараҫҫӗ..
Унсӑр пуҫне йӗрлев органӗсем ҫакӑн йышши тискер пулӑмсем малашне ан тухччӗр тесе Канаш хулин администрацийӗн тата Канашри медицина центрӗн пуҫлӑхӗсене ятарлӑ асӑрхаттару хутне ярса панӑ.
Улатӑр районӗнче пурӑнакан хӑш-пӗр хӗрсен ҫемьеллӗ пулас кӑмӑлӗ ытла та вӑйлӑ пулнӑ-тӑр ҫав. ЗАГСра хӑвӑртрах ҫырӑнтарччӑр тесе вӗсем тухтӑр патне справка патне кайнӑ. Кун пек тӗслӗх пӗрре 2011 ҫулхи утӑ уйӑхӗнче пулса иртнӗ, тепри — кӑҫалхи ака уйӑхӗнче. Качча кайма васкакан хӗрсене тав сӑмахӗлле кӑна ҫырса паман-ха вӑл справкӑна, укҫалла. Анчах вӗрен темле явӑнсан та вӗҫӗ пулатех тенӗ евӗр, гинеколог ҫапла хӑтланни кӗҫех ҫиеле тухать.
Халӗ суя справкӑсем ҫырса панӑ тухтӑра 25 пин тенкӗлӗх штрафлама тата сиплев ӗҫӗпе икӗ ҫул ӗҫлеме чарнӑ. Приговор хальлӗхе саккунлӑ вӑя кӗреймен-мӗн-ха.
Панулмири эпикахетин полифенол иккен, юн ҫаврӑнӑшне те лайӑхлатать, иммунитета та ҫирӗплетет, чӗрене те ҫамрӑклатать. Ҫакнашкал пӗтӗмлетӳсем патне Норвичри (Британи) ӑсчахсем тухнӑ пулать. Панулмине кашни кун ҫисен вара ҫын пурнӑҫне 17 ҫула вӑрӑмлатма пулать. Ӑсчахсен тӗпчевӗ кӑтартнӑ тӑрӑх панулми сӗткенне куллен — пурнӑҫ тӑршшӗпе — ӗҫекенсен чӗрепе юн тымарӗн системи ыттисенчен 17 ҫул ҫамрӑкрах пулнӑ иккен.
Чӑн та, панулми питӗ усӑллӑ улма. Тутлипе кӑна ҫеҫ мар палӑрать, вӑл пирӗн кӗлеткешӗн кирлӗ витаминсемпе тата микроэлементсемпе пуян: С, В1, В2, Р, Е, марганец, калий. Панулми ӑшӗнче тимӗр (пирӗн кӗлетке валли кирли) нумаййи пирки пӗчӗк ачасем те пӗлеҫҫӗ ӗнтӗ. Хуппи те усӑллӑ — унта клетчатка нумай пулнипе хырӑм ӑна часах ирӗлтереймест, ҫапла май ҫын хӑвӑрт выҫмасть. Панулми пӗвер, пӳре, пыршӑ ӗҫне те лайӑхлатать.
Сӑмах май, ҫурла уйӑхӗ ҫывхарса пырать — сывлӑха ҫирӗплетме панулми вӑхӑчӗпе туллин усӑ курма тӑрӑшӑр!
Эрех таврашӗ этем пуҫне минретни ҫинчен тата тӗрлӗ тискер ӗҫсем тума хӗтертни ҫинчен пӗрре мар илтнӗччӗ. Анчах та нивушлӗ ҫав сийӗнлӗ шӗвӗк ҫынна тӑван тӗпренчӗкӗ ҫине аллӑ йӑттарма пултарать? Пултарать ҫав иккен, унтан та тискерлӗ ӗҫ-пуҫсем тума та хӗтӗртет. Ҫакна ав кӑҫал пулса иртнӗ пулӑм та ҫирӗплетет.
Чӑваш Енӗн аслӑ сучӗ 35 ҫулхи Эдуард Иванова шӑпӑрлана вӗлӗрме тытнӑшӑн тата асӑрхануллӑ пулманнипе ҫын сывлӑхне йывӑр хавшатнӑ статьясемпе — «айӑплӑ» — тесе йышӑннӑ.
Ӗҫӗн материалӗ тӑрӑх, кӑрлачӑн 2-мӗшӗнче ӳсӗр арҫын килте ахӑрма тытӑннӑ, вара шуйттан хӗтертнипе пулмалла алла тулли ҫур литр эрех кӗленчине тытса сасартӑк вӑл 7 уйӑхри шӑпӑрлана пуҫӗнчен ҫапнӑ. Хыҫҫӑн вара арҫын кӗленчесӗрех пӗчӗк ачана пуҫран тата ытти кӗлӗткен пайӗсенчен «чышкӑланӑ». Васкавлӑ пулӑшу урапи хӑвӑрт ҫитнипе кӑна тухтарсем тӗпренчӗк пурнӑҫне ҫӑлса хӑварнӑ. Арҫын тискӗрлӗхне пула ачан пуҫӗ хытах аманнӑ, кӗлетке ҫинче те сурансем чылай пулнӑ.
Йӗрлев ӗҫне ирттернӗ вӑхӑтра полици ӗҫченӗсем тата тепӗр кӑсӑклӑ пулӑма тӗпчесе пӗлнӗ. Пӗлтӗр, ҫурла уйӑхӗн 1-мӗшӗнче иккен хайхи арҫын самай хӗренкеленӗскер хӑйӗн пӗчӗк ывӑлне ура валли упражнени тума шухӑш тытнӑ.
-0.7 °C