РФ Патшалӑх Канашӗн паянхи ларӑвӗнче Раҫҫейрен уйрӑлма чӗнекенсене явап тыттармалли саккуна ырланӑ. Ӑна нумай пулмасть Коммунистсен партийӗ тӑратнӑччӗ. Ҫак саккун тӑрӑх РФ Пуҫиле кодексне 280.1 статья хушӑнӗ. Чи нумаййи 5 ҫуллӑха лартма пултарӗҫ — кун чухлӗ МИХсемпе интернет урлӑ тунӑ чӗнӳсемшӗн парайӗҫ. «Ахаль» чӗнӳшӗн вара 300 пинлӗх штрафлама пултарӗҫ, е 3 ҫуллӑха тӗрмене хупса лартӗҫ. Ҫӗнӗ саккун ҫитес ҫул ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнче вӑя кӗмелле имӗш. Саккуншӑн ҫавӑн пекех «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» тата «Тӳрӗ кӑмӑллӑ Раҫҫей» партисен депутачӗсем сасӑланӑ.
Хальлӗхе пӗрремӗш вулавра кӑна ырланӑ пулин те ӑна хӑвӑрт йышӑнма шутлаҫҫӗ имӗш — иккӗмӗш вулав валли улшӑнусем кӗртме пурӗ те пӗр кун кӑна уйӑрнӑ.
Саккун вӑя кӗрес умӗн хайхи пирӗн сайтри канашлӑва та тасатса тухма тивӗ пулӗ — унта унашкал калаҫусем сахал мар пулнӑ пек астӑватӑп.
Йывӑр тата уйрӑмах йывӑр преступлени тунӑ ҫыннӑн влаҫ пирки манса каймалла. Ҫакӑн пек саккун проектне ҫак кунсенче Раҫҫейӗн Патшалӑх Думин депутачӗсем пӗрремӗш вулавпа йышӑннӑ. Кун пек йышӑнӑва либерал-демократсем кӑна хирӗҫ пулнӑ, вӗсем ӑна ку саккун ҫӗршывӑн конституцине хирӗҫленипе сӑлтавланӑ.
Пӗлтӗр вара ҫак саккуна тата ҫирӗпрех йышӑнма пӑхнӑ иккен. Ҫӗршывӑн «халӑх тарҫисем» ун чухне йывӑр е уйрӑмах йывӑр преступленишӗн айӑпланнӑ ҫыннӑн нихӑҫан та депутата та, мэра та, кӗпӗрнаттӑра та, президента та суйланма юрамасть тесе йышӑнма пӑхнӑ. Анчах ҫӗршывӑн Конституци сучӗ ӑна пӑрахӑҫланӑ.
Суда айӑпланнӑ ҫын ҫулне «ҫӑварлӑхлани», пӗр енчен, тӗлӗнмелле тӗрӗс пек. Анчах хӑш-пӗр эксперт шучӗпе ку вӑл политика тӗлӗшӗпе айӑпланнисене ура хурас тени пулать.
Раҫҫей Правительствин йышӑнӑвӗпе килӗшӳллӗн Ҫӗнӗ ҫул пуҫламӑшӗнче сакӑр кун канӑпӑр. Кӑрлачӑн 4-мӗшпе 5-мӗшсене лекекен шӑматкунпа вырсарникуншӑн ҫу уйӑхӗн 2-мӗшӗнче тата ҫӗртмен 13-мӗшӗнче канӑпӑр.
Ҫӗршыв хӳтӗлевҫин кунӗ вырсарни куна лекнине пула нарӑс уйӑхӗнче 23-мӗшӗ вырсарникуна килнине кура уншӑн шучӗпе нарӑсӑн 24-мӗшӗнче канмалла, анчах ҫавна чӳк уйӑхӗн 3-мӗшне куҫараҫҫӗ.
Ҫапла вара Ҫӗнӗ ҫулта кӑрлачӑн 1–8-мӗшӗсенче канӑпӑр. Ҫӗршыв хӳтӗлевҫин кунӗ тӗлӗнче ятарласа канмӑпӑр. Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунӗ тӗлӗнче 8–10-мӗшӗсенче ӗҫлеттермӗҫ. Ҫуркуннепе Ӗҫ уяв ячӗпе ҫу уйӑхӗн 1–4-мӗшӗсенче канма май килӗ. Ҫӗнтерӳ кунӗ ячӗпе ҫу уйӑхӗн 9–11-мӗшӗсенче кану кунӗсем туса параҫҫӗ. Ҫӗртме уйӑхӗнче Раҫҫей кунӗн ячӗпе 12–15-мӗшсенче кантарӗҫ. Халӑх пӗрлӗхӗн кунӗ пирки чӳк уйӑхӗнче 1–4-мӗшӗсенче канмалла тунӑ.
Чӑваш халӑх сайчӗ кӑларнӑ календарьте те ҫак кунсене тӗрӗсех палӑртнӑ.
Чӑваш Ен Элтеперӗ нумаях пулмасть тата темиҫе саккуна алӑ пуснӑ. Вӗсенчен пӗринпе ял хуҫалӑх тӗллевӗллӗ ҫӗрсен ҫаврӑнӑшӗ ҫинчен калакан саккунӑн 2-мӗш тата 8-мӗш статйисене улшӑну кӗртнӗ.
Ҫӗре сутасси, тара е харпӑрлӑха парасси ҫинчен калакан пӗлтерӳсене хӑш хаҫатра пичетлесси ҫав пурлӑх камӑн харпӑрлӑхӗнче пулнинчен килет. Чӑваш Ен харпӑрлӑхӗнче тӗк пӗлтерӗве «Хыпар» тата «Республика» хаҫатсенче пичетлемелле. Муниципалитетсен харпӑрлӑхӗнчисем пирки те, тӳррипе каласан, асӑннӑ кӑларӑмсем урлӑ пӗлтермелле. Анчах кунпа пӗрле пӗлтерӗве район хаҫачӗсенче те пичетлемелле.
Хаҫат-журналти хӑш-пӗр пӗлтерӗве ӗненсен темле амака та ҫӗнтерме пулать. Ун валли темех те кирлӗ мар тейӗн. Сӑмахран, вӗрсе суракан патне кай та ӗҫӗ-пуҫӗ те пӗтнӗ. Аптӑранипе теприсем тем тума хатӗр ҫав — ӗненеҫҫӗ. Раҫҫей шайӗнче саккун кӑларакансем оккультизмпа асамлӑ пулӑшу тенине сывлӑх сыхлавӗ ҫинчен калакан саккунта ҫирӗплетесшӗн. Саккун проектне РФ Патшалӑх Думине ҫитернӗ.
Оккультизмпа асамлӑ пулӑшу шутне медицина пӗлӗвӗ илмен ҫынсем организмӑн тӗлӗнмелле пултарулӑхне кура сипленине кӗртеҫҫӗ иккен. Профессилле мар пулӑшӑва медицина ӗҫченӗсем е медицина организацийӗсем пӑхса тӑнипе кӳмелле тесе шухӑшлаҫҫӗ иккен асӑннӑ проект авторӗсем. Ҫавӑн пек аппаланакан ҫыннӑн ятарлӑ ирӗк пулмалла. Ӑна федерацин субъекчӗн ӗҫ тӑвакан влаҫӗ памалла. Ҫапах та асӑннӑ пулӑшӑва пурне те кӳме юрамасть. Ҫавсен шутне онкологи, инфекци чирӗпе, наркоманипе, психикӑн йывӑр чирӗсемпе аптӑракансене, ҫиеле юлнӑ хӗрарӑмсем ҫав тапхӑр кӑткӑссӑн пыракансене, СПИДпа чирлисене, операци тумаллисене кӗртнӗ. Асӑннӑ пулӑшӑва саккуна пӑсса кӳрекенсене 2 пинтен тытӑнса 10 пин тенкӗ таран штрафлассине пӑхса хӑварнӑ.
Тин пӗҫернӗ ҫӑкӑртан сухари туни преступленипе танах тесе шухӑшлать иккен РФ Патшалӑх Думин аграри ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен комитечӗн председателӗ Николай Панков.
Сӑмах кунта суту-илӳ предприятийӗсем ҫӑкӑр савучӗсене сутӑнман ҫӑкӑр таврашне самай тавӑрса пани пирки пырать. Вӑтамран 8–10 процент таран таврӑнать иккен. Хӑш-пӗр ҫимӗҫе вара пӗрре пиллӗкмӗш пайӗ таранах каялла илсе пыраҫҫӗ. Кун пек хӑтланни ҫӑкӑр пӗҫерекенсене ансат мар лару-тӑрӑва кӗртсе ӳкерет-мӗн. Вӗсем суту-илӳпе аппаланакансен нимӗнле план та, яваплӑх та ҫуккишӗн кӑмӑлсӑрланаҫҫӗ.
Суту-илӳ ӗҫ-хӗлне патшалӑх енчен тӗрӗслесе тӑрасси ҫинчен калакан федераци саккунне улшӑну кӗртнӗ май ӳлӗмрен лавккасен сутӑнса пӗтмен ҫӑкӑрпа тӗрлӗ булкӑна ҫӑкӑр завочӗсене 5 процентран ытла тавӑрса пама юрамӗ.
Анчах кун пирки ҫирӗплетсе калама хальлӗхе иртерех-ха. Ҫапах та тивӗҫлӗ саккун проектне РФ Патшалӑх Думин депутачӗсем пӗрремӗш вулавпа йышӑннӑ.
Саккуна йышӑнсан вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсене е асӑннӑ органра ӗҫлекен ҫынна икӗ ҫулта пӗр хутран ытла тӗрӗслеме чарӗҫ. Тӗрӗслевре мӗн тупса палӑртни пирки вара тӗрӗслев органӗн официаллӑ сайтӗнче пӗлтермелле. Шутран ытла «шуйхатмалла» мар терӗмӗр те, анчах планпа пӑхман тӗрӗслевсен переченьне те ҫирӗплетмелле иккен-ха.
Апла тӑк мӗнех улшӑнӗ текенсене ҫакна пӗлтермелле: хальхи вӑхӑтра муниципалитетӑн кашни пӗрлешӗвне вӑтамран тӑватӑ кунта пӗр хутчен тӗрӗслеҫҫӗ иккен. Темиҫе тытӑм харӑсах пырса кӗни те пулать-мӗн. Вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсенче ӗҫлекенсене инспекторсем ҫырса паракан штраф виҫи те сехӗрлентерет. Хӑш чухне вӗсене муниципалитет пӗрлешӗвӗн ҫулталӑкри хыснинчен пысӑкрах виҫелӗх те штрафлаҫҫӗ имӗш.
Шӑп та лӑп 23 ҫул каялла, 1990 ҫулхи юпа уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, Чӑваш Совет Социализмла Республикин патшалӑх суверенитечӗ ҫинчен деклараци йышӑннӑ. Асӑннӑ документпа килӗшӳллӗн пирӗн республика «чӑваш нацийӗн наципе патшалӑхӑн пӗртен пӗр пӗрлешӗвӗ» тата «суверенлӑ патшалӑх» пулса тӑнӑ. Чӑваш ене хыснапа налук, социаллӑ пурнӑҫ тата тулаш политикӑна хӑй тӗллӗн тытса пыма ирӗк панӑ. Декларацие ҫав ҫулхи раштавӑн 28-мӗшӗнче «Федераци тата Союз килӗшӗвӗсем тата патшалӑх управленине тӑвиччен, РСФСР, СССР тата Чӑваш ССР хушшинче тивӗҫе пайличчен» чарса лартнӑ.
2001 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗ республика законодательствине федерацинхипе пӗр евӗр тӑвасси пирки саккун йышӑннӑ. Ҫапла вара Суверинитет ҫинчен калакан деклараци хӑй вӑйне ҫухатнӑ тесе йышӑннӑ.
Суверинетет кунне республикӑра официаллӑ майпа палӑртмаҫҫӗ. Ӑна чӑваш наци юхӑмӗшӗн пӑшӑрханӗсем вара асра тытаҫҫӗ.
Федерацин хӑрушсӑрлӑх служби тӗнче уҫлӑхӗнче ҫынсем усӑ куракан мӗнпур информацие тӗрӗслесе тӑма палӑртать иккен. Ҫакӑн пирки паян чылай интернет-кӑларӑм тенӗ пекех хыпарларӗ. Ҫӗнӗлӗх пирки вара малтанласа «Коммерсант» хаҫат пӗлтернӗ.
Интернет-уҫлӑхри ҫӑлкуҫсене ӗненсен, Федерацин хӑрушсӑрлӑх служби провайдерсене интернет-трафик пирки информацие ҫырса пыма тата ӑна упрама хушасшӑн имӗш. Спецслужбӑсем интернет-правайдерсен даннӑйӗсен бази патне тӳрремӗнех тухайӗҫ, телефон номерӗсене, IP-адрессене, халӑх тетелӗсенче шута илнине, электрон почта адресӗсене тата тӗнче тетелӗпе усӑ куракансене сӑнаса тӑрӗҫ. Ҫавӑн валли кирлӗ оборудование операторсен ҫитес ҫулхи утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗччен вырнаҫтармалла иккен.
Ку хыпара тӗрлӗрен йышӑнакансем пур. Хӑшӗсем Сталин саманипе танлаштарнине те илтме тивет. Ун йышшисем уйрӑм ҫыннӑн пурнӑҫӗ ал тупанӗ ҫинчи пек пулӗ-шим тесе пуҫ ватаҫҫӗ. Хӑшӗсем вара: «Банкра укҫа-тенкӗ ҫук, ют арӑмсем патне чупмастӑп. Ман нимрен те шикленмелли ҫук», — тесе ал сулаҫҫӗ.
«Раҫҫей Федерацине пайласа яма чӗнсе калакансене тӗрмене хупса явап тытармалла», — ҫак пӗтӗмлетӗве тунӑ КПРФ партийӗн ертӳҫи Геннадий Зюганов ЦК пленумӗнче тухса калаҫнӑ чухне. Ҫак лозунга Раҫҫей халӑхӗ те ырлӗ те шансах тӑрать коммунист.
ЦК КПРФ пӗрремӗш зампречӗ Иван Мельников журналистсене хайхи саккуна Паташалӑх думине 2013 ҫул вӗҫлениччен, тен чӳк уйӑхӗнчех кӗртме планлани ҫинчен пӗлтернӗ.
КПРФ парти пайташӗ Вадим Соловьев вара «Вырӑс хыпар службине» интервью панӑ чухне ҫӗршыва пайласа яма чӗнекенсене 10 ҫул таранах тӗрме срокне памалли ҫинчен сӑмахланӑ.
«Хӑш-пӗр массӑллӑ информаци хатӗресенче тата Тӗнче тетелӗнче обществӑллӑ ӗҫченсем Атӑлҫи е Кавказри тӑрӑхри йывӑр лару-тӑрӑва кура ҫак регионсене пӑрахӑҫласа вӗсенчен пайланса каймалли ҫинчен калаҫаҫҫӗ. Кун йышши шухӑшсем пачах та киревсӗр. Кунта калаҫу патшалӑх шайӗнчи йӗрке пӑсни ҫинчен тата ҫӗршыва пайласа ямалли ҫинчен пырать, — пӗлтерет депутат.
+14.3 °C