Шупашкар районӗнчи Ленин ячӗллӗ ял хуҫалӑх кооперативӗнче ҫынсене ҫӗршывра ҫирӗплетнӗ чи пӗчӗк шалуран, 7500 тенкӗрен те, сахалтарах тӳленӗ.

Пӑтӑрмаха Шупашкар районӗнчи прокуратура ӗҫ укҫине епле тӳленине тӗрӗсленӗ чухне асӑрханӑ. Кунсӑр пуҫне Апашри хуҫалӑхра (Ленин ячӗллӗ ял хуҫалӑх производство кооперативӗн кантурӗ унта вырнаҫнӑ) ӗҫ укҫипе те вӑхӑтра татӑлма васкамаҫҫӗ иккен.

Ӗҫ саккунне пӑснӑ хуҫалӑх ертӳҫи тӗлӗшпе прокуратура административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ. Материала республика Ӗҫ инспекцийӗ пӑхса тухнӑ хыҫҫӑн директора 5 пин тенкӗлӗх штрафланӑ.

Сӑмах май каласан, асӑннӑ районти панкрута тухас патне ҫитнӗ «Чӑваш бройлерӗ» чӑх-чӗп хапрӑкӗнче те ҫынсене вӑхӑтра шалу тӳлемеҫҫӗ.

Тӗрмере хӗнени пирки калаҫҫӗ-ха, анчах унта ӗҫлекенсен тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнине йӑпӑр-япӑр илтеймӗн. Юсанмалли 1-мӗш колонире ӗҫлекен 33 ҫулти арҫын тӗлӗшпе вара хальхи вӑхӑтра тӗпчев пырать. Ҫав ҫынна кӑҫалхи ҫурла уйӑхӗн вӗҫӗнче тӗрмере ларакана хӗненӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ. «Патак ҫиекеннине» вӑрланишӗн тата наркотикшӑн ҫулталӑк каялла айӑпланӑ. Ӑна 3 ҫул та 7 уйӑх хупса усрамалла тунӑ.

Тӗрмере ӗҫлекенпе ларакан хушшинче мӗне пула пӑтӑрмах сиксе тухнине РФ Следстви комитечӗн республикӑри управленийӗ каламан.

Колонире ӗҫлекенӗн айӑпне следстви тата суд ҫирӗплетсе парсан ҫавскере ӗҫ вырӑнӗпе усӑ курнӑшӑн, алӑ ҫӗкленӗшӗн 3 ҫултан пуҫласа 10 ҫул таран ним мар хупма пултараҫҫӗ. Пуҫиле ӗҫе прокуратура органӗсем тӑратнӑ материал тӑрӑх пуҫарнӑ.

Патӑрьел районӗнчи хӑш-пӗр организацире, ҫав шутра «Дуслык» (тутарларан чӑвашла куҫарсан ку сӑмах туслӑх тенине пӗлтерет) ял хуҫалӑх кооперативӗнче те, ӗҫ саккунӗпе туслах маррине унти прокуратура асӑрханӑ.

А.Ж. Халилов хушаматлӑ уйрӑм усламҫӑ ӗҫе ют ҫӗршыв ҫыннисене илнӗ. Анчах вӗсене хӑй патӗнче тар тӑктарни пирки ҫав ҫын хут ҫырса аппаланман. Ӗҫ укҫине те уйӑхра икӗ хутчен тӳлемен — «кӗмӗле» пӗрре кӑна тыттарса пурӑннӑ.

Маларах асӑннӑ «Дуслык» та ӗҫ саккунӗпе туслӑ мар. Унта тӑрӑшакансене шалу мӗнрен тӑнине хутпа ҫырса паллаштарман, расчет хучӗсене те ҫынсене паман. Унсӑр пуҫне ӗҫ укҫипе хуҫалӑх 125 пин тенкӗ ытла парӑм пухса янӑ.

Саккуна пӑснӑшӑн прокуратура административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ. Ун тӑрӑх республикӑн Ӗҫ инспекцийӗ усламҫӑна 4 пин тенкӗлӗх штрафланӑ, ял хуҫалӑх кооперативӗн ертӳҫине — 3 пинлӗх.

Пневматика пӑшалӗ хӑратнӑ

Тӑвай районӗнчи пӗр ялта пурӑнакан 34 ҫулти арҫын кӳрше каҫса пӑшалпа хӑратнӑ. Чӗнмен хӑна пускил хӗрарӑмӗ патне вӑл унӑн ашшӗне начар пӑхать тесе вӗҫтерсе ҫитнӗ.

Кил хуҫин хӗрӗ ӳсӗр кӳршине хапӑл пулман — тухса тасалма ыйтнӑ. Тарӑхнӑ арҫын кӗсйинчен пневматика пӑшалӗ туртса кӑларнӑ та хапӑл мар пускиле хӑвалама тытӑннӑ. Хӑраса ӳкнӗ ҫамрӑк хӗрарӑм пӳлӗмсенчен пӗрне кӗрсе пытаннӑ. Хӑранипе вӑл: «Ан вӗлер», — тесе куҫҫуль витӗр тархасласа ыйтнӑ. Шӑв-шава илтсе ача та вӑраннӑ, вӑл та йӗме тытӑннӑ. Ҫавна кура арҫын лӑпланса тухса утнӑ.

Вӗлерессипе хӑратса ҫӳренӗ арҫын пирки йӗрке хуралҫисене пӗлтернӗ. «Ку пӑтӑрмаха ҫывӑх вӑхӑтра судра пӑхса тухмалла», — тесе пӗлтерчӗ Тӑвай район прокурорӗ Оксана Ястребова.

Ӑшӑтман апат суда ҫитернӗ

Тӑвай районӗнчи 1-мӗш мировой суд участокӗ пӗрле пурӑнакан хӗрарӑма апат ӑшӑтса паманшӑн хӗненӗ арҫын ӗҫне пӑхса тухнӑ.

Асӑннӑ район прокурорӗ Оксана Ястребова пӗлтернӗ тӑрӑх, 34 ҫулти вайпиттине РФ Пуҫиле кодексӗн 116-мӗш статйипе айӑпланӑ.

Пӑтӑрмахӗ кӑҫалхи ҫурла уйӑхӗн 8-мӗшӗнче пулса иртнӗ. Вӑл кун ирпе арҫын хӑйӗн пӗр тӑванӗ патӗнче эрех ӗҫнӗ. Киле таврӑнсан хайхи пӗрле пурӑнакан хӗрарӑма апат ӑшӑтса пама ыйтнӑ. Лешӗ кутӑнлашнине кура пуҫӗнчен чышкӑпа шӑлса панӑ. Хӗрарӑм тарма тӑни те пулӑшман — килхушшинче хӑваласа ҫитнӗ те тапса пӗтернӗ.

Судра арҫын текех алӑ ҫӗклемессине шантарнӑ-ха. Ҫапах та тӳре те, хӗрарӑм та алли ҫӳлте этеме каҫарман. Чунтан ӳкӗннине кура ун тӗлӗшпе суд 120 сехет ӗҫлеттермелле йышӑну кӑларнӑ.

Шупашкар районӗнче вырнаҫнӑ «Жемчужина Чувашии» (чӑв. Чӑваш Енӗн ахах пӗрчийӗ) тулли мар яваплӑ общество ӗҫ сыхлавӗн йӗркине пӑснӑ.

Шупашкар район прокурорӗ Зелфинас Карама пӗлтернӗ тӑрӑх, санаторипе сиплев комплексӗнче РФ Ӗҫ кодексне пӑснӑ.

Ҫынпа ӗҫ килӗшӗвне татасси пирки пуҫлӑх приказ кӑлармалла, унпа ҫынна алӑ пустарсах паллаштармалла. «Чӑваш Енӗн ахах пӗрчинче» тӑрӑшнӑ Е.И. Терентьева ятлӑ ӗҫчен нимле хут та курман, алӑ та пусман.

Асӑннӑ обществӑра прокуратура ӗҫченӗсем тепӗр кӑлтӑк та тупса палӑртнӑ: ӗҫ укҫине хӑҫан тӳлессине ӗҫ килӗшӗвӗнче кӑтартман. Ӗҫ условине палӑртманнине те асӑрханӑ.

Ӗҫ кодексне пӑсакан тӗп директора, Е.Н. Семенована, тата обществӑна хӑйне административлӑ майпа явап тыттарма йышӑннӑ: пуҫлӑха 10 тенкӗлӗх штрафланӑ, предприятие — 35 пин тенкӗлӗх.

Вӑрмана хуҫин тасатмалла

Ял тӑрӑхӗн вӑрман тасатмалла мар. Ҫапла пӗтӗмлетнӗ Йӗпреҫ район прокуратури тата унти суд.

Кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗнче Йӗпреҫ лесничествин вӑрманҫи Хурӑнлӑх участокӗнчи лесничествӑри вӑрманта промышленноҫри тата килти каяш йӑваланса выртнине асӑрханӑ. Хурӑнлӑх тӑрӑхӗнчи территорире пирки вӑрман ӗҫченӗ асӑннӑ ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ ячӗпе хут шӑрҫаланӑ, тасамарлӑха пуҫтарма ыйтнӑ.

Ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ ӗҫе пуҫӑнас вырӑнне прокуратурӑна ҫул тытнӑ. Лере РФ Вӑрман кодексне уҫса пӑхнӑ, 2015 ҫулхи юпа уйӑхӗн 13-мӗшӗнче РФ Конституци сучӗ кӑларнӑ 26-П номерлӗ йышӑнӑва та тишкернӗ.

Вӑрман федераци харпӑрлӑхӗнче шутланать, апла тӑк ӑна хуҫин тирпейлесе тӑмалла. Вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗн вараласран кӑна асӑрхамалла.

Ял тӑрӑхне хӳтӗлесе прокуратура суда тавӑҫпа тухнӑ. Унта вӑрманҫӑ хутн пӑрахӑҫлама ыйтнӑ. Суд прокуратура тавӑҫне тивӗҫтернӗ.

Сӗнтӗрвӑрри районӗнче пурӑнакан тӑлӑх арӑм ҫуртлӑ пулӗ. Ҫулӗ ҫамрӑк мар та, черете кӗтсе илсен тем пекехчӗ тесси кӑна юлать пулӗ...

Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫине хутшӑннисене тата вӗсен тӑлӑх арӑмӗсене ҫурт-йӗрпе тивӗҫтермеллине 2008 ҫултах йышӑннӑччӗ. Ҫурт-йӗр условийӗ начаррисене пырса тивекен ҫак саккунпа ҫыхӑннӑ ӑнланманлӑх Урхас Кушкӑ ял тӑрӑхӗнче сиксе тухнӑ. Асӑннӑ ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ кинемее хваттер черетӗнчен кӑларса ҫапнӑ.

Тӑлӑх салтак арӑмне прокуратура хур туман. Ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ мӗн сӑлтавпа кинемее черетрен кӑларнипе кӑсӑкланнӑ. Саккунта пӑхса хӑварнисене тӗпе хурсан, салтак арӑмне ҫурт-йӗр черетӗнчен сирме нимӗнле сӑлтав та пулманни ҫиеле тухнӑ. Прокуратура хӳтте кӗнипе кинемее черете тепӗр хутчен кӗртнӗ.

Кондиционерсемпе антеннӑсене вырнаҫтарма ирӗк пур

2013 ҫулхи авӑн уйӑхӗнче Шупашкарти Депутатсен пухӑвӗ республикӑн тӗп хулине хӑтлӑх кӗртессипе ҫыхӑннӑ правилӑсене ҫирӗплетнӗ. Унта ҫуртсен урам енне кондционерсемпе антеннӑсем вырнаҫтарассине те пӑхса хӑварнӑ. Хулари тӳре-шара ҫырса хатӗрленӗ, депутатсем ҫирӗплетнӗ правилӑра 2.11 пунктӑн 2.11.2.2 ҫум пунктӗнче Шупашкарти магистральлӗ урамсенче кондиционерсемпе антеннӑсене картиш енне кӑна вырнаҫтарма ирӗк панӑ.

Прокурор тӗрӗслевӗ ку пункт саккунпа килӗшсе тӑманнине палӑртнӑ. Нумай хваттерлӗ ҫуртсенче пурӑнакансенчен пӗрисем ҫуртӑн пӗтӗмӗшле пурлӑхӗпе усӑ кураяҫҫӗ те теприсен айккинче юлма тивет.

РФ Ҫурт-йӗр кодексӗн 1-мӗш статйинче ҫурт-йӗрпе усӑ курассинче федераци саккунӗсемпе хӑш-пӗр чару пулайрассине пӑхса хӑварнӑ-ха, анчах ҫурт ӑҫта вырнаҫнинчен килессине унта асӑнман.

Саккунпа килӗшсе тӑман пункта прокуратура пӑрахӑҫлама хушса хут ҫырнӑ.

Шупашкар районӗнче вырнаҫнӑ ача уйлӑхӗсенчен пӗринче ясарлӑхпа ҫыхӑннӑ пӑтӑрмах сиксе тухнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. РФ Следстви комитечӗн республикӑри управленийӗнче ҫӗртме уйӑхӗн 26-мӗшенче пӗлтернӗ тӑрӑх, хӑйӗн пӳлӗмӗнче ҫывӑрса выртакан сакӑр ҫулхи хӗрача ҫумне Шупашкарта пурӑнакан 39 ҫулти арҫын ҫулӑхнӑ.

Чӑваш Енӗн прокуратурин пресс-служби уҫӑмлатнӑ тӑрӑх, арҫын ӳсӗр пулнӑ.

Айӑплӑ тесе шутлакан арҫынна тӗпчев пынӑ вӑхӑтра хупса усрама йышӑннӑ. Ваккат кунпа килӗшмесӗр ЧР Аслӑ судне тавӑҫпа тухнӑ, малтанхи суд йышӑнӑвне пӑрахӑҫлама, арҫынна салукла кӑларма ыйтнӑ. Анчах республикӑн Аслӑ сучӗ йышӑнӑва малтанхиллех хӑварнӑ.

Арҫын айӑпне ҫирӗплетсен ӑна 12 ҫултан пуҫласа 20 ҫул таран хупма пултараҫҫӗ.