ЧР сывлӑх сыхлавӗн министрне Алла Самойловӑна каллех «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партишӗн агитациленине асӑрханӑ. Унӑн сӑнӳкерчӗкне асӑннӑ партин баннерӗ ҫине вырнаҫтарнӑ.
Прокуратура кун тӗлӗшпе тӗрӗслев ирттернӗ. Малтанах баннера «Сӑнавҫӑ» общество юхӑмӗ асӑрханӑ. Вӑл кун пирки прокуратурӑна систернӗ.
Алла Самойловӑн сӑнӳкерчӗкне вырнаҫтарнӑ баннер Ҫӗнӗ Шупашкарти Винокуров урамӗнче ҫакӑнса тӑрать. Унта «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партин палли пур, сӑнӳкерчӗкре — Алла Самойлова тата ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев.
Прокуратурӑран хурав килнӗ. Алла Самойлова баннер ҫине хӑйӗн сӑнӳкерчӗкне вырнаҫтармашкӑн ирӗк паман. Баннера вара «Дом Быта «Орион» акционерсен обществи вырнаҫтарма саккас панӑ. Ӑна ЧР Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Владимир Михайлов ертсе пырать.
21 ҫула ҫитсе те хӑйне ятӑн кӗтессӗр тенинчен вулакан, тен, тӗлӗнет те пулӗ. Ҫамрӑк пуҫпах ҫурт-йӗр ҫавӑраймассине ӑнланатӑп-ха. Анчах сӑмахӗ кунта тӑлӑх пирки. Ашшӗ-амӑшӗн хӳттисӗр юлнисене патшалӑх ҫурт-йӗрпе тивӗҫтермеллине саккунта пӑхса хӑварнӑ. Анчах Пӑрачкав районӗнчи 21 ҫулти икӗ ача амӑшӗ ниепле те хӑйне ятӑн кӗтеслӗ пулайман. Аптӑранипе тӑлӑх прокуратурӑна кайнӑ. Унтисем тӑлӑха ӑнланнӑ.
Патшалӑх шучӗпе пурӑнма кӗтес уйӑрса пама ыйтса Шупашкарти Ленин район судне ҫитнӗ. Тӳре те тӑлӑха майлӑ пулнӑ. Икӗ ача амӑшне, ҫын патӗнче хӗсӗнсе пурӑнаканскере, ҫурт-йӗрпе тивӗҫтермелле йышӑну кӑларнӑ. Республика прокуратурин пресс-служби хыпарланӑ тӑрӑх, пӗрремӗш инстанцири суд йышӑнӑвӗ хальлӗхе вӑя кӗреймен-ха.
Пӗрремӗш класра вӗренекенсен урокӗ ыттисенчен кӗскерех пулмалла. СанПина улшӑну кӗртнӗ хыҫҫӑн пӗрремӗш класрисене кӑрлач уйӑхӗнчен пуҫласа вӗренӳ ҫулӗ вӗҫлениччен урокра 40-шар минут кӑна лартмалла. Вӑрмар районӗнчи шкулсенчи кун пирки пӗлмен-ши — кӑлтӑка прокуратура тӗрӗслевӗ вӑхӑтӗнче асӑрханӑ.
Надзор органӗ вӗренӳ учрежденийӗсенчи право акчӗсем саккуна килӗшсе тӑнипе тӑманнине тишкернӗ. Вӑрмар районӗнчи 16 организацире вырӑнти хутсене маларах асӑнна СанПинпа килӗшсе тӑмалла йӗркелемен. Вӑйра тӑракан саккунлӑ мар актсене пӑрахӑҫлама прокуратура хут ҫырса панӑ. Надзор органӗ асӑрхаттарнине вӗренӳ учрежденийӗсем ӑша хывнӑ, кутӑнлашса тӑмасӑрах кӑлтӑка пӗтернӗ: ӗҫлӗ хута ҫӗнетсе йӗркеленӗ.
Ӗнер Чӑваш Ен Правительствин ларӑвӗнче ытти ыйтупа пӗрлех республикӑра пухӑнса кайнӑ ӗҫ укҫин парӑмне епле татмаллине те сӳтсе явнӑ.
Чӑваш Енӗн ӗҫ тата социаллӑ хӳтлӗх министрӗ Сергей Димитриев ку темӑпа самай цифра илсе панӑ.
Ҫурла уйӑхӗн пуҫламӑшӗ тӗлне республикӑри 7 организаци 39,1 миллион тенкӗлӗх парӑм пухса тултарнӑ. Ҫакна пула 2027 ҫын шалу вӑхӑтра илеймесӗр аптӑраҫҫӗ.
Парӑмлӑ организацисен шутӗнче министр Шупашкарти 1-мӗш типографие, «Промтрактор Вакуна», Ҫӗнӗ Шупашкарти «Экотехсервис» управляющи компание, Сӗнтӗрвӑрринчи «Городока», Вӑрмарти автотранспорт предприятине, Шупашкар районӗнчи «Чӑваш бройлерне» асӑнса хӑварнӑ. Уйрӑмах пысӑк парӑма чӑх-чӗп хапрӑкӗпе «Промтрактор Вакун» пухнӑ.
Уйӑхӑн пуҫламӑшӗ тӗлне Пӑрачкав район пульницинче ӗҫ укҫипе парӑм пулнӑ, халӗ ӑна татнӑ.
Парӑмлисемпе Чӑваш Енӗн Ӗҫ инспекцийӗ тата прокуратура та ҫине тӑрса ӗҫлет.
Шупашкар районӗнчи Шӗнерпуҫӗнче вырнаҫнӑ «Чӑваш брйолерӗ» акционерсен уҫӑ обществинче кӑштахран 550 ҫын ӗҫсӗр юлма пултарать. Ҫак цифрӑна тата факта паян Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Михаил Игнатьев правительство пайташӗсемпе ирттернӗ канашлура асӑнса хӑварнӑ. Унти ҫивӗч лару-тӑрӑва Элтепер ШӖМпе тата прокуратурӑпа пӗрле татса памаллине палӑртса хӑварнӑ.
Чӑн та, хапрӑка панкрута кӑларма республикӑн Арбитраж судне панӑ. Ларӑва унччен куҫарчӗҫ, ҫитесси юпа уйӑхӗ 5-мӗшӗнче пулмалла. Маларахри лару вӑхӑтӗнче Чулхулари «Корма и концентраты» предприяти «Чӑваш бройлерӗн» парӑмне тӳлесе татма, предприятие панкрута кӑларма кирлӗ мар тесе сӗннӗ.
Хапрӑкӑн акцийӗн 49 проценчӗ Чӑваш Енӗн харпӑрлӑхӗнче пулнине кура ӑна республика сутса яма йышӑннине, анчах туянас кӑмӑллисем тупӑнманнине кура акцие сутма май килмен.
Шупашкарта вырнаҫнӑ Г.С.Лебедев ячӗллӗ Чӑваш наци лицейӗ шӑпи тахҫанах калаҫтаракан тема пулса тӑнӑ май Чӑваш халӑх сайчӗ те ҫак ыйтӑва вӗҫӗмех хускатса пычӗ.
Ҫак уйӑхӑн 2-мӗшӗнче Шупашкарти кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ районӗнче пурӑнакан ашшӗ-амӑшӗ протест акцине тухнине те эпир пӗлтернӗччӗ. Вӗсем унччен Лебедев ячӗллӗ Чӑваш наци лицейӗ пулнӑ ҫурта юсамашкӑн республика хыснинчен укҫа уйӑрманнине пӗлсен кӑмӑлсӑрланса пикета пухӑннӑ.
Наци сӗмӗллӗ лицей шӑпипе ҫыхӑннӑ ыйтӑва ӗнер иртнӗ чӑваш парламенчӗн ларӑвӗнче те хускатнӑ. ЧР финанс министрӗ Светлана Енилина ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, лицей-интерната муниципалитета (ку вӑл Шупашкара тенине пӗлтерет) панине кура асӑннӑ шкула тӑвассишӗн муниципалитет кӑна яваплӑ. Енчен хула ку ыйтӑва татаймасан бюджета тепӗр хут пӑхса тухнӑ чух республика пулӑшма хатӗр тесе ӗнентернӗ республикӑри тӗп финансист.
Лицей музыка училищи ҫумӗнче пулмалла. Анчах ҫӗр ыйтӑвӗ те хальлӗхе татӑлман, лицей йышӑнмалли лаптӑкӑн пӗр пайӗн хуҫи — уйрӑм ҫын.
«Тӳрӗ кӑмӑллӑ Раҫҫей» парти пайташӗ Игорь Моляков лицей-интерната прокуратура иртнӗ ҫулах уҫма хушнине аса илтернӗ.
Ҫакна «Ирӗклӗх» хастарӗсем асӑрханӑ. Нумай пулмасть Шупашкарта ҫӗнӗ кӑтартмӑшсем вырнаҫтарнӑ — вӗсене хулари паллӑ вырӑнсем ӑҫтарах пулнине пӗлтерме хатӗрленӗ. Анчах, каллех, вырӑсла тата акӑлчанла кӑна тунӑ, патшалӑх чӗлхипе — чӑваш чӗлхипе — ҫырман.
Аса илтеретпӗр, кунашкал пӑтӑрмах унччен те пулнӑччӗ. Ун чухне те хулари тӳре-шара чӑваш чӗлхипе усӑ курма «маннӑччӗ». Каярах вӗсен вара ҫав кӑтартмӑшсене ҫӗнӗрен хатӗрлеме тиврӗ — саккуна пӑхӑнса патшалӑх чӗлхине те хушмалла пулчӗ. Вӑл хутӗнче те кӑлтӑка асӑрхаканӗсем «Ирӗклӗх» хастарӗсем пулчӗҫ.
«Ирӗклӗх» ку хутӗнче те кӑлтӑк пирки прокуратурӑна пӗлтернӗ. Чӑваш Енӗн тӗп хула администрацийӗн культура ертӳлӗхӗ нумай пулмасть хурав панӑ — тин кӑна лартнӑ кӑтартмӑшсенчи кӑлтӑка вӗсем сирме килӗшнӗ. Ҫывӑх вӑхӑтра вӗсене ҫӗнетӗҫ — чӑваш чӗлхине те хушӗҫ.
«Тӳре-шарасем, пӗр йӑнӑша ик хут мӗнле тума пулать-ши? Виҫҫӗмӗш хут пӗр йӑнӑшах тумасса шанатпӑр», — хӑйсен шухӑшне пӗлтереҫҫӗ «Ирӗклӗх» хастарӗсем.
Шупашкар хула администрацийӗ ведомствӑсем хушшинчи комисси ӗҫне йӗркелеме васкаман. Ҫак сумлӑ йыша кӗрекен специалистсен республикӑмӑрӑн тӗп хулинчи нумай хваттерлӗ ҫуртсенчен пӗрин тӑрӑмне пӑхса тухса вӑл унта ҫынсем пурӑнма юрӑхлипе юрӑхсӑррине татса памалал пулнӑ.
Богдан Хмельницкий урамӗнчи 81-мӗш ҫуртра пурӑнакансем хула администрацийӗн тӳре-шара ведомствӑсем хушшинчи комисси йӗркелеме кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗн пуҫламӑшӗнчех ыйтнӑ. Унти тӳре-шара ҫурта ятарлӑ организаци хакланӑ хыҫҫӑн кӑна апла комиссие явӑҫтарма май пур тесе хуравланӑ. Ҫынсене ку хурав тивӗҫтермен, мӗншӗн тесен пӗлтӗрех хакланӑ.
Хула администрацийӗпе пӗр чӗлхе тупайман енне ҫынсем прокурурӑран пулӑшу ыйтнӑ. Лере тӳре-шара ячӗпе асӑрхаттару хучӗ ҫырса панӑ.
«Пурин те халӑх ырлӑхӗшӗн» ҫине тӑмаллине Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев вӗҫӗмех калать. Анчах тӳре-шара те ҫавна илтмест, те ытлашшипех тар тӑкать: хӑшӗсем ҫынсен ыйтӑвне те вӑхӑтра хуравламаҫҫӗ.
Патшалӑх тата вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсенче (район-хула администрацийӗсенче, ял тӑрӑхӗсенче) тӑрӑшакансем ҫынсен ыйтӑвне пӑхса тухассипе кӑҫалхи пӗрремӗш ҫур ҫулта епле ӗҫленине нумаях пулмасть Чӑваш Ен прокуратури тишкернӗ.
Прокуратура тӗрӗслевӗ палӑртнӑ тӑрӑх, граждансен ыйтӑвне пӑхса тухассипе ҫыхӑннӑ саккуна ҫур ҫулта 100 ытла пӑснӑ. Ку фактсемпе 63 хутчен прокурор кӑтартӑвӗ шӑрҫаланӑ.
Ҫынсен ыйтӑвне пӑхса тухассинчи час-час тӗл пулакан кӑлтӑк шутне вӑхӑтра хуравламаннине, ыйтусене ытти органа ӑсатса ларнине, ыйту авторне кун пирки пӗлтерменнине кӗртмелле.
Яваплисен тӗлӗшпе прокурорсем ҫине тӑнипе 19 хутчен административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ.
Тӑвай район прокурорӗ Оксана Ястребова районти тӳре-шара тыткаларӑшӗпе килӗшмесӗр суда кайнӑ. Пакунлӑ ҫын хӑйне хӳтӗлес тесе ҫӳремен-ха. Вӑл ҫын ачишӗн пӑшӑрханнӑ тесен те йӑнӑш пулмӗ. Юрӗ, йӗркипех каласа-ха эппин.
Тӑвай район администрацийӗн ҫул ҫитменнисемпе ӗҫлекен комиссийӗ 29 ҫулти хӗрарӑма амӑш тивӗҫне йӗркеллӗ пурнӑҫламаншӑн асӑрхаттарнипех ҫырлахас тенӗ. Прокуратура ку йышӑнӑва тишкернӗ те, пӗчӗк ача амӑшӗ унччен те хӑйне пӳтсӗртерех тытнине, эрех-сӑрапа айкашнине, ачине йӗркеллӗ пӑхманнине, уншӑн хайхине штрафланине асӑрханӑ. Штрафӗ пысӑках пулман-ха — 100 тенкӗ. Тепӗр тесен, витӗмӗ укҫа виҫинче мар-ҫке: ҫын тӑна кӗнипе-кӗменнинче. Унччен асӑрхаттарса административлӑ майпа явап тыттарни те хӗрарӑма улӑштарайман. Маларах пӗрре явап тыттарнӑ ҫын тӗлӗшпе саккун та ҫирӗпрех мера йышӑнма хистет.
Асӑннӑ самантсене шута илсе прокуратура ҫул ҫитменнисен ыйтӑвӗпе ӗҫлекен комисси йышӑнӑвне пӑрахӑҫлама суда ҫитнӗ. Тӳре прокурор ыйтнипе килӗшнӗ.
+12.3 °C