Мӗн тӑвас тетӗн, халӗ тепӗр хӗрарӑмсем хӑйсем пуҫ пулма тытӑнчӗҫ те, арҫынна йӑпӑр-япӑр пӑхӑнса ларасшӑн мар. Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн хӑш-пӗр депутачӗсен мӑшӑрӗсем те ҫавсен йышне кӗреҫҫӗ курӑнать. Ытахальтен мар-тӑр ӗнтӗ ӗнер иртнӗ парламент сессийӗнче арӑмсемпе ҫыхӑннӑ ыйтӑва хускатнӑ.
Кун йӗркинчи ыйтусенчен пӗринче регламента улшӑну кӗртесси пулнӑ. Николай Малов депутат сессире ӑнлантарнӑ тӑрӑх, Патшалӑх Канашӗн депутачӗсен хӑйсен арӑмӗсен тата ҫул ҫитмен ачисен тупӑшӗ пирки сведенисем тӑратассипе ҫыхӑннӑ объективлӑ йывӑрлӑхсем сиксе тухма пултараҫҫӗ. Ҫавӑн пирки вӗсем парламент комиссине заявлени ҫырса парсан ун пек сведени ыйтмалла мар. Малов ӑнлантарнӑ тӑрӑх, пурнӑҫра тӗрлӗ лару-тӑру сиксе тухать: хӑшӗсем уйрӑлмасан та арӑмӗпе пурӑнмаҫҫӗ, арӑмӗ вара упӑшкине хай тупӑшӗ пирки пӗлтересшӗн мар. Ку вӑл объективлӑ сӑлтав шутланнӑран депутатсенчен арӑмӗсен тупӑшӗ пирки кӑтартма ыйтмалла мар.
Капла сӗнни Игорь Моляков депутата килӗшмен. Вӑл каланӑ тӑрӑх, РФ Патшалӑх Думинче 100 ытла депутат мӑшӑрӗн тупӑшне кӑтартас марришӗнех уйрӑлнӑ. «Манӑн арӑм ҫухалнӑ, манӑн объективлӑ сӑлтав, эпӗ унӑн тупӑшӗ пирки пӗлместӗп», — тени айванлӑх!
Иртнӗ эрне вӗҫӗнче Чӑваш Енре Раҫҫейӗн бизнес хӳтӗлевҫи Борис Титов пулчӗ. Пирӗн тӑрӑха вӑл унччен те ҫитнине усламҫӑсем астӑваҫҫӗ-ха. Борис Титов ун чух ирттернӗ канашлӑва хутшӑннисем усламҫӑсене хӳтӗлеме тивӗҫ ҫын вӗсемшӗн пит хыпсах ҫунман пек туйнине палӑртнӑччӗ.
Хальхинче Борис Титов «Партия Роста» (чӑв. Ӳсӗм партийӗ) текен организацие ертсе пынӑ май вӗҫтерсе ҫитнӗ.
Парти РФ Патшалӑх Думине лекме ӗмӗтленет-мӗн. «Списокпа эпир Чӑваш Енре 7–10% пухасшӑн», — пытарман шухӑш-ӗмӗтне бизнес-хӳтӗлевҫӗ.
Партин регионти политканашӗпе те паллаштарнӑ. Унта Александр Капитонов, Олег Князькин, Денис Яковлев кӗнӗ. Партие майлисен йышӗнче унччен министрта ӗҫленӗ Наталья Володина та ҫитсе ларнӑ.
Суйлава парти кашни округрах кандидатсем тӑратасшӑн.
Правӑна сыхлакан «Щит и меч» (чӑв. Хулканпа хӗҫ) организаци текех пулмӗ. Ӑна пӗтересси пирки нумаях пулмасть Ҫӗнӗ Шупашкарти суд йышӑну тунӑ.
Организацие хупма унӑн ертӳҫи Алексей Глухов хӑй йышӑннӑ-мӗн. Ку шухӑшпа вӑл РФ Юстици министерствин республикӑри управленине ҫитнӗ.
Организацие хупма йышӑннине Алексей Глухов хальхи законодательствӑпа сӑлтавланӑ. Паянхи саккунсем, ун шучӗпе, коммерцилле мар организацисене репрессилес сӗмӗллӗ. Политикӑпа ҫыхӑннӑ тесе айӑпланас, административлӑ майпа явап тытас хӑрушлӑх та ҫавна пулах пысӑк пулнӑ-мӗн.
Ҫӗнӗ Шупашкарта регистрациленнӗ «Хулканпа хӗҫ» ҫапла вара ӗҫлеме пӑрахнӑ. Суд йышӑнӑвӗ саккунлӑ вӑя кӗрсе пӗтсен организацие юридици сӑпачӗсен патшалӑхӑн пӗрлехи реестрӗнчен кӑларӗҫ.
ЛДПР партин агитпуйӑсӗ Раҫҫей тӑрӑх ҫӳренӗ май ҫӗртме уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Чӑваш Ене те ҫитнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Пуйӑс Канашра, Вӑрмарта, Вӑрнарта, Ҫӗмӗрлере, Ҫӗрпӳре, Шупашкарта чарӑннӑ.
Канашра либерал-демократсене кӗтсе илме хӑйӗнпе «Майкл Гудман Хасазанов» тесе паллаштаракан ҫын та тухнӑ. Ҫавскер визит хутне те пӗрле илнӗ. Хӑйне тата визит хутне «Майкл Гудман» журналистсенчен пӗрне, Александр Иванова, ӳкерсе илмех ыйтнӑ.
Журналиста ҫав этем хӑйӗн пирки Совет Союзӗн Паттӑрӗ тата чернобылец тесе каланисӗр пуҫне «миллиардер» тата «испани юнӗллӗ граф» тесе паллаштарнӑ. Унсӑр пуҫне хайхи либерал-демократсенчен Канашра чи асли тесе ӗнентерме пӑхнӑ.
Пуйӑспа ларса килнӗ либерал-демократсенчен пӗри, Шупашкарти Депутатсен хула пухӑвӗн депутачӗ Константин Степанов вара «испани графӗ» пирки «либерал-демократсене майлӑ ҫын» тесе кӑна пӗлтернӗ, миллардер, АПШри темле «Ҫемье канашӗн» президенчӗ пирки ним те шарламан.
ЛДПР партин агитпуйӑсӗ Раҫҫей тӑрӑх ҫӳрет. Ку таранччен вӑл 40 региона ҫитнӗ, вырӑнти халӑхпа тӗл пулнӑ.
Пуйӑс Чӑваш Ене те ҫитнӗ. Вӑл Канашра, Вӑрмарта, Вӑрнарта, Ҫӗмӗрлере, Ҫӗрпӳре чарӑннӑ. Паян Шупашкара килнӗ.
Чукун ҫул перронӗ ҫине чылайӑшӗ хӑйсен ыйтӑвӗпе килнӗ. Пурте пулӑшу парасса шанаҫҫӗ. Пуйӑспа килнӗ депутатсемпе юристсем ҫынсен ыйтӑвӗсене ҫийӗнчех уҫӑмлатма тытӑнаҫҫӗ.
Пуйӑс станцире 40 минут ҫеҫ тӑнӑ. Ҫав вӑхӑтра чылай ҫынна вӗсем итленӗ. Парти ҫыннисем пӗлтернӗ тӑрӑх, чылайӗшӗн пӗр ыйтӑвах: япӑх ҫулсем, пахалӑхсӑр инфратытӑм, капюсав, ӗҫсӗррисем…
Кунашкал агитпуйӑс Чӑваш Енре икӗ ҫул каялла пулнӑ. Ун чухне чылай ыйтӑва уҫӑмлатнӑ вӗсем. Пуйӑс Мускава ҫӗртмен 4-мӗшӗнче ҫитӗ. Ун чухне депутатсем халӑхран илнӗ ыйтусем тӗлӗшпе ӗҫлеме тытӑнӗҫ.
Сулав ҫывхарнӑ май политиксен хушшинче ӑнланманлӑхсем сиксе тухнине эпир ҫырнӑччӗ-ха. Пӗр парти пайташӗсем те пӗр-пӗринпе тем пайлама тытӑннӑ самантра тем тӑвакан та пур. Коммунистсем пирки каласан, Валентин Шурчановпа пӗр чӗлхе тупайманнисем унӑн карикатурисене сарма тытӑннине те эпир пӗлтернӗччӗ.
Валентин Шурчанова парти пайташӗсенчен хӑшӗсем хӑйӗн ывӑлне ҫул уҫса пырать тесе ӳпкелени те пулнӑччӗ. Чӑвашри коммунистсен ертӳҫи Фейсбукра ҫырнӑ тӑрӑх, пӗр ҫемьерисем пулни организаци тӑнӑҫ аталаннине тата пӗр шухӑшлине пӗлтерет тесе ӑнлантарнӑ. Ун пек тӗслӗхсем «миллионшар» тенӗ май Англине, Германие тата Раҫҫее тӗслӗх вырӑнне илсе кӑтартнӑ. Партирен тухнӑ Дмитрий Евсеева та хӑй вӑхӑтӗнче аппӑшӗ (вырӑсла каласан, тётя) илсе пынӑ-мӗн.
Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Игорь Моляков, вӑл — «Справедливая Россия» (чӑв. Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей) парти пайташӗ, философи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, Етӗрнери лаша савутӗнче пулса курни пирки хайӗн блогӗнче ҫырса кӑтартнӑ.
Етӗрнери лаша савутӗнче маларах паллӑ телеертӳҫӗ Якубович тата Гаврилов генерал, ҫавӑн пекех Игнатьев Элтепер пулнисене пӗлтернӗ вӑл.
Моляков депутат лаша савутне Тамара Романовӑпа (хай вӑхӑтӗнче вӑл та чӑваш парламенчӗн депутачӗ пулнӑ) ҫитнӗ.
«Малтан предприяти 400-е яхӑн тӗрлӗ ӑратлӑ лаша тытнӑ. Вуншар рабочи ӗҫленӗ. Халӗ лаша шучӗ 30-тан та сахалтарах иккӗн, пурӗ сакӑр ҫын ӗҫлет, сезон вӑхӑтӗнче — тӑваттӑн», — илтсе килнӗ вӗсем Етӗрне тӑрӑхӗнчен.
Икӗ лаша вити йӗркеллех иккен. Тӗп пайӗнче вара «Донецкри аэропортри пек хӑрушӑ», — пӗтӗмлетнӗ И. Моляков.
«Праймериз, праймериз» теҫҫӗ. Ют чӗлхерен йышӑннӑ сӑмахсемпе калаҫма хӑнӑхнӑ та халӗ ку сӑмахӑн пӗлтерӗшне, тунмастӑп, хам та малтан пӗлменччӗ. Ватӑ ҫынсем унӑн пӗлтерӗшне пушшех те ӑнкармаҫҫӗ ахӑртнех.
«Мӗн вӑл?» — ҫапла каланине пӗрре мар илтрӗм ялта. Ансатрах каласан — «тӗп суйлав умӗнхи суйлав». Ҫапла каласан кинемисемпе мучисем ӑнланаҫҫӗ-ха. Анчах вӑл мӗн тума кирлине ӑнлантарма тивет. «Укҫа пустуй тӑкаклани», «Ӗҫлекенсен шалӑвне чакараҫҫӗ, кунта ав мӗн чухлӗ укҫа пустуй каять» — ҫапла каланине хам хӑлхапах илтрӗм. Ну, суйлаври комисси пайташӗсене укҫа тӳлеҫҫӗ, «Единая Россия» парти тӗрлӗ буклет кӑларнӑ (хаклӑ йышши хутран, журнал хучӗ пекех). Кунта та укҫасӑр пулман ӗнтӗ. Ҫапах ку халӑха кирлине ӗнентереҫҫӗ вӗсем. Халӑх шухӑшӗ тӳре-шарашӑн питӗ пӗлтерӗшлӗ-ҫке-ха.
Алла тыттарнӑ виҫӗ хут ҫинчи кандидатсене ялти ватӑсем пӗлсех каяҫҫӗ-ши? Тепӗр ҫамрӑк та пӗлес ҫук вӗсене. Ӑна-кӑна чухламасӑр ҫекӗлсем лартса ячӗҫ-тӗр. Хӑш-пӗр ялта ҫынсене суйлав участокне ятарласа машинӑпа турттарчӗҫ. Ку — меллӗ паллах, лар та ҫийӗнчех вырӑна ҫит.
Паян «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» парти ячӗпе суйлава тухакансен хушшинче сасӑлав иртет. Аса илтеретпӗр, кӑҫалхи кӗркунне РФ Патшалӑх Думине тата Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашне депутатсен суйлавӗ иртмеллине эпир хыпарланӑччӗ.
Тӳре-шарасемпе политиксем те сасӑлава хутшӑнаҫҫӗ. Михаил Игнатьев Элтепер Шупашкарти Ухсай Яккӑвӗ ячӗллӗ Культура керменӗнче вырнаҫнӑ участокра сасӑланӑ. РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Алена Аршинова, вӑл вӗренӳ енӗпе ӗҫлекен комитет ертӳҫин ҫумӗ шутланать, Шупашкарти И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУра вырнаҫнӑ участока кайнӑ. Ҫамрӑк ҫав депутат шухӑшланӑ тӑрӑх, суйлав умӗнхи тапхӑр кандидатсемшӗн ҫӑмӑл марри конкуренци пысӑккипе ҫыхӑннӑ.
Халӑх та паянхи сасӑлава йышлӑ пынӑ-мӗн. Чӑн та, хысна тытӑмӗнче тӑрӑшакан паллаканӑмсем те унта кайнине пӗлтерчӗҫ.
Ҫак кунсенче Раҫҫей Федерацийӗн коммунистсен партийӗн регионти организацийӗ отчетпа суйлав конференцийӗ ирттернӗ. Хальхинче те Чӑваш Енри рескомӑн пӗрремӗш секретарӗ пулма Валентин Шурчанова шаннӑ.
Сӑнавҫӑсем палӑртнӑ тӑрӑх, ҫӗнтерме ӑна ҫӑмӑлах пулман. «Малтанласа кандидатсене тӗплӗн «тасатма» тивнӗ, кун валли оппозиционерсене сирнӗ», — тесе ҫырать, сӑмахран, Александр Белов журналист.
Суйлав ҫывхарнӑ май политиксен хушшинче ӑнланманлӑхсем сиксе тухнине, пӗр парти пайташӗсем те пӗр-пӗринпе хӑш чух тем пайлама тытӑннине эпир коммунистсен тӗслӗхӗпе маларах пӗлтернӗччӗ-ха. Аса илтеретпӗр, пуш уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта пуху ирттернӗ чух коммунистсем йӗрке хуралҫисене чӗннӗччӗ.
+15.3 °C