«Подвиг предков бессмертен» (чӑв. Асаттесен паттӑрлӑхӗ вилӗмсӗр) — ҫак ятпа Ҫӗнтерӳ уявӗ умӗн республикӑра шкул ачисен хайлавӗсен пуххине кӗнекен пичетлесе кӑларнӑ. Тиражӗ 500 экземпляр. Конкурса республикӑри коммунистсен партийӗ 2015 ҫулта фашистла Германие ҫапса аркатнӑранпа 70 ҫул ҫитнине халалласа ирттернӗ. Вӑрҫӑра паттӑрлӑх кӑтартнӑ хӑйсен тӑванӗсемпе ял-хула тӑрӑхӗсенчи паттӑрсем ҫинчен конкурса пурӗ чӑвашла тата вырӑсла ҫырнӑ 126 ӗҫ килнӗ: республикӑри 14 районпа 5 хуларан.
Ҫӗнтерӳҫӗ ятне Ҫӗрпӳ районӗнчи Патӑрьел ялӗнчи Андрей Петров тивӗҫнӗ. Иккӗмӗш вырӑнта: Кристина Аверьянова (Вӑрмар районӗ, Мӑнҫырма), Лилиана Михайлова (Шупашкар районӗ, Ҫӗньял), Ангелина Ястребова (Муркаш районӗ, Муркаш) тата Николай Иванов (Хӗрлӗ Чутай районӗ, Штанаш). 3-мӗш вырӑна Кристина Прокопьева (Йӗпреҫри 1-мӗш шкул), Софья Яруткина (Шупашкар районӗ, Ҫӗньял), Александр Кузин (Ҫӗрпӳ районӗ, Туҫи), Денис Базманкин (Патӑрьелти 1-мӗш шкул), Варвара Фёдорова (Ҫӗнӗ Шупашкарти 12-мӗш шкул) тата и Михаил Евсягин (Ҫӗмӗрлери 2-мӗш шкул) тухнӑ.
Кӗнекере конкурса хутшӑннӑ пур авторӑн хайлавне те пичетленӗ.
Ҫак кунсенче Етӗрнери вулавӑшӑн ача-пӑча уйрӑмӗнче Ӗҫ ҫынни ҫулталӑкне халалласа Етӗрнери 3-мӗш шкулти 8а класра вӗренекенсем Литвинова И.Г. ертсе пынипе «Прославленные трудом» (чӑв. «Ӗҫпе палӑрнӑ») тематика урокӗнче пулнӑ. И. Токарева пухӑннисене «Только в труде велик человек» (чӑв. Ҫын ӗҫпе кӑна мӑнаҫлӑ) медиа-хӑтлавпа паллаштарнӑ.
Вӗренекенсем тӗрлӗ ҫулсенче районти ял хуҫалӑхӗсене ертсе пынӑ Аркадий Петрович Айдакӑн, Вячеслав Александрович Александровӑн, Петр Арсентьевич Арсентьевӑн кун-ҫулӗпе паллашрӗҫ. Вӗсем виҫҫӗшӗ те Чӑваш АССР тата РСФСР тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗн хисеплӗ ячӗсене тивӗҫнӗ. Аркадий Петрович Айдак — Чӑваш Республикин хисеплӗ гражданинӗ ертсе пынипе «Ачаки» этноҫутҫанталӑк паркне йӗркелесе янӑ. Кунта чылай сумлӑ хӑна пулса курнӑ. Аркадий Айдак «Береги природу, украшай землю» (чӑв. Ҫутҫанталӑка упра, ҫӗре илемлет) и «И взойдут семена» (чӑв. «Вӑрлӑх шӑтса тухсан») кӗнекесем пичетлесе кӑларнӑ. Петр Арсентьевич Арсентьев районти «Пучах» колхоза 25 ҫул хушши ертсе пынӑ, ӑна госсовет депутачӗ пулма та суйланӑ, вӑл районти Хресенсен пӗрлӗхне ертсе пынӑ.
Ҫӗнтерӳ кунӗнче Канаш районӗнчи Ҫӗнӗ Шелттем ял клубӗнче Шелттем ял тӑрӑхӗн «Астӑвӑм» кӗнекин хӑтлавӗ иртнӗ. 1941-1945-мӗш ҫулсенче пынӑ Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫине Шелттем тӑрӑхӗнчен 539 ҫын хутшӑннӑ тесе хыпарлать вӑл тӑрӑхри Т.В. Иванова.
Ентешсен ячӗсене, вӗсен паттӑрлӑхне асра хӑварас тӗллевпе Н.Г. Николаев пуҫарнипе «Астӑвӑм» кӗнеке шӑпах Аслӑ ҫӗнтерӳ уявӗ умӗн кун ҫути курнӑ. Вӑрҫӑра пуҫ хунӑ, ҫӗнтерӳшӗн кӗрешнӗ паттӑр ентешсен сӑнӳкерчӗкӗсене пуҫтарса асӑну стенчӗ тӑвас ӗҫре Шелттем шкулӗнче учительте чылай ҫул тӑрӑшнӑ Маркел Ерицов тӳпи пысӑк-мӗн. «Вӑл пуҫарнӑ ӗҫе малалла тӑсса ҫакӑн пек хаклӑ кӗнеке халӑх патне ҫитрӗ», — ырлать ӑна маларах асӑннӑ Т.В. Иванова.
Кӗнеке пӗлтерӗшӗ ҫинчен Шелттем ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ В.Г. Николаев, Н.Н. Воронцова, М.П. Ендеров ӗҫ ветеранӗсем, ыттисем ыррине самай каланӑ.
Вӑрҫӑ, тыл, ӗҫ ветеранӗсене «Астӑвӑм» кӗнеке парнеленӗ.
Кӗнеке 500 экземплярпа пичетленнӗ, сӑнӳкерчӗксемпе, статьясемпе пуян, 316 страницӑран тӑрать.
Ҫӗнтерӳ кунӗ умӗн Чӑваш кӗнеке издательстви ҫӗнӗ кӗнеке кӑларнӑ. Вӑл – «Шаги к победе». Авторӗ – Евгений Почуев.
ЧР Культура министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, кӗнеке авторӗ Етӗрне хулин тата районӗнче ҫуралса ӳснӗ ҫынсем пирки каласа кӑтартать. Вӗсем Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине хутшӑннӑ, кӗнекене вӗсен асаилӗвӗсене кӗртнӗ.
Кӗнеке авторӗн ашшӗ – Почувсен йӑхӗнчен. Вӗсен тӑватӑ «йӑва»: Чӑвашра, Пушкӑртстанра, Тула облаҫӗнче тата Чечня Республикинче.
Кӗнеке авторӗ Евгений Почуев Чита хулинче ҫуралнӑ. 1973 ҫулта И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУран вӗренсе тухнӑ. 2002 ҫултанпа «Пысӑк Урал» тулли мар яваплӑ обществӑн генеральнӑй директорӗ.
ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев хушнипе Чӑваш патшалӑх кӗнеке издательствинче «Тӑнӑҫ пурнӑҫра ҫар службине пурнӑҫланӑ чухне вилнӗ ҫар ҫыннисен астӑвӑм кӗнекине» хатӗрлесе кӑларнӑ.
Вӑл — пӗр томлӑ кӗнеке, виҫӗ пайран тӑрать. Пӗрремӗшне 1979–1988 ҫулсенче Афганистанри хирӗҫтӑрӑва хутшӑнса пуҫ хунӑ салтаксен ячӗсене кӗртнӗ. Иккӗмӗшне Чечня Республикинчи хирӗҫтӑрӑва хутшӑннӑ чухне пуҫ хунӑ салтаксене кӗртнӗ. Виҫҫӗмӗшӗнче вара тӑнӑҫ пурнӑҫра (1946-2015 ҫулсем) хӑйсен тивӗҫне пурнӑҫланӑ чухне вилнисен ячӗсене ҫырнӑ.
Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче вилнӗ паттӑрсен ячӗсене уйрӑм списокра кӑтартнӑ. Ят-шывне алфавит йӗркипе ҫырнӑ. Сӑнӳкерчӗк вырнаҫтарнӑ, кӗске биографи ҫырнӑ, ҫар тивӗҫне ӑҫта пурнӑҫланине, наградӑсене, ӑҫта пытарнине палӑртнӑ.
Ҫапла кӗнекере паттӑрсен ячӗсем ӗмӗрлӗх вырӑн тупнӑ.
Чӑваш наци вулавӑшӗнче паян Владимир Милютинӑн черетлӗ кӗнекине — «Вӑйӑра» ятлине — хӑтларӗҫ. Ку кӗнеке пичетрен кӑҫал тухрӗ. Унта «Вӑйӑра» ташӑна лартма вӗрентнӗ. «Вӑйӑра» — ҫамрӑксене, курма килнӗ ҫынсене халалланӑ уяв ташши, ташӑ тутрипе тата чечекпе саламлани. Владимир Милютин шухӑшӗпе ҫак ташӑпа культура мероприятине уҫма пулать. Кӗнекепе пӗрле аудио диск пырать, унта ташӑ хусканӑвӗсене ӑнланма тата уйрӑммӑн ташӑ кӗввине тупма пулать.
Кӗнеке хӑтлавне вулавӑш ӗҫченӗ Тимофеева Ольга Николаевна ертсе пычӗ. Сӑмах калакансен йышӗнче Виталий Станьял, Станислав Отрыванов, Праски Витти (кӗнеке хуплашкине хатӗрлекенӗ), Геннадий Дегтярёв, Владимир Степанов, ташӑ вӗрентекенсем тата ыттисем пулчӗҫ. Ташӑ ӑсталӑхӗпе пысӑкрах та сумлӑрах кӗнеке кӑларма вӑхӑт ҫитни пирки каларӗҫ. Ҫӑвӑн пекех чӑваш халӑхне сӑнлама пултаракан пӗр-пӗр ташша суйлама сӗнчӗҫ. Пухӑннисем ҫак ташӑ тапӑртатакан евӗрри пулмалли пирки каларӗҫ, унран вӑй-хӑват тапса тӑраканни пулмалли ҫинчен пӗлтерчӗҫ.
Кӗнеке хӑтлавне пухӑннисем ӑна лайӑх хак пачӗҫ. Автор ӗҫне ырларӗҫ, чечексемпе, хисеп хучӗпе тата медальпе чысларӗҫ.
Чӑваш халӑх поэчӗ Валери Туркай Антон Чеховӑн калавӗсемпе ҫырӑвӗсене чӑвашла куҫарнӑ. Вӗсем «Пурнӑҫ темрен те паха!» кӗнекене кӗнӗ.
Кӗнекене Шупашкарти «Ҫеҫпӗл» фонд тата Самарти «Садовый центр Веры Глуховой» компанисен ушкӑнӗ кун ҫути кӑтартма пулӑшнӑ.
Кӗнеке пысӑк тиражпа тухман — 1000 экземплярпа. Анчах ӑна вӗтӗр-шакӑртан пуҫласа аслисем таранах алла тытса вулама пултараҫҫӗ.
Умсӑмаха Валерий Туркай «Чехова вуламаллах!» ят панӑ. Валерий Владимирович Антон Чеховӑн пултарулӑхне, унӑн хайлавӗсене тахҫанах килӗштернине палӑртнӑ. Ҫавӑнпа ӗнтӗ вӑл ку ӗҫе, унӑн калавӗсемпе ҫырӑвӗсене куҫарассине, тытӑннӑ. Кӑна хаваспах, тулли кӑмӑлпа пурнӑҫланӑ вӑл.
Мероприятийӗ нарӑс уйӑхӗн 29-мӗшӗнчен тытӑнса пуш уйӑхӗн 3-мӗшӗсенчех иртнӗ-ха, хыпарне вара республикӑн Ял хуҫалӑх министерстви халь кӑна пӗлтерет. Ун чухне Мускавра Пӗтӗм тӗнчери промышленность академийӗ «Торты, вафли, пряники – 2016» (чӑв. Торт, вафли, пӗремӗк — 2016) пӗтӗм тӗнче шайӗнчи конференци ирттернӗ. Ун чухне РФ Ял хуҫалӑх министерстви, кондитер промышленноҫӗн «Асконд» ассоциацийӗ, Кондитер промышленноҫӗн ӑслӑлӑх институчӗ тата Пӗтӗм тӗнчери промышленность академийӗ пӗрле пулса ҫӑнӑх изделийӗсен пахалӑх смотрне йӗркеленӗ.
Хӑйсен продукцине ҫӗршыври 25 регионти 40 предприяти 180 тӗрлӗ кондитер продукцийӗ тӑратнӑ. Шупашкарти 1-мӗш ҫӑкӑр савучӗн «Барский», «Шоколадно-абрикосовый» (чӑв. шӑккӑлатпа абрикослӑ), «Медовый с мастикой» (чӑв. Пылпа мастикӑллӑ) торчӗсем ылтӑн медальсене тивӗҫнӗ.
Сӑмах май каласан, Шупашкарти 1-мӗш ҫӑкӑр савутне 1985 ҫултанпа Елена Бадаева ертсе пырать. Ун ҫинчен Татьяна Ильина журналист «Служение Хлебу: две судьбы. 1934-2014 годы» (чӑв. Ҫӑкӑра сума суни: икӗ шӑпа. 1934–2014 ҫулсем) кӗнеке кӑларнине эпир пӗлтернӗччӗ.
Космонавтика кунне халалласа Патӑрьел районӗнчи Пӑлапуҫ Пашьелӗнчи вӑтам шкулта сахал мар мероприяти иртнӗ. 5-мӗш класра чӑваш чӗлхи урокне те Светлана Никитина вӗрентекен ытти чухнехинчен урӑхларах йӗркеленӗ. «Ҫӗнӗ сӑмахсем (неологизмсем)» темӑна урокра космоспа та ҫыхӑнтарнӑ.
Ю.А.Гагарина аса илсе ачасем илемлӗ предложенисем йӗркеленӗ, чи ӑнӑҫлисене суйласа тетрадь ҫине куҫарнӑ. Екатерина Матвеева вара вӗсене пӗр йӑнӑшсӑр доска умӗнче ҫырса пынӑ. Чӑваш ҫӗрӗ ҫитӗнтернӗ А. Николаев, М. Манаров, Н. Бударин ячӗсемпе мӑнаҫланнӑ пиллӗкмӗшсем, космос паттӑрӗсене халалланӑ кӗнекесемпе паллашнӑ, презентаци те пӑхнӑ, вӗрентекен ыйтӑвӗсене хуравланине пӗлтереҫҫӗ вырӑнти ял тӑрӑхӗнче.
«А.Г. Николаев та, Ю.А. Гагарин та пирӗн пекех ял ачи пулни савӑнтарчӗ. Тен, пиртен хӑшӗ те пулсан космонавт пулӗ, хальлӗхе лайӑх вӗренмелле, сывлӑха ҫирӗплетмелле…», - пӗтӗмлетнӗ ачасем.
«Каллех эп Чӑваша мухтатӑп», — ҫак шухӑша ӗнер Лидия Филиппова поэт Шупашкар районӗнчи вулавӑш ӗҫченӗсемпе иртнӗ тӗлпулура палӑртнӑ.
Шупашкар районӗн пӗрлештернӗ вулавӑш тытӑмӗнче «Мухтав, ҫыравҫӑ! Мухтав, вулакан!» пултарулӑх марафонӗ шучӗпе йӗркеленӗ мероприятие Лидия Филиппова поэт, публицист, филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, республикӑн Патшалӑх Канашӗн «Республика» хаҫачӗн тӗп редакторӗ «Пульсация» (чӑв. Чун таппи) кӗнекепе пынӑ. Чуна тивмелле сӑвӑсен пуххинче автор тӑван халӑха мухтать, чунне мӗн канӑҫсӑрлантарнине уҫса парать.
Шупашкар районӗнчи вулавӑшсене Лидия Филиппова «Пульсация» кӗнекене 40 экземпляр парнеленӗ. Унсӑр пуҫне районти тӗп вулавӑшӑн ҫӳлӗкне Геннадий Волков академик ҫинчен кӑларнӑ «Пророк земли Чувашской» пуянлатӗ. Шупашкар районӗн пӗрлештернӗ вулавӑш тытӑмӗн пуҫлӑхӗ Галина Тимофеева вулавӑш ӗҫченӗсем уҫӑ кӑмӑллӑ пултаруллӑ автора чунтан тав тунине пӗлтерет.
+15.3 °C