Ҫапларах пӗлтернӗ Чӑваш Ен Элтепӗрӗн пресса службинче. Г.С.Лебедев ячӗллӗ лицей интерната пӗлтӗр авӑнӑн 1-мӗшӗнче хупнӑччӗ. Унта вӗренекен ачасен ашшӗ-амӑшӗ ҫак ӗҫ-пуҫа пулса йывӑрлӑха лекнӗрен пӗрре мар хула администрацийӗ патне ҫырупа та тӗрлӗ митинг-пухӑва та тухрӗ. Ак халь вара ыйтӑва татса пани пирки пӗлтереҫҫӗ иккен. Ҫӗнӗ вӗренӳ заведенийӗ «Г.С. Лебедев ячӗллӗ пултаруллӑ ачасен наци шкул-интерначӗ» ятлӑ пулӗ.
Шел те, ачасен хӑйсен пултарулӑхне унта туптас тесен тата виҫӗ ҫул кӗтме тивӗ. Ҫӗнӗ шкул-интернат Ф.П. Павлов ячӗллӗ музыка училищин никӗсӗнче ӳссе ларӗ — пурӗ 3 ҫӗнӗ вӗренӳ корпус туса лартмалла. Унти пӗтӗмешле лаптӑк 6 пин тӑваткал метрпа танлашӗ. Ҫак ӗҫ валли 250 миллион тенкӗ кирлӗ имӗш (пӗлме: хальхи лицей-интернат ҫуртӗнче юсав ӗҫӗсен калӑпӑшӗ 270 миллион тенкӗпе танлашмалла пулнӑ). Укҫине ӑҫтан илесси те хальлӗхе паллӑ мар иккен — шухӑшлаҫҫӗ.
Виҫӗ ҫул кӗтесси кӑна мар, ҫӗнӗ шкул-интернат ӳнер енӗпе кӑна ӗҫлени те самай шухӑшлаттарать — малтанхи хупнӑ лицейра вара ачасем ытти енсемпе те аталанма пултарнӑ.
Виҫӗ ҫул вӗренӳ тӗлӗшӗнчен самай вӑрӑм тапхӑр — ҫак ӗҫ-пуҫ епле вӗҫленнине вӑхӑт иртсен ҫеҫ пӗлейрӗпӗр.
Вӗренме ҫӳремесӗр, экзамен тытмасӑр та пиллӗк паллӑ илмешкӗн май пур иккен — Чӑваш патшалӑх унивеститечӗн Канашри филиал директорӗ пулӑшсан. Паллах, ахаль мар — укҫалла.
Право йӗркин хуралҫисем Чӑваш патшалӑх университечӗн Канашри филиал директорӗн кабинетне ухтармашкӑн темиҫе эрне каяллах пырса кайнӑ. Следстви шучӗпе куҫӑмсӑр майпа вӗренекен 3 ушкӑнри студентсем 150 пин тенкӗлле зачеткисене «5» паллӑ ларттарнӑ. Анчах та пуҫиле ӗҫе малалла тӗпченӗ май тата ытти лайӑх мар пулӑм та ҫиеле тухнӑ. Ҫапла майпа университетӑн Канашри филиалӗнче вӗренекен пӗр хӗрӗн ултавлӑ майпа илнӗ «пиллӗксем» тата тепӗр 5 пуҫиле ӗҫе пуҫарма хистенӗ.
Раҫҫей Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗн ертӳҫин аслӑ пулӑшуҫи Олег Дмитриев каласа панӑ тӑрӑх: аслӑ шкул филиалӗн директорӗ 2008–2012 ҫулсенче студенткӑран 50 пин тенкӗ ытла взятка илсе вӗренме ҫӳремесӗрех, ӑна пӗр зачет та, пӗр экзамен та тыттармасӑрах курсран курса ӑнӑҫлӑ куҫарса пынӑ. Диплома ӗҫӗ те ҫырман ҫав хӗр — ҫавах та ӑна вӑл пиллӗклӗх хӳтӗленӗ пулса тухать.
Пушӑн 16-мӗшӗнче Шупашкарти Чапаев скверӗнче халӑх пухӑвне ирттерме палӑртнӑ. Тӗп ыйтусем иккӗ: тӗп хулари Г.С. Лебедев ячӗлле лицейне-интерната хупассинчен хӳтӗлесси тата 10-11-мӗш классенче вӗренекен ачасемшӗн вӗренӳ тӳлевсӗр пулмаллине ҫирӗплетесси. Ҫавӑн пекех Шупашкарти 6-мӗш вӑтам шкула пуҫламӑш шкул шайне антарнине те хирӗҫлесси пулӗ.
Митинг 12 сехетре пуҫланмалла. Ӑна Чӑваш Ен Патшалах Канашӗн депутачӗ пулнӑ Тамара Романова йӗркеленӗ, тӳре-шара ирттерме ирӗк панӑ.
Малтанлӑха хатӗрленӗ халӑх пухӑвӗн резолюцине республикӑн вӗренӳ министрне Владимир Иванова тата Шупашкар хулин администраци пуҫлӑхне Алексей Ладыкова ӗҫрен хӑтарма ыйтни пур.
Г.С. Лебедев ячӗллӗ лицей хальхи вӑхӑтра, пӗлтӗрхи авӑнӑн 1-мӗшӗнчен, ӗҫлемест. Юсав ӗҫӗсем тумалла тесе хупнӑ ӑна, анчах ӗҫе пуҫламаннипе перех. 270 миллион тенкӗ тӑкаклама планланӑскер лицея пӗр миллион ҫеҫ куҫарса панӑ.
Нумай пулмасть, раштавӑн 16–19-мӗшӗсенче Турцири Истамбулта Пӗтӗм тӗнчери тӗрӗк ҫамрӑкӗсен 15-мӗш Аслӑ пухӑвӗ-курултайӗ иртрӗ. Маларах пӗлтернӗччӗ ӗнтӗ, унта Чӑваш Республикинчи делегатсем те хутшӑнчӗҫ. Пирӗн тӑрӑхран Чӑваш ҫамрӑкӗсен «Сӑвар» пӗрлешӗвӗн пайташӗсем кайрӗҫ — Олег Цыпленков, Илтимер Ефремов, Николай Плотников тата Светлана Иванова юрӑҫ.
Кӑҫалхи пухура Пӗтӗм тӗнчери тӗрӗк ҫамрӑкӗсен курултайне ирттерме пуҫланипе 20 ҫул ҫитнине паллӑ турӗҫ, хӑй пухӑвӗ те шучӗпе 15-мӗш пулчӗ.
Курултайра ҫамрӑк журналистсен тата тӗрӗк хӗрарӑмӗсен пӗрлешӗвӗсене йӗркелерӗҫ, ытти ыйтусене сӳтсе яврӗҫ. Ытти ыйтусене илес пулсан кунта уйгурсен йывӑрлӑхӗ ҫинчен (Китай вӗсене хӑйсен саккунӗпе пурӑнтарас тесе вӑйлӑ пусмӑрлать иккен), Раҫҫейре йышӑнма палӑртнӑ вӗренӳ саккунӗ пирки, Ирак патшалӑхӗнчи турккӑсен йывӑрлӑхӗ ҫинчен (курдсем хуҫаланнӑ май вӗсене йывӑр килет), карачайсемпе черкессен ҫӗрӗсене туртса илни ҫинчен, якутсен ҫӗрӗнчи экологи пирки калаҫрӗҫ. Лайӑх пурнӑҫпа, пӗр йывӑрлӑхсӑр пурӑнакансем те пулчӗҫ — сӑмахран, Румыни тутарӗсем хӑйсене патшалӑхра лайӑх туяҫҫӗ.
Паян Чӑваш Ен Пӗлӳ кунне уявлать! Шкул ачисем, студентсем тата вӗсен ӑсне ӳстерекен вӗрентекенсем! Пӗлӳ кунӗ ячӗпе сире пӗтӗм чунтан саламлатпӑр! Ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ ӑнӑҫусемпе тата ҫитӗнӳсемпе тулли пултӑр! Тӑрӑшса вӗренсе пухнӑ пӗлӳ сая ан кайтӑр, ӳлӗмхи пурнӑҫра пулашсах тӑтӑр!
Чӑваш Енре паян 13 пин ача (пӗлтӗр 12 600) пӗрремӗш хут пӗрремӗш класа кайӗ. Ӑнӑҫу вӗсене! Пирӗн республикӑра ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗнче пурӗ 505 шкул (вӗсенчен вуннӑшӗ — каҫхи шкулсем) ӗҫлӗ, 129 пин ача вӗренме ҫӳрӗ (пӗлтӗрхи кӑтартусем: 509 шкул, 11 каҫхи, 128 600 ача). 86 пин ҫамрӑкҫын профессиллӗ вӗренӳ заведенийӗсенче ӑс пухӗ. Чӑваш Енре пуҫламӑшрисем — 11, вӑтаммисем — 31, аслисем — 24. Професиллӗ вӗренӳ заведенийӗсенче пурӗ 4,3 пин ҫын ӗҫлӗ. Шкулсенче, калама манса кайнӑ — 9,5 пин ҫын вӑй хурӗ.
Пирӗн пӗрлӗх тепӗр хут пурне те ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ ячӗпе ӑшшӑн саламлать!
Ҫурлан 27-мӗшӗнче йӑлана кӗнӗ интернет-педканаш хӑйӗн ӗҫне пуҫӑнчӗ. Ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ умӗн ирттерекен ҫак форум кӑҫал 6-мӗш хут чӑваш чӗлхипе литературине, культурӑна тата ытти хӑш-пӗр предмета вӗрентекенсене пуҫтарать. Яланхи пекех педагогсем инҫет канашлура тӗрлӗ ҫивӗч ыйтусем сӳтсе яваҫҫӗ, вӗренӳ институчӗпе тата ытти аслӑ вӗренӳ заведенийӗсемпе пӗрле уҫӑмлатма тӑрӑшаҫҫӗ. Самаях кӑткӑс ыйтусене татса парас ӗҫре Вӗрентӳ тата ҫамрӑксен политикн министерстви те хастаррӑн хутшӑнать.
Педагогсен интернет педканашне яланхи пекех Чӑваш чӗлхин инҫет вӗрентӳ центрӗ йӗркелесе пырать. Кӑҫалхи форумра 9-мӗш тата 11-мӗш классем патшалӑх экзамӗнӗсене мӗнле тытнине тӗпчес, ачасене изложенипе сочинени ҫырма вӗрентес, ачасен чӑвашла хутшӑнӑвне аталантарас ыйтусем тата чӑваш педагогӗсем валли тухса тӑракан пӗрремӗш «Шкулта» электрон журнал тавра пырӗ.
Интернет педканаш хӑйӗн ӗҫне авӑн уйӑхӗнче пӗтӗмлетме палӑртать.
Тӑвай районӗн администрацийӗнчи тунтикунхи планеркӑра иртнӗ эрнери ӗҫсене пӗтӗмлетсе умра тӑракан тӗллевсене палӑртнӑ. Выльӑх апачӗ хатӗрлес, кӗр тыррисем акма хатӗрленес ӗҫсемпе АПК аталанӑвӗпе экологи пайӗн пуҫлӑхӗ В.Ванерке паллаштарнӑ. Ӗнерхи кун тӗлне районти хуҫалӑхсем 3350 тонна утӑ, 4300 тн сенаж хывса ӗлкӗрнӗ. Е апат единици ҫине куҫарсан 27 975 цн чухлӗ. Ҫакӑ кашни условнӑй выльӑх пуҫне 10,91 цн тивет (республикӑри вӑтам кӑтарту — 9,05 цн).
Вӗренӳ учрежденийӗсенче юсав ӗҫӗсем пуҫланнӑ. Тӗмер, Пуянкасси, Нӑрваш шкулӗсенче вӗсем ӑнӑҫлӑ пыраҫҫӗ, ҫак кунсенчех Чутейпе Йӑнтӑрчӑ шкулӗсем тытӑнаҫҫӗ. Шкулсене ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулне хатӗрлес ӗҫсем ҫинчен вӗрентӳ пайӗн пуҫлӑхӗ В.Шакров каласа кӑтартнӑ.
Финанс пайӗн начальникӗ А.Сергеев районӑн пӗтӗмӗшле бюджечӗ I ҫурҫулта мӗнле пурнӑҫланса пыни ҫинче (малтанлӑх пӗтӗмлетӳсем) чарӑнса тӑнӑ. Тупӑшсем енӗпе хыснана 113 457 пин (ҫулталӑкра пырса кӗмеллин 51,6 проценчӗ) тенкӗ пырса кӗнӗ, иртнӗ ҫулхи ҫак тапхӑртинчен — 37,6 процент ытларах.
«Сӑвӑллӑ географи» — Шупашкарти 38-мӗш шкулта тӑрӑшакан Иван Дубановпа Людмила Фадеевӑн анчахрах тухнӑ ҫӗне кӗнеки. Ӑҫтахсем каланӑ тӑрӑх ҫӗнӗ меслет ачасене ҫутҫанталӑка икенлӗн вӗрентме май парӗ, тавракурӑма самай анлӑлатӗ.
Ҫутҫанталӑк пуянлӑхне сӑвӑ чӗлхипе кӑтартма тӑрӑшни паянхи вӗрентес ӗҫре паллах ӗнтӗ пысӑк пӗлтерӗшлӗ ҫӗнӗ утӑм. Кӗнекере вырӑс тата ют ҫӗршыв сӑвӑҫӗсем кӑна мар, чӑвашри ӑстасем те йышлӑн пуҫтарӑннӑ иккен. Ҫак ӗҫри сӑвӑҫсен пӗрлӗхӗ тӗнче те пӗр йыш пулнине палӑртать ӗнтӗ.
Иван Дубанов Чӑваш Ен вӗренткенӗсем хушшинче чи паллисенчен пӗри, унӑн кӗнекисем тӑван ен пуласлӑхӗшӗн куллянакан кашни ҫын сӗтелӗ ҫинче. 38-мӗш шкулта ачасен ӑсне литературӑна хывакан Людмила Фадеевапа Иван Дубанов пӗрремӗш хут ӗҫлет пулин те вӗрентекенсене ҫӗнӗ меслет кӗнеки кӑмала кайнӑ. Чӑн та, чӑвашсем калашле, тӑрашсан ту ҫинче тулӑ пулать. Пӗрле йӗркеленӗ ӗҫ малалла та ӑнӑҫлӑ тӑсӑлтӑрччӗ — вӗренӳ ӗҫӗнче усӑ курма юрӑхлӑ ҫӗнӗрен те ҫӗнӗ кӗнекесем кӑлармалла пултӑрччӗ!
| ЮПА | 17 |
Чӑваш Республикин вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерстви, Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗ Яков Ухсай ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине халалласа республикӑра «Чӑваш кӗсли» интернет олимпида ирттерет. Вӑл юпа уйӑхӗн 19-мӗшӗнчен пуҫласа 30-мӗшӗччен пырӗ (малтан регистрациленӗҫ, кайран, 3 кун хушшинче ыйтусем ҫине хуравлӗҫ). Ку тупӑшура Чӑваш Республикинче тата ун тулашӗнче пурӑнакан икӗ ӳсӗмри шкул ачисем хутшӑнма пултараҫҫӗ: 5-7-мӗш тата 8-10-мӗш классенче вӗренекенсем.
Олимпиада Инҫет вӗренӳ центрӗн сайтӗнче иртӗ, кашни ӳсӗм ушкӑнӗ валли 10-шар ыйту хатӗрленӗ. Ӗҫе пурнӑҫлама 50 минут параҫҫӗ.
Ӑмӑртӑва йӗркелӳҫӗсем чӳкӗн 5-мӗшӗнче пӗтӗмлетме шутлаҫҫӗ.
Юлашки виҫӗ ҫулта И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнчи чӑваш филологийӗпе культура факультетне вӗренме кӗрес текенсен умне ҫӗнӗ йывӑрлӑхсем сиксе тухрӗҫ. Чи малтанах литературӑпа пӗрлӗхлӗ патшалӑх экзаменӗ (ППЭ) памалла тунине палӑртмалла. Чӑваш литературипе пӗрлӗхлӗ экзамен ҫуккине асра тытсан, абитуриентсен пӗтӗм Раҫҫейпе иртекен «Литература» предметпа ППЭ (вӑл вырӑс литературипе) памалла пулчӗ. Хайхи чӑваш филологине вӗренме кӗрекенӗн вырӑс чӗлхипе литературине пӗлнин шайне кӑтартма тиврӗ. Ҫак лару-тӑрура Тутарстанӑн Ҫутӗҫ министрествийӗ тутар чӗлхипе тата литературипе республика шайӗнчи ППЭ йӗркелеме ӑс ҫитерчӗ. Вӗсен филологи факультетне вӗренме кӗрекенсем ҫапла майпа тӑван чӗлхипе тата литературӑпах экзамен парса кӗчӗҫ.
Кӑҫал педагогика специальноҫӗсене вӗренме кӗрекенсене «Литература» вырӑнне «Обществознание» предметпа ППЭ пама ирӗк пачӗҫ.
+14.3 °C