Чӑваш Енре тӳрех ултӑ професси конкурсне пӗтӗмлетнӗ. Вӑл икӗ тапхӑрпа иртнӗ: муниципалитет тата республика шайӗнче.
Ҫӗнтерӳҫӗсене ака уйӑхӗн 26-мӗшӗнче палӑртнӑ. Мала тухнисене укҫан хавхалантараҫҫӗ. Кӑҫал «Ҫулталӑкри чи лайӑх вӗрентекен» ята Муркаш шкулӗнче вырӑс чӗлхипе литературине вӗрентекен Алина Паладьева тивӗҫнӗ. Ӑна 150 пин тенкӗ преми панӑ.
«Ҫулталӑкри чи лайӑх воспитатель» ята Ҫӗнӗ Шупашкарти «Чебурашка» ача пахчинчи Татьяна Шавикова илнӗ. Куншӑн 100 пин тенкӗ парӗҫ. Ытти номинацире 50 пин тенкӗ парӗҫ. Куславккари 3-мӗш шкул вӗрентекенӗ Ольга Полозова «Чи лайӑх класс ертӳҫи» пулса тӑнӑ.
Кӑҫал «Ҫулталӑкри чи лайӑх социаллӑ педагог» ята Шӑмӑршӑ шкулӗнчи Ирина Ревунова тивӗҫнӗ. «Ҫулталӑкри чи лайӑх педагог психолог» — Ҫӗнӗ Шупашкарти 1-мӗш ача сачӗн психолог педагогӗ Елена Визгина.
ЧР Ҫамрӑк педагогсен канашӗ пуҫарӑвӗпе кӑҫал «Педагогика дебючӗ» республика конкурсӗ пӗрремӗш хут иртнӗ. Унта Ҫӗмӗрлери 8-мӗш гимназире ют чӗлхе вӗрентекен Екатерина Солдатова ҫӗнтернӗ.
Чӑваш Республикин Патшалӑх символӗсен кунне халалласа Пӑлапуҫ Пашьелӗнчи вӑтам шкулта тӗрлӗ мероприятисем иртнӗ. 8–9 класра вӗренекенсем 21-ӗн «Чӑваш Республикин Патшалӑх символӗсене пӗлетӗр-и?» викторинӑра тупӑшнӑ. Символсен авторӗсене те, гимн текстне те ачасем аван пӗлни палӑрнӑ. Герб тата ялав ҫине ӳкернӗ пурнӑҫ йывӑҫӗ, виҫӗ хӗвел, хӑмла курланки мӗне пӗлтернине те чылайӑшӗ хуравланӑ, сарӑпа хӗрлӗ тӗссен пӗлтерӗшне те тӗрӗс палӑртакансем ытларах. 9 класс ачисем хушшинче Лиана Васильева, Николай Христофоров, Петр Гурьев, Александр Кондратьев, Даниил Павлов, Валерий Шайманов палӑрнӑ. 8 класран Сергей Кондратьевпа Ольга Гордеева ыттисенчен балл нумайрах пухнӑ.
5–7 класс ачисем валли Светлана Никитина вӗрентекен символсем ҫинчен калаҫу ирттернӗ. Ачасем хӑйсем те айккинче юлман. Уйрӑмах 5 класри Екатерина Матвеевӑна палӑртса хӑвармалла. Ыттисемшӗн те кӑсӑкли нумай пулнӑ. Ф.В.Искандеров, И.Ф.Искандеров, Е.Ф.Костина авторсен «Азбука чувашских орнаментов и эмблем» кӗнекипе те савӑнсах паллашнӑ ачасем. «Кашни ачан хӑй пурӑнакан ҫӗршывӑн элемӗсене пӗлмелле тесе пӗтӗмлетрӗҫ калаҫу сехетне хутшӑнакан 36 ача», — тесе ӗнентереҫҫӗ асӑннӑ шкулта ӗҫлекенсем.
Ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче чӑвашсем пурӑнакан пӗтӗм тӗнчери хулапа ялта «Пӗтӗм чӑваш диктанчӗ» акци иртрӗ. Ҫавна май Елчӗкри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулта — алла яхӑн вӗренекен чӑваш чӗлхипе литература эрнинче «Пӗр йӑнӑшсӑр ҫыракан ача» конкурса хутшӑннӑ. Чи пултаруллӑ ачасем йӑнӑшсӑр ҫырма пултарнине тӗрӗсленӗ.
Ӗҫсен тематики ҫӑкӑра хисеплессипе ҫыхӑннӑ.
Диктант ҫыртарни вӗренекенсен орфографи пӗлӗвӗпе хӑнӑхӑвне ҫирӗплетсе тарӑнлатать, «типлӑ» йӑнӑшсенчен хӑтарать, лексикине пуянлатать, чӑваш чӗлхин пӗлтерӗшӗ те ӳсет тесе шухӑшлаҫҫӗ тӗрӗслеве йӗркеленисем.
«Диктант тексчӗ пурне те килӗшнӗ. Халӗ ӗҫсене хакласса чӑтӑмсӑррӑн кӗтетпӗр», — тесе пӗлтереҫҫӗ Елчӗк район администрацийӗн вӗрентӳ тата ҫамрӑксен политикин пайӗнче.
Чӗрене пырса тивмелле ҫепӗҫ вӑл чӑваш чӗлхи тесе шухӑшлаҫҫӗ Патӑрьел районӗнчи Алманчӑри шкулта. «Хӑйсене хисеплекен кирек мӗнле халӑх та хӑйӗн тӑван чӗлхине пысӑк пуянлӑх вырӑнне хурса хаклать», — тенипех-тӗр ӗнтӗ аслӑ вӗрентекенӗмӗр Иван Яковлев ҫуралнӑ куна халалласа Алманчӑри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан шкулта та тӗрлӗ ӗҫ туса ирттернӗ.
5-мӗш класра «Эпӗ пӗчӗк юмахҫӑ» конкурс ирттернӗ. Чи маттур юмахҫӑ ята Дарья Гаврилова тивӗҫнӗ.
6–7-мӗш классем хушшинче «Кам тавҫӑруллӑрах» КВН иртнӗ. Кунта 7-мӗшсем ҫивӗчрех пулнӑ.
5–9-мӗш классем Юхма Мишшин «Шурҫамка» хайлавӗпе паллашнӑ хыҫҫӑн сӑнарсен пурнӑҫне пӗр-пӗринпе сӳтсе явнӑ. Хайлаври ӗҫсем кашнин чунне пырса тивни палӑрнӑ.
Ачасем чӑваш чӗлхипе литература вӗрентекен Г.П. Генералова тӑван чӗлхе ҫинчен ваттисем каланӑ сӑмахсене аса илнӗ, сӑвӑсем пӑхмасӑр каланӑ.
Шупашкарта вӗренекен ачасем Ӗнчӗри (Индири) Дели хулинчен таврӑннӑ. Унта вӗсем ятарлӑ программӑпа килӗшӳллӗн кайнӑ.
Шупашкарти 41-мӗш шкулта ӑс пухакан пилӗк ача Делири харпӑр шкулта хӑнара пулса курнӑ. Унта вӗсем 17 кун пурӑннӑ. Чӑваш ачисене ҫав шкула вӗренме ҫӳрекен шӑпӑрлансен ҫемйисем хӑйсем патне вырнаҫтарнӑ.
Палӑртар: Индипе Чӑваш Ен делегацийӗсем 2014 ҫулта пӗрремӗш хут ылмашӑннӑ. Унтан 2015 ҫулхи ҫу уйӑхӗнче Инди ачисем Шупашкара килнӗ.
Ӗнчӗри ҫав шкулта 2500 ача вӗренет, вӗсене 100 яхӑн учитель ӑс парать. Вӗсем акӑлчанла вӗренеҫҫӗ. Хинди чӗлхине (тӑван чӗлхе) пирӗн шкулта чӑваш чӗлхине вӗреннӗ пек вӗренеҫҫӗ. Эрнере 3 сехет пулать-мӗн.
Инди шкулӗнче пирӗннисем шӑнкӑрч вӗллисем тунӑ, унти ачасемпе баскетболла вылянӑ. Шкул ҫывӑхӗнче — пахча. Унта пирӗннисем йывӑҫ та лартнӑ. Ачасем ку ҫулҫӳревпе кӑмӑллӑ юлнӑ.
Ҫак кунсенче Ҫӗмӗрлере «Нам этот мир завещано сберечь» (чӑв. Пире ҫак тӗнчене перекетлеме халалланӑ) ятпа регионсем хушшинчи IV экологи фестивалӗ иртнӗ. Ӑна «ЭКА» симӗссисен общество организацийӗн йӗркеленӗ.
Экологи фестивальне маларах асӑннӑ хулари 3-мӗш вӑтам шкула пуҫтарӑннӑ. Ку шкула ытахальтен суйламан. Вӑл — экологи культурине йӗркелес тӗлӗшпе республикӑн Ҫут ҫанталӑк ресурсӗсен тата экологи министерствин грантне ҫӗнсе илнӗскер.
Экофестивале 2012 ҫултанпа ирттереҫҫӗ. Хутшӑнакансем ҫулсерен йышлансах пынине ӗнентереҫҫӗ йӗркелӳҫӗсем. Хальхинче 10 районти педагогсем пухӑннӑ. Улатӑр районӗнчисем те ҫитнӗ.
«Естествӑлла циклти чи лайӑх урок» номинацире I степеньлӗ диплома Кувакинӑри Н.А. Чугунова географи учителӗ тивӗҫнӗ. «Пуҫламӑш шкулти чи лайӑх экологи урокӗ тата класс тулашӗнчи мероприяти» номинацире II степеньлӗ дипломпа Алтышевӑри Т.А. Ефимова географа палӑртнӑ. «Экологи интеграцийӗ енчен чи лайӑх урокшӑн» II степеньлӗ дипломпа Стемасри информатика учителӗ Н.М. Сидорова тата пуҫламӑш классен вӗрентекенӗ Е.В. Волкова таврӑннӑ.
Елчӗк районӗнчи Кивӗ Эйпеҫ тӗп шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекен Елена Федорова И.Я. Яковлев ҫуралнӑранпа 168 ҫул ҫитнине халалласа патриархӑмӑр пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗ ҫинчен доклад тунӑ.
И.Я. Яковлев 1848-мӗш ҫулхи ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Тутар Республикин Теччӗ районӗнчи Кӑнна Кушки ялӗнче ҫуралнӑ. Пӗчӗклех тӑлӑха тӑрса юлнӑ. Пахомовсен усрав ачи пулса ӳснӗ. Сакӑр ҫула ҫитнӗ-ҫитменех лашапа ака-суха тунӑ, ҫурлапа тырӑ вырнӑ, ҫӑпата та хуҫнӑ. Хресчен ӗҫӗ мӗн тери йывӑр, ҫав вӑхӑтрах пархатарлӑ пулнине чӗрипе туйса ҫитӗннӗ. Вӗреннӗ ҫын кӑна пурнӑҫа ҫӑмӑллатасса лайӑх ӑнланнӑ вӑл. Чӗмпӗрти гимназире, Хусанти университетра ӑс пухать. Ырми-канми вӑй хунипе 1868 ҫулта Чӑваш шкулӗ уҫӑлать. Ҫак шкултан ӗнтӗ чӑвашсен пулас вӗрентекенӗсем, ҫыравҫисем, культурӑпа искусство ҫыннисем ӳссе ҫитӗнеҫҫӗ.
Ҫакна тата ыттипе паллаштарнӑ ӳркенмен учитель хӑйӗн докладӗнче.
Кашни ҫулах, ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче, Чӑваш чӗлхи кунне уявлатпӑр. Ҫак уяв вӑл чӑвашсене ҫутта кӑларнӑ Иван Яковлевич Яковлев ҫуралнӑ кунӗпе ҫыхӑннине пурте пӗлеҫҫӗ пулӗ.
Патӑрьелӗнчи пӗтӗмӗшле вӑтам пӗлӳ паракан шкулта та чӑваш чӗлхине сума суса ирттерекен ӗҫ-хӗл пуҫланнӑ. Чи малтанах 8-мӗш классем хӑйсен пӗлӗвне, тавракурӑмне «Мӗн? Ӑҫта? Хӑҫан?» брейн-рингра (ют чӗлхерен куҫарсан вӑл ӑс-тӑн вӑййине пӗлтерет) тӗрӗсленӗ.
«Вӑйӑра ачасен ҫирӗп ӑс-тӑнӗ палӑрчӗ. Анчах та ӑслинчен ӑслӑраххи пур тени тӳрре тухрӗ», — тесе пӗлтереҫҫӗ Патӑрьел ял тӑрӑхӗнче. Пӗрремӗш вырӑна Игорь Богданов, Елена Фролова тухнӑ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене Николай Ивановпа Даниил Попов пайланӑ.
Ҫиччӗмӗш классем вара И. Я. Яковлев ачалӑхӗпе паллашнӑ. Кунта ҫамрӑк Иван Пӑрӑнтӑк шкулӗнче вӗреннӗ самантсене аса илнӗ. Вӗренекенсене И.Я. Яковлев вӗреннӗ ҫын пулма ӗмӗтленни, унӑн ырӑ кӑмӑлӗ, сӑпайлӑхӗ, шухӑшӗ кӑсӑклантарнӑ.
Г.С.Лебедев ячӗллӗ Чӑваш наци интернат лицейӗ пирки калаҫма чарӑнмаҫҫӗ-ха. Наци лицейӗ тек уҫӑлмассине пурте пӗлеҫҫӗ ӗнтӗ.
Ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗнче унта кӗҫӗн классем вӗренме тытӑнассине пӗлтереҫҫӗ. Шупашкарти 4-мӗш лицейра 4 1-мӗш класс пулмалла. Вӗсене Лебедев лицейӗнче вӗрентесшӗн.
Апла авӑн уйӑхӗн 1-мешӗнче лицей алӑкне татах уҫӗ. Шел те, наци лицейӗ пек мар… Авариллӗ ҫурта юсаса ҫӗнетӗҫ.
Кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ районӗнчи 61-мӗш тата 50-мӗш шкулсем икӗ сменӑпа вӗренеҫҫӗ. Ачасен йышӗ кашни ҫул ӳсет унта. Ытти ҫуртсене хута ярса ачасене пӗр сменӑпа вӗрентме тытӑнасшӑн.
Наци лицейӗн ҫуртӗнче 6 класс вӗренӗ. Унта пӗтӗмпе 400 вырӑн хатӗрлеме май пур. 3 ҫулта пур вырӑнпа та усӑ курма тытӑнасшӑн.
Лицей ҫуртне юсамашкӑн 50 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. Хальлӗхе юсав ӗҫӗсене 5 миллион тенкӗлӗх тунӑ. Объекта ҫурлан 15-мӗшӗччен туса пӗтермелле.
Шупашкарти тӗрлӗ шкулта вӗренекен сакӑр ача Михаил Ломоносов ҫулӗпе кайнӑ. Професси енчен мар-ха. Ятарлӑ конкурсра ҫӗнтерсе «Ломоносовский обоз. Дорога в будущее» (чӑв. Ломоносов тиевӗ. Малашлӑх ҫулӗ) проекта кӗнӗ.
Унта лекиччен вӗсем Ломоносов конкурсӑн куҫӑнсӑр тапхӑрӗнче тупӑшнӑ. Шупашкар ачисене илсен, 17 шкулти 9–10-мӗш классенче вӗренекен 70 ача хутшӑннӑ. Вӗсенчен саккӑрӑшне проекта суйласа илӗ. Вӗсем хулари 10-мӗш, 20-мӗш, 40-мӗш, 59-мӗш, 61-мӗш шкулсенчен тата 4-мӗшпе 44-мӗш лицейсенчен. Ҫӗнтерӳҫӗсем ҫамрӑк Михаил Лермонтов Холмогортан Мускава Славян-грек-латин академине вӗренме кӗме 1730-мӗш ҫулта кайнӑ ҫулпа курса ҫӳренӗ. Архангельскран хускалнӑскерсем Емецк, Вельск, Верховажье, Вологда, Ярославль, Аслӑ Ростов, Переславль-Залесский тата ытти хулана курнӑ.
+15.3 °C