Станислав Убасси журналист чӑваш апат-ҫимӗҫне Шупашкарта тата Чӑваш Енре тутанса пӑхма май ҫукки пирки Фейсбукра ҫырнине эпир унччен пӗлтернӗччӗ-ха. Аса илтерер, журналист пӗлтӗрхи авӑн уйӑхӗнче палӑртнӑ тӑрӑх, Шупашкарта — 100 ытла ресторан-кафе. Вӗсенчен иккӗшӗ кӑна чӑвашла ятлӑ — «Ехрем хуҫа» тата «Юлташ». Станислав Убасси ӳркенмесӗрех тӗрлӗ ҫӗре шӑнкӑравласа пӑхнӑ та пӗр 50 ресторан-каферен пӗринче те наци апачӗ ҫук тесе пӗлтернӗччӗ.
Ҫак йӗркесен авторӗ паян Шупашкарти ресторансенчен пӗрин менювне чӑваш апатне кӗртнине асӑрхарӗ. Апат-ҫимӗҫе уйӑрса кӑтартнӑ май «Чувашская национальная кухня» тесе ҫырнӑ. Асӑннӑ категорире — тӑватӑ тӗрлӗ апат.
Паян, Пӗтӗм Раҫҫейре уявлакан Ҫемье, юрату тата шанчӑклӑх кунӗнче, Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев нумай ачаллӑ ҫемьесене пулӑшассипе ҫыхӑннӑ хушӑва алӑ пуснӑ.
Документра пӑхса хӑварнӑ тӑрӑх, ҫул ҫитмен сакӑр е унран та ытларах ача ӳстерекен ҫемьесене 150 лаша вӑйӗнчен пӗчӗкрех двигательлӗ автомбильшӗн транспорт налукӗ тӳлеттермӗҫ. Ку йышӑну кӑҫалтан вӑя кӗрӗ.
Республикӑра паракан амӑш капиталне ҫитес ҫултан нумай ачаллӑ ҫемьесем автотранспорт туянма усӑ курайӗҫ. Унсӑр пуҫне нумай ачаллисене шкулта апат тӳлевсӗр ҫитерессине те пӑхса хӑварнӑ.
Маларах асӑннӑ тӗллевпе республика хыснинчен 120 миллион тенкӗ ытла уйӑрӗҫ.
Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи ытти республикӑпа танлаштарсан, пирӗн патра апат-ҫимӗҫ хакӗ питех пысӑк мар. Юлашки вӑхӑтра ҫынсем ҫӗрулми, кишӗр хакӗ хӑпарнӑшӑн кӑмӑлсӑрланнӑ. Чӑваш Ен ҫӗрулми хакӗпе Раҫҫейри регионсен хушшинче 6-мӗш вырӑн, Атӑлҫи тӑрӑхӗнче 10-мӗш вырӑн йышӑнать.
Чӑваш Енре, Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи регионсемпе танлаштарсан, пӗҫернӗ, тӗтӗмленӗ кӑлпасси хакӗсем чи йӳннисем. Ҫӗршывра республика ку енӗпе 2-мӗш вырӑн йышӑнать.
Ҫавӑн пекех шурӑ ҫӑнӑх, помидор, ҫӑмарта ҫӑкӑр, услам ҫу, сыр йӳнӗрех.
Ҫӗршыври пысӑк суту-илӳ сечӗсенчен пӗри, «Магнит», Чӑваш Енре туса илекен апат-ҫимӗҫе ытларах сутма тытӑнӗ. Кун пирки республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗ тӗнче тетелӗнчи хӑйӗн ушкӑнӗсенче хыпарланӑ.
Ҫӳлерех асӑннӑ компанипе пирӗн республика Питӗрти экономика форумӗнче килӗшӳ алӑ пуснӑ. Унта Чӑваш Енри апат-ҫимӗҫе кӳршӗллӗ регионсенчи лавккасенче ытларах сутма пуҫласси пирки каланӑ.
«Магнит» суту-илӳ сечӗн пирӗн республикӑри лавккисенче «Фермер картишӗсем» уҫӑлӗҫ. Унта фермерсен апат-ҫимӗҫ пулӗ. Ҫапла тума республика Элтеперӗ Олег Николаев сӗннӗ-мӗн.
Ватсапп урлӑ чӑвашсем пӗр-пӗрне Tiktok-ри пӗр видеона сарма пуҫланӑ. @prosto.maria00 аккаунта вырнаҫтарнӑ кулӑшла видео ҫынсен кӑмӑлне кайнӑ пулас, вӗсем ӑна пӗр-пӗрин хушшинче валеҫме пуҫланӑ.
Кӗске форматлӑ видеора пахча-ҫимӗҫ лартнӑ чухнехи хӗвӗшӳ пирки кулӑшла каласа панӑ.
«Tiktok-a кӗме вообще невозможно. Пӗрин патне пӑхан: паранкӑ лартать, теприне пӑхап — кишӗрпе сухан лартать. Теприн, вообще, теплицинче хӑярӗ ман ал тупанӗ пысӑкӗш пулнӑ. Эп ҫеҫ... Ҫав япалана курап та ман паника пуҫланать! Пурте лартса пӗтернӗ пек! Пурин те унта уже ҫимӗҫӗ пулнӑ пек! Ман ҫеҫ... Выҫса вилеп пек туйӑнать мана хӗлле! Вообще!.. Бли-и-ин. Эп те чӑтса тӑраймарӑм. Куна чавса тухса веҫ лартса тухрӑм. Атту хӗлле выҫса вилеп вӗт эп!» — тет автор.
Кӗске видеора калаҫу чӗлхипе усӑ курни халӑх кӑмӑлне кайнӑ пулас — Чӑваш халӑх сайчӗн редакторнех ку видеона икӗ-виҫӗ ҫын Ватсапп урлӑ ярса пачӗ. Ку вӑхӑтра ҫанталӑк ӑшӑ тӑнипе чылайӑшӗ хӑйӗн вӑхӑтне пахчара ирттерни те видеона салатма май панӑ. Хӑй видеоне @prosto.maria00 аккаунта пилӗк кун каялла вырнаҫтарнӑ. Хӑйӗн каналӗнче, «Хам миҫерине, 2 ача амӑшӗ пулнине манса кунта савӑнатӑп) Пӗрре пурӑнатпӑр, туссем!
Паян, ака уйӑхӗн 29-мӗшӗнче, Xinhua пӗлтернӗ тӑрӑх, апат-ҫимӗҫе сая янипе кӗрешес тӗллевпе Китайра саккун йышӑннӑ — ҫапла майпа ресторана пырса нумай апат саккасланӑ хыҫҫӑн ҫисе яман клиентсене штрафлӗҫ. Ҫӗнӗ саккунпа «апат-ҫимӗҫ каяшӗ» мӗне пӗлтернине палӑртма май пулӗ. Хальхи вӑхӑтра штраф ҫырса парас йӗрке мӗнле пуласси паллӑ мар-ха. Ҫав шутра апат каяшӗшӗн тӳлемелли виҫе те. Саккунӗ вӑя ӑна пичетленӗ хыҫҫӑн кӗрӗ.
Ҫӗнӗ саккуна апат-ҫимӗҫе ытлашши тӑкакланипе кӗрешес тӗллевпе йышӑннӑ. Хальхи вӑхӑтра Китай хулисенче кашни кун 50 тонна апат-ҫимӗҫ каяшӗ пулса пырать. Халӑх представителӗсен Пӗтӗм Китай пухӑвӗнче (Патшалӑх Думин аналогӗ) пӗлтернӗ даннӑйсем тӑрӑх, Китай хулисенче ҫулсерен пурӗ 18 миллиард килограмм апат-ҫимӗҫ тӑкакланать.
«Коммерсантъ» пӗлтернӗ тӑрӑх, Раҫҫейре майонез тата ытти соус хакланма пултарать. Производительсем кун пирки суту-илӳ сечӗсене пӗлтернӗ.
Хаксене ака уйӑхӗнчех хӑпартма палӑртнӑ. Майонез тата соус 5-12 процент хакланӗ, вӑтамран – 10 процент. Мӗншӗн? Сӑлтавӗсене палӑртнӑ: ҫу, упаковка, бензин, тата ытти те хакӗсем пысӑкланаҫҫӗ.
Производительсем палӑртнӑ тӑрӑх, хака хӑпартни хӑйӗн хакне саплаштармасть, тӑкакран хӑтӑлма ҫеҫ пулӑшать. «Коммерсантъ» хыпарланӑ тӑрӑх, ахӑртнех, лавккасен кун пек условисемпе килӗшме тивӗ.
Сӑнанӑ тӑрӑх, лавккасенче майонезпа тӗрлӗ соус хакӗ хӑпарма пуҫланӑ.
Мари Элти пӗр усламҫӑ хӑй сутакан тавар ятне чӑвашла капӑрлатать. Кун пирки Чӑваш Енри паллӑ ӳнерҫӗ Геннадий Иванов-Орков Фейсбукра пӗлтернӗ.
«Реклама мар, кӑмӑллӑ пулӑм! Ҫак ӳкерчӗксенче, калӑн, Раҫҫей пӑрҫиллӗ, ахаль суту-илӳ маркиллӗ ахаль хутаҫ. Анчах курӑнмалла вырӑнта чӑваш сӑмахӗ пур. Вӑл — топоним, Тутарстанри чӑваш ялӗ. Унта чӑваш поэчӗ Петӗр Хусанкай ҫуралнӑ», — тесе ҫырнӑ ӳнерҫӗ. Пӑрҫана Мари Элти Звениговӑри Казанков усламҫӑ фирминче тултараҫҫӗ иккен. Сиктӗрмере ҫуралнӑскер тӑван тӑрӑхне хисеплесе, асра тытса пӑрҫа хутаҫне чӑвашла илемлетнӗ.
Геннадий Иванов-Орков пӗлтернӗ тӑрӑх, Петӗр Хусанкай тӑванӗ лекет. Казанков Шупашкарта тата Чӑваш Енре хӑйӗн продукцине сутать иккен.
Пирӗн республикӑра типӗтсе хатӗрленӗ пахчаҫимӗҫе ҫӗршыври супермаркетсенче сутаҫҫӗ. Ҫимӗҫе типӗтекенсем ӗнентернӗ тӑрӑх, асӑннӑ продукци пахалӑхне ҫухатмасть, тути те унӑн аван.
Апат-ҫимӗҫе типӗтессипе, сӑмахран, Комсомольски районӗнчи «ТАВ» тулли мар яваплӑ общество ӗҫлет. Вӑл ҫӗрулмипе тата ытти пахчаҫимӗҫе ӗҫлет. Фирмӑн продукцин «Пятёрочка», «Перекрёсток», «Карусель» тата «Магнит» суту-илӳ сечӗсен лавккисенче курма пулать. Унта ӑна «Yelli», «Bravolli», «Готово» тавар паллипе сутаҫҫӗ. Чӑваш Енре туса кӑларнӑ ҫав ҫимӗҫе «ОZON» тата «WILDBERRIES» маркетплейссем урлӑ та туянма пулать.
Ку эрнере ЧР Элтеперӗ Олег Николаев ҫӗрулми тата тымарлӑ ытти ҫимӗҫе типӗтекен предпряитире пулса курнӑ. Вӑл Комсомольски ялӗнче вырнаҫнӑ.
Олег Алексеевича продукцин технологийӗ килӗшнӗ, ҫавна май вӑл шкулти рациона типӗтнӗ ҫӗрулми кӗртме сӗннӗ. Палӑртмалла: вӑл – чипс мар, ҫӗрулмине упрамалли мел ҫеҫ. Ӑна шыва ярса лартсан вӑл ахаль чӗрӗ ҫӗрулми пекех пулать.
Сӑмах май, нумаях пулмасть Элтепер сӗннипе шкул рационне тӑпӑрчӑ запеканки кӗртнӗ. Ӑна шкул ачиех хатӗрленӗ. Вӑл вара Олег Николаева килӗшнӗ.
+12.5 °C