Ҫамрӑксем ытларах хӑш аслӑ шкула суйлаҫҫӗ? Нумаях пулмасть «Социаллӑ навигатор» проект хатӗрленӗ. Чӑваш Енри виҫӗ аслӑ шкул ҫамрӑксем ытларах суйлакан учрежденисен наци танлаштарӑмне лекнӗ. Ӑна хатӗрленӗ чухне кӑҫалхи кӑтартусене шута илнӗ.
Танлаштарӑмра И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУ 37-мӗш йӗркене йышӑннӑ. Ӑна ҫамрӑксем ытларах гуманитари енӗпе суйлаҫҫӗ. Ял хуҫалӑх тӗлӗшпе вара Чӑваш патшалӑх ял хуҫалӑх академийӗ 32-мӗш йӗркене лекнӗ. Классика университечӗсен йышӗнче И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ 67-мӗш вырӑнта.
Аслӑ шкулсене мӗнле майпа хакланӑ-ха? Чи малтанах аслӑ шкултан вӗренсе тухакан специалистсене ӗҫлемешкӗн направлени панине шута илнӗ. Ял хуҫалӑх академийӗнчен вӗренсе тухакансен 91,9 проценчӗ ӗҫе вырнаҫнӑ, ЧППУра – 73,1 процент, ЧПУра – 24,1 процент.
Шупашкара «Еврокурава» кайма хатӗрленекен Юлия Самойлова килӗ. Вӑл раштав уйӑхӗн 9-мӗшӗнче И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн культура керменӗнче иртекен ыркӑмӑллӑх концертне хутшӑнӗ.
Сусӑр ачасене пулӑшакан мероприяти «Пулӑшма вӑхӑт» ыркӑмӑллӑх марафонӗпе килӗшӳллӗн иртӗ. Ӑна Пӗтӗм тӗнчери сусӑрсен кунне халаллӗҫ.
Раҫҫейри паллӑ юрӑҫ Юлия Самойлова ҫак проекта пурнӑҫа кӗртме пулӑшӗ, вӑл ятарлӑ хӑна пулӗ. Концертра Шупашкарти чи лайӑх ушкӑнсем те юрлӗҫ. Кунсӑр пуҫне «Хӑвӑн ӗмӗтне ӳкер» ӳнер ӗҫӗсен куравӗ иртӗ.
Концерт 14 сехетре пуҫланӗ. Унта 400-700 тенкӗпе кӗме пулать.
Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Кияметдин Мифтахутдинов Пулково аэропортӗнче ют сумкӑна тытнип ҫыхӑннӑ пӑтӑрмах хыҫҫӑн Александр Белов блогер тата журналист 20 ҫул каяллахине аса илнӗ.
Шупашкарти Советсен ҫуртӗнче (халӗ ӑна Правительство ҫурчӗ теҫҫӗ) темле канашлу хыҫҫӑн журналист ют портфеле йӑтса тухса кайнӑ. Ӗҫе ҫитсен пӑхать те унта долларсемлӗ портмоне тата кӗнекесем асӑрхать. Васкаса каялла вӗҫтерет. Анчах никам та портфель шырамасть иккен. Советсен ҫуртӗнче хуралта ларакан пакунлипе сумкӑна уҫса пӑхаҫҫӗ те вӑл ЧПУн ун чухнехи ректорӗн Лев Кураковӑн пулнине ӑнланаҫҫӗ. Ҫын портфелӗпе кайнине Л. Кураков хӑй те асӑрхаман иккен. Ректор патне шӑнкӑравласа пӗлтернӗ хыҫҫӑн портфельсене вӗсен хуҫисем ылмаштараҫҫӗ.
Александр Белов ҫырнӑ тӑрӑх, ректорӑн крокодил тирӗнчен ҫӗленӗ портфель пулнӑ, унӑн — самай ансатти.
Александр Петрович Малышкин И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче студентсене вӗрентнӗ. Шел, вӑл ытла та ир пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Вӑл 48 ҫулта ҫеҫ пулнӑ.
Вӗрентекен инсульта пула пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Студентсем ӑна ырӑпа кӑна аса илеҫҫӗ. Вӑл занятисене лайӑх тата интереслӗ ертсе пынӑ, хӑйӗн ӗҫне юратнӑ. Александр Петрович ҫамрӑк специалистсене пулӑшса пынӑ, хӑйӗн ӑсталӑхӗпе ыттисене паллаштарнӑ.
Александр Машлышкинӑн чӗри чӳк уйӑхӗн 29-мӗшӗнче тапма чарӑннӑ. Унпа паян, чӳкӗн 30-мӗшӗнче, Шупашкарти Граждан урамӗнчи 19-мӗш ҫуртра сывпуллашнӑ.
«Атӑл кӳлмекӗнчен инҫе мар пурӑнатпӑр та — тавралӑх илемӗпе куллен киленетпӗр. Пӗрле вӗреннӗ туссемпе халӗ те ҫыхӑну татӑлман пирӗн, вӗсем хӑнана килмессерен: «Ҫӑтмахра пурӑнатӑр», — тесе кӑмӑла ҫӗклеҫҫӗ. Туссем тенӗрен, вӗсенчен пӗрисем — Подольскисем — Хӗвел анӑҫ Германире пурӑнаҫҫӗ. Пуҫласа Чӑваш Ене 1977 ҫулта хӑнана килнӗччӗ. Тепӗр хут вара пилӗк ҫул каялла пулса курчӗҫ. Вӗсем, ҫул ҫӳреме юратакансем, тӗрлӗ ҫӗршыври тӗрлӗ хулара пулнӑ та — танлаштармалӑх пур. Шупашкар ешӗл, таса, хитре пулнипе килӗшни ҫинчен хӑйсем пурӑнакан ҫӗрте чылай пӗлӗшне каласа кӑтартнӑ», — ҫапла каланӑ иккен «Хыпар» издательство ҫурчӗн «Чӑваш хӗрарӑмӗ» хаҫатне Шупашкара Хабаровскран ҫур ӗмӗр каялла куҫса килнӗ Альвина Миронова.
И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн хисеплӗ профессорӗ, сӑмах май, — Раҫҫейре электротехника ӑслӑлӑхӗпе доктор диссертацине хӳтӗленӗ хӗрарӑм ӑсчахсенчен пӗрремӗшӗ.
Инди студенчӗсем «Мост дружбы: Индия - Чувашия» (чӑв. туслӑх кӗперӗ: Инди — Чӑваш Ен) пултарулӑх конкурсне хутшӑнса Шупашкарти «Радуга» культурӑпа курав центрӗнчи «Махараджа» Инди культурипе информаци центрӗнче пулнӑ. Пултарулӑх конкурсне унтисем тата Индин элчелӗхӗ тата асӑннӑ «Махараджа» центр йӗркеленӗ.
Конкурса И.Н. Ульянво ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче тухтӑра вӗренекен ҫамрӑксем те хутшӑнаҫҫӗ. «Махараджа» центрта хӑй вӑхӑтӗнче Индин Чрезвычайлӑ тата Тулли праваллӑ элчисем Канвал Сибал тата Аджай Малхотра пулнине пӗлсен студентсем хытах тӗлӗннӗ. Тата тепӗр япала та тӗлӗнтернӗ вӗсене. Чӑваш культурин экспозицийӗнче ҫамрӑксене пир тӗртмелли станокпа паллаштарнӑ. Чӑваш хӗрарӑмӗ кунне 8-9 метр тӑршшӗ пир (Инди хӗрарӑмӗсен сари валли шӑпах ҫавӑн тӑршшӗ пусма кирлӗ) тӗртнине пӗлсен вӗсем станок умне ларса пӑхма шут тытнӑ.
Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев тата республикӑри ытти тӳре-шара «Знание» (чӑв. Пӗлӳ) организацин Чӑваш Енри филиалӗн ертӳҫипе, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн историпе географи факультечӗн деканӗпе Олег Широковпа тӗл пулнӑ.
Михаил Игнатьев организаци ачасемпе ҫитӗнекен ӑрушӑн питӗ хӑватлӑ пулнине асӑннӑ. Вӗренекенсемпе вӗрентекенсем пӗр-пӗринпе куҫа-куҫӑн курса калаҫнине нимӗн те ҫитмест, вӑл яланах пуриншӗн те пысӑк пӗлтерӗшлӗ. Ҫӗршыв шайӗнчи организацин регионти филиалӗн пуҫаруллӑ проекчӗсем пурнӑҫа кӗрсе пырассине шанса каланӑ, вӗренӳ шайне ҫӳлтен ҫӳле ҫӗклеме витӗм кӳрессине палӑртнӑ. Республика пуҫлӑхӗ филиал ертӳлӗхне тӗрлӗ конкурссен ӗҫне хутшӑнма чӗнсе каланӑ.
Кӳршӗллӗ регионти «События» (чӑв. Пулӑмсем) тетелти кӑларӑм тӗрлӗ халӑх ҫыннисенчен мӗншӗн тутар чӗлхине вӗренни пирки тӗпчесе ыйтнӑ. Хуравлакансен йышӗнче узбек, американ, яппун тата ытти халӑх ҫыннисем пулнӑ. Хуравлакансен йышӗнче Тутарстанӑн Ҫӗпрел районӗн пуҫлӑхӗ Александр Шадриков та пулнӑ.
– Пирӗн районта тутарсем чӑвашла пӗлеҫҫӗ, чӑвашӗсем вара — тутарла. Сӑмах май, пирӗн тӑрӑхра вырӑссем сахал, ҫавна пула ытларах чӑвашсемпе тата тутарсемпе хутшӑнма тивет. Хамӑн пӗлӗшсемпе тата кӳршӗсемпе калаҫа-калаҫа эп хамах тутарла вӗрентӗм. Ҫавна май яланах юлташсен чӗлхипе калаҫатӑп, — тенӗ вӑл хуравра.
Александр Валерьевич пӗлтернӗ тӑрӑх тутар чӗлхине вӗренни усӑллӑ ҫеҫ пулнӑ. Тутарсен ялне ҫитсен вӑл ялан халӑхпа тутарла калаҫать имӗш. Ҫавӑн пекех тутарсен литературипе те кӑсӑклансах паллашать.
Александр Шадриков Ҫӗпрел районне кӗрекен Алешкин Саплӑк ялӗнче ҫуралса ӳснӗ. Аслӑ пӗлӗве Хусанти патшалӑх педагогика институтӗнче илнӗ, «физикӑпа информатика вӗрентекенӗ» специальноҫе алла илнӗ. 2006 ҫулта Чӑваш патшалӑх университетӗнче юрист специальноҫпе пӗлӳ илнӗ.
И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн искусствӑсен факультечӗн квартечӗ пӗтӗм тӗнчери конкурсран 6 медаль илсе килнӗ.
Ланчано хулинче иртнӗ конкурса 11 ҫӗршывр 60 ытла ҫын пухӑннӑ. ЧПУран 4 мусӑкҫӑ кайнӑ. Алиса Попова ав 3-мӗш курсра Наталья Иванова доцент патӗнче вӗренет. Вӑл тӗнче тата Раҫҫей шайӗнчи конкурссенче лауреат ятне тивӗҫнӗ. Вӑл Италире иртнӗ конкурсра квартет, трио йышӗнче тата соло юрланӑ.
Илья Алексеев аккордеонист та премие тивӗҫнӗ. Вӑл ЧПУра вӗрентет тата Чӑваш патшалӑх симфони капеллинче юрлать. Марина Саприко пианистка та маттурлӑхӗпе палӑрнӑ.
Чӑваш Енри ушкӑн ятарлӑ наградӑна тивӗҫнӗ. Владимир Зубицкий чӑвашсене партитура тата хӑйӗн концерчӗн клавирне парнеленӗ.
Карччынкка ҫинче — Сувар Хулашӗ. Дмитрий Мадуров фотовӗ.
Суваризм тесе ят панӑ идейӑлла юхӑм пур. Вӑл чӑвашӑн вӑтам ӗмӗрсенчи тата авалхи историне пӗртен-пӗр савирсемпе-сӑварсемпе ҫеҫ ҫыхӑнтарасшӑн.
Халиччен ҫакнашкал идейӑллӑ ҫынсен пӗр нуша пекки пурччӗ: "сӑвар чӗлхи" текен ӑнлав ӑслав тӗнчинче пачах та ҫук.
Ӗнтӗ халӗ хӑшпӗр ҫынсем ку самант хыҫала юлчӗ теме пултараҫҫӗ пуль. Мӗншӗн тесен истори ӑславӗсен докторӗ Антон Кириллович Салмин "Вестник Чувашского университета" журналта (2015, 4№) "БУЛГАРСКИЙ ЯЗЫК В КОНТЕКСТЕ ИСТОРИИ ЧУВАШЕЙ" статья пичетлесе кӑларчӗ.
Унта вӑл "сӑвар чӗлхи" пирки те сӑмах тапратма хӑтланса пӑхнӑ. Вӑт пыр та калаҫ! Пултараҫҫӗ питӗрсем!
Халиччен ӑслав тӗнчи вӑтам ӗмӗрсенчи "пӑлхар чӗлхи" пирки ҫеҫ пӗлетчӗ*. Халь вара, "пӑлхар чӗлхи" тенипе пӗрлех, "сӑвар чӗлхи" пирки те калаҫма май пур имӗш.
Вӑтам Атӑл тӑрӑхӗнче Ылттӑн Урта тапхӑрӗнчи (13-14-мӗш ӗмӗрсем) ҫыруллӑ чул юпасем сыхланса юлнӑ.
+5.3 °C