Еркĕн


 

«Эх, тухрăмăр, килтĕмĕр —

Йĕршшӳ çине йĕрлеме:

Суйлас хурас пĕрер хĕр

Анне кинсен хисепне».

 

Çапла юрăсем юрла-юрла

Виçĕ каччă утаççĕ;

Куçĕ-пуçĕсем çынсем урлах

Сар хĕрсене сăнаççĕ.

 

Ак Сухатӳ вĕркет, Сухатӳ кĕрлет,

Пĕтĕм Йĕршшӳ улăхĕ ян янтрать.

Вăрман та, хĕвел те итлет, пĕкĕрлет,

Пĕлĕт те чарăнса тăнласа тăрать.

 

Яшăсем юрлаççĕ, хĕрсем суйлаççĕ.

Пĕтĕм пуххипеле вĕресе çӳреççĕ.

Пуххи йĕри-тавра утсем тăраççĕ,

Хăйсен хастарлăхне кăтартма кĕтеççĕ.

 

— «Яраççĕ, яраççĕ, утсемпе чупаççĕ,

Ав юланутсем шăкăр хатĕрленнĕ,

Киремет чиккинчен чупма пуçлаççĕ…

Ара, ĕмĕртенпе çавăнта тимленнĕ…»

Тесе халăхсем янтратма пуçларĕç,

Пурте тăвалла куçмашкăн тапратрĕç.

 

Мăн Ентимĕр ывăлĕсем тухрĕç уялла,

Лашасен картине, утсене утланма:

 

— «Сухатӳне килнĕ пек чух пĕре чуптарас,

Пухха йĕри-тавра ăмăртса кустарас» —

Тесе калать пичĕшне кĕçĕн ывăлĕ.

Ăмăртура мала тухма çунать унăн кăмăлĕ.

— «Еркиней, асту, ăйăр ытла хастар,

Çăварлăхпа касмăкласа мĕн пур вăйпа кастар»,

Тет пиччĕшĕ шăллĕне, çивĕчине,

Хăй юлать кӳмме кутне тепĕр шăллĕпе.

 

Еркиней йĕтĕм хура ута утланчĕ,

Йĕнерлесе касмăкласа тапранчĕ:

Карăнтарчĕ чĕлпĕре, тапăрларĕ урипе,

Тапса сикрĕ ăйăрĕ çил çунатлă юрттипе.

 

Ак, утсемпе кустараççĕ пусăра

Пĕр ал юлан юнашарăн тапранса;

Çывхараççĕ пухă патне сиккипе —

Çаврăнмалла пухă тавра авалхисен йăлипе,

Вара тинех кăмсармалла парне патне алсене.

 

Йăлтти-ялтти юлансем,

Ыткăнаççĕ учĕсем.

Ула лаша чăн малта —

Пĕчĕк ача юланта.

 

Ун çумĕнчех, каярах,

Вĕçсе пырать Еркиней,

Чăмăрккапа пĕрмаях

Хистет хăйĕн ăйрине.

 

Ăйри хытă ыткăнать,

Сăмси-çăвар вут тăкать,

Çапах ула лашаран

Ик шит юлать сахалтан.

 

Ун çумĕнчех тепĕр ут

Кĕç иртес пек туйăнать:

Хушка пуçлă çӳрен ут

Маттур юлан тыткалать.

 

Ăмăртаççĕ юлансем,

Урса кайнă темелле:

Шăй-шай! Йăй-йăй! сасăсем

Атăл хĕрне çитмелле.

 

Курса тăран çынсен те

Ăшчиккисем вĕçнĕ пек.

— «Ай та уй!» та — «ак ĕнтĕ»!

Тĕлĕнеççĕ тĕлĕк пек.

 

Пуринчен те ытларах

Яшкĕремсем хавасрах:

— «Ула лаша камăн ку?

Епле унăн кустару?»

 

— «Хура ăйăр тухатех,

Яш утаман юлмастех», —

Теççĕ Шуртан каччисем,

Çавал çинчен килнисем.

 

— «Хушка пуçлă çӳрен ут

Иртме тăчĕ икĕ хут,

Чикке малтан çитетех,

Урха ятне çĕртместех»…

Теççĕ пăхса тăрансем,

Сившу енчен килнисем…

 

Анчах ула лашана

Çитеймерĕç нихăш те,

Суха тунă лашана

Сума сурĕç пуххипе:

 

Пурçăн вĕçлĕ алшăли,

Икĕ сурпан ик енчен —

Парне çакрĕç пӳ тулли

Ула лаша çилхинчен.

 

Чăтаймарĕ Еркиней

Ула лаша пусмăрне:

— «Пулсан пултăр ман телей,

Хакне парăп хамăнне,

Вырас ылтăн укçине» —

Тесе вăлă тапăнчĕ

Ула лаша хуçине.

 

Мула пулин уйрăлчĕ

Ула утран Патерек —

Виçĕ тăван савăнчĕ

Ку лашашăн темĕн пек.

 

Анчах хушка лашалли,

Еркинейрен юлманни,

Пĕрре пăхрĕ ăмсанчĕ,

Тепре пăхрĕ тăвăнчĕ:

 

— «Урха пулнă пулсассăн

Ула лаша пирĕнччĕ» —

Ӳпкелешрĕ Уланки,

Урха учĕн хуралçи.

 

Халăх çăварĕ уй хапхи,

Темĕн те пĕр сăмаххи:

— «Лаша хуçи утаман,

Патерекĕн вăл пулман.

 

Юри янă ачаа

Ула утпа Еркиней;

Чапĕ малтан лашана,

Çавах йĕкĕте телей…»

 

Ватти-вĕтти сăмахлать,

Карчăк-кĕрчĕк калаçать,

Юр юрлаççĕ яшăсем,

Кĕвĕлеççĕ кĕслеçсем:

 

«Йĕршшӳ юхать йĕрленсе,

Çавал çине çаврăнса,

Чĕнтĕр кĕпер чăнт! тăвать —

Урлă ула ут каçать».

 

«Улăх кайăкĕ текерлек,

Сухатӳре Патерек,

Ăмăрт кайăк Атăлта

Еркиней тус Çавалта».

Сившу çынĕ Çиментей,

Урхан чаплă кĕслеçи,

Шăпăрпала Мулентей —

Хăйсен ялне манаççи?

 

«Çӳлти çăлтăр — шурăмпуç

Хĕвел умĕн хăпарать.

Хушка ута тавтапуç —

Сившу ятне вăл сарать».

 

«Урха тарçи Уланки,

Йывăр ута шăм-шакки;

Хушка лаша çĕр чавать,

Хуçа çукшăн кулянать».

 

Çапла юрă юрлаççĕ,

Лашасене мухтаççĕ

Пуринчен те ытларах,

Еркинеех чаплăрах.

 

Еркинее курасшăн

Пĕтĕм пухă хумханать:

Ăна пурте палласшăн,

■ Страницăсем: 1... 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 ... 31

Çавăн пекех пăхăр

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... »
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: