Электронлă вулавăш

Кӳрсе параççĕ Йăлăмри çармăссем…

 

Воевотă çурчĕн килкарти тулашне

Урха кӳмми çитсе чарăннă вăхăтра

Виçĕ çармăс лăпăпа

Кĕрсе карĕç хапхапа.

 

Лăпă ашĕнче чаплă кайăк курăнать,

Сассинченех паллă — хур акăшĕ какалать.

Çармăссене чарса Урха çапла сăмахлать:

— «Кама эсир кайăка сутма шутлатăр?

Е хушнипе, каланипе парне паратăр?

Кăмăлăрсем пулсан — эпĕ хам илетĕп,

Сылтăм енчи кĕсрене уншăн тӳлетĕп!»

 

Чарăнчĕçĕ çармăссем,

Йĕтĕм — этем йăхĕсем:

Пăшăлтатрĕç, пуплерĕç. —

«Виçĕ кĕсре пар», терĕç,

Иккĕ çинче килĕшрĕç…

 

Çапла вара хур акăшне,

Икĕ кĕсре хакăшне,

Урха илчĕ, туянчĕ,

Тупăшĕпе савăнчĕ.

 

— «Кăна мĕншĕн каплах, мĕскер ырлăха

Хакла парса илтĕн паянхи кун, Урха?»

Пăшăрханнă пек пулса ыйтать арăмĕ,

Ăмăртса пахмисленме юратман арăмĕ.

 

— Шеплĕ майра патшана кăна тыттарăп.

Хамăн куçран ăна та, çынна та пăхтарăп.

Ăрăскалăм пулсан — çакă парнепе

Çĕклентерĕп ятăма, кĕреп хисепе.

 

Лашамсем сахал-и, укçамăм юхмасть-и?

Выльăх-чĕрлĕх пирĕн ерчесе пымасть-и?

Ан шелле, арăмăм, нимĕн те, ан кулян!

Кăвак хуппи¹ çутăлать — ыйтма çеç ан вăтан!»

 

Лăплантарать арăмне Урха чĕлхипе,

Ăшĕнче савăнать сарăлас чаплăхпе:

Çутă чакăр куçĕ кулса çеç ялкăшать.

Аллипе сулать те çармăссене хушать:

 

Хуракăшне йăтса кĕме воевотă пӳртне.

Аялти хутĕнчи уйрăм пӳлĕмне.

Мăнастире леçтерет арăмĕпе хĕрне;

Хăй хăюллă улăхать воевотă пӳртне,

Хăнасем пухăннă аслă пӳлĕмне.

 

Тĕл пулать вăл унта палланă çынсене:

Пӳ кассинчи кнеç Тинях таврашсем…

Патĕр ялĕнчи Сĕлескер ывăлсем…

Шурча патĕнчи Ярхуни йăхĕсем…

Йăлăмри Лĕпшӳрен Сунарпуç çармăссем…

Пухăннă та, иккен, вăл килсе кĕриччен,

Вырăс улпучĕсемпе пĕлнĕ таранччен

Халапланса лараççĕ сĕтел хушшинче…

 

Палланипе палламанне пăхмасăр…

Урха салам каларĕ аллине памасăр…

 

Çав вăхăтрах воевотă икĕ улпутпа

Юнашарти пӳлĕмрен тухрĕ çăрха утăпа.

 

Пур пухăннă хăна шăкăрах тăчĕçĕ,

Хисеплесе ăна пуçсене тайчĕçĕ.

 

— «Тав тăватăп сире, савнă хăнасем,

Чаплă майра патшан шанчăклă чурисем!

Тивĕç тиврĕ пире: пухăнса савăнма —

Патшамăра хирĕç тухса курăнма!»

 

— «Сывă пултăр майра патша, урра!»

Хăнасем пĕр харăс карчĕç çăвара.

Воевотă куçĕпе куншăн ырăлать,

Хурчăка пек пăхса малалла какалать:

 

— «Тĕнчипе чаплă, хаклă хăнана,

Хамăр хута кĕрсе усракан патшана,

Парнесем парăпăр, кăмăлне кӳрĕпĕр —

Ывăлĕсен ячĕн тивĕçне илĕпĕр,

 

Сарăлĕ пирĕн çинчен Раççейпе ырă ят…

Шухăшлап та ăшчикĕм савăнса каять:

Шупашкара шăнăçайми хисеп

Паянхи кун пуласса эп сисеп!

 

Анчах, пăшăрханап пĕр усал-тĕселшĕн —

Çавал çинче паян ир пулнă ĕçсемшĕн:

Анат Сĕнтĕр вăрринчи ăста пăхăрçа

Тума хушсаччĕ ылтăн ярăм шăрçа,

Патшан шурă мăйне парнелесе çакма.

Çавна кунта кӳнĕ чух пусмăрласа çаратма

Темле вăрă-хурах хăраман, именмен,

Пăхăрăçне вĕлерсе шыва утма шеллемен.

Пăхăрăçĕ шелех мар, анчах шăрçа ярăмĕ

Парне кӳрес тенĕ чух пулчĕ вăрă харамĕ —

Ак мĕскер ăш-чик кӳллентерет,

Çилĕме шăнарайми çиллентерет!

 

Ну, паянхи кунах куншăнах кулянмăпăр,

Урăх парнесем хатĕрлесе майлăпăр.

Сирĕнтен кам мĕнпеле пуян —

Çавăнпала ырă пулĕ паян!»

Пур те хапăл турĕç, хавасланчĕç…

Хирĕç тухасси çинчен сăмахланчĕç…

V. Майра Патша

(Екатерина II)

 

Йăлăм çине ярăмланса

Хĕвел пăхать пуç-хĕрлĕ.

Çурхи каçшăн тунсăхланса

Картлă пĕлĕт хĕп-хĕрлĕ.

 

Каçалана кайнă майпе

Хĕвел пăхни сӳрĕлет,

Шĕвекленсе çитнĕ енпе

Çутти кичем эрешлет.

 

Пĕрчийĕсем чăр-чар туни

Юн тумламĕн туйăнать,

Атăл çине сĕнĕ ӳкни

Вут-кăвар пек курăнать.

 

Ĕмĕртенхи çут аслапай

Аннă çемĕн ыйăхлать,

Пур чĕр-чун та унпала май

Канас тесе лăпланать.

 

Атăл шывĕ те шавламасть,

Шавламасть те лăпланмасть:

Йăрăм-йăрăм авăнать,

Ыраш хирĕ пек хумханать.

 

Пĕртте унăн çук хавас, —

«Мĕн курап-ши?» тет пулас.

Атăл хĕрне пăхсассăн та

Пур çĕрте те тӳлек пек,

Анчах тура, унта-кунта,

Кăвайт çунать пушар пек.

 

Смала пички-пичкипех

Çунтараççĕ тăршшĕпех.

Хутран-ситрен хурал сасси,

Илтĕнкелет кăшкăрни…

 

— «Тухăр та чупăр, пĕлтерĕр аната:

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн