Республикӑри пилӗк хулара та виҫӗ районта шкулта ӗҫлекенсен шалу фондне пӗчӗклетӗҫ. Кун пирки нарӑс уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Министрсен Кабинечӗн пуҫлӑхӗ Иван Моторин ятарлӑ хушу кӑларни пирки «Ман хула Шупашкар» портал пӗлтерет.

Ҫав хушура палӑртнӑ тӑрӑх, Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар, Ҫӗмӗрле, Канаш, Улатӑр хулисенчи тата Вӑрнарпа Шӑмӑршӑ районӗсенчи шкул ӗҫченӗсен шалу фончӗ пӗчӗкленӗ. Чи нумаййи Ҫӗнӗ Шупашкарсенне чакарӗҫ: 24,8 миллион тенкӗ. Ун хыҫӗнчен — Канаш (20,1 млн), Шупашкар (17,9 млн), Ҫӗмӗрле (5 млн), Вӑрнар районӗ (2,3 млн), Шӑмӑршӑ районӗ (997,5 пин) тата Улатӑр (770,7 пин).

Ҫав вӑхӑтрах республикӑра, пӗтӗмӗшле илсен, педагогсен шалӑвӗн фончӗ 105,5 млн тенкӗ пысӑкланӗ. Пуринчен те ытларах вӑл Патӑрьел, Тӑвай тата Комсомольски районӗсен ӳсмелле.

Нарӑс уйӑхӗн варринчен пуҫласа Транспортӑн пӗрлехи картти ҫине (ЕТК) Перекет банкӗн онлайн мелӗпе укҫа хума май пур. Паллах, ку меллӗ. Анчах хӑшӗ-пӗри пӗчӗк пӑтӑрмаха ҫакланнӑ.

Нумайӑшӗ Транспортӑн пӗрлехи картти ҫине ҫак мелпе укҫа хунӑ. Анчах хӑшӗ-пӗрин укҫи карттӑ ҫине ҫитмен. Сервис 48 сехет кӗтме ыйтнӑ. Анчах сехетсем те, кунсем те иртнӗ – икӗ эрне хыҫа юлнӑ. Карттӑ ҫине вара укҫа пӗрех килмен.

50 ҫынна яхӑн ҫапла шар курнӑ. Халӗ компани ку ҫитменлӗхе пӗтерес тӗлӗшпе ӗҫлет. ЕТК директорӗ Артем Горбунов лӑплантарма васкать: укҫа ниҫта та ҫухалмӗ, ҫитес вӑхӑтра вӑл карттӑ ҫине куҫӗ. Куҫмарӗ тӗк 36-33-30 номерпе шӑнкӑравлама ыйтаҫҫӗ.

Чӑваш Енри арҫынсем ӗҫлесе илнӗ укҫана мӗнле тӑкаклаҫҫӗ? Ҫакна пӗлес тесен Чӑвашстат тӗпчевне тишкермелле. Тӑван ҫӗршыв хӳтӗлевҫин кунӗ умӗн ведомство арҫынсен кӗсйине «кӗрсе» пӑхнӑ.

Чӑваш Енри арҫынсем укҫан пысӑк пайне, шалӑвӑн 28 процентне, апат-ҫимӗҫ туянса пӗтереҫҫӗ. Иккӗмӗш вырӑнта – машина, кил-ҫурта хӑт кӳме тата юсама япала туянасси (11-13 процент). Чӑваш Ен арҫынӗсем пульницӑна ытлах ҫӳремеҫҫӗ, ҫавна май ку тӗлӗшпе укҫа та сахал тӑкаклаҫҫӗ – ӗҫ укҫин 3 процентне кӑна пӗтереҫҫӗ. Ҫавӑн пекех вӗсем хӑйсене пӑхма кӑмӑлламаҫҫӗ.

Чӑвашри арҫынсем ӑҫта канма юратнине те пӗлнӗ экспертсем. Вӗсем бильядла тата боулингла выляма юратаҫҫӗ.

Ведомство специалисчӗсем арҫынсем ӑҫта ытларах ӗҫлесе илнине те тӗпчесе пӗлнӗ. Чукотка автономи округӗнче вӑй хуракансем пуянрах иккен: вӗсен «таса» ӗҫ укҫи вӑтамран 61 пин тенкӗпе танлашать. Мускавра тата Магаданра ӗҫлекенсем 53 тата 50,3 пин тенкӗ илеҫҫӗ.

Ҫӗнӗ Шупашкар ҫывӑхӗнче теплицӑсем пулӗҫ. Вӗсем кӑҫалхи тӑваттӑмӗш кварталта хута каймалла.

Теплицӑсенче пахча ҫимӗҫ ӳстерӗҫ. Хальхи йышши теплицӑсем тума 6 миллиард тенкӗ тӑкаклӗҫ.

Шупашкар районӗнчи ӗҫпе тивӗҫтерекен центр пахча ҫимӗҫ ӳстерекен ҫынсене пухма тытӑннӑ. Теплицӑсенче ӗҫлеме пуҫлакан ҫынсене Кӳкеҫ поселокӗнче утӑ-ҫурла уйӑхӗсенче «Нива» вӗренӳ центрӗнче вӗрентӗҫ. Вӗсене стипенди тӳлӗҫ, ҫул укҫине саплаштарӗҫ.

Теплицӑсенче ӗҫлекенсен шалӑвӗ сахал мар пуласса шантараҫҫӗ. Тӗслӗхрен, агроном 45 пин тенкӗ илӗ. Пахча ҫимӗҫ ӳстерекенсен ӗҫ укҫи 15 пин тенкӗрен кая мар пулӗ.

Ӗҫе илнӗ чухне чи кирли – аллерги ҫукки. Теплицӑсенче авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пуҫласа ӗҫлеме тытӑнасси пирки «Тӑван Ен» хаҫат пӗлтерет.

Вӑрнар районӗ еннелле каймалли ҫул лайӑхах мар, арканма пуҫланӑ. Хӑш-пӗр вырӑнта самай пысӑк шӑтӑксем. Кӑҫал ҫав ҫулӑн пӗр пайне юсама палӑртнӑ.

Ҫула Ишлей станцийӗнчен пуҫласа Красноармейски районӗнчи Пикшик ялӗ таран ҫӗнетӗҫ. Пӗтӗмпе – 23 ҫухрӑм.

Ҫула «Хӑрушсӑр тата пахалӑхлӑ ҫулсем» программӑпа килӗшӳллӗн юсӗҫ. Аукционри малтанхи хак – 171 510 911 тенкӗ. 90 миллион тенке яхӑн федераци хыснинчен уйӑрӗҫ. Вӑтамран илсен, аукционра хак пӗчӗкленмест пулсан, 1 ҫухрӑм ҫула юсамашкӑн 7,5 миллион тенкӗ кайӗ.

Аукцион пуш уйӑхӗн 19-мӗшӗнче иртӗ. Килӗшӳ алӑ пуссан ӗҫе 7 уйӑхра вӗҫлемелле. Эппин, аукцион ӑнӑҫлӑ вӗҫленсен, чӳк уйӑхӗнче машинӑсем ҫӗнӗ ҫулпа ҫӳреме пуҫлӗҫ.

Влаҫ тытӑмне ӗҫе вырнаҫнӑ чухне документсене тӗплӗн тӗрӗслеҫҫӗ, судпа айӑпланнипе айӑпламаннине пӑхаҫҫӗ. Ҫӗрпӳ район администрацийӗн пӗрремӗш ҫумӗ вара ӗҫе кӗнӗ чухне унччен суд сакки ҫине ларнине темӗнле майпа пытарнӑ.

Район администрацийӗн экономика, строительство тата ЖКХ управленийӗн пуҫлӑхӗ судпа айӑпланнине прокуратура тупса палӑртнӑ. Арҫын ӗҫӗ кӗнӗ чухне ҫакна никама та пӗлтермен, пытарма шухӑшланӑ. Унччен вӑл йывӑрах мар преступленишӗн айӑпланнӑ-мӗн.

Халӗ район администрацийӗн пуҫлӑхӗ тӗлӗшпе представлени ҫырнӑ. ЧР прокуратури пӗлтернӗ тӑрӑх, пуҫлӑхӑн пӗрремӗш ҫумӗпе тунӑ ӗҫ килӗшӗвне пӑрахӑҫланӑ.

Иртнӗ ҫул Раҫҫейре фанфурик сутма чарчӗҫ. Кун пирки Чӑваш халӑх сайчӗ хыпарласах тӑнӑччӗ. Анчах саккуна пӑсакансем ҫук мар, сутма юраманнине пӗлсе тӑрсах аптекӑра фанфурик «ярӑнтараҫҫӗ». Ҫавна май лару-тӑрӑва тӗрӗслесех тӑраҫҫӗ.

Анчах хӑшӗ-пӗри кирек епле пулсан та услам тӑвасшӑн. Фанфурик сутма юраманнине пӗлсе тӑрсах хайхискерсем одеколон сутса кӗсйине хулӑнлатаҫҫӗ.

Нумай пулмасть полицейскисем Шупашкарти Мир проспектӗнчи пӗр складра одеколон тупнӑ. Ку тавара мӗнле сутма юрани пирки ҫавӑнтах ҫырса ҫапнӑ. Анчах сутуҫӑ темиҫе флакона курттӑммӑн мар, ахаль сутнӑ. Вӗсене кулленхи тум тӑхӑнӑ полици ҫынни туяннӑ. Хакӗ 21 тенкӗ те 60 пус пулнӑ. Раҫҫейре вара 58 тенкӗрен йӳнӗрех тӑракан спиртлӑ шӗвеке сутма чарнӑ.

Фирма ертӳҫи куншӑн сутуҫа айӑплать. Ахӑртнех, штраф виҫине чакарасшӑн ӗнтӗ. Ара, юридици сӑпачӗн 30-40 пин тенкӗ тӳлемелле вӗт.

Полици ӗҫченӗсем малашне те кунашкал тӗрӗслевсене ҫӳрӗҫ, саккуна пӑсса спиртлӑ шӗвек сутакансене тупса явап тыттарӗҫ.

Нумай пулмасть Мускавра Пӗтӗм тӗнчери «Продэкспо – 2018» куравпа килӗшӳллӗн «Чи лайӑх ҫимӗҫ» конкурс тупӑшӑвӗ иртнӗ. Палӑртма кӑмӑллӑ: унта чӑваш кондитерӗсем Гран-при ҫӗнсе илнӗ. Тӳрех каламалла: вӗсем кунашкал сумлӑ наградӑна иккӗмӗш ҫул тивӗҫеҫҫӗ ӗнтӗ.

Экспертсем ҫак курава пысӑка хурса хаклаҫҫӗ. Эппин, вӑл сумлӑ мероприяти. Унта ҫулсерен тӗнчери 2 пин ытла усламҫӑ хӑйӗн ҫимӗҫӗсемпе паллаштарать. Вӗсен хушшинче Чӑваш Енри «Акконд» палӑрнӑ.

Кондитер хапрӑкӗ 7 тӗслӗ пылак ҫимӗҫӗпе паллаштарнӑ. Вӗсене жюри пысӑк хак панӑ. Палӑртмалла: хапрӑк ҫак курава ҫулсеренех хутшӑнать. Вӑл туса кӑларакан канихвет-печени тӗнчипех сарӑлнӑ. Курава хутшӑнни хапрӑка ҫӗнӗрен те ҫӗнӗ хутшӑнусем йӗркелеме май парать.

Татьяна Акимова биатлонистка

Ҫитес уйӑхӑн 8-мӗшӗнче Финляндири Контиолахти поселокӗнче биатлон енӗпе 2017—2018 ҫулсенчи Тӗнче кубокӗн черетлӗ, ҫиччӗмӗш, тапхӑрӗ пуҫланӗ. Унта Раҫҫей команди хутшӑнассине ӗнер «Спорт-Экспресс» кӑларӑм пӗлтернӗ. Вӑл хыпарта пирӗннисенчен кам каяссине пӗлтерменччӗ-ха. Ҫав вӑхӑтрах Тӗнче кубокӗн черетлӗ тапхӑрне хатӗрленме ҫак спортсменсене кӗртни паллӑ: хӗрарӑмсенчен — Татьяна Акимовӑна, Ульяна Кайшевӑна, Екатерина Юрлова-Перхта, Дарья Виролайнена, Виктория Сливкона, Светлана Мироновӑна; арҫынсенчен — Антон Бабикова, Матвей Елисеева, Евгений Гараничева, Александр Логинова, Антон Шипулина, Максим Цветкова.

Аса илтерер, Чӑваш Енри Татьяна Акимова Кӑнтӑр Корейӑри хӗллехи Олимп вӑййине хутшӑнчӗ.

Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ ашшӗсемпе аслашшӗ-кукашшӗсене ҫеҫ мар, амӑшӗсемпе кукамӑшӗ-асламӑшне те театра тӳлевсӗр кӗртмелли кунсем туса парать. Ун пек акцие ҫулталӑкра икӗ хутчен йӗркелет вӑл: Ҫӗршыв хӳтӗлевҫин кунӗнче театра арҫынсене тӳлевсӗр йыхравлать, Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунӗнче — хӗрарӑмсене. Вӗсене культура учрежденийӗ ывӑл-хӗрӗпе, мӑнукӗсемпе чӗнет.

Ӗнер культура учрежденийӗнче В. Орловӑн хайлавӗ тӑрӑх лартнӑ «Золотой цыпленок» (чӑв. Ылтӑн чӑх чӗппи) юмах кӑтартнӑ.

Пуш уйӑхӗн 8-мӗшӗнче черетлӗ акци йӗркелӗҫ — В. Афонин хайлавӗпе калӑпланӑ «Мымренок» юмаха кӑтартрӗҫ. Амӑшӗсемпе асламӑшӗ-кукамӑшӗсен билет туянса тӑкакланма тивмӗ, вӗсен ачасем валли ҫеҫ билет илмелле.