Пушӑн 20-мӗшӗнчен пуҫласа ака уйӑхӗн 10-мӗшӗччен республикӑра маларах тытмалли ППЭ тапхӑрӗ пулнӑ. Вӑл мӗнлерех иртнӗ? Ку ыйтӑва тӳре-шара сӳтсе явнӑ.

ЧР вӗренӳ министрӗ Сергей Кудряшов палӑртнӑ тӑрӑх, ППЭ тапхӑрӗ йӗркеллех иртнӗ, пӑлӑртнӑ тӗллевсене пурнӑҫлама май килнӗ. Малтанхи тапхӑрта 260 ытла ҫын хутшӑннӑ, пӗтӗмпе 675 экзамен тытнӑ.

Ҫапах экзаменсен вӑхӑтӗнче йӗркене пӑснӑ тӗслӗх пулман мар. Тӗслӗхрен, хими экзаменӗнчен пӗр ҫынна кӑларса янӑ. Вӑл йӗркене пӑснӑшӑн унӑн кӑтартӑвӗсене шута илмен.

260 ытла ҫынран 123-шӗ экзаменра чи пӗчӗк балл та пухайман. 51 ҫын 80 баллӑх тытнӑ, пӗр ҫын вара 100 балл пухнӑ.

Акан 19-мӗшӗнче республикӑри чи лайӑх вӗрентекене палӑртнӑ. Тӳрех каласа хӑварар: муниципалитет тапхӑрне 700 педагог хутшӑннӑ, вӗсенчен 129-ӗшӗ финала тухнӑ.

Республика конкурсӗнче «Ҫулталӑкри вӗрентекен – 2019» ята Вӑрнарти 2-мӗш шкулти акӑлчан чӗлхин вӗрентекенӗ Ольга Физер тивӗҫнӗ. «Ҫулталӑкри воспитатель» вара – Вӑрмар районӗнчи «Родничок» ача пахчин воспитателӗ Антонина Юнатанова. «Чи лайӑх класс ертӳҫи» ята Ҫӗнӗ Шупашкарти 18-мӗш лицейри Ирина Иванова илнӗ.

«Ҫулталӑкри психолог» - Канашри транспортпа энергетика техникумӗн вӗрентекенӗ Дина Мифтахутдинова, «Ҫулталӑкри социаллӑ педагог» - Шупашкарти 27-мӗш шкулти Наталья Иванова. «Педагогика дебючӗ» номинацире Ҫӗнӗ Шупашкарти 5-мӗш шкулти пуҫламӑш классен вӗрентекенӗ Ангелина Антонова ҫӗнтернӗ.

Чи лайӑх педагогсем республика чысне ҫӗршыв шайӗнче хӳтӗлӗҫ. Кунсӑр пуҫне ҫентерӳҫӗсене Элтепер премине параҫҫӗ.

ЧР Паташлӑх Канашӗ йӗркеленнӗренпе 25 ҫул ҫитет. Ҫавна май юбилей тӗлне тӗрлӗ тӗслӗ кӗнеке кӑларасшӑн. «Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗ. 25 ҫул – пулӑмсенче, фактсенче, сӑнӳкерчӗксенче» ятлӑ пулӗ вӑл.

Аукцион ҫу уйӑхӗн 13-мӗшӗнче иртӗ. Патшалӑх Канашӗ кӗнеке кӑлармашкӑн 555 пин тенкӗ тӑкаклама хатӗр. Аукцион ҫӗнтерӳҫин ӑна 500 эземплярпа 21 кунра кӑлармалла.

Кӗнеке-альбома заказчик материалӗсемпе кӑларӗҫ. Аукцион ҫӗнтерӳҫин текста редакцилемелле, сӑнӳкерчӗксене хитрелетмелле, корректура, верстка тумалла. Ҫапла майпа кашни экземпляр 1110 тенке ларӗ. Альбомра 312 страницӑран сахалрах пулмалла мар.

Патӑрьел районӗнчи ял тӑрӑхӗсенчен пӗринче яваплӑ вырӑнта тӑрӑшакан ҫын тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Патӑрьел районӗнчи Турхан ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ пулса тӑрӑшакан ҫынна ӗҫ вырӑнӗпе усӑ курнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ. Ӑна РФ Пуҫиле кодексӗн 292-мӗш статйин 1-мӗш пайӗпе айӑпласшӑн.

Тӗпчевҫӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, пуҫлӑхӑн ҫумӗ ял тӑрӑхӗн йышӑнӑвӗнчен суя выписка хатӗрлесе панӑ. Унта вӑл хӑйӗнпе пӗр ялта пурӑнакан 1997 ҫулта 0,26 гектар ҫӗр уйӑрса панӑ евӗр туса кӑтартнӑ. Лешӗ ҫав хута тӗпе хурса тивӗҫлӗ органсенче ҫӗре хӑйӗн ячӗпе регистрацилеттернӗ.

Ку ӗҫ-пуҫ 2014 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗнче пулса иртнӗ. Пӑтӑрмах халӗ ҫиеле тухнӑ.

Чӑваш Енре ҫу уйӑхӗн 1-мӗш хыҫҫӑн пушара хирӗҫле ятарлӑ режим тесе йышӑннӑ. Кун пек хута Чӑваш Енӗн Правительствин шайӗнче иртнӗ эрне вӗҫӗнче, ака уйӑхн 19-мӗшӗнчех, алӑ пуснӑ.

Унта ҫырнӑ тӑрӑх, пушара хирӗҫле режим ӑна пӑрахӑҫласси ҫинчен ятарлӑ йышӑну кӑларичченех вӑйра пулӗ.

Ҫав вӑхӑтра вӑрмансенче пушар хӑрушлӑхӗ IV–V класс тесе йышӑнсан унта кӗртме чарӗҫ. Вӑрманта ӗҫлекенсене мар-ха. Канма каяс текенсене.

Кӑвайт чӗртме, вӑрман ҫывӑхӗнче йӑлари хытӑ каяша, ҫӳп-ҫапа ҫунтарма юрамӗ. Типӗ курӑка та чӗртме ирӗк пулмӗ.

Вӑрмансене пушартан сыхлассипе Чӑваш Енӗн Ҫут ҫанталӑк ресурсӗсен тата экологи министерстви яваплӑ тесе палӑртнӑ. Асӑннӑ ведомство вӑрмансене кӗнӗ ҫӗрте тӗрӗслев пункчӗсем тӑратассишӗн яваплӑ.

Чӑваш ҫыравҫисем ака уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Чӗмпӗр облаҫӗнчи Чӑлнӑ районӗнче пулнӑ. «Хыпар» издательство ҫурчӗн «Тӑван Атӑл» журналӗн редакторӗ Лидия Филиппова пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫула литература журналӗн хастар авторӗсем тухнӑ.

Калем ӑстисем кӳршӗллӗ региона ытахальтен кайман. Шӑмат кун унта Николай Ларионовӑн «Подвиг во имя матери» кӗнеке-альбомне хӑтланӑ. Вӑл ӗҫе автор Надежда Сандркина спорстменкӑна халалланӑ. Надежда — марафонка. СССРӑн пӗрлештернӗ командинче пулнӑ. Чӗмпӗр облаҫӗнчи Чӑвашкассинче ҫуралнӑскер тӑван тӑрӑхӗпе ҫыхӑнӑва татман.

Кӗнеке авторӗ Николай Ларионов пирки каласан, вӑл Тутарстанра ҫуралнӑ. Халӗ вӑл — «Ульяновская правда» хаҫат эксперчӗ, «Тӑван Атӑл» журналӑн редколлегийӗн пайташӗ.

Чӑваш Енӗн экономика аталанӑвӗн, промышленноҫӑн тата суту-илӗвӗн министрӗн ҫумне Леонид Ватковские паян ӗҫрен кӑларнӑ. Ҫапла йышӑнӑва паян Иван Моторин премьер-министр алӑ пуснӑ.

Леонид Ватковские ку должноҫе 2018 сулхи утӑ уйӑхӗн 16-мӗшӗнче лартнӑччӗ. Аса илтерер, ӑна ку пукана ун чухнех вӑхӑтлӑха шаннӑччӗ. Леонид Ватковский Ольга Ланцова вырӑнне ӗҫлеттерме йышӑннӑччӗ, мӗншӗн тесен лешӗ декрет канӑвне кайнӑччӗ.

Чӑваш халӑх сайчӗ Леонид Ватковский Шупашкарти ликерпа водка савучӗн директорӗ пулнӑ Геннадий Ватковский ывӑлӗ пулнине пӗлтернӗччӗ. «Стратегия» коммерци банкӗн Шупашкарти филиалне хупиччен вӑл унта ӗҫленӗ. Хӑй вӑхӑтӗнче Леонид Ватковский Чӑваш Енӗн бильярдного спорчӗн федерацине ертсе пынӑ.

Николай Иванович Ашмарин хатӗрленӗ «Чӑваш сӑмахӗсен кӗнекине» электронлӑлатас ӗҫ малалла пырать. Тин кӑна эпир 1-мӗш томне, тӗрӗслесе якатас тӗлӗшӗпе чи йывӑррине, «Электронлӑ сӑмахсар» сайтне вырнаҫтартӑмӑр. Ҫапла май халь унта пурӗ 12 том вырнаҫнӑ теме ҫирӗппӗн калама пулать. Тата тепӗр 5 томне электронлӑлатасси кӑна юлать. Пурӗ вырнаҫтарнӑ сӑмах статйисен йышӗ вара 33 пинрен иртрӗ.

«Чӑваш сӑмахӗсен кӗнекине» Чӑваш чӗлхин лабораторийӗ пурнӑҫлать. Ку ӗҫе Николай Иванович Ашмарин ҫуралнӑранта 150 ҫул ҫитнӗ тӗле вӗҫлес ӗмӗтлӗ (2020 ҫулхи юпан 4-мӗшӗнче пулӗ). Алина Ивановӑпа Михаил Саркӑмӑл тата ыттисем тӑрӑшнипе тӗллеве самай маларах пурнӑҫласса шанӑҫ пур. Пӗлтӗр сайта сакӑр том кӗртнӗ пулсан, кӑҫал тӑватӑ уйӑх хушшинче 4 хушӑнчӗ те ӗнтӗ.

Сӑмах май, «Электронлӑ сӑмахсарта» ытти улшӑнусем те пулса иртрӗҫ. Пӗрремӗшӗнчен вӑл уйрӑм сервер ҫине куҫрӗ (ку сервер хӑвӑртрах ӗҫлет), иккӗмӗшӗнчен эпир Михаил Иванович Скворцов хатӗрлесе кӑларнӑ «Социаллӑ сӑмахлӑхӑн вырӑсла-чӑвашла словарьне» тӳлевсӗр меле куҫартӑмӑр (шел те, тӳлевлӗ словарьпе усӑ курас тесе пӗр ҫын та абонемент туянмарӗ).

Малалла...

Шӑматкун Куславкка районӗнче сӑвӑ калакансен «Смолин вулавӗсем» пултарулӑх ӑмӑртӑвӗ кӑҫал та иртнӗ. Унта пухӑннисем Анатолий Смолин сӑввисене янӑратнӑ. Кун пирки Марина Карягина тележурналист, сӑвӑҫ, драматург Фейсбукри хӑйӗн страницинче ӗнер пӗлтернӗ.

Анатолий Смолин сӑвӑҫ кун-ҫулӗ вӑрӑм пулмарӗ. 1957 ҫулхи ака уйӑхӗн 1-мӗшӗнче ҫуралнӑскер 2012 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 22-мӗшӗнче пурнӑҫран уйрӑлчӗ. Анчах унӑн ятне ҫывӑх ҫыннисем тата пултарулӑхне сума сӑвакансем асран кӑлармаҫҫӗ. Куславкка районӗнчи Шӑнчас ялӗнче ҫуралнӑскере хисеплесе «Смолин вулавӗсем» конкурса ҫулсерен ирттереҫҫӗ.

Сӑмах май каласан, Анатолий Смолин поэт кӑна пулман. Вӑл — куҫаруҫӑ та. Ҫеҫпӗл Мишшин премийӗн лауреачӗ, Ҫемен Элкер премийӗн лауреачӗ. И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче вӗреннӗ. «Ҫилҫунат» журналта ӗҫленӗ. Чӑваш Енӗн пӗрремӗш президенчӗн пресс-ҫыруҫинче, каярах унӑн пулӑшуҫинче тӑрӑшнӑ.

Паян Шупашкарти «Солнечный» микрорайон ҫывӑхӗнче типӗ курӑк ҫунни пирки пӗлтертӗмӗр. Тӗп хулари «Садовый» микрорайонта та паян кунашкал пӑтӑрмах сиксе тухнӑ.

16 сехетре пулнӑ ку. Пӗрисем ҫутҫанталӑк лапамӗнче шашлӑк ӑшалама пуҫланӑ. Анчах хайхискерсем пушар хӑрушсӑрлӑхне пӑхӑнман – ҫулӑм типӗ курӑк ҫине куҫнӑ.

Микрорайон ҫывӑхӗнчи уй ҫунма тытӑннине иртен-ҫӳрен асӑрханӑ. Ҫулӑм ҫырма тӑрӑх кайнӑ. Пушарнӑйсем вырӑна ҫийӗнчех ҫитнӗ.

Инкеклӗ лару-тӑру министерстви тепӗр хутчен асӑрхаттарать: типӗ курӑка ҫунтарма юрамасть, пушар тухас хӑрушлӑх пысӑк.