Ургалкин бюсчӗ

Иртнӗ шӑматкун, ҫӗртмен 15-мӗшӗнче, кӳршӗри Чӗмпӗр облаҫӗнче савӑнӑҫлӑ уяв туса Ургалкин Алексей Константинович бюстне уҫнӑ. Ку ӗҫе облаҫри чӑвашсен наципе культура автономийӗ йӗркеленӗ. «Пулӑшакансене пурне те пысӑк тав!» — тесе пӗлтерчӗ автономи ертӳҫи Олег Мустаев.

Бюст ҫине «Ургалкин Алексей Константинович. Народный артист СССР. Родился 30 марта 1910 г. в селе Елаур. Выдающийся деятель чувашской культуры» тесе ҫурнӑ.

Ургалкин Алексей Константинович, — пӗрремӗш чӑваш артисчӗсенчен пӗри. Вӑл 1910 ҫулхи пуш уйӑхӗн 30-мӗшӗнче халь Сенгилей районне кӗрекен Ялавӑр ялӗнче ҫуралнӑ. 1931–1932 ҫулсенче Магнитогорскри Ӗҫлӗ ҫамрӑксен театрӗн студинче пӗлӳ пухнӑ. 1936 ҫулта Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче ӗҫлеме пуҫланӑ, унта вӑл мӗн виличчен хӑйӗн пултарулӑхӗпе халӑха савӑнтарнӑ. 1981 ҫулта Шупашкарта вилнӗ.

Чӑваш чӗлхин лабораторийӗ хӑйӗн ӗҫне малалла тӑсать. Иртнӗ эрнере эпир уйрӑмах лайӑх ӗҫлерӗмӗр теме пулать — чӑвашла-вырӑсла мӑшӑр пуплевӗшсен йышӗ 50 пинрен иртрӗ. Ку хыпара ҫырнӑ вӑхӑтра кӑтарту 51 961 пуплевӗшпе танлашать.

Аса илтеретпӗр, 40 пинрен эпир ҫу уйӑхӗн 20-мӗшӗсенче иртрӗмӗр. Иртнӗ уйӑха вара 44 012 пуплевӗшпе вӗҫлерӗмӗр. Тепӗр май каласан, иртнӗ эрнере эпир корпуса пӗр 8 пин патнелле куҫарнӑ пуплевӗшпе пуянлатрӑмӑр. Ҫакӑн пек кӑтартусем тума пире Библири («Кивӗ халалтисене» кӗртсе пӗтернӗ) мӑшӑрсене усӑ курни тата Феодосия Ишетер куҫарнӑ Марк Твенӑн «Том Сойер темтепӗр курса ҫӳрени» кӗнеки пулӑшрӗ. Ҫавӑн пекех Хветӗр Акивер куҫарнӑ Василий Шукшинӑн «Пахчапа мунча хуҫи» хайлавӗсем те пӗчӗк тӳпе хыврӗҫ. Ҫапла май малалли тӗллев — 60 пин куҫару.

Ытти кӑтартусем: «Чӑваш чӗлхин икчӗлхеллӗ ҫӳпҫинче» халь 1 175 текст, вӗсенче 90 827 пуплевӗш, пурӗ 1 257 пин сӑмах. Куҫарусенче (вырӑслисенче) 773,8 пин сӑмах. Хӑвӑрах куратӑр ӗнтӗ — ӗҫлесен ӗҫ каять. Ҫавна май пурне те пире пулӑшма йыхравлатпӑр!

Алексей Ладыков. cap.ru сайтри сӑн

Шупашкар хула администраци ертӳҫин Алексей Ладыковӑн «тӳрӗ линине» эрне каярах ирттерӗҫ. Маларах хула ҫыннисемпе калаҫассине ҫӗртмен 20-мӗшне палӑртнӑччӗ. Ҫавах та политикӑпа кӑсӑкланакансем пӗлеҫҫӗ ӗнтӗ — вӑл кун Раҫҫей Президенчӗн Владимир Путинӑн «тӳрӗ линийӗ» иртмелле. Ҫакна шута илсе вырӑнти «тӳрӗ линин» кунне ҫӗртмен 27-мӗшне куҫарнӑ, ҫапла май вӑл эрне каярах пулӗ.

Шупашкар ҫыннисен ыйтӑвӗсене 23-50-06 нумай каналлӑ телефонпа йышӑнӗҫ. Алексей Ладыковпа иртекен «тӳрӗ лини» вӑхӑчӗ сехет ҫурӑ ҫеҫ тӑсӑлӗ — 10 ҫурӑпа 12 сехетчен.

Вырӑнти влаҫ органӗсем шантарнӑ тӑрӑх шӗкӗр хулара пурӑнакансем хӑйсене пӑшӑрхантаракан хуть те мӗнле ыйту та пама пултарӗҫ.

Египетра ҫуралса ӳснӗ арҫын пуймалли ҫӑмӑл мел тупнӑ. Вӑл хӑйӗн ентешӗсене Чӑваш Енри аслӑ шкула вӗренме кӗртме шантарса укҫа илнӗ. Анчах кайран хайхискер йӗп те ҫип ҫухалнӑ.

Вӑл Египит ҫыннисене Чӑваш Ене чӗннӗ, лешсем самолетпа вӗҫсе килнӗ. Кайран вӗсене автобуспа Шупашкара илсе ҫитернӗ, малтан вырӑс чӗлхине вӗренмелле тесе общежитие вырнаҫтарнӑ. Арҫын ентешӗсенчен куншӑн 8 пин тенкӗ ыйтнӑ.

Лешсем ентешне шанса Чӑваш Енрех юлнӑ. Анчах аслӑ шкула кӗмешкӗн пулӑшма шантарнӑ арҫын тӑрук ҫухалнӑ. Египетран килнӗ ҫынсем вара ют хулара нимсӗр-мӗнсӗр тӑрса юлнӑ.

Анчах вӗренӗн те вӗҫӗ пур. Египет арҫыннине темеҫе ҫынна улталанӑ хыҫҫӑн полицейскисем Мускавра тытса чарнӑ. Хальлӗхе вӑл ҫынна улталанӑ 8 тӗслӗхе палӑртнӑ. Ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

«Вятка» федераци автоҫулӗ ҫинче ҫул-йӗр патруль службин инспекторӗсем «Фольксваген Туарег» машинӑна чарнӑ. Руль умӗнче ларнӑ 45 ҫулти хӗрарӑм документсене кӑларса кӑтартнӑ, анчах унӑн прави суя пулни тӑрӑ шыв ҫине тухнӑ.

ШӖМ пӗлтернӗ тӑрӑх, документсене урӑх ҫын ҫине тунӑ, сӑнӳкерчӗкӗ вара урӑх ҫыннӑн. Ҫӗнӗ Шупашкар хӗрарӑмне ШӖМ уйрӑмне ку ыйтӑва уҫӑмлатма илсе ҫитернӗ.

Ведомство пӗлтернӗ тӑрӑх, унччен правасӑр юлнӑ хӗрарӑм тӗлӗшпе протокол ҫырнӑ.

Чӑваш Ен спортсменки ҫӗршывра чи маттурри пулнӑ. Клавдия Афанасьева Раҫҫей чемпионатӗнче 50 ҫухрӑма ытти спортсменран чи малтан парӑнтарнӑ. Вӑл ҫак вӑрӑм дистанцие 3 сехет те 57 минут та 7 ҫеккунтра утса тухнӑ. Унччен, пуш уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, кун вӑрӑмӑш дистанцие Китай спортсменки Лю Хун 3 сехет те 59 минут та 15 ҫеккунтра парӑнтарса тӗнче рекордне ҫӗнетнӗ.

Пирӗн ентеш вара хальхине ку рекорда ҫӗнетнӗ. Анчах Пӗтӗм Раҫҫейри ҫӑмӑл атлетика федерацийӗ дисквалификациленӗ май ку рекорда пӑрахӑҫланӑ. Шупашкарти садион тӗнче шайӗнчи сертификаци витӗр тухман-мӗн. Ют ҫӗршыври тӗнче шайлӑ судьясене вара халӗ Раҫҫей турнирӗнче ӗҫлеме чарнӑ.

Ҫӗртме уйӑхӗн 13-мӗшӗнче иртнӗ ЧР Министрсен Кабинечӗн ларӑвӗнче республикӑра кашкӑрсем нумайланни пирки калаҫнӑ. Кун пирки ЧР влаҫӗсен официаллӑ порталӗнче пӗлтернӗ.

Ку ыйтушӑн яваплӑ ҫынсем тухса калаҫнӑ май ҫакна пӗлтернӗ: Чӑваш Енре кашкӑр кӗтӗвӗсем нормативран икӗ хут нумайрах пулса кайнӑ. Кашкӑрсем ӗрченӗрен ытти хӑш-пӗр чӗрчун сахалланса пырать. Ку паллӑ ӗнтӗ: мӗншӗн тесен кашамансем вӗсене тытаҫҫӗ.

ЧР Элтеперӗ ку ыйту тӗлӗшпе ӗҫлемеллине палӑртнӑ. Мӗнле майпа? Республикӑра кашкӑрсене тытмали квотӑна нумайлатӗҫ. Ҫакна ларӑва хутшӑннӑ тӳре-шара ырланӑ.

Чӑваш Енре наркӑмӑшлӑ пултӑран питӗ сарӑлнӑ. Ӑна ҫул хӗрринче те курма пулать. Вӑл кашни ҫулах ӗрчесе пырать. Ку ӳсен-тӑрана епле пӗтермелле?

Хӗрлӗ Чутай районӗнче наркӑмӑшлӑ пултӑрана хими им-ҫамӗпе пӗтереҫҫӗ. Ав Хӗплӗ Чутай ял тӑрӑхӗн администрацийӗн ӗҫченӗсем ятарласа шӑматкунлӑха тухнӑ. Вӗсем Пионер урамӗнчи наркӑмӑшлӑ пултӑрана хими им-ҫамӗпе сапнӑ. Ҫапла майпа темиҫе гектар ҫӗре ҫак ӳсен-тӑранран тасатнӑ.

Районта наркӑмӑшлӑ ҫак курӑк сӗткенӗ ӳте пӗҫертсен мӗн тумалли пирки те халӑха ӑнлантараҫҫӗ, ятарлӑ памяткӑсем валеҫеҫҫӗ.

Чӑваш Енри спортсменсем наци пӗрлештернӗ командине кӗмелли кандидатсен списокне лекнӗ. ЧР Спорт министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, Раҫҫейӗн пӗрлештернӗ командин йышӗнче фристайл енӗпе Лана Прусакова тата Дмитрий Мулендеев хатӗрленме пултарӗҫ. Иккӗшӗн те фристайлӑн икӗ тӗсӗпе – слуп-стайл тата биг-эйре – иртекен ӑмӑртусене хутшӑнас шанчӑк пур.

Ски-кросра вара Полина Сабурова вӑй виҫӗ. Конькипе чупмалли спортпа спорт мастерӗ Тимур Карамов ӑмӑртӑва хутшӑнӗ. Биатлон енӗпе командӑна Иван Степанов лекнӗ.

Палӑртмалла: вӗсем пурте Олимп резервӗсен 2-мӗш спорт шкулӗнче ӑсталӑхне туптаҫҫӗ.

Шӑрӑх ҫанталӑкра уҫӑ вырӑн шыратпӑр, ҫанталӑк сивӗтсен хӗвел хӗртнӗ кунсемех лайӑх пек туйӑнаҫҫӗ… Халӗ ав урамра ӑшах мар. Шӑрӑх ҫанталӑк хӑҫан таврӑнӗ? «Чӑваш Енри ҫанталӑк» проект синоптикӗсене итлесе пӑхар.

Канмалли кунсенче ҫумӑр ҫумассине пӗлтереҫҫӗ вӗсем. Кӑнтӑрла термометр 15-20 градус ӑшӑ кӑтартӗ, ҫил вӑйлӑ пулмӗ.

Тунтикун ҫанталӑк ӑшӑтма тытӑнӗ, 23 градус ӑшӑ пулӗ. Ытларикун тата ӑшӑрах – 25 градус. Юнкун термометр 27 градус таран кӑтартӗ. Ку тапхӑрта ҫумӑр ҫӑвас хӑрушлӑх ҫук.

Эрнен иккӗмӗш ҫурринче вара аслатиллӗ ҫумӑр ҫума пултарӗ, ҫанталӑк сивӗтсе пырӗ. Синоптиксем малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, Республика кунӗнче ҫумӑр ҫӑвӗ, 15-20 градус ӑшӑ пулӗ.