Иосиф Дмитриев режиссер

Паян чӳк уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче «Асамлӑ вӑй» спектакль кӑтартнӑ. Ӑна «Юмах палитри» фестиваль программине кӗртнӗ. Ку вӑл — театрӑн тӗп режиссерӗн, Чӑваш Енӗн искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Иосиф Дмитриев Михаил Сунталӑн «Тӑм чӗлхе» юмахӗ тӑрӑх ҫырнӑ пьеса. Спектакле Иосиф Дмитриев хӑй лартса ӗлкӗрнӗ.

Фэнтези жанрӗллӗ спектакльте ҫил-тӑвал йӑлтах ишсе аркатнине кӑтартса панӑ. Лайӑх пурнӑҫ шыраса ҫынсем урӑх ҫӗре куҫса кайма пуҫланӑ. Ҫак саманапа та ялтах тӗпленнисем пулнӑ. Вӗсем пушаннӑ ялсене ҫынсене тавӑрма ӗмӗтленнӗ.

Спектакле, унти философие, калас тенине ӑна кайса курсан хаклама май килӗ.

Ыран, аса илтерер, Чӑваш Ен Иосиф Дмитриев-Трерпа сывпуллашӗ.

Ӗнер, чӳк уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, Чӑваш халӑх артисчӗ Максим Максимов вилнӗ. Вӑл 1987 ҫултанпа Мускаври Пысӑк театрта ӗҫленӗ. Бас сассипе вӑл «Князь Игорь», «Жизнь за царя», «Русалка», «Борис Годунов», «Садко», «Царская невеста» тата «Евгений Онегин» оперӑсенче юрланӑ. «Дон Жуан», «Свадьба Фигаро», «Фауст», «Иван Сусанин» тата ытти оперӑра ертсе пыракан партисенче пулнӑ.

Максим Максимов — Максим Дормидонтиович Михайловӑн мӑнукӗ. Вӑл, тӗлӗнмелле те пек, тӗлӗнмелле те мар пулӗ, Пӗтӗм тӗнчери М.Д. Михайлов ячӗллӗ опера фестивалӗ уҫалнӑ кун пурнӑсран уйрӑлнӑ.

Максим Максимов 1962 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 13-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Ла-Скала, Ковент-Гарден, Парижри наци оперин, Метрополитен-опера сценисем ҫине те тухнӑ.

Чӑваш Енӗн влаҫ органӗсенче ӗҫлекенсемпе тунтикунсерен ирттерекен паянхи канашлура Шупашкарта иртекен М.Д. Михайлов ячӗллӗ XXVIII-мӗш опера фестивалӗ пирки те калаҫнӑ.

Кӑҫалхине СССР халӑх артисчӗ Максим Михайлов ҫуралнӑранпа 125 ҫул, Итали композиторӗ Джакомо Пуччини кун ҫути курнӑранпа 160 ҫул ҫитнине халаллӗҫ.

М.Д. Михайлов ячӗллӗ опера фестивалӗ чӳк уйӑхӗн 21-мӗшӗнче уҫӑлӗ. Йӑлана кӗнӗ фестиваль программине «Дон Паскуале», «Отелло», «Севильский цирюльник» тата ытти опера илем кӳрӗ. Шупашкарти куракана Раҫҫейри сцена ӑстисемпе пӗрлех Итали, Китай, Азербайджан юрӑҫисем савӑнтарӗҫ.

Фестиваль вӑхӑтӗнче малтанхи ҫулсенчи евӗрех Максим Дормидонтович Максимов ҫуралнӑ тӑрӑха ҫитсе килме палӑртнӑ.

Шупашкарти вырӑс драма театрӗн спектаклӗсене курас тесен малашне театра мар, Культура ҫуртне кайма тивӗ.

Вырӑс спектаклӗсене юратакансем ӳлӗмрен Шупашкарти «Салют» культура керменне ҫӳреме пуҫлӗҫ. Анчах чылайлӑха мар. Мӗншӗн тесен театр ҫӗнӗ вырӑна яланлӑха куҫмасть. Ҫӗнӗ ҫӗрте артистсем хайсен тӑван культура учрежденийӗнче юсав ӗҫӗсем пуҫланнӑран вӑхӑтлӑха тӗпленӗҫ. Театр 100 ҫулхи юбилейне хатӗрленет.

Ҫӗнӗ вырӑнта пӗрремӗш спектакле чӳк уйӑхӗн 22-мӗшӗнче кӑтартӗҫ. Куракансене ун чух «Фальшивая монета» ӗҫе чӗнеҫҫӗ. Тепӗр кунне, чӳк уйӑхӗн 23-мӗшӗнче, «Царевна-лягушка» тата «Бешеные деньги» ятлисене кӑтартӗҫ; чӳк уйӑхӗн 24-мӗшӗнче — «Женитьба» камите. Кассӑн телефон номерӗ унчченхиех: 57-29-83.

Шупашкар хули Атӑлҫипе Урал тӑрӑхӗнчи пултарулӑх ушкӑнӗсен опычӗпе паллашмалли центр пулса тӑнӑ. Паян Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче «Сказочная палитра» (чӑв. Юмах палитри) фестиваль уҫӑлнӑ. Унта ҫамрӑксен наци театрӗсем, ҫамрӑксен тата драма театрӗсем тӗрлӗ стильлӗ тата жанрлӑ спектакльсемпе пухӑннӑ. Капла мероприяти Чӑваш Енре виҫҫӗмӗш хут иртет. Унӑн тӗп йӗркелӳҫи — Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ.

Жюри ертӳҫи, Мускаври театровед, театр критикӗ, «Ылтӑн маска» премин эксперт канашӗн пайташӗ Полина Богданова Станиславский каланине аса илтерсе ачасем валли аслисем валли евӗрех, анчах тата лайӑхрах вылямаллине палӑртнӑ.

Паян икӗ спектакле хакланӑ: Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн Александр Пӑрттан «Дети ветра» юрӑллӑ-кӗвӗллӗ юмахне тата Козьмодемьянск академи драма театрӗн «Муравьиная свадьба» юрӑллӑ-кӗвӗллӗ этноюмахне.

Чӑваш патшалӑх художество музейӗнче ҫак кунсенче «Эх, кони, кони!..» (чӑв. Эх, утсем, утсем) курав уҫӑлнӑ. Вӑл 2019 ҫулхи кӑрлачӑн 19-мӗшӗччен ӗҫлӗ.

Чӑваш Енӗн Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерстви ҫак курава сайра тӗл пулакан проект тесе хаклать. Лаша сӑнарне уҫса паракан экспонатсене музейӑн тӗп управҫи Георгий Исаев пухнӑ. Вӑл чӑваш, вырӑс тата ют ҫӗршывсенчи ӳнер хайлавӗсемпе паллашма сӗнет. Куракансене хаклама 100 ытла экспонат сӗнеҫҫӗ. Вӗсем пурте — музей фондӗнчен. Ӗҫсем лаша этем пурнӑҫӗнче епле вырӑн йышӑннипе паллаштараҫҫӗ. Григорий Мясоедов, Константин Юон, Николай Крымов, Леонид Туржанский йышши паллӑ художниксен картинисемпе пӗрлех халӑх теттисем, XVII ӗмӗрти турӑшсем, ҫавӑн пекех сӑрӑ шӑрши сӗвӗрӗлмен ӳкерчӗксем те пур.

Ӗнер Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче «Любовь и ненависть» (чӑв. Юрату тата курайманлӑх) спектакль кӑтартнӑ. Илемлӗ хусканусенчен йӗркеленӗ спектакле Мускаври Владимир Беляйкин режиссер (вӑл пластика енӗпе паллӑ специалист шутланать) лартнӑ.

Чӑваш артисчӗсем шалти кӑмӑл-туйӑма ал-ура тата пит-куҫ вылявӗ, ташӑ урлӑ кӑтартма пултарнӑ. Спектакль режиссёрӗ Владимир Беляйкин ун пек пуласса кӗтменнине пытарман. Ултӑ автор ӗҫне тӗрлӗ хулара лартнӑ вӑл. Анчах кун пек таса, илем тӗлӗшенчен килӗшӳллӗ пулса тухман иккен. Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн артисчӗсемпе вӑл тата та ӗҫлес кӑмӑллине пӗлтернӗ. Театрӑн балетмейстерӗ Алина Михайлова вара артистсен ӑсталӑхӗ ӳснине асӑрханӑ.

Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишши музейӗнче ҫак эрнере Чӑваш халӑх поэчӗ Валери Туркай пулнӑ. Культура учрежденийӗн пуҫлӑхӗ Антонина Андреева Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫак культура учрежденине йӗркелес шухӑша хӑй вӑхӑтӗнче Туркай пӗлтернӗ.

Музее сӑвӑҫ Александр Пушкинӑн «А сердце оставляю вам» кӗнекине парнеленӗ. Ӑна Туркай чӑвашла куҫарнӑ.

Музея парнеленӗ тепӗр парне вӑл — Чӑваш Енӗн Наци радиовӗн архивӗнче упранакан Ҫеҫпӗл Мишши сӑввисем. Аудиосӑвӑсене Валерий Туркай вулать. Ку парнене Ҫеҫпӗл Мишши музейӗн пуҫлӑхӗ уйрӑмах хаклӑ парне тесе пахаланӑ.

Культура учрежденине уҫнӑранпа кӑҫал 15 ҫул ҫитет. Унта вӗҫӗмех тӗрлӗ мероприяти иртет. Ҫакӑнта Антонина Андреева тӑрӑшӑвне, вӑл хӑй ӗҫне юратса пурнӑҫланине палӑртмалла.

Чӑваш Енре ачасемпе ҫамрӑксем валли чӑвашла ҫырнӑ чи лайӑх алҫырусене палӑртнӑ. Вӗсене пичетлеме хыснаран укҫа уйӑрӗҫ. Виҫӗ ҫӗнтерӳҫӗ хушшинче 200 пин тенкӗ пайланӑ.

Чӑваш Енӗн Цифра аталанӑвӗн тата массӑллӑ коммуникаци министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, конкурса 12 автор 14 алҫыру тӑратнӑ.

«Шкул ҫулне ҫитменнисем тата кӗҫӗн шкул ҫулӗнчисем валли ҫырнӑ чи лайӑх хайлав» ята Александр Михайловӑн «Ҫулҫӳревҫӗ Уланкӑсем» ӗҫӗ тивӗҫнӗ. Ӑна 50 пин тенкӗ уйӑрӗҫ.

«Вӑтам шкул ҫулӗнчисем валли ҫырнӑ чи лайӑх хайлав» — Сергей Павловӑн «Асамлӑ кӗпер», «Аслӑ ҫулсенчи шкул ачисем валли ҫырнӑ чи лайӑх хайлав» — Галина Антонован (Матвееван) «Мӑшӑр ҫунат» алҫырусем. Сергей Павловпа Галина Антонована 75-шер пин тенкӗ парӗҫ.

Ҫӗнтерӳҫӗ-алҫырусене килес ҫул пичетлӗҫ.

Елена Енькка

Кам-ха вӑл Елена Енькка?

Чернов Виктор Семёнович пур. Вӑрмар районӗнчи Шӑхальтен тухнӑ ҫын. Чӑваш культуринче те тарӑн суха касси тунӑскер. Вӑт ҫав ҫыннӑн хӗрӗ пулать те ӗнтӗ Елена Енькка.

Мӗнпе чапа тухнӑ-ха вӑл?

Икӗ кӑларӑмпа кун ҫути курнӑ "Повествование о чувашах" кӗнеке пур. Ҫавӑн авторӗ тата кӗнекене ӳкерчӗксемпе-карччынсемпе майлаштараканӗ — Елена Енькка.

Чӑвашсем ҫинчен ҫырса кӑтартакан кӗнеке. Йӑла-йӗрке, истори, хальхи тӑрӑм.

Кӗнекесем ҫырса кӑларас текенсем ҫук мар-ха ӗнтӗ. Асӑннӑ кӗнеке пирки мӗн калама пулать? Автор хӑй темӗнле акӑш-макӑш та асар-писер ҫӗнӗ япаласем тупса палӑртрӑм тесе каппайланмасть. Тӗрӗссипе унта пурте пӗлекен чӑнлавсемпе сӑнарлавсемех. Урӑхла каласан, хальччен ытти тӑнлӑ ҫынсем мӗн тупса палартнӑ, ҫавсене сӑпайлӑн та тирпейлӗн пӗлтерет пире Елена Енькка. Вӑт шӑпах ҫапла пулни ҫатӑрласа тытать те ӗнтӗ! Питӗ пысӑк ӑсталӑх кирлӗ кунта. Вӑл вара — пур.

Сӑнлав-карччын.

Малалла...