Синоптиксем пӗрремӗш юр хӑҫан ҫӑвассине пӗлтереҫҫӗ. Юлашки кунсенче ҫанталӑк ӑшӑ тӑчӗ. Кӗҫех сивӗтмелле.
Вырсарникун пӗлӗтсен шайӗнче сивӗ сывлӑш пухӑнма пуҫлӗ. Ҫӗр ҫинче вара сывлӑш температури тунтикун ҫӗрле чакма тытӑнӗ. Юпа уйӑхӗн 19-20-мӗшӗсенче ҫумӑр мар, юр ҫумалӑх сивӗтӗ. Кӑнтӑрла йӗпе юр ҫӑвӗ, ҫӗрле вара – ҫук. Ҫапах, синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, юр вӑйлах ӳкмӗ. Ҫулсем ҫинче шуҫлак пулма пултарӗ.
Ҫитес эрнен иккӗмӗш ҫурринче каллех ӑшӑтмалла: 8-13 градус пулмалла. Ун чухне вара ҫумӑр ҫукалӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, юпа уйӑхӗнче юр ҫуса лартмӗ.
Кӑҫал хӗлле мӗнлерех пулӗ? Пӗлтӗр шартлама сивӗ кунсем нумай пулчӗҫ. Кӑҫал та, синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, хӗл сивӗ килӗ.
Чӳк уйӑхӗн ӑшӑ пуласса систереҫҫӗ. Тӗрӗссипе вара, Чӑваш Енре климат хӗлӗ чӳкӗн 1-мӗшӗнче пуҫланать. Хальхинче вара ҫитес уйӑхра вӑтам температура 2 градус сивӗпе танлашӗ. Юр хулӑнӑшӗ 20 сантиметра ҫитӗ.
Раштавпа кӑрлач уйӑхӗсем нормӑран сивӗрех пулмалла. Юр та ытларах ҫӑвӗ. Кӑҫал Ҫӗнӗ ҫулта юр нумай пулӗ. Нарӑс уйӑхӗ те сивӗ килмелле, юр сахалрах ҫӑвӗ.
Пуш уйӑхӗнче хӗл малалла тӑсӑлӗ. Ҫуркунне акан 1-мӗшӗнче ҫитмелле. Анчах юр ытти чухнехинчен каярах ирӗлӗ ахӑртнех. Эппин, хӗл ҫур ҫула тӑсӑлӗ.
Пӗлтӗр ку вӑхӑтра ҫанталӑк ӑшӑ тӑнӑ. Кӑҫал та кӑнтӑрла аптӑрамасть-ха, анчах ҫӗрлесерен самай сивӗтет. Ҫӗмӗрле районӗнче ав 7 градус сивӗ пулнӑ.
Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, уяр та ӑшӑ ҫанталӑк тепӗр эрне тӑрӗ, термометр 8-13 градус кӑтартӗ. Ҫил лӑпкӑ пулӗ, ҫумӑр чылай вӑхӑт ҫумӗ.
Ҫитес эрне пуҫламӑшӗнче антициклон Казахстан еннелле кайӗ, Чӑваш Енре ӑшӑ ҫанталӑк тӑрӗ. Ҫил кӑнтӑр енне кайса вӑйланӗ. Сывлӑш температури 13-15 градус таран ӑшӑнӗ. Ҫитес эрнере канмалли кунсем тӗлне ҫеҫ кӑшт сивӗтсе ҫумӑр ҫукалӗ, 6-11 градус ӑшӑ тӑрӗ.
Сивӗ те ҫумӑрлӑ ҫанталӑк йӑлӑхтарчӗ-и? Савӑнӑр: синоптиксем каллех ӑшӑ ҫанталӑк килессине пӗлтереҫҫӗ.
Паян кунӗпех ҫумӑр ҫурӗ. Ыранах пирӗн пата хӗвеллӗ ҫанталӑк ҫитӗ. Анчах паян ҫӗрле самаях сивӗтӗ, тӑм ӳкме те пултарӗю
Ыран кӑнтӑрла 6-11 градус ӑшӑ пулӗ. Ытларикун ҫил пулнӑран кӑшт сивӗрех пек туйӑнӗ. Анчах ҫил лӑплансан ӑшӑ пулнине туйма пуҫлӑпӑр.
Кӗҫнерникун ҫумӑр ҫума пултарӗ. Канмалли кунсенче вара самай ӑшӑтӗ, нормӑран та ирттерӗ. Кӑнтӑрла 13-15 градус пулӗ. Ҫитес эрнере пачах та савӑнмалла: 18 градус таранах ӑшӑ тӑрӗ.
Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, кун пек ҫанталӑк юпа уйӑхӗнчи пӗрремӗш декада вӗҫӗчченех пулӗ. Юпа уйӑхӗ типӗ те ӑшӑ тӑрас шанчӑк та пур-мӗн.
«Чӑваш Енри ҫанталӑк» проект авторӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, республикӑра кӗҫех ҫумӑр ҫума чарӑнса «ылтӑн кӗркунне» килӗ.
Паян тата ыран ҫумӑр ҫӑвӗ-ха. Ыран кӑнтӑрла тӗлне тӳпе кӑшт уҫӑлӗ, ҫил лӑпланӗ, нӳрӗке пула тӗтре карса илӗ. Вырсарникун кӑштах хӗвел пӑхӗ, кӑнтӑрла хыҫҫӑн каллех пӗлӗтленӗ. Ҫил вӑйланӗ.
Тунтикун та ҫиллӗрех пулӗ. Ытларикун «ылтӑн кӗркунне» пуҫланӗ. Сывлӑш температури 10-12 градус пулӗ. Анчах ҫӗрлесерен тӑм ӳкме пултарӗ.
Ку эрнере ҫанталӑк сивӗ тӑчӗ. Юр ҫӑвас хӑрушлӑх та пурччӗ. Нивушлӗ ҫакӑн пек сивӗ кӗркунне тӑршшӗпех тӑрӗ? Ылтӑн кӗркунне пулмӗ-ши?
Тунтикун хӑш-пӗр районта ҫумӑр ҫӑвӗ. Ытларикун вара республикипех ҫумӑр чашлаттарӗ. Анчах сивӗ пулмӗ, сывлӑш температури 11-13 градус пулӗ.
Ҫитес эрнере канмалли кунсем тӗлне ӑшӑтма тытӑнӗ, 14-16 градус таранах пулӗ. Ҫапла ылтӑн кӗркунне, «карчӑк ӑшши» пуҫланӗ. Вӑл авӑн уйӑхӗн вӗҫӗчченех пулӗ.
Ҫӗрпӳ районӗнчи Кӑнар ялӗ патӗнчи ҫӳп-ҫап вырӑнӗ хыпса илнӗ. Пушар авӑн уйӑхӗн 11-мӗшӗнче тухнӑ.
Паян полигонта Ҫӗрпӳ районӗн администрацийӗнчи тӳре-шара пысӑк йышпа пулнӑ. Вӗсем пушар лаптӑкӗ 100 тӑваткал метра яхӑннине палӑртнӑ.
Паян ҫӳп-ҫап полигонӗнче «Мой дом» тулли мар яваплӑ общество ӗҫленӗ. Вӑл пушара сӳнтерессипе тӑрӑшнӑ. Асӑннӑ организаци ҫӳп-ҫап полигонне тытса тӑрассишӗн яваплӑ. Пушара сӳнтерме ҫавӑн пекех 1 бульдозера, 1 экскаватора, 2 самосвала, 1 вакуум-машинӑна тата 6 ҫынна явӑҫтарнӑ.
Шӑмӑршӑ районӗнче авӑн уйӑхӗн 24-мӗшӗнче кӑмпа фестивалӗ иртӗ. Вӑл Баскаки вӑрман хуҫалӑхӗнчи «Липовый кРай» (чӑв. Ҫӑка тӑрӑхӗ) уҫланкӑра пулӗ.
Фестивале йӗркелекенсем уяв ирттернипе пӗрлех вӑрман пуянлӑхне упрас тӗллев лартнӑ.
Фестиваль хӑнисем опытлӑ кӑмпаҫӑсемпе кӑмпа шырӗҫ.
Программӑна вырӑнти хӑй тӗллӗн вӗреннӗ артистсен пултарулӑх ушкӑнӗсен концерчӗ, тӗрлӗ тум тӑхӑннӑ ҫынсем, куравсем, интерактивлӑ лапамсем, тӗрлӗ конкурспа ӑмӑрту пуянлатӗҫ.
Фкстивальте кӑмпа ярмӑркки ӗҫлӗ, пыл, ҫырла, тутлӑ апат-ҫимӗҫ, эмел тата чей курӑкӗсен пуххине, милӗк т.ыт.те сутӗҫ.
Ыйтса пӗлмелли телефон номерӗ — (83546) 2-35-06 (район администрацийӗн экологи, рекреаци тата туризм пайӗ).
Кӑҫалхи ҫулла шӑрӑх пулчӗ. Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, кун пек ҫанталӑк хыҫҫӑн кӗркунне пӗр уйӑх сивӗ тӑни тӑтӑш тӗл пулать. Ав авӑн уйӑхӗ ӑшах мар.
Ҫапах ҫанталӑк пире ӑшӑпа савӑнтарӗ-мӗн. Авӑн вӗҫӗнче типӗ, сивӗрех ҫанталӑк тӑрӗ. Юпа уйӑхӗнче ылтӑн кӗркунне пулмалла.
Чӳк уйӑхӗ те ӑшӑ килмелле, ҫапах сивӗ ҫанталӑк, юр пулӗҫ. Юпа уйӑхӗнчех юр ҫумалла. Анчах вал ирӗлӗ. Чӳкӗн 20-мӗшӗсенче юр ҫуса лартса 20 градус сивӗтмелле.
Ҫумӑр ытлах ҫумӗ, нӳрӗк ытти чухнехинчен сахалрах пулӗ.
ArXiv.org пӗлтернӗ тӑрӑх, Австри ӑсчахӗсем тӗпчев ирттернӗ те Ҫӗр чӑмӑрӗ ӗлӗк-авал мӗншӗн шӑнманнине тупса палӑртнӑ. Ӑсчахсем ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, ҫакӑ йӑлтах атмосферӑн ҫӳлти сийӗсенче кӑмрӑк йӳҫеклӗ газ ҫителӗклӗ пулнипе ҫыхӑннӑ.
Хӗвел хӑйӗн историйӗн пӗр тапхӑрӗнче ӑшӑ паман пулин те Ҫӗр чӑмӑрӗ хӑйне мӗнле майпа упраса хӑварнине ӑнланас тесе Австри ӑсчахӗсем Ҫӗр чӑмӑрӗн темиҫе модельне ӑсталанӑ, вӗсенче атмосферӑри тӗрлӗ лару-тӑрӑва туса пӑхнӑ. Ҫапла май вӗсем сӑлтав кӑмрӑк йӳҫеклӗ газ ҫителӗклӗ пулнипе ҫыхӑннине ӑнланса илнӗ.
Ӑсчахсем палӑртнӑ тӑрӑх, Ҫӗр ҫинчи ӑшша упраса хӑварма кӑмрӑк йӳҫеклӗ газӑн шайӗ сахалтан та 40% пулмалла. Ҫакӑ Ҫӗр атмосферин ҫӑралӑхне пӗрпек шайра тытса тӑма пулӑшӗ. Ҫавна пула ӗлӗк-авал Ҫӗр ҫинче парник эффекчӗ йӗркеленнӗ. Вӑл Ҫӗр чӑмӑрӗ ҫинчи ӑшша тата пурнӑҫ ҫӑлкуҫне, Хӗвел хӑйӗн ҫуттипе ӑшшине ҫителӗклӗ парайман пулсан та, тытса тӑнӑ. Каярах кӑмрӑк йӳҫеклӗ газ шайӗ чакнӑ, Ҫӗр чӑмӑрӗ вара пӑрпа витӗнме пуҫланӑ. Анчах ҫак тапхӑр тӗвӗленме ӗлкӗрнӗ организмсене пӑрлӑх тапхӑрне чӑтса ирттерме май панӑ.
Тӗпчевҫӗсем шутланӑ тӑрӑх, Ҫӗр чӑмӑрӗ 3 млн ҫул ытла каялла пӑрланмалла пулнӑ, анчах та парник эффектне пула ку ӗҫ чылай каярах, 2,2 млн ҫул ӗлӗкрех ҫеҫ пулса иртнӗ.
+2.3 °C