2014 ҫулта Румыни влаҫӗсем Кӑнтӑр Карпатра зубрсен йышне ӳстерме тытӑннӑ. Халӗ унта 170 чӗрчун пурӑнать. The Guardian тесе ҫырнӑ тӑрӑх, ӑсчахсем ҫакна тӗпчесе пӗлнӗ: вӗсем экосистемӑна пуянлатаҫҫӗ тата климат улшӑнӑвӗн сиенне ҫемҫетеҫҫӗ.
Зубрсен кӗтӗвӗ ҫулталӑкра 54 000 тонна углеродпа вараланнине сиенсӗрлетет. Ку вара сывлӑша варалакан 43 000 автомобильпе танлашать.
Чӗрчунсем 50 тӑваткал ҫухрӑм лаптӑк улӑхсенче пурӑнаҫҫӗ. Вӗсем курӑка «кӗскетеҫҫӗ», ҫӗре тислӗкпе имҫамлаҫҫӗ, ӳсентӑран вӑрлӑхне вырӑнтан вырӑна куҫараҫҫӗ тата ҫӗре хытараҫҫӗ. Ҫакӑ пӗтӗмпех ӳсен-тӑранпа тӑпрара пухӑннӑ парник газӗсене сывлӑша тухасран сыхлать.
Зубрсем Румынине ҫухалнӑ хыҫҫӑн икӗ ӗмӗр иртсен таврӑннӑ — XIX ӗмӗр варринче вӗсене сунарҫӑсем тӗппипех пӗтернӗ пулнӑ. Ҫак йӗкӗр чӗрнеллӗ чӗрчунсем — сунчӑк евӗрлӗ чӗрчунсен тӗсӗ шутне кӗрекенскерсем. Вӗсем регионта пулни ытти организма аван аталантарма майсем туса парать. Хальхи вӑхӑта илес пулсан Кӑнтӑр Карпатра пӗр-пӗрне кансӗрлемесӗр пурӗ 350-450 зубр пурӑнма пултарнӑ пулӗччӗ.
Чӑваш Енре Америкӑри шашка пурӑнать. Ку чӗрчуна Шупашкар арҫынни асӑрханӑ. Влад Чарков хаклӑ ҫав чӗрчуна курнӑ кӑна та мар, ӑна сӑн ӳкерсе илме ӗлкӗрнӗ.
«Шашкӑ хӗвел шевлипе киленме ирех тухнӑ», — тесе ҫырнӑ Влад Чарков.
Асӑннӑ чӗрчун — Америка шашки иккен.
Шупашкарта «Йытӑсен парачӗ» иртнӗ. Хуҫисем вӗсенк регистрациленӗ те «Каскад» суту-илӳ центрӗ патне пынӑ, унтан кӳлмекри юрӑ уйӗ патне утнӑ. Унта вара концерт пулнӑ.
Пнтӗмпе 600 ытла йытӑ параа хутлӑннӑ. Вӗсем тӗрлӗ хуларан, тӗрлӗ ӑратлӑ пулнӑ. Йытӑсене уяв тумӗ тӑхӑнтартнӑ.
Кунашкал парад кӑҫалхипе иккӗмӗш хут иртнӗ. Йӗркелӳҫӗсем вӑл ҫулсеренех пуласса шантараҫҫӗ.
Паян Куславкка хулинче иртен-ҫӳрен тӗвесене асӑрханӑ. Вӗсем автовокзал ҫывӑхӗнче ҫул урлӑ каҫнӑ.
Чӗрчунсем хӑйсем кӑна пулман. Вӗсене кӗтӳҫӗ хӑваланӑ. Ҫул урлӑ каҫнӑ саманта водитель видео ӳкерсе «Про Города» ярса панӑ. Урамра утакан ҫак чӗрчунсене курсан ыттисем те – чарӑнура тӑракан ҫынсем, водительсем – тӗлӗннӗ.
Сӑмах май, ҫав тӗвесене Куславккара унччен те ҫынсем асӑрханӑ, питӗ тӗлӗннӗ.
Сӑварсем тухни ҫуркунне чӑнах та ҫитнине систерет. Пуш уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Патӑрьел муниципаллӑ округӗнче ҫак чӗрчунсен уҫӑ шӑтӑкне асӑрханӑ. Специалистсем вӗсем унтан пуш уйӑхӗн 18-мӗшӗнче тухнӑ тесе палӑртнӑ.
Сӑвӑрсем хӗл ыйхинчен вӑрансан юр айӗнче ҫимелли, курӑк, шырама тытӑнаҫҫӗ. Вӗсем пӗлтӗрхи курӑка тата унӑн тымарне ҫиеҫҫӗ, хӗл ыйхинче пулнӑ чухне организмран ҫухатнӑ шыва саплаштараҫҫӗ, ҫавӑнпа юр ҫиеҫҫӗ.
«Сӑрҫи» заповедникре сӑнанӑ тӑрӑх, сӑвӑрсем хӗл ыйхинчен вӑтамран пуш уйӑхӗн 18-30-мӗшӗсенче вӑранаҫҫӗ. Ҫак чӗрчунсем вӑтамран шӑтӑкран 12 кунра тухса пӗтеҫҫӗ.
Шупашкарти Лукин урамӗнчи ҫуртра велосипед ҫухалнӑ. Вӑл тамбурта тӑнӑ. Хуҫисем урама тухса ӑна шыранӑ, анчах тупайман. Ирӗксӗрех полицие кайма тивнӗ.
20 пин тенкӗ тӑракан велосипеда шырама полици прапорщикӗ Иван Сурнаев служба йыттипе, нимӗҫ овчаркипе Зверьпе ҫитнӗ. Йытӑ вӑрӑ йӗрӗ ҫине ӳкнӗ. Ун тӑрӑх кайса вӑл велосипепеда лартса хӑварнӑ вырӑна илсе ҫитернӗ. Икӗ кустӑрмаллӑ транспорта хуҫине тавӑрса панӑ.
Нарӑс уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, ӗнер, 18 сехет иртсен Атӑл леш енче «Вятка - Ҫурҫӗр» ҫул ҫинче пынӑ чухне «Киа» машинӑпа пынӑ 71 ҫулти водитель транспорта темӗн пырса ҫапӑннине туйнӑ. Пӑши пырса тӑрӑннӑ иккен.
Водитель аманман. Тискер чӗрчун вара вилмеллех суранланнӑ. Халӗ Патшалӑх автоинспекцийӗн инспекторӗсем ку ӗҫ-пуҫа малалла тӗпчеҫҫӗ.
Чӑваш Енри сунар инспекторӗсем тискер чӗрчунсене шутлама пуҫланӑ.
Телеграмри «Чӑваш Ен калаҫать» каналта хыпарланӑ тӑрӑх, хӗлле тӗрӗслеве 2 меслетпе ирттереҫҫӗ: йӗрсене тӗпчесе е шавласа. Иккӗмӗш тӗслӗхӗпе спациалистсем юлашки вӑхӑтра анлӑрах усӑ курма пуҫланӑ-мӗн.
Инспекторсем лаптӑка малтан юрҫӳренсемпе пӑхса ҫаврӑнаҫҫӗ, унтан вӑрмана кӗрсе шӑв-шав ҫӗклеҫҫӗ иккен. Хӑранӑ чӗрчунсем сасса илтсе ҫынсем патне тухаҫҫӗ.
Сунар инспекторӗсем пӑлан, тилӗ, ҫӳлевӗҫ, мулкач йӗррисене курнӑ.
Ӗнер Кӳкеҫре полицейскисем машина ҫапса хӑварнӑ йытта курсан чарӑннӑ. Чӗрчун ҫул айккинелле упаленнӗ.
Артем Петров аслӑ инспектор тата унӑн ӗҫтешӗ Виталий Кириллов йытта пулӑшма тӑнӑ. Чӗрчуна ҫапса хӑварнӑ «Рено» водителӗ те чарӑннӑ. Вӗсем пурте йытта ҫывӑхри ветеринари клиникине леҫнӗ.
Тепӗр кунхине ҫӑлнӑ йытӑ пирки ШӖМ сайтӗнче хыпар тухнӑ. Вара йытӑ хуҫи те тупӑннӑ, ӑна илме килнӗ.
Йӗпреҫ районӗнче кӑҫалхи утӑ уйӑхӗнче пульница ӗҫченӗ пациент патне килне пынӑ. Вӑл ун патне сывлӑхне тӗрӗслеме ҫитнӗ.
Анчах 72 ҫулти тухтӑрпа инкек пулса иртнӗ. Вӑл картишне кӗнӗ кӑна – ӑна йытӑ уринчен ҫыртнӑ.
Кун хыҫҫӑн район прокуратури тӗрӗслев ирттернӗ. Ҫакӑ палӑрнӑ: кил хуҫи йытӑ ытти ҫынна сиен ан кӳтӗр тесе тӑрӑшман. Прокуратура суда тавӑҫ тӑратнӑ. Йытӑ хуҫинчен 20 пин тенкӗ шыраса илнӗ. Ку – тухтӑра кӑмӑл-сипет тӗлӗшӗнчен сиен кӳнӗшӗн.
+1.3 °C