Тӑвай район администрацийӗн социаллӑ аталану тата архив ӗҫӗн пайӗн пуҫлӑхне тата унӑн пӗлӗшне ӗҫ вырӑнӗпе усӑ курса укҫа сӑптӑрнӑшӑн айӑпласшӑн. «Тӑвай пики» илемлӗх конкурсне кӗмешкӗн билетсене укҫалла сутнӑ-мӗн вӗсем.

Следстви версийӗ тӑрӑх, 2013–2015 ҫулсенче пай пуҫлӑхӗ культура учрежденийӗн директорне билет хатӗрлеме, вӗсене 100 тата 150 тенкӗпе сутма хушу панӑ. Ҫапла ҫулсерен иртекен илемлӗх конкурсне ҫынсем укҫа тӳлесе кӗнӗ. Ҫак тапхӑрта пӗтӗмпе 110 пин тенкӗ услам тунӑ. Укҫине вара пӗтӗмпех хӑйӗн кӗсьине чикнӗ.

Кунсӑр пуҫне 2015 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗнче чиновница хушнипе муниципалитет учрежденине унӑн пӗлӗшне ӗҫе вырнаҫтарнӑ. Арҫын ӗҫ вырӑнне килмесӗрех ӗҫ укҫи илнӗ. Хайхискерсем укҫа-тенке хӑйсем хушшинче пайланӑ. Ҫапла вӗсем Тӑвай районӗн хыснине 57 пин тенкӗ ытла тӑкак кӳнӗ.

Сӑмах май, суд чиновницӑн банк картти ҫинчи 20 пин тенке тата пӗлӗшӗн урапине арестленӗ.

Чӑваш Енре Республика кунне паллӑ тума хатӗрленеҫҫӗ. Кӑҫал вӑл Шупашкарта тата Элӗк районӗнче иртӗ.

Элӗк районӗ валли уява ирттермешкӗн 10 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. Анчах ку ҫитмест ахӑртнех — район администрацийӗн сайтӗнче спонсорсенчен, ырӑ чунлӑ ҫынсенчен пулӑшу кӗтни пирки пӗлтернӗ.

«Чӑвашсем каланӑ тӑрӑх, ырӑ ӗҫ туса ывӑнма ҫук. Йӗркелӳ комитечӗн Республика кунӗпе ҫыхӑннӑ мероприятисене хатӗрленнӗ ҫӗре хутшӑнма чӗнет».

Паллах, пулӑшу ыйтма чаракан саккун ҫук. Ҫавӑнпа элӗксем халӑх пулӑшӑвне кӗтеҫҫӗ.

Паян, ҫӗртме уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, Ҫӗнӗ Шупашкар хула администрацийӗнче шӑв-шав тӑнӑ. Унта ФСБн Чӑваш Енри управленийӗн ӗҫченӗсем ҫитнӗ, шырав ирттернӗ, хутсене тӗрӗсленӗ.

Малтанлӑха ҫакӑ паллӑ: хула администрацийӗн экс-пуҫлӑхӗ Олег Бирюков тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнипе ку ҫыхӑннӑ. Вӑл ӗҫ вырӑнӗпе ытлашшипех усӑ курнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ. Бирюков ҫӗр тата пурлӑх хутшӑнӑвӗн управленийӗн судпа айӑпланнӑ экс-пуҫлӑхӗ тӗлӗшпе нимӗн те туман, тӑкака шыраса илмен-мӗн. Елена Егоровӑна кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗнче тӗрмене хупмасӑр 2 ҫуллӑха айӑпланӑ. Вӑл хула хыснине 3 миллион тенкӗлӗх тӑкак кӑтартнӑ.

Олег Бирюков Ҫӗнӗ Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗнче ҫулталӑк ҫурӑ ӗҫленӗ.

Хресчене маларах консервативлӑ тесе ӳпкелеме пӑхатчӗҫ те, халӗ апла калаймӑн. Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи агрофирма гендиректорӗ тата Куславкка районӗнчи пӗр фермер хӑйсен хуҫалӑхӗсене шӑвармалли хатӗр-хӗтӗрпе тивӗҫтерме шут тытнӑ. Анчах... хут ҫинче.

Хут чӑтать теҫҫӗ те, ҫырмаллине ҫырса тултарнӑ. Ҫавна-ҫавна туянтӑмӑр тесе республикӑн Ял хуҫалӑх министерствине ярса панӑ. Суя хучӗсене хатӗрлеме вӗсен паллаканӗ те (маларах вӑл мелиораци оборудованипе тивӗҫтерекен организацин официаллӑ мар пайташӗнче тӑрӑшнӑ) пулӑшнӑ.

Тӗпчевҫӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, ултавҫӑсем 2012 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнчен тытӑнса 2014 ҫулхи раштавччен ҫапла хӑтланнӑ. Хӑш-пӗр оборудовани хакне пысӑклатса кӑтартнӑ, хӑшне туянман та. Анчах республика хыснинчен 22,5 миллион тенкӗ субсиди шӑкӑрт кӑна килсе выртнӑ. Халӗ ултавҫӑсен ӗҫне суда ярса панӑ.

Шупашкарта пурӑнакан ватӑран ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑха тытса тӑракан компанисенчен пӗри миллион тенкӗ ыйтса квитанци ярса панӑ.

Цифрӑна курсан кинеми сехӗрленсех ӳкнӗ. Хутра «1 160 000,00» тенкӗ тӳлемелле тенӗ-ҫке.

Пӑтӑрмахӗ республикӑн тӗп хулинчи Ҫӗнӗ кӑнтӑр районта пурӑнакан иккӗмӗш ушкӑн инваличӗпе сиксе тухнӑ.

Аптӑранӑ ватӑ Шупашкарти Депутатсен пухӑвӗн депутачӗ Сергей Муравьев патне йышӑнӑва кайнӑ.

Халӑх тарҫи Фейсбукри хӑйӗн страницинче ҫырнӑ тӑрӑх, кинемей: «Ывӑлӑм, мӗншӗн? Мӗншӗн манӑн миллион тӳлемелле? Ӗмӗрӗпех ҫӗршывшӑн ӗҫлерӗм, вӗсем манран миллион тенкӗ ыйтаҫҫӗ», — тесе куҫҫуль витӗр каланӑ.

Сусӑра кӑна мар, вӑйпиттине те ним мар чӗресӗр тӑвакан цифра Шупашкарти «Водоканал» предприятирен ҫитнӗ пулать. Хайхи шывшӑн тата канализацишӗн ҫавӑн чухлӗ сумма ыйтать-мӗн.

Кун пек пӑтӑрмах пирки депутат яваплӑ органсене ҫырупа тухнине пӗлтернӗ.

Ҫак хӗрарӑма шыраҫҫӗ

Пӗр пульницӑра ӗҫлекен ҫын 39 ҫулти хӗрарӑм юмӑҫ пӑхнине ӗҫтешӗсенчен пӗлнӗ. Хайхискер хӑй те унпа тӗл пулма шухӑшланӑ.

Юмӑҫ пӑхакан ҫак хӗрарӑм пульница ӗҫченне пӑснине сирмешкӗн 15 пин тенкӗ ыйтнӑ. Лешӗ суммӑна илсе килнӗ. Хӗрарӑм енчӗкӗнче укҫа юлнине пӗлнӗ-мӗн — татах илсе килме ыйтнӑ. Ҫапла мӗскӗн хӗрарӑм 31 пин тенкӗсӗр тӑрса юлнӑ.

Юмӑҫ укҫа-тенке «тасатса» ӑна тепӗр кунхине тавӑрса пама шантарнӑ. Ҫак вырӑнтах курнӑҫма калаҫса татӑлнӑ вӗсем. Анчах юмӑҫ ку йӑла-йӗрке пирки никама та шарлама хушман.

Ултав серепине лекнӗ хӗрарӑм полицирен ҫу уйӑхӗн 30-мӗшӗнче пулӑшу ыйтнӑ. Ку тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Халӗ хӗрарӑма шыраҫҫӗ. Вӑл 50 ҫулти пек курӑнать, 165–170 сантиметр ҫӳллӗш. Ҫӳҫӗ хура. Сумки те хура тӗслӗ. Вӑрӑм чечеклӗ юбка, тӗттӗм футболка тӑхӑннӑ пулнӑ.

Ҫу уйӑхӗн 31-мӗшӗнче Йӗпреҫ поселокӗнче ҫурт ҫунса кайнӑран нумай ачаллӑ виҫӗ ҫемье нимсӗр-мӗнсӗр тӑрса юлни пирки сайтра пӗлтернӗччӗ. ЧР Правительстви вӗсене пулӑшу кӳме шантарнӑччӗ.

Укҫан пулӑшмашкӑн Иван Моторин алӑ пуснӑ. Ӑна ЧР Министрсен Кабинечӗн резерв фондӗнчен парӗҫ. Кашни ҫемьене 780 пин тенкӗ пама палӑртнӑ.

Укҫа-тенкӗпе ҫеҫ мар пулӑшма палӑртнӑ. ЧР Вӗренӳ министерствине ҫуртсӑр тӑрса юлнӑ ҫемьесенчи ачасене ҫуллахи уйлӑха ярас тӗлӗшпе ӗҫлеме хушу панӑ.

Пушарта шар курнисем хальлӗхе тӑванӗсем патӗнче пурӑнаҫҫӗ. Икӗ ҫемье интернат шкулӑн ҫуртне куҫнӑ. Нумай ачаллӑ ҫемьене муниципалитетри ҫурт-йӗр фондӗнчен пурӑнмалли кӗтес уйӑрса парӗҫ.

Швейцари ҫыннисем паян пурне те уйӑхсерен тӳлекен тупӑш (тепӗр май ӑна шантарнӑ никӗслӗ тупӑш теҫҫӗ) пирки сасӑлаҫҫӗ. Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх патшалӑх хӑйӗн гражданӗсене уйӑхсерен аслисене 2550 швеци франкӗ (пирӗннипе 170 пин патнелле пулать), ачасене 625 франк тӳлесшӗн. Ӗҫлекеннисене те ӗҫсӗррисене те.

Шантарнӑ тупӑша валеҫме пуҫлассине ытларах пайӗ йышӑнмасть тесе пӗлтереҫҫӗ. Хирӗҫлекенсен шухӑшӗпе тупӑш илнипе ӗҫ хушшинчи ҫыхӑну ҫухалнине пула пурнӑҫ япӑхланӗ. Политиксем те ку сӗнӗве ырламан. Ҫавах та сӗнӳшӗн 100 пин ҫын алӑ пуснине шута илсе ӑна сасӑлава кӑларнӑ.

Ку ыйтусӑр пуҫне референдумра халӑхӑн тата тепӗр тӑватӑ темӑна та татса пама тивӗ. Вӗсем комуналлӑ тӳлевпе тата таркайсене йышӑнассине ҫӑмӑллатассипе ҫыхӑннӑ.

Республикӑри ял хуҫалӑх предприятийӗсенче ӗҫлемесӗрех ӗҫленӗҫи тӑваҫҫӗ. Ку ыйтӑва ятарласа сӳтсе явман пулсан та ӑна Чӑваш Ен Элтеперӗ ҫумӗнчи наци проекчӗсене пурнӑҫа кӗртессипе ӗҫлекен комисси ларӑвӗнче хускатнӑ.

Чӑваш Енӗн ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов ку отрасльти лару-тӑрӑва тишкернӗ май лайӑххипе пӗрлех начаррине те палӑртнӑ. Канашлура пулнӑ «Хыпар» хаҫат корреспонденчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Сергей Артамонов министр «ырӑ улшӑнусемпе пӗрлех йывӑрлӑх та чылай. Сӑмахран, ял хуҫалӑх организацийӗсенче вакантлӑ вырӑн нумай. Ертӳҫӗсем ӗҫе илме кадрсем тупаймаҫҫӗ. Ҫакӑн сӑлтавӗ тӗрлӗрен. Диплом илсен пысӑкрах пайӗ пурнӑҫа ялпа ҫыхӑнтармасть. «Мӗншӗн тесен хуҫалӑхсенче ӗҫ укҫи пӗчӗк», — хурав панӑ соцыйтӑм ирттернисене. Хуҫалӑх ертӳҫисен докуменчӗсенче студентсем практикӑра пулмасӑрах «пулнӑ» тесе ҫирӗплетеҫҫӗ», — тесе каланӑ.

Ку хыпар Чӑваш Ен Элтеперне Михаил Игнатьева тӗлӗнтернӗ. «Камсем алӑ пусаҫҫӗ? Мӗншӗн суяҫҫӗ? Ку ӗҫе Чӑваш патшалӑх ял хуҫалӑх академийӗн ҫӗнӗ ректорӗн ҫирӗп тӗрӗслесе тӑмалла», — тенӗ вӑл.

Лакрей вӑрманӗн реконструкци планӗ

Шупашкарта кӑҫал парксене хӑтлӑх кӳме самай укҫа уйӑрма палӑртса хунӑ.

«Лакрей вӑрманӗ» парк та, «Андриян Николаев космонавт ячӗллӗ парк» та унчченхи ҫулсенче хыснаран кӗмӗл курса кайманнине «Правда ПФО» тӗнче тетелӗнчи хаҫат пӗлтерет.

Кӑҫал парксем самай «кӗмӗллӗ» пулӗҫ. Лакрей вӑрманне 10 миллиона тенкӗ уйӑрнӑ та ӗнтӗ. Унта ҫуллахи кинотеатр ӗҫлеттерсе ярӗҫ. Ӑна тепӗр уйӑхран уҫма палӑртнӑ.

Паркри хунарсене те ылмаштарма шухӑшласа хунӑ май пурӗ 95 штук ҫӗнетнӗ. 1,5 километр тӑршшӗ ҫутӑ линине улӑштарнӑ. Урапасем лартмалли вырӑнсене те пӑхса хӑварӗҫ. Паркӑн тӗп аллейине ҫаврака тӑвӗҫ, асфальт сарӗҫ.

80 ҫӗнӗ сак вырнаҫтарӗҫ.

Паркра ҫӗртмен 20-мӗшӗ тӗлне асфальт сарса пӗтересшӗн. Кун валли кӑна 3,5 миллион тенкӗ тухса кайӗ.