Шупашкар хулин пӗр пульницинче операци хыҫҫӑн 10 уйӑхри пепке пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ. Кун ҫинчен республикӑри СУ СКР управленийӗ хыпарланӑ. Хӗр пӗрчи амӑшӗпе пӗрлӗ янах-пит хирургийӗ уйрӑмӗнче выртнӑ пулнӑ. Вилнӗ ачан амӑшӗ каласа панӑ тӑрӑх, операци хыҫҫӑн тепӗр кунхине ун пепкен 40 градус таранах температура хӑпарса кайнӑ пулнӑ. Тухтӑрсем вара нумай вӑхӑт хушши чирлекене пулӑшу кӳмесӗр тӑнӑ. Ҫапла майпа, ҫурлан 14-мӗшӗнче пӗчӗк хӗр пӗрчи пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ. Хайхи тухтӑрсем вара ача вилӗмне чӗре проблемисемпе ҫыхӑнтарса калаҫҫӗ.
Сывлӑха сыхлакан тата социаллӑ министерствӑпа Йӗрлев комитечӗ кирлӗ тӗрӗслев мероприятийӗсене ирттереҫҫӗ. Тӗрӗслев аталанӑвне республикӑри СУ СКР управленийӗн ертӳҫи тытса пырать.
Хӑйне мар-ха, унӑн проектне. Ҫурлан 15-мӗшӗнче Шупашкарта хула тӑвакан комитет ларӑвӗ иртнӗ. Унта республикӑн сывлӑх сыхлав министрӗ Алла Самойлова тӗп хуламӑрти Ленин проспектӗнче тума палӑртакан нумай ӗҫ пурнӑҫлакан поликлиника проекчӗпе паллаштарнӑ.
Ҫуртӑн тӗп пайне аслисене сиплеме уйӑрасшӑн-мӗн. Унпа юнашар ачасемпе ҫамрӑксен сывлӑхне тӗрӗслемелли центр тата реабилитацилемелли уйрӑм пултарасшӑн. Ҫуртӑн мал енне паянхи пекех хӑварасшӑн-мӗн, илемлетме кӑна шухӑшлаҫҫӗ.
Министр ҫынсем унта талӑкне 500 ҫын йышӑнмалӑх сиплев учрежеднийӗ пултарсшӑн иккенне пӗлтернӗ. Пульницӑна тума ҫитес ҫул валли хыснара пӑхса хӑварнӑ та иккен.
Анчах архитекторсем проекта хурласа пӗтернӗ. Стройминра ӗҫлекенсем те тиркенӗ. Вӗсен шучӗпе эскиза «Чӑвашгражданпроект» институт специалисчӗсене тата ытти архитектора явӑҫтарса йӗркелесе ҫитермелле.
Пӳре чирӗпе аптӑракансем ӳлӗмрен ятарлӑ центрта сипленме пуҫлӗҫ. Вӑл паян Шупашкарта уҫӑлнӑ.
Центра хута ярассишӗн вуншар миллион тенкӗ хывнине палӑртнӑ хӗрлӗ хӑйӑва касма хутшӑннӑ Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев. Ҫынсем хӑтлӑ та хальхи условиллӗ пульницӑсенче сипленччӗр тесе юлашки икӗ ҫулта 5 миллиарда яхӑн укҫа хывнине палӑртса хӑварнӑ вӑл. «Б. Браун Авитум Руссланд» компанин тӗп директорӗ Тйаги Судханшу ҫапла центрсем уҫассипе хӑйсем пысӑк опытлӑ пулнине асӑннӑ. Тӗнчере 250 ытла пулсан, Чӑваш Енрине шута илсен Раҫҫейре 18-а ҫитнӗ. Ҫынсемшӗн кунта чи савӑнӑҫли — чирлисене хысна шучӗпе сиплӗҫ.
Сӑнсем (16)
Пульницӑна ҫӳрекенӗсем ку хыпара хӑйсем темле йышӑнаҫҫӗ те, анчах халӑха тӳлевсӗр пулӑшу кӳресси регионсенче пӗлтӗр епле пурнӑҫланнине ҫӗршывӑн сывлӑх сыхлав министерстви сӑнаса пӑхнӑ та Чӑваш Ене лайӑх енчен палӑртнӑ.
Хакланӑ чухне паха медицина пулӑшӑвӗ халӑха кӳресси епле шайрине тишкернӗ, кадрсемпе укҫа-тенкӗ тата пурлӑх базине пӑхнӑ, медпулӑшу кӳрессипе ҫынсен вӑтамран мӗн чухлӗ кӗтме тивнине тата ытти саманта тӗпе хунӑ-мӗн.
Тӳлевсӗр медпулӑшу кӳме пӗлтӗр пӗтӗмпе 8,3 миллиарда яхӑн укҫа уйӑрнӑ, ку вӑл 2011-мӗш ҫулхинчен 8 процент нумайрах тенине пӗлтерет. Кашни ҫынна сиплеме «кӗмӗл» вӑтамран уйӑрнин хисепӗ 8,3 процент ӳссе 6 615,7 тенкӗпе танлашнӑ.
Ача ҫураттарассипе Чӑваш Енре Европӑри аталаннӑ ҫӗршывсенчен кая мар пулӑшу кӳреҫҫӗ. Кунти тухтӑрсене хӑпартланма май паракан ку сӑмаха Раҫҫейӗн Сывлӑх сыхлав министерствин Ачасене медицина пулӑшӑвӗ парассипе тата ача ҫуратма пулӑшассипе тимлекен департамент директорӗ Елена Байбарина «Новости» информагенствӑна панӑ интервьюра каланӑ иккен.
Унта сӑмах ача-пӑчана тухтӑрсем пулӑшу кӳрес ӗҫ епле пыни пирки калаҫнӑ-мӗн. Департамент директорӗ регионсенче пепкелӗх центрӗсене 22 уҫни пирки асӑнса хӑварнӑ. Питӗрте вара федераци шайӗнчи ҫавӑн пек пульница ӗҫлет иккен. Килес ҫул ун йышшине тепре Мускавра хута ямалла.
Центрсен ӗҫне пысӑка хурса хакланӑ май Байбарина хайхисем хӑйсене лайӑх енчен кӑтартнине палӑртнӑ. Ун йышшисем пур регионсенче тин ҫеҫ ҫуралнисем тата амӑшӗсем вилесси сахал иккен. «Ыйтӑва пепкелӗх центрӗ хӑй кӑна татса парамасть. Унӑн ача ҫуратма пулӑшакан лайӑх учреждени пек ӗҫлемелле ҫеҫ мар, йывӑр хӗрарӑмсене, ҫуратнисене тата ҫуралнисене регионӗпех пулӑшмалла», — тенӗ вӑл. Енчен те вӗсем пулӑшу кӳрессине пӗрлештерсе тӑраҫҫӗ тӗк кӑтарту та лайӑхрах пулассине палӑртнӑ май департамент директорӗ: «Европӑри аталаннӑ ҫӗршывсенчен кая мар регионсем халех пур.
Кӑҫалхи ҫур ҫулта учительсен уйӑхри вӑтам ӗҫ укҫи 22 пин тенке ларнӑ. Пӗлтӗрхи ҫав тапхӑртинчен ку вӑл 40 процента яхӑн пысӑкрах-мӗн. Ача пахчисенчи воспитательсен те кӳренме сӑлтав ҫук — вӗсем халӗ вӑтамран 17 пин тенкӗ илеҫҫӗ. Сӑмах май, вӗсене 63,5 процент ӳстерсе панӑ. Ачасене хушма пӗлӳ паракан педагогсен шалӑвӗ пӗлтӗрхи ҫур ҫулхинчен 57,4 процент ӳссе 16,5 пин тенке ҫитнӗ. Культура тата социаллӑ учрежденисенче тӑрӑшакансене уйӑхсерен вӑтамран 11–10 пиншер тенкӗ тӳленӗ-мӗн. Тухтӑрсем те ӳлӗмрен укҫа пӗчӗк тесе тарӑхма пӑрахасса шанас килет. Кӑҫалхи кӑрлач–ҫӗртме уйӑхӗсенче врачсен вӑл вӑтамран 27 пин тенкӗ ларнӑ, медицина сестрисен — 15,5 пин тенкӗ ытларах, санитаркӑсен 9 пин тенкӗрен иртнӗ. Врач тенӗрен, т.п врачсен 87 пин тенке ларни те пур иккен. Пӗр муниципалитетри тӗп тухтӑрӑн ача ҫуратма каяс умӗнхи отпуск 150 пин тенкӗ тухнӑ-мӗн.
Ҫапах та пур ҫӗрте те шалу пӗр пек лармасть иккен. Пӗр енчен, вӑтам тенине тӗп тухтӑр та, ансӑр специализациллӗ врач та кӗни паллӑ ӗнтӗ. Е тата ҫакна палӑртмалла. Пӗр ӗҫе пурнӑҫлакансен шалӑвех тӗрлӗ муниципалитетра расна-мӗн. Акӑ, шкул ҫулне ҫитменнисен учрежденийӗсене илсен, Элӗк районӗнче педагогра тӑрӑшнине нимӗн те ҫитмест темелле.
Паян Чӑваш Енре республикӑри пульницӑсен тӗп врачӗсен кунӗ иртнӗ. Канашлӑва ЧР сывлӑх сыхлав министрӗ Алла Самойлова хутшӑннӑ.
Эпидемиологи тӑрӑмӗ пирки калаҫнӑ май, министр ҫак лару-тӑрӑва ача-пӑча уйлӑхӗсенче уйрӑмах ҫирӗп тӑмалли пирки хытарсах каланӑ.
Чӑн та, чирленине сыватма вӑхӑт та кирлӗ, укҫа та. Ҫавӑнпа та амакран сирнине нимӗн те ҫитес ҫук. Халӗ вӑй питтисене пурне те диспансеризаци витӗр кӑлараҫҫӗ. Пӗтӗмпе 231 пин ытла ҫынна тӗрӗслемелле пулсан, унӑн пӗрремӗш тапхӑрне хальлӗхе 60 пин тыла ҫын тухнӑ иккен, иккӗмӗш тапхӑрне — 20 пин ытла ҫын.
Кӑҫалхи иккӗмӗш кварталта Чӑваш Енре 848 ҫын наркӑмӑшланнӑ. 100 ҫын пуҫне илсе пӑхсан кӑтарту 68,0 тӗслӗхпе танлашать иккен. Иртнӗ ҫулхи асӑннӑ тапхӑртинчен ку вӑл 2,6 процент пӗчӗкрех.
Тӗрлӗ ӗҫме-ҫимепе сиенлекенсен хушшинче такам та пур: ватти-вӗтти, арӗ-арӑмӗ. Наркӑмӑшланнин йышӗпе Куславкка, Красноармейски районӗсем, Шупашкарпа Канаш хулисем начаррисен шутӗнче.
Спиртлӑ шӗвексемпе 374 ҫын шар курнӑ, вӗсенчен 27-шӗ вилнӗ. Ҫапах та эрех-сӑрапа сиенленекенсен шучӗ пӗлтӗрхи ака-ҫӗртме уйӑхӗсенчинчен чакнине палӑртма кӑмӑллӑ. Инфекционитсенчен пулӑшу ыйтни тӑрӑх хакласан, хаяр шӗвекпе иртӗхме арҫынсем ытларах кӑмӑллаҫҫӗ тесе шухӑшлама май килет. Спиртлӑ шӗвеке пула наркӑмӑшланнисен шутӗнче 80,2 проценчӗ — шӑпах вӗсем. Ҫынна пульница койки ҫине суррогат кӑна мар, этил спирчӗ те илсе ҫитерет: 374 тӗслӗхрен 65 проценчӗ шӑпах ӑна пула аптӑранӑ та. Ҫулталӑк каяллахипе танлаштарсан эрех-сӑрапа наркӑмӑшланакансен шучӗ Вӑрнар, Йӗпреҫ, Куславкка, Шупашкар, Елчӗк районӗсенче тата Шупашкарпа Канаш хулисенче ӳснӗ.
Ҫак кунсенче республикӑра ҫемье пахалӑхӗсене упраса хӑварас тӗлӗшпе тата ачана пӑрахтарнӑ пулӑмсене хирӗҫ тӑма чӗнекен «Пурнӑҫ парнеле!» ятпа акци иртет.
Сывлӑха сыхлакан тата социаллӑ аталану министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх паянхи кунсенче хӗрарӑмсен канашӗнче уҫӑ алӑксен кунне ирттереҫҫӗ. Кӑмӑл тӑвакансем унта психологсемпе, юристсемпе тата социаллӑ ӗҫченӗсемпе тӗл пулса кӑсӑклантаракан ыйтусене сӳтсе явма пултараҫҫӗ.
Паян Шупашкар хулинчи 1-мӗш клиника пульницинче «Пепке ҫураласса кӗтни» ятпа пур хӗрарӑмсен пултаруллӑх ӗҫӗсенчен ятарлӑ курав уҫнӑ. Презединт пепкелӗх центрӗнче вара пулас амӑшсен дефилене ирттереҫҫӗ.
Ӗнер, ҫӗртмен 6-мӗшӗнче, Хӗрле Чутай районӗн тӗп пульницине ҫӗнӗ лифт хӑйӗн ӗҫне пуҫланӑ имӗш. Ӑна кивви вырӑнне улӑштарнӑ пулнӑ. Ку ӗҫ-пуҫ валли республика бюджетӗнчен 1 миллион та 194 пин тенкӗ уйӑрнӑ.
Ҫӗнӗ лифт пульница килекен ҫынсене самаях ҫӑмӑллӑх кӳрет. Утма йывӑр е пушшех пултарман чирлекен ҫынсене туртарма пулӑшать.
+12.5 °C