Чӑваш халӑх сайчӗпе Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗ ирртерекен «Ӗмӗтсен ҫӑлкуҫӗ» фантастикӑпа фэнтези хайлавӗсен литература ӑмӑртӑвне пӗрремӗш сӑвӑ-калавсем киле пуҫларӗҫ.
Чи малтанхи Хӗрлӗ Чутай районӗнчен ҫитрӗ — Роксана Хромова (тӑтӑшах хутшӑнать) «Шыв туррине ирӗке кӑлартӑм» ятлӑ калав ярса панӑ. Канаш районӗнчи РФ Геройӗ Н.Ф. Гаврилов ячӗллӗ пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан Янкӑлчри вӑтам шкулта 9-мӗш класра вӗренекен Шемякина Кристина та хӑйӗн «Юрату паркӗ» калавне вӑраха тӑсмасӑр пирӗн пата ҫитернӗ. Патреккелти (Елчӗк районӗ) шкултан та ярса панӑччӗ — шел те, ӑмӑртун йӗрки-шывне тивӗҫтерменрен (сарӑмпа хатӗрлемен, Arial Cyr шрифтпа ҫапнӑ) ӑна хальлӗхе электронлӑ вулавӑша вырнаҫтарман.
Асилтеретпӗр: Ӑмӑрту йӗрке-шывӗпе килӗшӳллӗн, ҫӗртме уйӑхӗ вӗҫлениччен ярса панӑ ӗҫсене 1 балл хушса хаклӗҫ.
Ҫу уйӑхӗн 16-мӗшӗнче, тунтикун, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн вулав халӗнче пӗрремӗш чӑваш поэчӗ Николай Иванович Полоруссов-Шелепи ҫуралнӑранпа 130 ҫул ҫитнине халалласа институтӑн литература пӗлӗвӗпе фольклористика пайӗ анлӑ лару ирттерет. Пуҫламӑшӗ 15 сехетре.
Ларӑва институт директорӗ Юрий Николаевич Исаев уҫӗ, ҫавӑн пекех Леонид Порфирьевич Петров, Алексей Александрович Трофимов (ӳнер пӗлӗвӗн докторӗ) сӑмах калӗҫ. Докладҫӑсен шутӗнче Ирина Софронова (ЧПУ доценчӗ), Владимир Нагорнов (ӳнерҫӗ), Валерий Мартынов (таврапӗлӳҫӗ, Тутарстанран) пулӗҫ — вӗсем сӑвӑҫӑ пултарулӑхне тишкерӗҫ.
ЧПГӐИ адресӗ: Шупашкар, Мускав пр., 29 ҫ., 1 корпус. 3, 4, 7, 12, 21 троллейбуссемпе, 1, 15, 18, 22, 23 автобуссемпе ҫитме пулать, «Студентсем хули» чарӑнура анса юлмалла.
Чӑваш Республикин вӗрентӳпе ҫамрӑксен политикин министерстви, «Тантӑш» хаҫат редакцийӗ, Чӑваш Республикин Журналистсен пӗрлӗхӗ, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗ, Г.С. Лебедев ячӗллӗ наци интернат лицейӗ «Букварьтен — илемлӗ литературӑна ҫити» ӑмӑрту пуҫлаҫҫӗ, унта 7-11 классенче вӗренекен ачасем хутшӑнма пултараҫҫӗ. Комисси халиччен пичетлемен, конкурссене тӑратман чӑвашла сӑвӑсемпе калавсем, очерксемпе повеҫсем, пьесӑсем тата литературӑн ытти жанрӗпе ҫырнӑ ӗҫсем йышӑнать.
Конкурс тӗллевӗсем: чӑваш халӑхне ҫутта кӑларнӑ И.Я. Яковлева чысласси, Чӑваш чӗлхи кунне тивӗҫлӗ шайра палӑртасси; шкулта вӗренекенсене литература ӗҫӗпе ҫывӑхрах туслаштарасси, ҫамрӑк ҫыравҫӑсен ӑсталӑхӗпе пултарулӑхне ӳстерме пулӑшасси.
Хайлавсене компьютерпа пичетлесе е алӑпа таса та тирпейлӗ ҫырса акан 8-мӗшӗччен коммисие ярса памалла.
Конкурсӑн йӗрки-шывне кунта вырнаҫтарнӑ.
Чӑваш Республикин вӗренӳ институчӗн чӑваш чӗлхипе литератури кафедри «Чӑваш чӗлхинчи сӑмах пулӑвӗпе форма пулӑвӗ: теори тата шкул практики» темӑпа ӑслӑлӑх конференцине йыхравлать. Конференцие 2011 ҫулхи акан 14-мӗшӗнче 13:00 сехетре ирттерме палӑртнӑ.
Конференци тӗллевӗ — чӑваш чӗлхинчи сӑмах пулӑвӗпе форма пулӑвне теори енчен ӑнлантарасси.
Задачӑсем:
1) сӑмах пулӑвӗпе форма пулӑвне пӗр-пӗринчен уйӑрмалли критерисене уҫса парасси;
2) сӑмах пулӑвӗпе форма пулӑвне аслӑ тата вӑтам шкулсен вӗренӳ кӗнекисенче ӑнлантармалли меслетсене палӑртасси.
Конференцие ӑсчах чӗлхеҫӗсене, чӑваш чӗлхи вӗрентекенӗсене йыхравлаҫҫӗ.
Тухса калаҫма палӑртнӑ темӑсене вӗренӳ институчӗн чӑваш чӗлхи кафедрине 2011 ҫулхи пушӑн 31-мӗшӗччен ҫитермелле.
Доклад тезисӗсене «Халӑх шкулӗ» журналта пичетлесе кӑларма хатӗрленеҫҫӗ. 1,5 хушӑллӑ Times New Roman Chuv шрифтпа пичетленӗ материал 3 страницӑран ытла пулмалла мар.
Институт адресӗ: 428001, Шупашкар х., М.Горький пр., 5 ҫ.
Телефон: 58-47-46; Факс: 58-45-22
Эл.почта: chrio11@cap.ru
Паянхи шӑматкунхи сивӗ кун, раштавӑн 18-мӗшӗнче, Шупашкарти вӗренӳ иститутӗнче пирӗн Chuvash.Org пӗрлӗхпе Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗ ирттернӗ «Урхамахсем тӑраҫ тапӑртатса...» литература ӑмӑртӑвӗн ҫӗнтерӳҫисене чысларӑмӑр. Хаваслӑ мероприяти 11 сехетре пуҫланчӗ.
Пухӑннисем умӗнче Николай Плотников (Chuvash.Org-ӑн тӗп администраторӗ), Владимир Андреев (Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗн ертӳҫи), Юрий Виноградов (вӗренӳ институчӗн ӗҫченӗ), Надежда Григорьевна Иванова (вӗренӳ институчӗн ӗҫченӗ) тухса калаҫрӗҫ, мала тухнӑ шкул ачисемпе вӗрентекенсене хаклӑ парнесемпе чысларӗҫ. Пӗрремӗш вырӑна тухнисене 60х40 виҫеллӗ карттин, 2-мӗш вырӑна тухнисене 40х30 виҫеллӗ карттин, 3-мӗш вырӑна тухнисене 30х20 виҫеллӗ карттин лекрӗ. Унсӑр пуҫне вӗсене пурне те дипломсем тата нумай пулмасть пичетленсе тухнӑ «Асамлӑх ҫулӗ» кӗнекесем парнелерӗҫ.
Мероприятие Ҫӗнӗ Шупашкарти 16-мӗш шкулта ачасене чӑваш чӗлхипе литературӑна вӗрентекен Вера Никонорова ертсе пычӗ.
Раштавӑн 18-мӗшӗнче, шӑматкун, Шупашкарти вӗренӳ институтӗнче кӑҫал иртнӗ «Урхамахсем тӑраҫ тапӑртатса...» литература ӑмартӑвӗн ҫӗнтерӳҫисене чыслатпӑр! Пуҫламӑшӗ — 11 сехетре!
Чыслава эпир ӑмӑртура мала тухнӑ пур шкул ачине те пур вӗрентекене те чӗнетпӗр! Сире, ҫак ӑмӑртура хӑвӑрӑн пултарулӑха кӑтартма пултарнисене, хаклӑ парнесем кӗтӗҫ. Ҫӗнтерӳҫӗсем хӑйсен хайлавӗсемпе те паллаштарӗҫ пулӗ тетпӗр.
Мероприяти 2-3 сехет пырӗ.
Программӑра: ӑмӑрту йӗркелӳҫисен, вӗренӳ институтӗнчен ӗҫлекенсен сӑмахӗ, пӗчӗк кӑна концерт (Вера Панкратовӑпа Валерий Архипов пулӗҫ). Ачасемпе тӗлпулма Георгий Краснов ҫыравҫа чӗнме пулӑртнӑ. Мероприятие ертсе пыма Вера Никоноровӑна шанса патӑмӑр.
Сивӗ... Сивӗ ҫанталӑк... Сивӗ ҫанталӑк ку ӑшӑ чӳк уйӑхне кӗтмен-ҫитмен пек килсе кӗчӗ, пӗр самантрах хӗл кунӗ тавралӑха хӑй аллине илчӗ. Хӑй ҫинчен асаилтерчӗ. Хӗл ҫитрӗ. Урамра та, календарьпе те. «Урхамахсем тӑраҫ тапӑртатса...» литература ӑмӑртӑвӗн пӗтӗмлетӗвне тума та вӑхӑт ҫитрӗ. Унпа паллашнӑ май вӑл сире кӑшт та пулин ӑшӑтатех тесе шутлатпӑр. Сивӗ хӗл сивви те туйӑнмӗ...
Кӑҫалхи ӑмӑрту епле иртни самай пирӗн кӑмӑла кайрӗ. Малтанхисене вӗренӳ министерстви хутшӑнатчӗ пулсан, кӑҫалхи йӗркелӳҫӗсен шутӗнче вӗсем пулмарӗҫ. Вӗсене те ҫӑмӑлрах пулчӗ пулӗ, пире те ку самай ирӗк пачӗ. Вӗсем пӗлтернине кӗтмесӗр пӗтӗмлетӗве эпир паянах, раштавӑн пӗрремӗш кунӗнчех, пӗлтерме пултаратпӑр! Пурӗ 140 хайлав йышӑнтӑмӑр. Ытларах та ярса пачӗҫ ӗнтӗ, анчах та хӑшӗ-пӗрине, ӑмӑрту йӗрки-шывӗпе килӗшӳсӗр пулнӑран, йышӑнма май пулмарӗ. Чылайӑшӗ эпир фантастика конкурсне ирттерни ҫинчен манса кайнӑ пулас — пӗр чӗптӗм те пулин тупма май ҫуккӑччӗ. Эпир вӗсене йышӑнтӑмӑр, анчах та хайлавӗ темле чаплӑ пулсан та вырӑн памарӑмӑр.
| ЧӲК | 30 |
Раштавӑн 16-мӗшӗнче И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн Чӑваш филологийӗпе культура факультечӗ йӗркеленнӗренпе 20 ҫул ҫитет. Ҫак датӑпа палӑртас тӗлӗшпе факультет шкул ачисен хушшинче олимпиадӑсемпе тӗрлӗ ӑмӑртрусем ирттерет:
● «Янра, чӑваш чӗлхи» сочинени ӑмӑртӑвӗ (8-9 классем, сочиненисене факультета раштавӑн 15-мӗшӗччен ярса памалла);
● «Чи лайӑх илемлӗ хайлав» — сӑвӑ, калав, эссе, тӗрленчӗк (8-9 классем, хайлавсене факультета раштавӑн 15-мӗшӗччен ярса памалла);
● Раштавӑн 16-мӗшӗнче — 10-11 классенче вӗренекенсем хушшинче «Чӑваш чӗлхи тата литература» олимпиада (пуҫламӑшӗ 9 сехетре, 2-01 аудитори);
● Раштавӑн 16-мӗшӗнче — 10-11 классенче вӗренекенсем хушшинче «Культура родного края» олимпиада (пуҫламӑшӗ 9 сехетре, 2-03 аудитори);
● Сӑвӑ вулакансен ӑмартӑвӗ — пуҫламӑш классем (раштавӑн 16-мӗшӗнче, пуҫламӑшӗ 9 сехетре);
● «Чӗлхе, литература, тӑван ен культури» олимпиада — 5-6 класра вӗренекенсем хушшинче (раштавӑн 16-мӗшӗнче 9 сехетре иртӗ)
Шкул ачисен ӗҫӗсене сумлӑ жюри членӗсем хаклӗҫ.
Чӳкӗн 10-мӗшӗнче, юнкун, Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗнче чӑваш ҫыравҫисен аслӑ пухӑвӗ иртрӗ. Пуху ларӑвне ҫыравҫӑсен пӗрлешӗвӗн ертӳҫи С.Л. Павлов уҫрӗ. Пушкӑртри ҫыравҫӑсем, пухӑва килеймен ҫыравҫӑсем каланӑ салам сӑмахӗсемпе, ӗҫ йӗркипе паллаштарчӗ. Юлашки 5 ҫул хушшинче чӑваш ҫыравҫисен пӗрлешӗвӗ пурнӑҫланӑ ӗҫсем ҫинчен каласа кӑтартрӗ, хак пачӗ. Ҫыравҫӑсен ӗҫӗсене хакласа пирӗн факультетра ӗҫлекен преподавательсем те сӑмах каларӗҫ: В.Г. Родионов профессор паянхи критикӑпа литература пӗлӗвӗн аталанӑвӗ пирки, В.А. Абрамов доцент прозӑпа ӗҫлекен авторсен пултаруллӑхӗ, хальтерех тухнӑ илемлӗ хайлавсен пахалӑхӗ пирки, И.В. Софронова доцент паянхи ача-пӑча литературин аталанӑвӗ пирки.
Самани ҫӑмӑлах мар пулин те йывӑрлӑхсене пӑхмасӑрах литературӑмӑр аталаннине, ҫӗнӗ авторсем пичетленнине ырласа палӑртрӗҫ вӗсем. Паллӑрах хайлавӗсене туллин хак пама тӑрӑшрӗҫ.
Чӑваш литературин электронлӑ вулавӑшӗ ҫу уйӑхӗн 7-мӗшӗнче кӑна 3 пин хайлавлӑччӗ, паян ак вӗсен шучӗ 4 пинрен иртрӗ! Ҫак 7 уйӑх хушшинче кӗртнӗ хайлавсен шутӗнче асӑнса хӑвармалла: Л. Агаковӑн «Юманлӑхра ҫапла пулнӑ» повеҫне, Николай Максимовӑн «Шурӑ акӑш ҫулӗ» роман-халапне, Денис Гордеевӑн «Каҫма» повеҫне, Валентина Элпин повеҫӗсене, Иван Мучин кулӑшла калавӗсене, тата ытти-ытти тӗслӗ сӑвӑ-калавсене.
Хайлавсен ытларах пайӗ — сӑвӑсем. Вӗсен шучӗ 3 пине яхӑн. Ытти тӗслӗ хайлавсем: калав (422 ытла, 100 яхӑн хушӑннӑ), юрӑ (80 ытла), юмах (170, 50 хушӑннӑ), шӳтлӗ сӑвӑ (67), кулӑшла калав (70), поэма (23), халап (25), новелла (19), юптару (37, 20-мӗшӗ ҫурҫул хушшинче хушӑннӑ), сӑвӑллӑ юмах (8). Пысӑк калӑпӑшлисене илес пулсан, халӗ 21 повесть (малтан 12 кӑначчӗ), 7 роман (вӗсен шутӗнче 1 историллӗ роман, 1 роман-халап тата 1 сӑвӑллӑ роман).
Пирӗн порталти электронлӑ вулавӑша 2008 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнче уҫса. Кашни ҫур ҫул хушшинче вӑл вӑтамран пӗр пин хайлавпа пуянланса пырать.
+1.3 °C