Илле Тӑхти ҫыравҫӑ

Иртнӗ ӗмӗрте палӑрнӑ чылай ҫыравҫӑн пултарулӑхне тӗпчевҫӗсем паян ҫӗнӗрен тишкерсе пӑхаҫҫӗ. Паллах, ун пек чухне тӗппипех урӑх хак параҫҫӗ тесе калама ҫук. Тепӗр чухне малтан каланинех ҫӗнӗ куҫпа курса хаклаҫҫӗ. Ҫакӑ та вӑл ку ҫыравҫӑ пултарулӑхне тарӑнрах тӗпчеме, унӑн ҫӗнӗ енӗсене палӑртма пулӑшать.

Сӑмах кунта Илле Тӑхти пултарулӑхӗ пирки пырать. Кӑҫал ҫыравҫӑ ҫуралнӑранпа 125 ҫул ҫитрӗ. Илья Ефимович Ефимов-Тӑхти 1889 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Тӑвай районӗнчи Нӳшкасси ялӗнче чухӑн хресчен кил-йышӗнче ҫуралнӑ. Ялти пуҫламӑш шкулта, Хусанти учительсем хатӗрлекен семинарире, Мускаври Пӗрремӗш патшалӑх университетӗнчи этнологи факультечӗн литература уйрӑмӗнче вӗреннӗ. Тӑхтие чӑн-чӑн халӑх вӗрентекенӗ теме пулать тесе шухӑшлаҫҫӗ Елчӗк районӗнчи тӗп вулавӑшра. Вӑл нумай ҫул тӗрлӗ шкулта ӗҫленӗ, чӑваш ачисене тарӑн пӗлӳ пама тӑрӑшнӑ. Ҫав хушӑрах халӑх хушшине тухса ҫӳренӗ, халӑх сӑмахлӑхне пухнӑ. Мӗн виличченех халӑха вӗрентес ӗҫре тӑрӑшнӑ.

Тӗпчевҫӗсенчен чылайӑшӗ Тӑхти кулӑшне чи малтанах унӑн «Колчак» ятлӑ поэминче курнӑ, ҫыравҫӑн сӑнар калӑплас, кулӑшла лару-тӑру тӑвас ӑсталӑхне вырӑнлӑ палӑртнӑ. Малаллахи пултарулӑхӗнче, уйрӑмах прозӑпа ҫырнӑ хайлавӗсенче, Илле Тӑхти ҫак ӑсталӑхӗ ҫирӗпленсе те вӑй илсе пыни, шухӑшлавӗ, тавра курӑмӗ аталанни куҫ кӗретех. Вӑл калас сӑмахӑн ытарлӑхӗ ӳсет, пытарӑнчӑк шухӑшпа пуянланать.

Елчӗкри тӗп вулавӑшра Илья Ефимович Ефимов-Тӑхти ҫуралнӑранпа 125 ҫул ҫитнӗ май «Илемпе сӑмах ӑсти» кӗнеке куравӗ хатӗрленӗ. Вулакансене унӑн пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ иккен.

«Тӑхти калавӗсем калӑпӑшӗпе пысӑках мар, анчах вӗсенче тарӑн шухӑш пытарӑннӑ. Калавҫа ухмаха пертерсе вӑл ыттисене хӑйсен айванлӑхӗ ҫине куҫ уҫса пӑхма сӗнет. Илле Тӑхтин калавӗсем чӑннипех те литература ахахӗсем пулса юлчӗҫ. Чӑн-чӑн пысӑк писателӗн кун-ҫулӗ ялан тенӗ пек ҫӑмӑл мар. Вӑл таланчӗ тапса тӑнӑ вӑхӑтра ҫӗре кӗнӗ. Ҫутӑ ячӗ ӗмӗр-ӗмӗр чӑваш халӑх чӗринче пурӑнӗ», — тесе шухӑшлаҫҫӗ маларах асӑннӑ вулавӑшра.

#юбилейсем, #литература, #Елчӗк, #вулавӑшсем, #Елчӗк районӗ, #Тӑвай районӗ, #Нӳшкасси