Кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗн 2-6-мӗшӗсенче Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче Чӑваш музыкин фестивалӗ иртӗ. Кун пирки театрӑн сайтӗнче хыпарланӑ.
Анонс тӑрӑх хакласан, фестиваль Фёдор Васильевӑн «Шывармань» оперипе уҫӑлӗ. Тепӗр кунне, нарӑс уйӑхӗн 3-мӗшӗнче, куракансене Фёдор Васильевӑн «Сарпике» икӗ пайлӑ балетне йыхравлаҫҫӗ, нарӑсӑн 5-мӗшӗнче — Георгий Хирбюн «Гарспи» оперине. Чӑваш музыкин фестивалӗ нарӑс уйӑхӗн 6-мӗшӗнче гала-концертпа вӗҫленӗ.
Сӑмах май каласан, асӑннӑ мероприяти ытти ҫул та иртнӗ. 2019 ҫулта ӑна халалласа пресс-конференци йӗркелесен театр ертӳҫисем наци кадрӗсем енӗпе йывӑр лару-тӑрӑва кӗрсе ӳкнине палӑртнӑ. «Чӑвашла пӗлекен солистсем сахал пирӗн. Аслӑ ҫулти рольсене калӑпламашкӑн артистсем ҫителӗклӗ тӗк, ҫамрӑккисем валли специалистсем ҫук. Пирӗн республикӑри аслӑ шкулсенче те ку енӗпе уйрӑммӑн ӗҫлемеҫҫӗ», — тенӗ ун чухне Анатолий Ильин режиссер. Кун пирки «Хыпар» издательство ҫурчӗн сайтӗнчеАндрей Михайлов корреспондент пӗлтернӗччӗ.
Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев Александр Вражкинӑн фотопортречӗшӗн сасӑланӑ. Унта фотограф Любовь Вазюкова тӗрӗ ӑстине сӑнланӑ.
Аса илтерер: Раҫҫей журналистсен союзӗн членӗ, Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Александр Вражкин ҫӗршыв шайӗнчи «Самобытная Россия» (чӑв. Хӑйне евӗр Раҫҫей) конкурса хутшӑнать. Унта вӑл чӑваш тӗррипе, чӑваш сӑрипе, «Чӑваш вӑрманӗ» наци паркӗнчи кӳлепесемпе паллаштарать.
Сасӑлав ыран, кӑрлач уйӑхӗн 11-мӗшӗнче, вӗҫленӗ. Сӑнӳкерчӗксемшӗн 10-ран пуҫласа 100 балл таран лартма пулать.
ЧР Элтеперӗ Олег Николаев профессионал коллективсене пултарулӑх проекчӗсене пурнӑҫлама грантсем уйӑрса парасси пирки хушу алӑ пуснӑ.
Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗ "Сӑр чикки" оперӑна лартмашкӑн 5 миллион тенке тивӗҫнӗ. Кӑҫал Вырӑс патшалӑх драма театрӗ 100 ҫул тултарать, ҫавна май уяв мероприятийӗсене ирттерме 5 миллион тенкӗ уйӑрса пама йышӑннӑ.
Чӑваш наци музейӗ чӑваш тӗррин шкулӗпе ҫыхӑннӑ проекта пурнӑҫлама 3 миллион тенке тивӗҫнӗ. Чӑваш патшалӑх академи симфони капелли "Симфо-фолк - пур вӑхӑт кӗвви" проекта 3 млн тенкӗпе пурнӑҫлӗ. Андриян Николаев ячӗллӗ асӑну комплексӗ тата Чӑваш патшалӑх пукане театрӗ хӑйсен проекчӗсене пурнӑҫламашкӑн 1-шер миллион тенке тивӗҫнӗ.
Сӑмах май, кӑҫалтан 6 проекта пурнӑҫлама пӗтӗмпе 18 миллион тенкӗлӗх грант параҫҫӗ.
Чӑваш наци конгресӗ вырнаҫнӑ ҫуртра ӗҫлекен «Ҫӑлкуҫ» кафере ҫулсерен Сурхурине палӑртаҫҫӗ. Ку йӑлана, Тимӗр Тяпкин пуҫарса янӑскере, кӑҫал та пӑрахӑҫламан. Тимӗр Акташ пӗлтернӗ тӑрӑх, «Ҫӑлкуҫ» кафене чылайӑн пухӑннӑ. Вӗсем калаҫусем ирттернӗ, чӑваш юррисене шӑрантарнӑ, халӑхӑн кӗвви-ҫеммине итленӗ.
Сӗтелсем уйрӑмах чӑваш апачӗпе пуян пулнӑ — кунта чӑваш сӑри те, шӑрттан та, йӑвача та вырӑн тупнӑ. Хӑнасене шӳрпепе сӑйланӑ. Тимӗр Тяпкин каласа панӑ тӑрӑх ӑна хатӗрленӗ повар — узбек (аса илтерер: «Ҫӑлкуҫ» кафен хуҫи улшӑннӑ). Шӳрпене узбексем те пӗҫереҫҫӗ, ӑна «шурпа» теҫҫӗ.
Уява Тимӗр Тяпкин уҫнӑ. Сӑмах калакансен йышӗнче Ваттисен Канашӗн председателӗ Николай Адёр пулнӑ. Вӑл чӑваш орфографийӗн ыйтӑвне ҫӗкленӗ. Ҫавӑн пекех хӑйсен ҫитӗнӗвӗ пирки Николай Балтаевӑн ывӑлӗсем каласа панӑ. Аттил хальхи вӑхӑтра Питӗрти академире вӗрентет иккен, унӑн арӑмӗ ятарласах чӑвашла вӗреннӗ. Асаматӑн та ҫитӗнӗвӗсем сахал мар. Чехире ӗҫлесе пурӑнать пулин те ӑна ҫавах тӑван ене туртать. Нумай пулмасть унӑн пӗр ӗҫӗ Дубайра пӗрремӗш вырӑна тивӗҫни пирки те вӑл каласа панӑ.
Иртсе каякан ҫулталӑкӑн юлашки кунӗсенчен пӗринче, раштав уйӑхӗн 22-мӗшӗнче, Елчӗк районӗнчи Лаш Таяпа ялӗнче этнокультура кӗтесне уҫнӑ. Ку хыпара Инстаграмра Юрий Кашкӑр пӗлтернӗ.
Вӑл хыпарланӑ тӑрӑх, тӑван ял ятне вырӑнтисем рунӑ ҫырулӑхӗпе тата чӑвашла ҫырса хунӑ. «Ку – пуҫламӑшӗ кӑна-ха», – тесе пӗтӗмлетнӗ ялти хастар. Хыпара вӑл «#лащтаяба, #кашкорсе, #волчьелогово,#руны, #юрийкашкӑр,#сувары, #патриоты, #наследие» хештегсемпе палӑртнӑ.
Сӑмах май каласан, Юрий Петухов (Кашкӑр) – чӑваш эстрада юрӑҫи.
Ҫамрӑк авторсен литература пултарулӑхӗн «Ҫӗнӗ ятсем уҫатпӑр» республика шайӗнчи конкурсне ӗҫсене йышӑнма пуҫланӗ. Вӗсене пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗччен йышӑнӗҫ.
Конкурса чӑвашла е вырӑсла литература хайлавӗсем ҫыракан 15-35 ҫулсенчи ҫамрӑксем хутшӑнайӗҫ. Вӗсен ӗҫӗсене «Проза», «Поэзи», «Драматурги» номинацисенче йышӑнӗҫ.
«Хыпар» издательство ҫурчӗ Инстаграмра пӗлтернӗ тӑрӑх, ӗҫсене Ачасемпе ҫамрӑксен республикӑри библиотекинчи таврапӗлӳпе наци литературин пайне ҫак адреспа ярса памалла: 428027, Шупашкар, И. Яковлев проспекчӗ, 8-мӗш «а» ҫурт.
Нестер Янкас ячӗллӗ пӗрлӗх 2021 ҫулшӑн литературӑпа ӳнерте тата культура аталанӑвӗнче палӑрнӑ пултаруллӑ ҫынсене Нестер Янкас ячӗллӗ Преми памашкӑн кандидатсем тӑратмашкӑн халӑх умне сӗнӳпе тухать. Кандидат ҫинчен калакан автобиографипе характеристикӑна тата ӑна тӑратакан организацин ыйтса ҫырнине Преми паракан комиссине 2022 ҫулхи нарӑсӑн 20-мӗшӗччен ҫитермелле.
Нестер Янкас ячӗпе хисепленекен преми тӗллевӗ ҫакӑн пек: чӑваш культурипе искусствине, литературипе чӗлхине аталантарас, культурӑпа истори палӑкӗсене упрас, халӑхсен туслӑхне ҫирӗплетес, ӳссе ҫитӗнекен ӑрӑва тӗрӗс-тӗкел воспитани парас, уйрӑм ҫынсен пултарулӑхне аталантарас, наци культурин ҫитӗнӗвӗсене халӑх хушшинче сарас енӗпе тунӑ ӗҫсемшӗн хавхалантарасси.
Премие чӑваш культурине, литературипе искусствине малалла аталантарас ӗҫре уйрӑмах палӑрнӑшӑн, республикӑмӑрти тата муниципаллӑ округри ял ҫыннисен тӗрлӗ социаллӑ сийӗн культура аталанӑвӗнчи халӑх пултарулӑхӗн хастарлӑхне ӳстернӗшӗн параҫҫӗ.
Премие уйрӑм пултаруллӑ ҫынсене, пултарулӑх коллективӗсене, шкулсемпе ача сачӗсене, патшалӑх предприятийӗсемпе учрежденийӗсене, коммерциллӗ фирмӑсене тата ӗҫ коллективӗсене пама пултараҫҫӗ.
Кунгурти ҫӗр хӑвӑлӗнчи собор кӳлепине Чӑваш Енри скульптор туса лартнӑ.
Пермь тӑрӑхӗнчи Кунгурти ҫӗр хӑвӑлне кӗрсе курма чылай ҫын ӗмӗтленет. Халӗ ҫав вырӑн тата та асамлӑрах.
3,5 метр ҫӳллӗш пӑр кӳлепене Алексей Исаев ӑста хӑйне пулӑшакан тепӗр ҫынпа хӑпартса лартнӑ. Ӗҫе каҫхине, 17 сехетрен пуҫласа 22 сехетчен, пурнӑҫлама тивнӗ. Ку вӑхӑтра туристсем ҫук-ҫке. Вырӑн хӗсӗк те тӑвӑр пирки ӗҫлеме ҫӑмӑлах пулман. Анчах тӗрлӗ кӳлепене ӑсталама маттур скульптор тар тӑкни сая кайман. Ҫӗр хӑвӑлӗнче бензин пӑчкӑпа ӗҫлеме юрамасть, ҫавӑнпа пӑра электропӑчкӑпа тата аккумуляторлӑ пӑчкӑпа касма тивнӗ.
Алексей пирки ҫакна палӑртмалла. Ҫартан таврӑнсан вӑл художество пӗлӗвне илнӗ. Ирӗклӗ художник пулса ҫӗршыв тӑрӑх чылай ҫӳренӗ. 11 ҫул каялла Кунгура кайсан унти вырӑнсене килӗштерсе пӑрахнӑ та халӗ те ҫавӑнтах пурӑнать. Пысӑк лаптӑк ҫӗр туяннӑ. Хӑйӗн юратнӑ ӗҫӗпе аппаланса пӑртан тата йывӑҫран кӳлепесем ӑсталать, ача-пӑча лапамӗсем тӑвать, культура паркӗсене илемлетет, ӳкерет.
Иркутск облаҫӗнчи Залари районӗнчи Тагна ялӗнче чӑваш культурипе паллаштараҫҫӗ. Унти чӑвашсем Ҫӗнӗ ҫул вӑхӑтӗнчи канмалли кунсене хӑйсем патӗнче савӑк ирттерме сӗнеҫҫӗ. Хӑнасем валли йӑхташӑмӑрсем пӗр кунлӑх программа хатӗрленӗ.
Хӑнасене Танга чӑвашӗсем кӑрлач уйӑхӗн 3-мӗшӗнче йышӑнма тытӑннӑ, пӗр кунлӑх турпа пыракансене кӑрлач уйӑхӗн 8-мӗшӗ таран кӗтӗҫ.
Тагна ялӗнчи Кану ҫуртӗнчи ятарлӑ программа 11 сехетре Хӗл Мучипе Юрпике кӗтсе илнинчен пуҫӑнать. «Тасалу» йӑлине кӑтартнӑ хыҫҫӑн чӑваш апат-ҫимӗҫӗпе сӑйлӗҫ. Кайран чӑваш теприне тӗрлеме вӗрентӗҫ, унтан Ҫутҫанталӑк тата Ҫар госпиталӗн музейӗсене илсе кайӗҫ.
Чӑваш Енӗн Культура министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, Елена Еньккан «Повествование о чувашах» кӗнеки пичетленсе тухнӑ.
«Пирӗн халӑхӑмӑрӑн историйӗ пуян. Халӗ пире «чӑвашсем» теҫҫӗ. Ӗлӗк-авал вара пире урӑх ятсемпе (этнонимсемпе) пӗлнӗ», – тесе ҫырнӑ хыпарта.
Чӑваш кӗнеке издательствинче пичетленсе тухнӑ кӗнеке Елена Еньккан – хушса пуянлатнӑ виҫҫӗмӗш кӑларӑмӗ.
Кӗнеке рецензенчӗ – филологи наукисен докторӗ Н.И. Егоров, редакторӗ – В.Н. Алексеев, художникӗ – Е.В. Александрова.
Елена Енькка чӑвашсен историйӗпе паллаштарнӑ. Халӑхӑмӑр утса тухнӑ кун-ҫула, вӑл пурӑннӑ вырӑнсене картта ҫинче кӑтартса панӑ. Автор чӑваш чӗлхи ҫинчен те нумай ҫырса кӑтартнӑ.
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (10.01.2025 03:00) тӗтреллӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 756 - 758 мм, 0 - -2 градус сивӗ пулӗ, ҫил 3-5 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр енчен вӗрӗ.
| Скворцов Юрий Илларионович, чӑваш ҫыравҫи, сӑвӑҫи ҫуралнӑ. | ||
Пулӑм хуш... |