Кӑҫалхи кӑрлачӑн 12–24-мӗшӗсенче Петӗр Хусанкай поэт ҫуралнӑранпа 115 ҫул ҫитнине халалласа вӗрентекенсемпе вӗренекенсен пултарулӑхӗн «Хусанкай вулавӗсем – 2022» фестивалӗ иртессине эпир унччен пӗлтернӗччӗ. Пултарулӑх ӑмӑртӑвне республикӑн Вӗренӳ институчӗ йӗркеленӗ.
Фестивале Чӑваш, Тутар, Пушкӑрт Республикисенчен пӗтӗмпе 257 ачапа 43 учительпе культура ӗҫченӗсем хутшӑннӑ. «Вӗсем хӑйсен пултарулӑхне Петӗр Хусанкайӑн сӑввисене чӑвашла, тутарла, вырӑсла вуласа ӳкернӗ видеороликсем хатӗрлесе кӑтартрӗҫ», — тесе пӗлтернӗ Вӗренӳ институтӗнче.
«Пӑшӑрхантараканни – конкурса хутшӑнакансенчен ҫурри ытла «Таня» поэма сыпӑкӗпе «Тилли юррисем» ярӑмри «Мехел» сӑвва вулани. Малашне фестивале хутшӑнакансен шкул программине кӗртнӗ сӑвӑсене кӑна вуламалла мар, ун картинчен те тухас пулать. Картаран тухма пултарни вӗрентекен чӑваш литературине пӗлнине тата унӑн тавра курӑмӗ анлӑ иккенне кӑтартать», — тесе шухӑшлаҫҫӗ Чӑваш Енӗн Вӗренӳ институтӗнче.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑлти Андриян Николаевӑн мемориал комплексне юсаса ҫӗнетме палӑртнӑ. 2021 ҫулта ҫав тӗллевпе республика бюджетӗнчен 9,5 миллион тенкӗ уйӑрса панӑ. Вӑл укҫана планпа смета документацине йӗркелесе ҫитерме тесе уйӑрнӑ.
«Чӑваш Енӗн Культура министерстви хӑш-пӗр ыйтӑва ҫывӑх вӑхӑтра татса парса Чӑваш Енӗн Стройминӗпе проект ӗҫӗсене пуҫарса ярӗ», — палӑртса хӑварнӑ Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашне Ҫырупа тухнӑ май.
Малтанласа шутланӑ тӑрӑх, проект хакӗ 350 миллиона яхӑн тенке кайса ларӗ. Музейпа юнашар 4 хутлӑ ҫурт туса лартасшӑн. Ҫапла вара экспозици залӗсем, «Планетари», интерактивлӑ кафе, «Хальхи вӑхӑтри космос» интерактивлӑ зал , конференц-зал, обсерватори пулмалла.
Чӑваш Енре пурӑнакан халӑхсен чӗлхине вӗренме май туса парасшӑн. Ку шухӑша республика Элтеперӗ Олег Николаев ЧР Патшалӑх Канашне Ҫырупа тухнӑ чухне палӑртса хӑварнӑ.
«Эпир республикӑра пурӑнакан мӗнпур халӑхӑн культура эткерлӗхӗпе тата халӑх ӳнерӗн йӑли-йӗркипе мӑнаҫланатпӑр. Чӑваш чӗлхине аталантарассипе ҫыхӑннӑ программӑна пурнӑҫа кӗртессипе иккӗмӗш ҫул ӗнтӗ ӗҫлетпӗр. Унпа пӗрлех Чӑваш Енре пурӑнакан ытти халӑхӑн чӗлхине вӗренме те услови туса памалла», —тенӗ Олег Николаев Ҫырура.
Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче ҫӗнӗ спектакль хатӗрлессипе ӗҫлеҫҫӗ. «Куккук куҫҫулӗ» спектакле Юхма Мишшин «Куккук куҫҫулӗ» роман тӑрӑх лартӗҫ. Ҫӗнӗ ӗҫӗн режиссёрӗ — Раҫҫей Федерацийӗн ӳнерӗн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Калмӑк Республикин ӳнерӗн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Калмӑк Республикин Б. Басангов ячӗллӗ Наци драма театрӗн илемлӗ ертӳҫи Калмыкия Борис Манджиев.
Борис Наминович Шупашкарпа 1992 ҫултах паллашнӑ. Ун чухне Чӑваш Енре Раҫҫейри наци театрӗсен пӗтӗм ҫӗршыври фестивалӗ иртнӗ. 30 ҫултан паллӑ режиссёр чӑваш театрӗнче спектакль лартӗ.
Борис Манджиевпа пӗрле премьерӑна Анна Репина художник-постановщик, пластика енӗпе режиссёр Рамиза Мухаметшина, Аркадий Манджиев композитор, ҫипуҫ енӗпе ӗҫлекен художник Наталья Степанова, ҫутӑ енӗпе ӗҫлекен художник Ильшат Саяхов хатӗрлӗҫ.
Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ Валентина Молодцыгина паян, кӑрлач уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, 70 ҫул тултарнӑ.
Вӑл Шӑмӑршӑ районӗнчи Анат Чаткасси ялӗнче 1952 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 27-мӗшӗнче ҫуралнӑ. 1972 ҫулта Шупашкарти культурӑпа ҫутӗҫ училищинчен хӑй тӗллӗн вӗреннӗ театр коллективӗсен режиссёрӗ пулма вӗренсе тухнӑ.
Валентина Молодцыгина пурнӑҫне, чӑн та, театрпа ҫыхӑнтарнӑ. Вӑл Чӑваш пукане театрӗнче, 1975-2007 ҫулсенче Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче актёрта, 2008 ҫултанпа Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче администраторта ӗҫленӗ.
Юбиляр йывӑр чире пула, шел те, икӗ ҫул каялла пӗр урисӗр тӑрса юлнӑ.
Хальхи вӑхӑтра Валентина Молодцыгинан ывӑлӗ Андрей ашшӗпе (Валерий Молодцыгин та артист пулнӑ, анчах пурнӑҫран ҫамрӑклах уйрӑлса кайнӑ) амӑшӗн ӗҫне малалла тӑсать.
Кӑрлач уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Мускаври Патшалӑх истори музейӗнче И.Е. Забелин премийӗпе чысланӑ. Пӗтӗм Раҫҫейри сумлӑ премие 2019-2020 ҫулсенчи ӗҫсемшӗн панӑ. Чи лайӑх ӗҫсене 2021 ҫлхи юпа уйӑхн 5-мӗшӗнчех музейӑн Учёнӑй канашӗн ларӑвӗнче палӑртнӑ-ха. Халӗ вара ҫӗнтерӳҫӗсене чыслама пухнӑ.
Ҫӗнтерӳҫӗсен йышӗнче Чӑваш Енри Наталия Захарова та пулнӑ. Вӑл пухса хатӗрленӗ «Серебряные украшения и головные уборы чувашей XVIII–XIX вв.» кӗнеке-альбома виҫҫӗмӗш вырӑншӑн чысланӑ.
Шупашкарта пурӑнакан чӑваш хӗрӗ чӑвашла калаҫакан пуканесем ӑсталать. Ылтӑн алӑллӑ ӑстасен йышӗнче — Валентина Белова (Громова). Вӑл шӑпах пуканесене чӑвашла калаҫтарать те. Пуканесене ӑсталаса, вӗсем валли тӗрлӗ тум ҫӗлесе ытти ҫынсем те пулӑшаҫҫӗ.
33 ҫулти хӗр пуканесемпе тӗнче тетелӗнчи хӑйӗн страницисенче паллаштарать. «Контактра», сӑмахран, унӑн «PUKANE.RU» паблик та пур. «Туссем, сирӗн умра алӑпа ҫыхнӑ пуканесем. Тӗлӗнмелле ҫeмҫe те илемлӗ. Cacӑллӑ», — паллаштарнӑ хӗрарӑм.
Валентина Белова (Громова) 1988 ҫулта ҫуралнӑ. И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнче вӗреннӗ.
Чӑвашла тумланнӑ, чӑвашла калаҫакан пуканесем туянас тесен 21-22-87 номерпе шӑнкӑравламалла. Пуканисем вара тем тӗрлисем те пур: ҫыхнисем те, пластикран ӑсталанисем те, сувенир евӗр хатӗрленӗ тухьяллисем те.
Эс пурнӑҫран уйрӑлса кайни 25 ҫул, чӗрӗк ӗмӗр ытла иртсе кайрӗ. Кӑҫалхи 2022 ҫулхи кӑрлач (январь) уйӑхӗн 2-мӗшӗнче вара, пурӑннӑ пулсан, сан 60 ҫула ҫитнӗ юбилейне паллӑ тӑваттӑмӑр. Анчах пурнӑҫу питӗ кӗске пулчӗ, 34 ҫула ҫитсе эсӗ пиртен уйрӑлса кайрӑн. Пурӑнса ӗлкӗрнӗ 34 ҫул хушшинче мӗн туса ӗлкӗрнин пӗр пӗчӗк пайне, хӑв пурӑннӑ чух кӑларма ӗмӗтленсе кӗнекен ятне те хӑвах панӑ «Чун кирлӗ, чун!..» кӗнекӳне 2006-мӗш ҫулта ман Чӑваш кӗнеке издательствинче кӑларма тӳр килчӗ. Вунӑ ҫул хушши тапаҫлантӑм сан хӑв пурӑннӑ чух курма ӗмӗтленнӗ кӗнекӳне кӑларас тесе. Юлашкинчен, ку ыйтупа культура министрӗ патнех ҫитрӗм. «Чун кирлӗ, чун!.» ятлӑ кӗнекене Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн Ӑслӑлӑх канашӗ 2006 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 2-мӗшӗнче пичете ҫирӗплетрӗ. Ҫапла майпа, 2006-мӗш ҫулта, эс пурнӑҫран уйрӑлнӑранпа вунӑ ҫул иртсен сан кӗнекӳ пичетленсе тухрӗ. Кӗнеке уявне, паллах, ирттермеллехччӗ! Халӗ пулсан Наци библиотекинче ирттереттӗм, анчах ун чух библиотекӑсем ун пек анлӑ мероприятисем ирттерместчӗҫ. Театрта канмалли кун, тунтикун, Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн сцени ҫинче ирттертӗм.
Пушкӑртстанри Ҫтерлӗ районӗнчи Усӑллӑ ялӗнчи кивӗ шкул ҫуртӗнче 2015 ҫултанпа таврапӗлӳ музейӗ ӗҫлет. Ун валли экспонатсене пӗрчӗн-пӗрчӗн вырӑнти вулавӑш ӗҫченӗ Ольга Патраева пухнӑ.
Ольга Патраева «Урал сасси» хаҫатра пӗлтернӗ тӑрӑх, «музей уйрӑм ҫынсем, «Авангард» ООО ял хуҫалӑх предприятийӗ пулӑшнипе хӑй ӗҫне пурнӑҫлать».
«Музейра экскурси ирттернӗ май ачасене тӑван кӗтесӗн хисеплӗ ҫыннисемпе, мӑн асатте-асаннесен кун-ҫулӗпе паллаштаратӑп. Вӗсем авалхи япаласем ҫинчен пӗлӳ илеҫҫӗ, хӑйсен аллисемпе тытса пӑхаҫҫӗ. Ачасем йывӑҫран тунӑ савӑт-сапапа усӑ курнӑ, пир-авӑр тӗртсе ҫӗленӗ тумтир тӑхӑннӑ, сӑпайлӑ та ансат пурнӑҫ вӑхӑтӗнче «пулса кураҫҫӗ». Экспонатсем пирӗн асатте-асаннесем мӗнле ӗҫсем тунине, кулленхи пурнӑҫра епле япаласемпе усӑ курни ҫинчен каласа параҫҫӗ. Ҫавӑн пекех музейра ачасем чӑваш халӑх йӑли-йӗркисемпе паллашаҫҫӗ. Экскурси вӗҫленеспе чӑваш халӑх тумне тӑхӑнса фотосесси ирттереҫҫӗ. Совет влаҫӗ вӑхӑтӗнчи экспонатсен пӳлӗмӗ те пур кунта», — тесе хыпарланӑ Ольга Патраева.
Иркутск тӑрӑхӗнче чӑваш тӗррине тӗрлеме хӑнхтарӗҫ. Ку хыпара эпир унти йӑхташӑмӑрсен пӗрлешӗвӗн ертӳҫи Вероника Тимофеева Фейсбукра хыпарлани тӑрӑх пӗлтӗмӗр.
Тӗрлеме юратакансене е ҫак ӑсталӑхпа кӑсӑкланакансене «Алӑсти» пултарулӑх мастерскойне чӗнеҫҫӗ.
Унта ҫырӑннисем чӑваш тӗррин вӑрттӑнлӑхне алла илӗҫ, вӑл е ку эреш мӗне пӗлтернине ӑнланма пуҫлӗҫ.
Пултарулӑх мастерскойӗ Иркутск хулинчи «ГОРОД» ресурс центрӗнче (вӑл Литвинов урамӗнчи 16-мӗш «в» ҫуртри 304-мӗш офсра вырнаҫнӑ) ӗҫлӗ. Ыйтса пӗлмелли телефон номерне те (8-914-904-13-04) кӑтартнӑ.
-3.7 °C