Республикӑра унта та кунта пушар алхасни пирки илтсен сехре хӑпать. Нарӑс уйӑхӗнче икӗ тӗслӗхре ачасем ҫунсе вилчӗҫ. Хӑрушӑ! Ҫулӑм — вӑйӑ мар ҫав. «Хӗрлӗ автан» пӗр ташлама тытӑнсан…
Хальхинче пушар Канаш хулинчи пасарта пулнӑ. Телее, ку тӗслӗхре ҫын хӗн курман. Пӑтӑрмах нарӑсӑн 27-мӗшӗнче 18:30 сехетре пулнӑ. Ҫулӑм тимӗртен тунӑ суту-илӳ киоскӗнче алхасма пуҫланӑ. Унта кӗпе-йӗм сутӑннӑ. Пушар тухнӑ чухне хуҫи вырӑнта пулман. Пасар та хупӑннӑ ӗнтӗ. Телее, кӳршӗ киоскри сутуҫӑ ӗҫӗнчен киле часах кайман. Тӗтӗм йӑсӑрланнине курсан пушарнӑйсене чӗннӗ.
Канашри пушар чаҫӗн ӗҫченӗсем вырӑна ҫитсен ҫулӑма икӗ минутранах сӳнтернӗ, пушара юнашарти киосксене куҫма май паман. Ҫулӑм мӗн сӑлтавпа тухнине те ҫийӗнчех тупса палӑртнӑ. Киоскра тӗн йӑли-йӗркине ирттернӗ хыҫҫӑн ҫуртана сӳнтермесӗр хӑварнӑ-мӗн.
Нарӑсӑн 25-мӗшӗнче Чӑваш Енре халӑха цифра телекуравӗ тӗлӗшӗпе пулӑшу паракан консультаци центрӗ уҫӑлӗ. Вӑл Шупашкарти радио ҫуртӗнче вырнаҫӗ.
Центрта кашниех цифра телекуравӗн программисем тӗлӗшпе сиксе тухнӑ ыйтава тӳлевсӗрех уҫӑмлатма пултарӗ.
2013 ҫул вӗҫӗнче цифра телекуравӗ Чӑваш Енри виҫӗ ял-хулана ҫитрӗ: Шупашкара, Канаша тата Тӑвая. Ҫапла майпа 500 пине яхӑн ҫын телекурава цифра пахалӑхӗпе курма пултараҫҫӗ. Ку — республикӑра пурӑнакан ҫынсен 40 проценчӗ. Вӗсем цифра телекуравӗн пӗрремӗш федераци пакетне кураяҫҫӗ. Унта «Пӗрремӗш Канал», «Раҫҫей 1», «Раҫҫей 2», «НТВ», «Петербург Пиллӗкмӗш канал», «Культура» «Раҫҫей 24», «Раҫҫейӗн общество телекуравӗ», «ТВ Центр», «Каруҫҫель» кӗреҫҫӗ. Ҫавӑн пекех унта «Маяк», «Раҫҫей радиовӗ», «Вести ФМ» радиосем пур.
Ҫитес вӑхӑтра цифра телекуравне Ҫӗрпӳ хулинче тата Йӗпреҫ поселокӗнче уҫма палӑртнӑ. Кӑҫал тата телекуравӑн 15 передатчикне хута ямалла. Ҫапла майа цифра телекуравӗн сигналне 1 070,3 ҫын (Чӑваш Енре пурӑнакансен 82,1 проценчӗ) илӗҫ.
И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн культура залӗнче нарӑсӑн 16-мӗшӗнче республикӑри ХТК (КВН) ушкӑнӗсен ҫӗнӗ сезонӗ уҫӑлнӑ ятпа «КиВиН Чувашии-2014» (чӑв. Чӑваш Ен КиВиНӗ) фестиваль иртнӗ. 12 ҫул хушшинче ХТК вӑййисене республикӑри 100-е яхӑн тӗрлӗ вӗренӳ заведенийӗсен, шкулсен командисем хутшӑннӑ.
Хӗрлӗ Чутай район чысне Ҫӗнӗ Атикасси вӑтам шкул команди хӳтӗленӗ. «Бодрячок» командӑра Эльвира Андреева, Анастасия Смирнова, Дмитрий Лобов, Эдуард Сидоров, Сергей Ильин, Николай Софронов, Анастасия Маркова. Ушкӑн жюри умне «Мир, в котором мы живём» (чӑв. Эпир пурӑнакан тӗнче) юрӑпа тухса «Мир не прост» (чӑв. Тӗнче ансат мар) юрӑпа вӗҫленӗ. Вӗсен вӑййи-кулӑшӗ куракансен кӑмӑлне кайнӑ, ушкӑна нарӑсӑн 22-мӗшӗнче фестивалӗн Гала концертне хутшӑнма суйланӑ. Унсӑр пуҫне шкул ачисен Шупашкарпа Красноармейски районӗсен, Патӑрьел ялӗн, Шупашкар, Канаш, Сӗнтӗрвӑрри хулисенчи шкул командисем хушшинче тупӑшса хӑйсен пултарулӑхне кӑтартма тивет.
Ушкӑнри Николай Софронов, Сергей Ильин, Дима Лобов, Эдик Сидоров Штанашри 9 ҫул вӗренмелли шкулта вӗреннӗ чухнех хӑйсен пултарулӑхӗпе палӑрса тӑратчӗҫ, кашни уяв-концера хастар хутшӑнса куракансене тӗрлӗ кулӑшпа савӑнтаратчӗҫ.
Шкул тулашӗнчи ӗҫсене йӗркелесе пыракан республикӑри «Эткер» центрта IX вӑрман олимпиади иртнӗ. Унта 16 районти тата Шупашкарпа Канаш хулисенчи 27 ача хутшӑннӑ. Олимпиадӑра вӗсен теори тата практика тӗлӗшӗнчен кӑтартма тивнӗ. Пӗрремӗш пайӗнче ачасем тест ыйтӑвӗсене хуравланӑ; иккӗмӗшӗнче тӑватӑ секцире ӗҫленӗ: вӑрманти чӗрчунсен экологийӗ, вӑрманти ӳсентӑрансен экологийӗ, шыв биологийӗ, вӑрман ӗҫӗ.
Вӑрман олимпиадинче Куславкка районӗнчи Тӗрлемесри шкулта вӗренекен Мария Христофорова пӗрремӗш вырӑна тухнӑ, иккӗмӗшӗнче — Елчӗк районӗнчи Лаш-Таяпари шкул ачисем Антон Игнатьевпа Андрей Павлов, виҫҫӗмӗшӗнче — Куславкка районӗнчи Тӗрлемесри Надежда Фадеева, Ҫӗмӗрле районӗнчи Хутарти Татьяна Шустова, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Октябрьскинчи (Ӗсмелти) Наталья Почемова.
Пурне те мар-ха, ятарлӑ ирӗк илмесӗр халӑха турттаракан ҫӑмӑл машина хуҫисене. Ҫак кунсенче ҫул-йӗр инспекторӗсем черетлӗ рейд ирттернӗ те саккунлӑ мар майпа ӗҫлекен 4 таксиста палӑртнӑ. Вӗсене халӗ административлӑ майпа явап тыттарӗҫ, «шашкисене» туртса илнӗ.
Ҫул-йӗр инспекторӗсем ҫынсене те чӗрӗрех пулма чӗнсе калаҫҫӗ. Таксипе ларса тухсан водительтен пассажирсене тата багажа турттарма ирӗк пурри ҫинчен ӗнентерекен ирӗк паракан хута кӑтартма ыйтмалла теҫҫӗ. Тепӗр тесен, ун йышшисене шыраса ытлашши таҫтах каймалла мар-тӑр: ҫӗнӗ вокзала пырса кӗнӗ ҫӗрте «Такси! Такси!» тесе Канаша, Елчӗке, Патӑрьеле тата ытти ҫӗре кайма чӗнекенсем тем чухлех. Вӗсен пурин те ятарлӑ ирӗк пуррине темшӗн ӗненесех килмест.
Ӗнер, нарӑсӑн 12-мӗшӗнче, 4 сехет ҫӗрле Челепи облаҫӗнчи Златоуст ҫывӑхӗнче кӑмрӑк турттаракан пуйӑс вакунӗсем ӳпӗннӗ — ҫапла май вӑл тӑрӑхри чукун ҫул хупланса ларнӑ имӗш. Инкекре никам та аманман пулин те Челепине ҫул тытакансен хӑйсен марштурне кӑшт улӑштарма тивӗ — Златоуста ҫеҫ ҫитме май пур, унтан вара автобус ҫине лармалла. Ку — вӑхӑтлӑха кӑна, ҫула тасатса-юсаса пӗтернӗ хыҫҫӑн пӗтӗмпех йӗркеленессе шантараҫҫӗ.
Инкек Чӑваш Ене те пырса тивнӗ иккен — кун пирки Канашран пӗлтернӗ. Инҫетри пӑтӑрмаха пула хӑш-пӗр пуйӑса Канаш урлӑ янӑ пулать. Пуйӑссен графикӗ епле улшӑнни сире кӑсӑклантарать пулсан 8-800-775-00-00 инҫесас номерӗпе ыйтса пӗлме пулать (тӳлевсӗр).
Инкек иртнӗ ҫулхи авӑн уйӑхӗн 21-мӗшӗнчех пулнӑ-ха. Ун чухне Канашри Ленин урамӗнчи 35-мӗш ҫуртра пурӑнакан сакӑр ҫынна сӗрӗм тивнине пула пульницӑна ӑстанӑ. 20-мӗш хваттерте пурӑнакан арҫын вара вилнӗ. Ун патӗнче хӑнара пулнӑ 35 ҫулти хӗрарӑм тӑнсӑр выртнӑ. Ӑна тухтӑрсем те ҫӑлса хӑварайман.
Ҫак факт пирки тӗпчевҫӗсем ӗҫ пуҫарнӑ. Вӗсен шучӗпе ҫуртӑн тӗтӗм туртакан пӑрӑхӗсем тата вентиляци тытӑмӗ епле ӗҫленине тӗрӗслекен икӗ ҫын ӗҫе алран кайтӑр тесе пурнӑҫланӑ. Тӗрӗссипе, тивӗҫлипе хакламасӑрах вӗсем «йӗркеллех» тесе хут ҫырнӑ. Анчах пӑрӑх хӑрӑмпа, ҫӳп-ҫаппа тата кайӑк-кӗшӗк каяшӗпе тулнӑскер пулнӑ. Тӗрӗслевҫӗсене РФ Пу силе кодексӗн 238 статйин 3-мӗш пайӗпе, тепӗр майлӑ каласан, тивӗҫе япӑх пурнӑҫланине пула ҫын вилнӗшӗн, явап тыттарӗҫ. Ку статьяпа вунӑ ҫул таран хупса хума юрать.
Иртнӗ шӑматкун ветеран йӗлтӗрҫӗсемпе спортӑн ҫак енне юратаканcем республика Элтеперӗн парнисене ҫӗнсе илессишӗн йӗлтӗр йӗрӗ ҫине тӑнӑ.
Ӑмӑрту Шупашкарти 2-мӗш спорт шкулӗн йӗлтӗр йӗрӗ ҫинче иртнӗ. Сивӗ ҫанталӑка пӑхмасӑрах унта Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар, Канаш, Улатӑр хулисенчи, Шупашкар, Куславкка, Шӑмӑршӑ, Ҫӗмӗрле, Вӑрнар, Красноармейски районӗсенчи тата Мари Элти 120 ҫын йӗлтӗр сырса пухӑннӑ.
Сӑмах май, кӑҫал Чӑваш Енре ҫӗршывра та халиччен ирттермен спартакиада йӗркелӗҫ. Унта ветерансем хутшӑнӗҫ. Вӗсем спортӑн тӗрлӗ енӗпе тупӑшӗҫ.
Ӑмӑртӑва хутшӑннисен хастарлӑхне ҫула кура 12 ушкӑна пайласа палӑртнӑ. Хӑйсен ушкӑнӗнче Джамалия Баранова, Николай Федоров, Владислав Васильев (Шупашкар районӗ), Наталья Кузьмина, Александр Антонов, Валерий Матвеев (Шупашкар), Сергей Павлов (Канаш хули), Юрий Мануйлов (Куславкка районӗ), Виктор Серенков (Улатӑр хули), Николай Алексеев (Сӗнтӗрвӑрри районӗ), Михаил Ямолкин, Александр Антонов (Мари Эл) палӑрнӑ.
Республикӑн Информаци политикин министерстви кадастр инженерӗсене, геодезистсене, спутник хатӗрӗ усӑ куракан ытти организацие референц станцийӗсен тытӑмне тӗрӗслесе тата хакласа пӑхма сӗнет.
Пӗлтӗр пирӗн республика ГЛОНАСС/GPS спутник тытӑмӗн тӗрӗсрен те тӗрӗс кӑтартакан сетьлӗ регионӗсен йышне кӗнӗ. Сеть виҫӗ референц станцийӗнчен тӑрать. Вӗсене Шупашкар, Канаш, Ҫӗмӗрле хулисенче вырнаҫтарнӑ. Ун йышшисем Чӑваш Енре ҫичӗ штук пулмалла. Вӗсене Куславккара, Улатӑрта, Етӗрнере тата Патӑрьелте тӑвасшӑн. Референц станцийӗсен ҫӗр чиккисене, куҫман ытти пурлӑх тӗлне тӗп-тӗрӗс кӑтартаҫҫӗ иккен. Геодезистсене ӳкерсе тӑкакланнине те вӑл чакарма пулӑшмалла.
Референц станцийӗн сечӗпе ӗҫлеме мобильлӗ спутник приемникӗ, ӑна ровер теҫҫӗ, кирлӗ пулать. Ытти хӑш-пӗр япалана та шута илмелле-ха паллах. Ун пирки Информаци политики хӑйӗн сайтӗнчи информацире аван ӑнлантарса панӑ.
Эпир пӗчӗк чухне пире мӑкӑнь шывӗ ӗҫтерсе ҫывӑратса янине анне халь те калать-ха. Кайран, ӳсерехпе, ун вӑррине епле юратса ҫиеттӗмӗр. Халӗ ӳсмест вӑл пахчара. Те вӑрӑ сапиччен тӑпӑлтарнипе пӗтрӗ вӑл — пӗлместӗп. Тепӗр тесен, паян ӑна пахчара ӳстерме юрамасть. Ӑна пухакансене вара йӗрке хуралҫисем ярса илеҫҫӗ. Ара, унтан наркотик хатӗрлеме пулать иккен те…
Тӑвай районӗнче пӗлтӗрхи ҫурла уйӑхӗнче Канашран килнӗ 25 ҫулти ача йӗрке хуралҫисене ҫакланнӑ. Ҫынсен пахчине кӗре-кӗре тухакан ҫамрӑка ялти пӗр ҫын асӑрханӑ. Ку вӑл ыр шутпах ҫӳремест тесе йӗрке хуралҫисене пӗлтернӗ. Лешсем часах вырӑна килсе ҫитеҫҫӗ. Хутаҫпа ҫырма тӑрӑх пыраканскер полицейскисене курсан тарма пикенет. Анчах пӗрех ҫакланать. Наркотикпа айкашма каччӑ уйӑх каялла тытӑннине пӗлтернӗ. Астармӑшӗ ӑша кӗрет те ӗнтӗ, пахча тӑрӑх мӑкӑнь шыраса ҫӳренӗ.
Тӑвай район прокурорӗ Оксана Ястребова пӗлтернӗ тӑрӑх, нумаях пулмасть каччӑ тӗлӗшпе суд пулса иртнӗ. Ӑна саккунлӑ мар майпа наркотиклӑ япалана илнӗ тата упранӑ тесе айӑпланӑ. Каччӑ ӳкӗннине, ӗҫленине, ун пирки аван характеристика пулнине кура, Турра шӗкӗр, ытлашши кӑрах явап тыттарман — 15 пин тенкӗ штрафланипе ҫырлахнӑ.
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (22.11.2024 03:00) тӗтреллӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 746 - 748 мм, 2 - 4 градус ӑшӑ пулӗ.
| Абзалов Ринат Абзалович, биологи ӑслӑлӑхӗсен тухтӑрӗ, профессор ҫуралнӑ. | ||
| Иванов Владимир Николаевич, Чӑваш Республикин Вӗренӳпе ҫамрӑксен политикин министрӗ ҫуралнӑ. | ||
Пулӑм хуш... |