Ака уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкар хулинчи Ю.А. Гагарин ячӗллӗ тӗп вулавӑшра тутарсен паллӑ поэчӗ Габдулла Тукай (Габдулла Мухамедгарифович Тукаев) ҫуралнӑранпа 130 ҫул ҫитнине чысласа «Чуна ҫывӑх тӑван сӑмах» сӑвва илемлӗ калакансен конкурсӗ иртрӗ. Пултарулӑх ӑмӑртӑвне Ҫӗнӗ Шупашкар хулин шкулӗсенче 5–11-мӗш классенче 70 вӗренекен хутшӑнчӗ.
Сӑвӑ уявне Ҫӗнӗ Шупашкар хулин халӑх фольлор ансамблӗ «Теветкел» юрӑ-ташӑпа уҫрӗ. Ун хыҫҫӑн Ю.А. Гагарин ячӗллӗ тӗп вулавӑш директорӗ Ольга Петровна Протасова сӑмах илчӗ. Вӑл кунашкал конкурса ирттерни кунта йӑлана кӗни, кӑҫал ӑна 4-мӗш хут чӑваш чӗлхи кунне халалласа ирттерни ҫинчен пӗлтерчӗ, конкурса хутшӑнакансене ӑмӑртура сӑвва палӑртуллӑ калама ӑнӑҫу сунчӗ.
Сӑвва илемлӗ калакансен ӑмӑртӑвӗ хӗрӳ иртрӗ. Ачасем тутар тата тӗнче литературин классикӗн Габдулла Тукайӑн сӑввисене чӑвашла, тутарла, вырӑсла, акӑлчанла янӑраттарса каларӗҫ. Тӑван сӑмах чуна мӑнаҫлӑх варкӑштарса кӗртрӗ. Чылайӑшӗ хӑйсен халӑх тумне тӑхӑнса сӑвӑ калани уява илем кӳчӗ.
Сумлӑ жюри ӗҫтешӗсем Ҫӗнӗ Шупашкар хулин халӑх театрӗн «Ахрӑм» ертӳҫи Альбина Алексеева, «Чӑваш Республикин учителӗсен ассоциацийӗ» общество организацийӗн чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенсен секцийӗн председателӗ, Чӑваш наци конгресӗн президиумӗн пайташӗ Геронтий Никифоров тата Ҫеҫпӗл Мишши музейӗн ертӳҫи Антонина Андреева сӑвва тӗрӗс те таса калама, кӑмӑл-туйӑма мӗнле палӑртнине, шухӑш пусӑмне уйӑрса каланине тата артист ӑсталӑхне кӑтартнине кура хакларӗҫ.
«Чӑваш ҫӗршывӗ — вӗҫӗ-хӗррисӗр анлӑ Раҫҫейӗн илемлӗ те хӑтлӑ пӗр пайӗ. Лаптӑкӗпе пӗчӗкҫӗ вӑл, анчах халӑхӗ унӑн йышлӑ та хӑйне евӗрлӗ. Ҫӗршер ҫул тӗрӗк, финн-угор, вырӑс халӑхӗсем хушшинче пурӑнса тата хӑйсене ытти халӑхсемпе пӗрпеклентерме вӑйпа хӑтланнине пӑхмасӑр чӑвашсем тӑван чӗлхине, йӑли-йӗркине, культурине тӳсӗмлӗн упраса хӑварма пултарнӑ», — ҫапла хӑпартланса ҫырнӑ Елчӗк районӗнчи Аслӑ Пӑла Тимеш шкулӗ вырӑнти ял тӑрӑхӗн сайтӗнче.
Аслӑ Пӑла Тимешри В.В. Зайцев ячӗллӗ пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан тӗп шкулта чӑвашлӑх эрни пынӑ май шкулти вулавӑшра «Ытарайми Чӑваш ен» ятлӑ кӗнекесен куравне хатӗрленӗ. Вӑл тӗрлӗ пайран тӑрать. «Чӑвашсен чаплӑ ҫыннисем» ярӑмра Константин Иванов, Степан Максимов, Воробьев композиторсем, Андриян Николаев, Василий Чапаев, Элли Юрьев, Иакинф Бичурин, Даниил Элмен ҫинчен ҫырнӑ кӗнекесемпе паллашма пулать. Ҫавӑн пекех «Елчӗк тӑрӑхӗ», «Чӑваш халӑх пултарулӑхӗ», «ЧР Президенчӗн вулавӑшӗ», ӗҫе юратма. хисеплеме вӗрентекен кӗнекесем тата ытти пайсем те пур. Унта Чӑваш ен актерӗсем, чӑваш туйӗ, тӗрри, апат-ҫимӗҫӗ, музыка инструменчӗсем ҫинчен ҫырса ӑнлантарнӑ кӗнекесем те йышлӑ.
«Каллех эп Чӑваша мухтатӑп», — ҫак шухӑша ӗнер Лидия Филиппова поэт Шупашкар районӗнчи вулавӑш ӗҫченӗсемпе иртнӗ тӗлпулура палӑртнӑ.
Шупашкар районӗн пӗрлештернӗ вулавӑш тытӑмӗнче «Мухтав, ҫыравҫӑ! Мухтав, вулакан!» пултарулӑх марафонӗ шучӗпе йӗркеленӗ мероприятие Лидия Филиппова поэт, публицист, филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, республикӑн Патшалӑх Канашӗн «Республика» хаҫачӗн тӗп редакторӗ «Пульсация» (чӑв. Чун таппи) кӗнекепе пынӑ. Чуна тивмелле сӑвӑсен пуххинче автор тӑван халӑха мухтать, чунне мӗн канӑҫсӑрлантарнине уҫса парать.
Шупашкар районӗнчи вулавӑшсене Лидия Филиппова «Пульсация» кӗнекене 40 экземпляр парнеленӗ. Унсӑр пуҫне районти тӗп вулавӑшӑн ҫӳлӗкне Геннадий Волков академик ҫинчен кӑларнӑ «Пророк земли Чувашской» пуянлатӗ. Шупашкар районӗн пӗрлештернӗ вулавӑш тытӑмӗн пуҫлӑхӗ Галина Тимофеева вулавӑш ӗҫченӗсем уҫӑ кӑмӑллӑ пултаруллӑ автора чунтан тав тунине пӗлтерет.
Патӑрьелсем хайсен ентешӗсене асра тытса тата Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне халалласа «Янӑра, чӑваш сӑмахӗ» сӑвӑ хитре вулакансен конкурсне ирттернине эпир пӗлтернӗччӗ. Вӑл тӑрӑхри культурӑри паллӑ ҫынсенчен пӗри вӑл, аса илтеретпӗр, Юхма Мишши. Сӑкӑтра ҫуралнӑскер кӑҫал 80 ҫул тултарать.
Ыран, ака уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, 14 сехетре, Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче ҫыравҫӑн сумлӑ кунне халалласа юбилей каҫӗ иртмелле.
Республикӑн Культура министерстви Юхма Мишшин пултарулахӗ калӑпӑшлӑ тесе хакланӑ май вӑл писатель те, поэт та, драматург та, академик та, историк та, философ та, публицист та, тӑлмачӑ та тесе палӑртать. Унӑн кӑларӑмӗсен йышӗ 300-тен те иртнине, унӑн хайлавӗсене ҫынсем юратса вуланине пӗлтерет.
Шупашкар районӗнчи вулавӑшсенче чӑвашла вуламалли пӗрлехи кун ирттернӗ. Ӑна республикӑра иртекен «Литературная Чувашия: самая читаемая книга 2014-2015гг.» (чӑв. Литературӑллӑ Чӑваш Ен: 2014-2015 ҫулсенчи чи вуланакан кӗнеке) конкурс пынӑ май йӗркеленӗ.
Шупашкар районӗн централизациленӗ вулавӑш тытӑмӗн пуҫлӑхӗ Галина Тимофеева акци тӗллевне тӑван литературӑна, наци культурине юратма хӑнӑхтарассипе ӑнлантарать.
Салапайкассинче, тӗслӗхрен, унти шкулта 6-мӗш класра вӗренекенсем Питрав Ибасовӑн «Ылтãн пӗркенчӗк» кӗнекинчи калавсене вуланӑ. Чӑрӑшкассинчи вулавӑшра «Асанне юмахӗсем» кӗнекепе паллашнӑ.
Ҫак кунсенче районти вулавӑш ӗҫченӗсем вулакансен хаклавӗсем хушшинче иртекен «Хамӑрӑнне вула» конкурс материалӗсене малалла пухаҫҫӗ.
Чӑваш Енре «Литературная Чувашия: самая читаемая книга 2014-2015 годов» (чӑв. Литературӑллӑ Чӑваш Ен: 2014-2015 ҫулсенчи чи вуланакан кӗнеке) республикӑри конкурс малалла пырать. Ҫавна май Шупашкар районӗнчи вулавӑш ӗҫченӗсем «Читай наших» (чӑв. Хамӑрӑннисене вула) ятпа вулакансен хаклавӗсем хушшинче конкурс ирттерме шут тытнине эпир пӗлтернӗччӗ.
«Литертаурӑллӑ Чӑваш Ен» конкурс иртнӗ май асӑннӑ районти вулавӑшсенче тӑрӑшакансем вулакансем хушшинче тепӗр тупӑшу та шутласа кӑларнӑ. «Селфи: Моя любимая чувашская книга» (чӑв. Селфи: Манӑн юратнӑ чӑваш кӗнеки) ят панӑскере кирек кам та хутшӑнма пултарать. Кӗнеке вулакан ҫын сӑнарӗ урлӑ вӗсем чӑваш кӗнекипе кӑсӑклантарасшӑн. Кӗнеки маларах асӑннӑ литература конкурсӗн списокне лекнӗскер пулмалла. Списокпа кунта паллашма пулать.
Сӑнӳкерчӗксене ака уйӑхӗн 10-мӗшӗ таран йышӑнаҫҫӗ. Вӗсене chbibl3@cap.ru электрон адреспа ярса памалла.
Шупашкар районӗнчи вулавӑш ӗҫченӗсем «Читай наших» (чӑв. Хамӑрӑнне вула) ятпа вулакансен хаклавӗсем хушшинче конкурс ирттерме шут тытнӑ.
Ӑна вӗсем «Литературная Чувашия: самая читаемая книга 2014-2015 годов» (чӑв. Литературӑллӑ Чӑваш Ен: 2014-2015 ҫулсенчи чи вуланакан кӗнеке) республикӑри конкурс иртнӗ май йӗркелессине пӗлтернӗ.
Конкурс ака уйӑхӗн 1-мӗшӗнче уҫӑлӗ те акан 20-мӗшӗччен пырӗ.
Конкурс тӗллевне вулавӑш ӗҫченӗсем чӑваш писателӗсемпе поэчӗсен кӗнекисемпе халӑха кӑсӑклантарассинче кураҫҫӗ.
Конкурса хутшӑнаканӑн, Шупашкар районӗн централизациленӗ вулавӑш тытӑмӗн пуҫлӑхӗ Галина Тимофеева ӑнлантарнӑ тӑрӑх, «Литературӑллӑ Чӑваш Ен» списока лекнӗ кӗнекесенчен хӑшне те пулин вуласа тухмалла та ӑна хакласа ҫырса кӑтартмалла.
Ҫӗнтерӳҫӗсене Чӑваш чӗлхин кунне халалласа районта ирттерекен уяв вӑхӑтӗнче чыслама палӑртнӑ. Ӗҫсене chbibl3@cap.ru электрон адреспа йышӑнаҫҫӗ.
Йӗпреҫ районӗнчи вулавӑша Шупашкарти шкул ачисем Алексей Маресьев Совет Союзӗн Геройӗ пирки пӗлессишӗн пырса ҫитнӗ. Нарспи Васильева таврапӗлӳҫӗ Н.В. Смирнов сержант ячӗллӗ Шупашкарти 33-мӗш шкулта 5-мӗш «а» тата 5-мӗш «б» классенче вӗренекенсене А. Маресьев ҫуралнӑранпа кӑҫалхи ҫу уйӑхӗн 20-мӗшӗнче 100 ҫул ҫитнине аса илтернӗ май унӑн патӑрлӑхӗ пирки каласа кӑтартнӑ. Вӑрҫӑ вӑхӑтӗнчи кунсенчен пӗринче унӑн самолетсене персе антарсан малтан вӑл аманнӑ урипе пӗтӗм вӑя пухса, кайран хырӑмпа шуса 18 талӑк хушши фронт лини енне талпӑннӑ. Ҫав вӑхӑтра йывӑҫ хуппипе, ҫырлапа тӑранкаланӑ. Вӑрманта выртакан вырӑс салтакне Новгород облаҫӗнчи Валдай районӗнчи Плав ялӗнчи ашшӗпе ывӑлӗ вӑрманта халсӑрланса выртнине асӑрханӑ-ха, анчах вӑл сӑмах чӗнменрен нимӗҫ пуль тесе пӑрӑнса утнӑ. Кайран ӑна ҫав ялти икӗ арҫын ача, Сережӑпа Саша, асӑрханӑ. Сашӑн ашшӗ вырӑс летчикне яла илсе кайнӑ. Темиҫе эрне пӑхнӑ ӑна ял ҫыннисем. Тухтӑр пулманнипе кайран госпитале ӑсатнӑ.
Сӑмах май каласан, Нарспи Корниловна хӑй те кӑсӑклӑ ҫын. Вӑл таврапӗлӳҫӗ кӑна мар, педагогика ӗҫӗн ветеранӗ, тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ, халӑха вӗрентес ӗҫ отличникӗ, Йӗпреҫ поселокӗн хисеплӗ ҫынни.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Октябрьскинчи (Ӗсмелти) ача-пӑчан ӳнер шкулӗнче Элли Юрьев ячӗпе астӑвӑм каҫӗ ирттернине эпир пӗлтернӗччӗ.
Пурӑннӑ пулсан паллӑ художник ӗнер сакӑрвунӑ ҫул тултармаллаччӗ. Аса илтеретпӗр, Элли Юрьев — Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ тата халӑх художникӗ, академик, К. Иванов ячӗллӗ Патшалӑх премийӗн лауреачӗ, Пӗтӗм Раҫҫейри геральдика обществин член-корреспонденчӗ. Красноармейски районӗнчи Кӗҫӗн Шетмӗре ҫуралнӑ.
Элли Юрьева асӑнса Патӑрьелти тӗп вулавӑшра «Выдающиеся люди Чувашии: Элли Юрьев» (чӑв. Чӑваш Енӗн паллӑ ҫыннисем: Элли Юрьев) кӗнеке куравӗ хатӗрленӗ. Унти материалсем тӑрӑх художник Чӑваш Енӗн Патшалӑх гербӗн тата Патшалӑх ялавӗн, Шупашкар хула гербӗн тата ялавӗн авторӗ пулнине те пӗлме пулать.
Шупашкар районӗнчи Мӑн Карачурари ял вулавӑшӗ «Пурин валли те кӗнеке» акци ирттерет.
Ырӑ кӑмӑллисенчен вулавӑш ӗҫченӗсем сӑвӑсен пуххине, классика прозине, истори литературине йышӑнаҫҫӗ. Уҫӑ кӑмӑллисем кӗнекесем пырса пама тытӑннӑ та. Ҫынсем ытларах чухне совет тата ют ҫӗршыв ҫыравҫисен историлле романӗсене илсе пыраҫҫӗ.
Халӑхран пухнӑ литературӑна вулавӑш Шупашкар районӗнчи Толик Хураски ҫывӑхӗнче вырнаҫнӑ юсанмалли 6-мӗш колоние ӑсатӗҫ.
Йӗплӗ пралук леш енне лекнисене кӗнеке кирлӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ вулавӑшра ӗҫлекенсем. Вӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, кӗнеке унтисене ҫынлӑха упраса хӑварма пулӑшать. Ырӑ кӗнекене вуласан ҫын хӑйӗн шухӑшлавне те лайӑх енне ылмаштарма пултарасса, вӗсене вӑй-хал парасса шанаҫҫӗ.
+17.5 °C