Шупашкар районӗнчи Хыркассинчи ветерансен ҫуртӗнче (халӗ ун пеккисене вӑхӑтлӑх пурӑнмалли уйрӑм теме тытӑнчӗҫ-ха) куҫа тем тӗрлӗ чечек илӗртет. Вӗсене Петр Ивановчи текен сусӑр пӑхса тӑрать. Хӑрах алӑллӑ пулин те ӗҫлеме ӳркенмест вӑл.
Ҫав вӑхӑтрах асӑннӑ уйрӑмра пурӑнакан ытти ҫын валли те ӗҫ тупӑнсах тӑрать. Пӗрисем пахча ҫимӗҫ пуҫтараҫҫӗ, теприсем — ҫырла. Ҫу кунӗ ҫулталӑк тӑрантарать теҫҫӗ те, тӑрӑшаҫҫӗ ҫынсем. Ӗҫе асӑннӑ уйрӑмри социаллӑ ӗҫченсем йӗркелесе пыраҫҫӗ.
Сӑнсем (5)
Республика Аслӑ Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнине уявлама хатӗрленет. Шупашкарта Тӑван ҫӗршыв Аслӑ вӑрҫин ветеранӗсем пурӑнакан ҫуртсен подъезчӗсем ҫине ав «Астӑвӑм ҫӑлтӑрӗ» вырнаҫтараҫҫӗ.
Мускав район администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, паян, ҫурлан 7-мӗшӗнче, 15x15 сантиметр калӑпӑшлӑ ҫӑлтӑр Шупашкарти икӗ ҫурт ҫине вырнаҫтарнӑ: Мускав проспектӗнчи 5-мӗш тата Водопровод урамӗнчи 7-мӗш ҫуртсем ҫине.
Пирвайхи «Астӑвӑм ҫӑлтӑрӗсем» Шупашкарта ҫӗртмен 22-мӗшӗнче — Асӑнупа хурлӑх кунӗнче — вырнаҫтарнӑ. Ун чухне «Астӑвӑм страници» патриотлӑх проекчӗн ҫамрӑк хастарӗсем Ҫамрӑклӑх бульварӗнчи тата К.Иванов урамӗнчи икӗ ҫурт подъезчӗсем ҫине хӗрлӗ ҫалтӑр ҫакнӑ.
Патӑрьел районӗнчи Анат Туҫара пурӑнакан Петр Мефодьев ветеран 100 ҫул тултарнӑ. Ҫак тапхӑрта вӑл хура-шурне нумай курнӑ. Ҫавӑнпах сывлӑхӗ хавшанӑ. Вӑрҫӑра унӑн контузи пулнӑ, ҫапах вӑл унтан сывӑ таврӑннӑ.
Петр Мефодьев хресчен ҫемйинче ҫуралнӑ. Пӗчӗк чухне амӑшӗсӗр юлнӑ, ҫавӑнпа ирех ӗҫе кӳлӗнме тивнӗ. 1941 ҫулта ӑна вӑрҫа илсе кайнӑ. Ун чухне вӑл храмсенче ҫурта ҫутнӑ. Ӗненӳ ӑна вӑрҫӑран чӗрӗ таврӑнма пулӑшнӑ.
Петр Григорьевич вӑрҫӑран яла таврӑнсан авланнӑ, колхозра бригадирта ӗҫленӗ. Мӑшӑрӗпе Евдокия Ивановнӑпа 62 ҫул пурӑннӑ. 17 ҫул каялла арӑмӗ ҫӗре кӗнӗ. Халӗ ветеран хӗрӗпе тата кӗрӗвӗпе пурӑнать. Ветеранӑн тунсӑхлама вӑхӑт ҫук: ун патне тӑтӑшах ачисем, мӑнукӗсем, кӗҫӗн мӑнукӗсем тата вӗсен ачисем килсе ҫӳреҫҫӗ.
Петр Григорьевич вӑрӑм ӗмӗр вӑрттӑнлӑхӗ пирус туртманнинче, эрех ӗҫменнинче, спортпа туслӑ пурӑннинче пулнине палӑртать. «Турӑ мӗн чухлӗ панӑ — ҫавӑн чухлӗ пурӑнатӑп», — тет ветеран.
Чӑваш Енре пурӑнакан кашни ҫыннӑн Тӑван Ҫӗршувӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранне хӑйӗн ячӗпе тав сӑмахӗ калама май пур. «Раҫҫей почти» «Ентешсем тав туни» ятпа Пӗтӗм Раҫҫей акцине ирттерет. Кун пирки Муркаш район администрацийӗ пӗлтерет.
Тӑван Ҫӗршувӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗсен — вӑл шутра фронтовиксен те, тыл ӗҫченӗсен те йышӗ ҫул иртнӗҫемӗн сахалрах та сахалрах. Хальхи вӑхӑтра республикӑра кун пек 20 509 ветеран пурӑнать.
Пирӗн тивӗҫ — кун пек ҫынсене савӑнӑҫ саманчӗ парнелесси, тав сӑмахӗ ҫырса открытка ярса парасси. Сӑмахӗсем ансат: «Хисеплӗ ветеран! Ҫӗнтерӳшӗн Пысӑк тав Сире! Эпир Сирӗн паттӑрлӑха асра тытапӑр, Сирӗнпе мухтанатпӑр!» Хыҫҫӑн открыткӑна почта ещӗкне яма ан манӑр. Эсир ветеранӑн ятне те, ӑҫта пурӑннине те пӗлместӗр пулӗ. Анчах шанма пултаратӑр: «Раҫҫей почти» сирӗн салам сӑмахӗсене ветеран патне ҫитерӗ.
Ветерана эсир ҫавӑн пекех почта ҫыхӑнӑвӗн операторӗ, почтальон урлӑ та саламлама пултаратӑр, открыткӑпа пӗрле парне те туянса пама май пур. Почтальонсем сирӗн открыткӑсемпе парнесене Раҫҫей Президенчӗн саламӗпе пӗрле ветерана ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗччен ҫитерсе парӗҫ.
Халӑхӑмӑрӑн мӑнаҫланмалли уява — Ҫӗнтерӳ кунне — тӗрлӗ ҫӗрте хатӗрленеҫҫӗ. Культура тата вӗренӳ учрежденийӗсем уйрӑмах хастар.
Етӗрнери 1-мӗш гимназире вӗренекенсем, ав, ветерансем валли открытка хатӗрленӗ. Асӑннӑ учрежденири 5-мӗш «а» класра вӗренекенсем хӑйсен аллипе ӑсталанӑ открыткӑсене ветерансем тата тыл ӗҫченӗсем патне ҫитересшӗн. Ӑна вӗсем ҫу уйӑхӗн 9-мӗшне палӑртса хунӑ.
Чӑваш Енри ветерансем валли Ҫӗнтерӳ кунӗ ячӗпе уяв апат-ҫимӗҫӗ хатӗрленӗ. Вӗсене кашни ветеран килне вырӑнти социаллӑ хӳтӗлев органӗ урлӑ ҫитерӗҫ.
Республикӑра ветерансене профилактика, сиплев, реабилитаци тӗлӗшӗпе пулӑшу параҫҫӗ. Ҫулсерен поликлиникӑра тата килте ветерансене тӗплӗн тӗрӗслеҫҫӗ. Вӑрҫӑ инваличӗсем, ветерансем, тӑлӑх арӑмсем мӗнле условисенче пурӑннине тӗрӗслеҫҫӗ. Уйрӑмах пӗччен пурӑнакан ветерансене пысӑк тимлӗх уйӑраҫҫӗ.
Ҫу уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Чӑваш Енри районсемпе хуласенчи 101 ветерана сывлӑха ҫирӗплетмелли «Вега» центра (Шупашкар районӗнчи Вӑрманкас ялӗ) илсе кайӗҫ. Кӑҫал республика валли 100 миллион тенкӗ уйӑрнӑ, ҫак укҫапа 95 ветерана пурӑнмалли ҫурт-йӗрпе тивӗҫтерӗҫ. ЧР Сывлӑх министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, кун хыҫҫӑн черетре 145 ветеран юлӗ. Ҫак ыйтӑва Ҫӗнтерӳ пулнӑранпа 70 ҫул ҫитнӗ тӗле тӗппипех уҫӑмлатма палӑртнӑ.
Ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнче Шупашкарти Хӗрлӗ тӳремри уява 500 ытла ветеран хутшӑнӗ. Кашнинпе ҫумӑн социаллӑ ӗҫчен пулӗ, васкавлӑ медпулӑшу машинисем тухӗҫ.
ЧР Сывлӑх министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, халӗ Чӑваш Енре вӑрҫӑ инвадличӗсем, ветерансем пӗтӗмпе 2 пин ытла ҫын юлнӑ.
Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫин ветеранӗсемпе инваличӗсем ҫу уйӑхӗн 7–9-мӗшӗсенче тӗрлӗ хулапа ҫӗршывра пурӑнакан тӑван-пӗлӗшпе, юлташӗсемпе, ҫапӑҫу хирӗнче пӗрле пулнисемпе тата ытти ҫынпа телефонпа тӳлевсӗр калаҫайӗҫ. Ҫакна телефон ҫыхӑнӑвӗпе тивӗҫтерекен операторсенчен пӗри, «Ростелеком», пӗлтернӗ. Ытти ҫул карас ҫыхӑнӑвӗн операторӗсем те ветерансене ҫӑмӑллӑх кӳнине шута илсен кӑҫал та хайхисем валли майсем пӑхса хёвараҫҫех пуль тес килет.
«Ростелеком» патне таврӑнсан телефонист урлӑ саккас парсан регионта, хуласем хушшинче тата Украинӑпа, Беларуҫпе, Молдовӑпа, Казахстанпа, Узбекистанпа, Таджикистанпа, Кӑркӑстанпа, Турменистанпа, Азербайджанпа, Грузипе, Абхазипе, Латвипе, Литвапа, Эстонипе, Кӑнтӑр Осетипе 60 минут таран тӳлевсӗр калаҫтарӗҫ.
Госпитальсенче, ветерансен ҫурчӗсенче пурӑнакансене те телефонпа тӳлевсӗр юмахлама май туса парассине шантараҫҫӗ. Калаҫмалли пунктсенче те ветерансен ыйтӑвне тивӗҫтермелле. Унта каяс пулсан удостоверени чикме манмалла мар. Ку ӗнтӗ ҫӑмӑллӑх категорине тивӗҫҫине ӗнентерме кирлӗ.
Маларах асӑннӑ ҫӗршывсене тата хамӑр патри ял-хулана ҫу уйӑхӗн 7–9-мӗшӗсенче ветерансем телеграммӑсем те тӳлевсӗр ярайӗҫ.
Паян пирӗн Чӑваш Енре виҫӗ уполномоченнӑй ӗҫленине пурте пӗлеҫҫӗ. Вӗсенчен пӗри, Юрий Кручинин, этем правине хӳтӗлет. Тепри, Вячеслав Рафинов, ачасемшӗн хыпса ҫунать темелле-тӗр. Виҫҫӗмӗшӗ, Владимир Иванов, — усламҫсемшӗн пӑшӑрханакан ҫын.
РФ Патшалӑх Думинчи «Тӳрӗ кӑмӑллӑ Раҫҫей» партин депутачӗ Олег Михеев ветерансене хӳтӗлекен институт туса хума сӗннӗ. Ҫак сӗнӳпе вӑл Ольга Голодец тата Дмитрий Рогозин вице-премьер тата Общество палатин членӗсем патне сӗнӳпе тухнӑ.
Михеев шучӗпе тӗрлӗ шайри ветерансене, уйрӑмах — Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫине тата ытти ҫар хирӗҫ-тӑрӑвне хутшӑннисене, хӳтӗлемелле, вӗсене саккун вӗҫӗмех ылмашса тӑракан саманара йывӑрлӑхсене ҫӗнме пулӑшмалла.
Парламентари шучӗпе, ҫӗршывӑн Правительстви ветерансен ыйтӑвне татса парассишӗн сахал мар тӑвать пулин те бюрократие пула ҫавсене татса пама май килмест-мӗн.
Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗсене ҫурт-йӗрпе тивӗҫтернине тӗрлӗрен йышӑнакансем пуррине пытараймӑпӑр. «Вӑрҫӑ хирӗнче выртса юлнисене нимӗн те лекмен», — тарӑхаҫҫӗ ашшӗсемсӗр ӳснӗ, выҫӑллӑ-тутӑллӑ пурӑннӑ вӑрҫӑ ачисенчен хӑшӗсем. Теприсене вара арҫын пуҫпа хӑйсен ӗмӗрне ирттермелӗх пӳрт лартайманни тӗлӗнтерет-мӗн. Виҫҫӗмӗшсене хӑйсен аслашшӗ-кукашшӗ пурӑннӑ чух ун пек саккун кӑларманни пӑшӑрхантарать. «Саккунне старикӗсем сахалланса юлнӑ хыҫҫӑн йышӑнчӗҫ», — теҫҫӗ ун йышшисем.
Мӗнех, мӗн чухлӗ ҫын, ҫавӑн чухлӗ чӑнлӑх теҫҫӗ те, кашни хӑйне май шухӑшлать-тӗр. Апла-и, капла-и, анчах вӑрҫӑ ветеранӗсемпе вӑрҫӑра вилнӗ салтак арӑмӗсене ҫурт-йӗрпе тивӗҫтермелли саккуна ҫӗршыв шайӗнче йышӑннӑ-тӑк ӑна пурнӑҫа кӗртмеллех ӗнтӗ. Кун пирки Элӗк районӗнче иртнӗ Пӗрлехи информаци кунӗ вӑхӑтӗнче те калаҫнӑ.
Асӑннӑ тӑрӑхра ҫак ҫӑмӑллӑхпа усӑ курмаллисене 194 ҫынна шута илнӗ. Вӗсенчен 184-шӗн ыйтӑвӗ татӑлнӑ. Кам тӳпене кӗрсе ҫурт-йӗр тума хутшӑннӑ, кам хваттер туяннӑ. Хваттер уҫҫи лекессе хальлӗхе Элӗкри тата тепӗр 10 ветеран кӗтет.
Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине хутшӑннисемпе тӑлӑх салтак арӑмӗсене хваттер илме патшалӑх сертификат панине вулакансем пӗлеҫҫех ӗнтӗ. Улатӑр районӗнче те ун пеккине тивӗҫҫисем пур. Вӗсенчен пысӑк пайӗ — 22 ҫын — илнӗ ӗнтӗ. Ҫапах та черет кӗтекенсем те пур-ха. Хальлӗхе ун пек ватӑсем тата тепӗр пиллӗкӗн иккен. Ҫамрӑк мар та, илсе ӗлкӗрччӗр ӗнтӗ тесси кӑна юлать-тӗр.
Сӑмах май, ҫак ыйту пур чухне те кал-кал татӑлса пырать теейместӗн-ха. Хӑйсен те ҫурт-йӗре лайӑхлатма тивӗҫҫине хӑш-пӗр ватӑн прокуратурӑпа суд тӑрӑх ҫӳресех ӗнентерме тиврӗ.
+1.3 °C