«Чӑвашпа Чӗмпӗрӗн экономикӑпа политкультура анлӑшӗ: пӗтӗмлетӳ тата малашлӑх». Ҫак ятпа ӗнер Шӑмӑршӑра ҫавра сӗтел иртнӗ. Унта пирӗн республикӑн тата Чӗмпӗр облаҫӗн ертӳҫисем: Чӑваш Енӗн Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Михаил Игнатьев тата Чӗмпӗр облаҫӗн кӗпӗрнаттӑрӗ — Правительство пуҫлӑхӗ Сергей Морозов хутшӑннӑ.

Икӗ енлӗ хутшӑнусем пирки каланӑ май Михаил Игнатьев регионсем географи тӗлӗшӗнчен кӑна мар, ӑс-хакӑл енпе те ҫывӑххине палӑртнӑ. «Пирӗн иртнинче тата хальхинче пӗр пекки нумай», — тенӗ вӑл. Унтан вӑл 1968 ҫулта Иван Яковлев уҫнӑ Чӗмпӗрти учительсен чӑваш шкулӗн пӗлтерӗшне, унта ӑс пухнӑ Константин Иванов поэта аса илнӗ. Чӗмпӗр облаҫӗнче ытти халӑхпа танлаштарсан чӑвашсем йышпа виҫҫӗмӗш вырӑн йышӑннине палӑртнӑ Михаил Васильевич. Ҫавна май вӑл асӑннӑ облаҫ кӗпӗрнаттӑрне чӑваш этносне, чӗлхине тата культурине упраса хӑварма майсем туса панӑшӑн тав тунӑ.

Сӑнсем (27)

Аслисене пула ачасем вилеҫҫӗ. Иртнӗ уйӑхӑн ҫурринчен пуҫласа ӗнерччен кӑна пирӗн республикӑри ҫулсем ҫинче ҫул ҫитмен 8 ача вилнӗ. Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа вара 14 ача леш тӗнчене ӑсаннӑ. Вилнисенчен чылайӑшӗ урапара пассажир евӗр ларса пыраканскерсем пулнӑ тесе пӗлтерет республикӑн Ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн патшалӑх инспекцийӗ.

Инкекӗ пӗри тепринчен хӑрушӑрах сиксе тухать. Шӑмӑршӑра, ав, ҫурлан 2-мӗшӗнче ӳсӗр водитель малта пыракан МАЗран иртме хӑтланса ҫулӑн сылтӑм енне тухса кайнӑ. Унти ҫуран утакансем ҫине пырса кӗрсе пӗр ҫемьери виҫӗ ҫынна вӗлернӗ. Ҫав шутра 37 ҫулти ашшӗн аллинчи 4 ҫулти арҫын ача та пулнӑ.

Унччен икӗ кун маларах Ҫӗрпӳ районӗнчи Михайловкӑпа Лапра ялӗсем хушшинче 18 ҫулти водитель МАЗпа пырса ҫапӑннӑ та урапари 17 тата 13 ҫулти ачасем вилнӗ. Ҫурлан 5-мӗшӗнче ӳсӗр ашшӗне пула виҫӗ ҫулхи арҫын ача вилнӗ. Тепӗр виҫӗ ача пульницӑна лекнӗ.

Шӑмӑршӑ районӗнче — пысӑк ҫухату. Пӗр ҫемьере ачана, унӑн ашшӗне тата асламӑшне урапа ҫапса кайнӑ. Вилмеллех.

Ку тискер ӗҫ Илемре, ҫурла уйӑхӗн 2-мӗшӗнче, «Шӑмӑршӑ — Суйкӑн» автоҫул ҫинче 20 сехет тӗлнелле пулнӑ. Шӑмӑршӑра пурӑнакан ҫемье ҫулпа утнӑ. Ҫав вӑхӑтра вӗсем ҫине урапа пырса кӗнӗ.

Йывӑр сурансене пула 38 ҫемье пуҫӗ (унӑн ҫуралнӑ кунӗ иртсе кӑна кайнӑ пулнӑ), унӑн 66-ри амӑшӗ тата виҫҫӗри ывӑлӗ вилнӗ. Арҫыннӑн арӑмӗ тата 2008 ҫулта ҫуралнӑ тепӗр ывӑлӗ те ҫавӑнтах пулнӑ. Вӗсене пульницӑна илсе ҫитернӗ.

Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, «Форд-Фокус» урапа водителӗ тепӗр урапана хӑваласа иртнӗ чухне руле тытайман та ҫуран утакансем ҫине кӗрсе кайнӑ.

Кун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Арҫынна, урапа хуҫине, халех тытса чарас ыйтӑва пӑхса тухаҫҫӗ.

Иртнӗ канмалли кунсенче Шӑмӑршӑ районӗнче Ҫамрӑксен кунӗпе килӗшӳллӗн эстрада юррисен «Ҫамрӑксен сасси — 2015» фестиваль иртнӗ. Унта ҫамрӑксем хӑйсен юрлас пултарулӑхне кӑтартма пултарнӑ.

Фестиваль пултаруллӑ ҫамрӑксене тупса палӑртма, яш-хӗре хӑйсен репертуарне пуянлатма пулӑшать.

Фестиваль вӗҫӗнче чи лайӑххисене дипломсемпе, парнесемпе хавхалантарнӑ. «Соло-вокал» номинацире Кристина Егорова ҫӗнтернӗ. Иккӗмӗш вырӑна Алена Чамеева (Кивӗ Чукал) тата Яна Харитонова (Пӑчӑрлӑ Пашьел) тухнӑ. Виҫҫӗмӗш вырӑнта Снежанна Тихонова (Васан) тата Алена Стратилатова (Палтиел) пулнӑ.

18–35 ҫулсенчисен йышӗнче вара 2-мӗш вырӑна Сюзанна (Шӑмӑршӑ) тухнӑ. 3-мӗш вырӑнта Ольга Бибукова (Шӑмӑршӑ) пулнӑ.

«Дуэт» номинацире Алена тата Татьяна Чамеевӑсем (Кивӗ Чукал) ҫӗнтернӗ. 2-мӗш вырӑнта – Алена Стратилатова тата Евгений Макаров (Палтиел) пулнӑ.

«Вокал ансамблӗ» номинацире 3-мӗш вырӑнта Кивӗ Чукал ансамблӗ пулнӑ.

Сӑнсем (20)

Шӑмӑршӑ районӗнче газ пама пӑрахаҫҫӗ. Анчах, Турра шӗкӗр, яланлӑха мар (ун пек пулсан республика пӗлтерӗшлӗ инкеклӗ лару-тӑру тесех хаклама тивӗччӗ), ик кунлӑха. Газпа тивӗҫтерекенсем кутӑнлашнипе те мар. Газ валеҫекен станцире юсав ӗҫӗ ирттернӗрен.

Юсава Константиновскинчи магистральлӗ газ пӑрӑхӗсен линипе производство управленийӗ ирттерме палӑртса хунӑ. Ӑна вӑл Шӑмӑршӑри газ валеҫекен станцире пурнӑҫлӗ. Ҫавна пула асӑннӑ станцирен газ пачах пама пӑрахӗҫ: пӗрре — ыран, ҫӗртмен 18-мӗшӗнче; тепре — ҫӗртмен 30-мӗшӗнче. Ыран ирхи 7 сехетрен пуҫласа 17 сехетчен газ пымӗ, 30-мӗшӗнче ирхи ҫиччӗрен каҫхи вуннӑчченех газсӑр ларма тивӗ.

Шӑмӑршӑри газ валеҫекен станци Васан, Карапай Шӑмӑршӑ, Палтиел, Анат Чаткас, Пуянкасси, Шӑмӑршӑ ял тӑрӑхӗсене тивӗҫтерсе тӑрать.

Раҫҫейӗн Федераци миграци службин Чӑваш Енри управленийӗн территорисенчи пайӗсем хӑйсен адресне ылмаштараҫҫӗ. Ҫакӑ вӗсем унччен тӗпленнӗ вырӑнтан урӑх ҫӗре куҫнипе ҫыхӑннӑ.

Аса илтеретпӗр, паспорт паракансем унччен шалти ӗҫсен пайӗсемпе пӗр ҫуртра ларатчӗҫ. Халӗ вӗсем тахҫантанпах расна тытӑмсем пулса тӑчӗҫ. Миграци тытӑмӗ паян паспорт панипе кӑна ӗҫлемест.

Пӗлтӗр Вӑрнар поселокӗнчи, Патӑрьелти, Хӗрлӗ Чутайри, Ҫӗмӗрлепе Куславкка хулисенчи пайсем урӑх вырӑна куҫса кайнӑ. Кӑҫал Комсомольскинчи, Шӑмӑршӑри, Вӑрмарти подразделенисем урӑх ҫуртсенче тӗпленнӗ.

Ҫӗнӗ ҫӗре Сӗнтӗрвӑрринчи, Кӳкеҫри, Йӗпреҫри, Пӑрачкаври уйрӑмсем те куҫса каймалла. Ку ӗҫе вӑраха хӑварасшӑн мар, ыйтӑва ытлашши тӑсса ямасӑр татасшӑн.

Яланах мар. Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунӗнче РФ Шалти ӗҫсен министерствин Патӑрьел районӗнчи ҫул-йӗр ҫинчи хӑрушсӑрлӑх инспекцийӗн ӗҫченӗсем Шӑмӑршӑ районӗнчи хӗрарӑм-водительсене чечек парнеленӗ.

Инспекторсене курсан хӗрарӑм-водительсем малтанах ҫухалса кайнӑ. Штраф парасшӑн чараҫҫӗ пуль тесе те малтанласа аптӑранӑ вӗсем, ҫул-йӗр правилинчен хӑшне пӑсрӑм-ши, ҫавӑншӑн тӑн кӗртесшӗн пуль тесе те пуҫ ватнӑ. Анчах инспекторсен аллинче тюльпан курсан хӗрарӑм-водительсем лӑшах сывласа янӑ.

Кун пек акцие ҫул-йӗр инспекторӗсем кӑҫал пуҫласа ирттермен. Ытти ҫул та ун пеккисене вӗсем йӗркеленӗ. Тӗрӗссипе, ытти ҫӗрте те ун пек акци йӗркелесе этемлӗхӗн черчен ҫуррине уяв кунӗнче савӑк кӑмӑл парнелес йӑла пур.

Сӑнсем (3)

Шупашкарта чукун ҫул айӗнчен кивӗ вокзалтан ҫӗнӗ вокзала каҫнӑ чух таксистсем сӑвӑс пекех ҫыпӑҫнине пурте пӗлетпӗр. Чукун ҫул айӗпе каҫмалли ҫул патне мар, унта вырнаҫнӑ лавкка патӗнчен иртен-каяна та вӗсем Канаша, Шӑмӑршӑна, Патӑрьеле, Елчӗке тата ытти ҫӗре илсе кайма хатӗррине пӗлтереҫҫӗ. Такси пулӑшӑвӗ кӳме те ирӗк пуррипех тӑраҫҫӗ-ши вӗсем — калама хӗн. Хӑш чух ҫав водительсем: «Ӑҫта сӗкӗнетӗн?» — тесе пӗр-пӗринпе урлӑ-пирлӗ сӑмахсемпе перкелешнине те илтме тӳр килет.

Ҫав вӑхӑтрах Чӑваш Енӗн Транспорт тата суту-илӳ министерстви ҫул-йӗр инспекцийӗн, Ространснадзорӑн ӗҫченӗсемпе тата ытти яваплӑ службӑпа тӗрӗслев ӗҫӗ ирттерни пирки хыпарлать. Вӗсем пассажирсене турттаракансен ӗҫне хакланӑ иккен. Тӗрӗслевре хайхисем 36 автомашинӑпа, ҫав шутра 22 автобуспа 14 таксине, тӗрӗсленӗ. Йӗркене пӑсакансем пирки административлӑ 4 материал шӑраҫаланӑ иккен. Сӑмах май каласан, маларах эп каланӑ Канашпа Патӑрьеле йыхравлакансем те ҫакланнӑ-ши?..

«Шӑмӑршӑ районӗнчи культура аталанӑвӗн центрӗ» автономи учрежденийӗ хореографи ушкӑнӗсен «Ташша яра пар!» районти фестиваль-конкурсне ирттернӗ. Халӑх пултарулӑхне аталантарма пулӑшас, репертуарӑн художество пултарулӑх шайне ӳстерес тӗллевпе йӗркеленӗ конкурс ташӑсенчен тата шӳтсенчен тӑнӑ.

Куракансем Культура аталанӑвӗн центрӗн солисчӗсен А. Петрован, Т. Долгован, Т. Яковлеван, С. Кудряшован пултарулӑхне куракансем уйрӑмах пысӑка хурса хакланӑ-мӗн. Ача-пӑчан ӳнер шкулне ҫӳрекенсем те конкурса илемлетнӗ. Т. Яковлева ертсе пынипе ташӑ вӑрттӑнлӑхне хӑнӑхакан Юлиана Михайловапа Валерий Хафизов хитре ташланӑ. «Антонина» ача-пӑчан халӑх ташӑ ушкӑнӗ те маттурлӑхпа яланхиллех палӑрнӑ.

«Хальхи ташӑ» номинацире Шӑмӑршӑри вӑтам шкул «Урам ташшипе» ҫӗнтернӗ, Палтиелти культура ҫурчӗ — иккӗмӗш вырӑнта. «Халӑх ташши» номинацире 12-рен 17-чченхисем хушшинче Пӑчӑрлӑ Пашьелти кульутра ҫурчӗ малта, иккӗмӗшӗнче — Шӑмӑршӑри вӑтам шкул, виҫҫӗмӗшӗнче — Палтиелти культура ҫурчӗ. 18-тан аслӑраххисем хушшинче Карапай Шӑмӑршӑри культура ҫуртне ҫитекен пулман.

Сӑнсем (31)

Эрех-сӑра тӗлӗшпе саккун ҫирӗп. Анчах вӑрттӑн сӑтӑр тӑвакансем тупӑнсах тӑраҫҫӗ. Шӑмӑршӑ районӗнче алкоголь тата спиртлӑ шӗвек ҫаврӑнӑшӗнче йӗркене пӑснине тупса палӑртнӑ.

Ку йӗркене Шӑмӑршӑ районӗнчи тӗп пульница пӑснӑ. Усламҫӑ медицина учрежденинче лавкка тытать-мӗн. Унта вӑл сӑра сутнӑ иккен.

Алкоголь сутакан лавкка районти Ярӑслав ялӗнчи пӗр фельдшерпа акушер пунктӗчне пулнӑ. Халӗ ҫав усламҫӑ хӗрарӑмӑн явап тытма тиветех.

Ку ҫынна административлӑ явап тыттарма йышӑннӑ. Ҫапла майпа 5 пин тенкӗ штраф тӳлеттермелле тунӑ. Кун пирки ЧР Прокуратурин пресс-служби пӗлтерет.