1-мӗш СИЗОра ӗҫлекен арҫынна ҫынсем тав туса ҫыру янӑ. Ку уншӑн кӗтменлӗх пулнӑ. Ара, вӑл ҫынсене путасран ҫӑлнине ыттисем пӗлмеҫҫӗ тесе шухӑшланӑ.
Александр Ермаков кӗҫӗн инспектор Атӑл хӗрринче пулнӑ чухне икӗ ҫын путнине асӑрханӑ. Арҫынпа пӗчӗк ача шывра хӑлаҫланнӑ. Инспектор тӑхтаса тӑман – вӗсене ҫӑлма васканӑ. Вӑл иккӗшне те ҫыран хӗррине илсе тухнӑ, пӗрремӗш медпулӑшу кӳнӗ. Арҫын тӑна кӗрсе хӑй тӗллӗн сывлама тытӑннӑ.
Александр кун хыҫҫӑн мӑнаҫланса ҫӳремен. Унӑн шухӑшӗпе, ун вырӑнӗнче пулас тӑк кашниех ҫапла тӑвӗччӗ. Ку утӑ уйӑхӗнчех пулнӑ. Вӑхӑт иртсен тав туса ҫыру килсен питех те тӗлӗннӗ вӑл.
«Кӗркунне хӑй вӑхӑчӗпе ҫитрӗ. Урамра сивӗ те нӳрӗ. Капла ҫанталӑк урамра пурӑнакансемшӗн уйрӑмах сисӗмлӗ», — тесе ҫырать Фейсбукра Олеся Руссакова, Шупашкарта пурӑнакан виҫӗ ача амӑшӗ тата журналист. Унтан вӑл Шупашкарти Калинин урамӗнчи 91-мӗш ҫурт патӗнчи нумай хутлӑ ҫурт ҫывӑхӗнче кӑвайт чӗртсе ӑшӑнакан килсӗр-ҫуртсӑр ҫынсен пурнӑҫне сӑнлакан ӳкерчӗкӗсене вырнаҫтарнӑ.
Ҫапла, вӗсен те пурӑнмалла. Анчах юнашарах ача пахчи, кафе, лавккасем иккен. Тата ҫав ҫуртра пурӑнакансене ҫӗнӗ кӳршӗсемпе ҫума-ҫумӑн пурӑнма еплерех-ши? Шӑпах ҫакӑн пирки пуҫ ватать хӗрарӑм.
Шупашкарта килсӗр-ҫуртсӑррисем никама та кирлӗ мар тенипе килӗшме йывӑр. Мӗншӗн тесен вӗсем валли ятарлӑ приют пур. Унта пыракансене ҫӗр каҫма ирӗк параҫҫӗ. Ҫухалнӑ хутсене туса парсан ӗҫе вырнаҫма пулӑшаҫҫӗ. Анчах, мӗн тӑвас, теприсем ҫӗр тӗрлӗ сӑлтав тупса урам тӑрӑх ҫапӑнса ҫӳреме кӑмӑллаҫҫӗ. Килсӗррисем хушшинче тӗрмере пӗрре кӑна мар ларнисем те пур. Ӗҫе вырнаҫма вӗсене ҫӑмӑл мар. Вӑт ҫапла кун кунласа ҫӗр каҫаҫҫӗ мӗскӗнсем...
Раҫҫейре футбол чемпионачӗ пуҫланиччен вӑхӑт ҫулталӑкран та сахалрах юлчӗ. Шупашкарта футбол матчӗсем иртмӗҫ-ха, ҫапах кунта тӗнчипе паллӑ футболистсене курса вӗсенчен автограф илме майсем пулӗҫ.
Тӗп хулари «Олимпийский» тата «Спартак» стадионсенче вӗсем ӑмӑртусене хатӗрленӗҫ, ҫавна май халӗ ҫав стадионсене юсаҫҫӗ, тренировка ирттермелли базӑсене йӗркене кӗртеҫҫӗ, инфраструктура объекчӗсене сӑн кӗртеҫҫӗ. Палӑртса хӑвармалла: ҫак тӗллевпе «Олимпийский» стадиона кӑна 129 миллион тенкӗ хывӗҫ. Халӗ унта футбол газонне хатӗрлеҫҫӗ, курӑка ҫитес эрнере акма палӑртаҫҫӗ. Шӑвармалли тытӑма хатӗрлесе ҫитернӗ. Ҫавӑн пекех стадионти чупу ҫулӗсене те ҫӗнетеҫҫӗ, ҫулталӑк вӗҫлениччен ӑна 11 пин тӑваткал метр лаптӑкра сармалла.
«Олимпийский» стадиона ФИФА инспекцийӗ 2018 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнче килсе тӗрӗслӗ.
Шпашкар хулин депутатсен пухӑвӗн депутачӗсем ҫӗнӗ мэра суйлас тесе официаллӑ мар сасӑлав ирттернӗ. Кун пек мелпе депутатсен хӑйсемшӗн те, ытти ҫыншӑн та сасӑлама май пулнӑ. Паян иртнӗ ларура ешчӗке уҫнӑ, пӗтӗмлетӳ тунӑ.
Сасӑлавра Евгений Кадышев ытларах сасӑ пухнӑ. Пӗтӗмпе – 24. Вӑл – экономика политикин тата инвестицисен комиссийӗн председателӗ. Халӗ мэр тивӗҫне пурнӑҫлакан Николай Владимиров 10 сасӑ пухнӑ. Владимир Кузин депутатшӑн 4 сасӑ ҫеҫ панӑ.
Тепӗр хутчен палӑртар: сасӑлав официаллӑ мар майпа иртнӗ. Аса илтерер: 2016 ҫулхи чӳк уйӑхӗнче депутатсем Ирина Клементьевӑна мэра суйланӑ. Анчах кӑҫалхи ҫу уйӑхӗнче ӑна должноҫӗпе ытлашши усӑ курнӑ тесе килти ареста лартнӑ. Халӗ ун тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫсене тишкереҫҫӗ.
Республикӑри ҫул-йӗр ҫинчи тӑрӑма фото- тата видеокамерӑсем сӑнаса тӑрасси йӑлана кӗнӗ. Унтан та ытларах — ҫӗннисене те вырнаҫтараҫҫӗ. Ҫак уйӑхӑн пуҫламӑшӗнче «Автоураган», «Азимут», «ТРАФИК-СКАНЕР-СМ» ятлӑ ҫӗнӗ комплекссене ӗҫлеттерсе янӑ. Вӗсене Канашра (Ленин проспекчӗ тата Чкалов урамӗ, Ҫӗнтерӗве 30 ҫул тата Пушкин урамӗсем хӗресленнӗ ҫӗрте), Шупашкарта (Ленин проспекчӗ тата Гагарин урамӗ хӗресленнӗ тӗлте), ҫавӑн пекех Хыркасси ялӗ патӗнчи «Волга» (чӑв. Атӑл) М-7 ҫул ҫинче вырнаҫтарнӑ. Автомат мелӗпе ӗҫлекен камерӑсем светофорӑн хӗрле ҫутипе каҫнине, чарӑнмалли лини ҫине кӗрсе кайнине, сулахай е сылтам енне пӑрӑннӑ чухне ҫул-йӗр правилине пӑснине ӳкерсе илеҫҫӗ.
Камерӑсене ӗҫлеттерсе ярассипе халӗ ӗҫсем Ҫӗрпӳ районӗнче (М-7 ҫул ҫинчи «Кирпӗч савучӗ» чарӑну тӗлӗнче); Канаш районӗнче («Ҫӗрпу–Чӗмпӗр» ҫу ҫинчи 44км+100м паллӑ тӗлӗнче); Шупашкар районӗнче (Шупашкара Хӗвелтухӑҫ тата Хӗвеланӑҫ енчен пырса кӗнӗ ҫӗрте) пулӗҫ. Вӗсем авӑн уйӑхӗн 30-мӗшӗнчен ӗҫлесе каймалла.
Тӗнче тетелӗсенчи ушкӑнсенчен пӗринче Константин Ишутов блогер Чӑваш Республикин тӗп хулинче ҫул сарма ытла та хакла ларнине пӗлтерет. Вӑл ҫырнине ӗненсен Шупашкарта асфальт сарма Мускаври метро тунинчен хакла ларать.
Константин Ишутов пӗр километр ҫул каланӑ тӑрӑх, Шупашкарӑн Ҫурҫӗр-Хӗвеланӑҫ районне хулан Ҫӗнӗ Кӑнтӑр районӗпе ҫыхӑнтаракан ҫулӑн пӗр километрне сарма 5,2 миллиард тенке ларать. Ҫав вӑхӑтрах ҫӗршывӑн тӗп хулинче 1 километр метро тума 4,5 миллиард тенкӗ кирлӗ-мӗн.
К. Ишутов блогер Шупашкарта метро тума Мускавринчен йӳнӗрех тесе йӗкӗлтешет, мӗншӗн тесен Чӑваш Енре ӗҫлекенсен шалӑвӗ Мускавринчен йӳнӗрех, ҫӗр айӗпе иртекен коммуникаци пӑрӑхӗсене куҫарма та ҫӗршывӑн тӗп хулинчи пекех тӑкаклӑ мар.
Ингушетире Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине Канашран ӑсатнӑ салтакӑн, паянхи кунчченех хыпарсӑр ҫухалнисен шутӗнче пулнӑскерӗн, юлашкисене тупнӑ.
Шырав ушкӑнӗн хастарӗсем халӗ ҫав салтакӑн, Константин Зотовӑн, тӑванӗсемпе тӑхӑмӗсене шыраҫҫӗ. Канашри ҫар комиссариачӗ Чӑваш Ене ҫитнӗ информацие тӗрӗсленӗ те ӗнтӗ. Константин Андреевич 1915 ҫулта ҫуралнӑ, 1942 ҫулхи чӳк уйӑхӗнче хыпарсӑр ҫухалнӑ. Ӑна Канашран Житомир хулине 1670-мӗш ушкӑн йышӗпе пӗрле ӑсатнӑ. Мӑшӑрӗ Людмила Хорькова Шупашкарти Карл Маркс урамӗнче пурӑннӑ.
Унсӑр пуҫне паттӑр салтак пилот пулни, «Ил-2» самолетпа вӗҫни паллӑ. Шырав отрячӗн хастарӗсем тӑванӗсем кӑмӑл тусан салтакӑн юлашкисене тӑван тӑрӑхне илсе килсе пытармашкӑн пулӑшма хирӗҫ мар.
Ку пӑтӑрмах пирки «Про Город» портал каласа панӑ. 4 класс вӗренсе пӗтернӗ 11 ҫулхи арҫын ачана халӗ те ашшӗ-амӑшӗ нихӑш шкула та вырнаҫтарайман. Пӑтӑрмах мӗне пула сиксе тухни пирки портала ачан амӑшӗ каласа панӑ.
Йывӑрлӑхсем 37-мӗш шкултан пуҫланнӑ иккен. Ашшӗ-амӑшӗ ачана ҫав шкула вырнаҫтарма кайсан шкул ертӳҫисем хутсем ыйтнӑ — ачан прописки пирки тата ахаль шкулта та вӗренме пултарнине ҫирӗплетекен справкӑна. Вӗсене хатӗрлесе ҫитерсен шкул директорӗ ачана ҫавах йышӑнасшӑн пулман — шкулта имӗш вырӑн юлман. Ашшӗ-амӑшӗ алла усман, ытти шкулсене те ҫитнӗ. Анчах ниӑҫта та ачана йышӑнасшӑн пулман — вӗсем ҫитнӗ кашни вӗренӳ учрежденийӗнче те вырӑн ҫук тесе хуравланӑ. Пӗринче вара ача япӑх вӗренни ҫине те кӑтартни пулнӑ — «виҫҫӗсем» пур имӗш.
Шупашкар хула администрацийӗн вӗренӳ управленийӗнче ачан хӳттине кӗме тӑрӑшнӑ — ӑна 47-мӗш шкула ҫирӗплетнӗ. Анчах вырӑна ҫитсен тепӗр пӑтӑрмах сиксе тухнӑ — 11 ҫулхи арҫын ачана тӳре-шара ӑнсӑртран хӗрача ячӗпе ҫырса хунӑ иккен («Про Город» портал Александра Николаева ята асӑнать).
Хальхи вӑхӑтра ача килте ларать, вӗренӳ программине ӑса ашшӗ-амӑшӗ пулӑшнипе хывать.
Шупашкарти «Соляное» микрорайона «Чӑвашавтотранс» предприятин 24-мӗш номерлӗ автобусӗсем ҫӳренине вӑл тӑрӑхра пурӑнакансем пӗлеҫҫӗ ӗнтӗ. Анчах вӑл маршрут сайра-хутра хутланӑран автобуса кӗтсе илме питех те хӗн. Ҫавна кура ҫынсен ирӗксӗрех альтернативлӑ транспорт: маршрут ГАЗелӗ, троллейбус, питех васкасан такси — шырама тиветчӗ.
Ирпе тата каҫпа, халӑх ӗҫе васканӑ самантра, 24-мӗш автобуса малашне кашни 15 минутра ҫӳретме шантараҫҫӗ. Кун пирки Шупашкар хула администрацийӗ ӗнер хыпарланӑ.
24-мӗш маршрут Шупашкарти «Хулаҫум» вокзалтан «Элеватор» чарӑнӑва ҫитет. Унта вӑл Николаев урамӗпе иртсе «Энергозапчасть» чарӑну патӗнчен каять. Каялла та автобус маршручӗ ҫав ҫулпах иртет. «Соляное» микрорайонпа ҫыхӑнтаракан маршрут вӑл тӑрӑхрисемшӗн тинех меллӗ пулӗ.
Нумаях пулмасть ЧР Сывлӑх сыхлавӗн, Ӗҫлев министерствин элчисем тӗл пулса калаҫнӑ, килсӗр-ҫуртсӑр ҫынсене мӗнле пулӑшма май пуррине сӳтсе явнӑ.
Юлашки пилӗк ҫулта Шупашкар-Чӑваш епархийӗн социаллӑ служени тата чиркӳ ыркӑмӑллӑхӗн пайӗн ҫумӗнче нушана лекнисене пулӑшакан ушкӑн ӗҫлет. Волонтерсем килсӗр-ҫуртсӑр ҫынсене эрнере икӗ хут тӳлевсӗр ҫитереҫҫӗ, медицина пулӑшӑвӗ параҫҫӗ.
Малашне чиркӳ килсӗррисене официаллӑ мелпе пулӑшӗ. Вӗсен тӑванӗсемпе ҫыхӑну йӗркелекен, документсене тума пулӑшакан коратор та тӑвасшӑн.
Сӑмах май, халӗ Шупашкарта Социаллӑ адаптаци центрӗ ӗҫлет. Унта килсӗр-ҫуртсӑррисене ҫитереҫҫӗ, ҫӑвӑнтараҫҫӗ, тӑхӑнтартаҫҫӗ, ӗҫ вырӑнӗ тупма пулӑшаҫҫӗ. Анчах унта 30 кунран ытларах пулма юрамасть.
+11.3 °C