Юпа уйӑхӗн 23–28-мӗшӗсенче Украинӑри Харьков хулинче чӑваш-раҫҫей-украин студенчӗсен экспедицийӗн виҫҫӗмӗш тапхӑрӗ иртнӗ. Унта И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн культурологи докторӗ, профессорӗ В.А. Васильев тата историпе географи факультечӗн 5-мӗш курс студентки М.В. Игнатьева хутшӑннӑ.
Раҫҫейре тата Украинӑра ирттерекен тӗлӗнмелле ҫав экспедицин ҫумертӳҫисем И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн тата Харьковри наци университечӗн деканӗсем О.Н. Широковпа С.И. Посохов шутланаҫҫӗ. Икӗ аслӑ шкул килӗштерсе ӗҫлесси 2006-мӗш ҫултанпа пырать.
Экспедици вӑхӑтӗнче чӑвашсемпе украинсен культура ҫыхӑнӑвне, А.А. Кокель художникӑн, педагогӑн тата общество деятелӗн Украинӑри тапхӑрне тӗпченӗ.
И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнчи машинтӑвакансен факультет студенчӗсен ушкӑнӗ механизпа урапа теорипе II Халӑхсем хушшинчи олимпиадӑна хутшӑнма Китай ҫӗршывӗнчи Шанхай хулине тухса кайнӑ.
Раҫҫейӗн, ҫав хушӑрах Чӑваш Республикӑн чысне Алена Егорова, Николай Мулюхин, Алексей Кокоулин, Владимир Варякин хӳтелет. Олимпиада вара юпан 12–14-мӗш кунсем хушшинче иртет.
Вӑрӑм ҫула тухиччен олимпиадӑна хутшӑнакансем университетӑн ректорӗпе, профессорӗпе Всеволод Агаковпа тӗл пулнӑ. Вӑл студентсене ӑслӑлӑх ӑмӑртӑвӗнче ӑнӑҫу суннӑ. Китая каякансем вара ректора тав тунӑ, ют ҫӗршывра Раҫҫейпе республика чысне тивӗҫлӗ хӳтӗлеме шантарнӑ.
И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн ректорӗ Всеволод Агаков тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Аса илтеретпӗр, иртнӗ уйӑх вӗҫӗнче унта ректор суйлас процедура пуҫланса кайнӑччӗ. Кандидачӗсем камсем пирки эпир маларах пӗлтернӗччӗ. Халӗ ҫав аслӑ шкулпа ҫыхӑннӑ тата тепӗр хыпар пӗлме май килчӗ. ЧПУн паянхи ректорне Всеволод Агакова хирӗҫле пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ иккен.
Пӗлтерер, маларах пуҫиле ӗҫе асӑннӑ аслӑ шкулӑн икӗ ӗҫченӗ тӗлӗшпе пуҫарнӑ пулнӑ. Вӗсем ӗҫленӗ вӑхӑтра пурӑнма тесе панӑ хваттерсене приватизацилеме пӑхнӑ-мӗн. Анчах суя ҫиеле тухнмне пула ӗҫе вӗҫне ҫитерме май килмен — кӗҫех пӑтӑрмахӗ (ҫуркунне пулса иртнӗ) вӗсем тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Ҫак кунсенче вара вӑл ӗҫ фигуранчӗсен йышне аслӑ шкулӑн ректорӗпе пӗр проректорӗ лекнӗ.
И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн ректорӗ пулма пилӗк ҫын — ҫав шутра республикӑн вӗренӳ министрӗ те пур — ӗмӗтленеҫҫӗ иккен. Кандидатсене аслӑ шкулӑн ӑсчахсен канашӗ тата Чӑваш Енти университетсемпе институтсен реткорӗсен канашӗ ырланӑ-мӗн.
Ректор пуканне куҫ хывнисем, тӳррипе, тата ытларах пулнӑ иккен. Анчах вӗсенчен пӗрне, улттӑмӗшне, Мускаври автотранспорт институчӗн Атӑлҫи филиалӗн директорӗн ҫумӗ Виталий Михайлов кирлӗ мӗнпур хута хатӗрлесе паман иккен. Ҫавна пула ӑна списока кӗртмен. Ҫапла вара кандидатсен йышӗнче — Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн диреткорӗ Юрий Исаев, Раҫҫейӗн халӑх хуҫалӑхӗн тата патшалӑх службин Шупашкарти филиалӗн кафедрин пуҫлӑхӗ Нина Семедова-Полупан, республикӑн вӗренӳ министрӗ Владимир Иванов, Чӑваш патшалӑх университечӗн проректорӗ Андрей Александров, юлашкинчен асӑннӑ университетӑн кафедра пуҫлӑхӗ Анатолий Яковлев.
Сӑнавҫӑсен шучӗпе ректор пулас шанчӑк пилӗк кандидатран иккӗшӗн уйрӑмах пысӑк: республикӑн вӗренӳ министрӗн Владимир Ивановӑн тата Чӑваш патшалӑх университечӗн проректорӗн Андрей Александровӑн.
Паян Шупашкара икӗ кунлӑх визитпа Китайри Гуйчжоу провинцийӗн элчисем килсе ҫитнӗ. Вӗсем Шупашкар хула администрацийӗнче влаҫ ҫыннисемпе тӗл пулнӑ. Гуйчжоу провинцийӗ Чӑваш Енпе тӗрлӗ енпе килӗштерсе ӗҫлес шухӑшлине палӑртнӑ. Сӑмахран, аслӑ шкулсем хушшинче. Вӗренӳ отрасльне илсен, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗпе асӑннӑ провинцинчи университет килӗштерсе ӗҫлесси пирки Китай элчисем пӗлтӗр пирӗн патра пулнӑ чухнех алӑ пуссах калаҫса татӑлнӑ. Хайхисен Шупашкарта маларах асӑннӑ университетӑн филиалне уҫасси пирки те шухӑш пур-мӗн.
Тепӗр шухӑш та пур Китай ҫыннисен — вӗсем пирӗн республикӑри сӑра-эрех кӑларакан савутсемпе пӗр чӗлхе тупасшӑн. Китайра рисран эрех тӑваҫҫӗ-мӗн. Ҫавна пирӗн патра тултарас тата сарас (ҫапла ӑнланма май панӑ хӑнасем калани) ӗмӗт пур-мӗн. Анчах Шупашкар влаҫӗсем ку ыйтӑва епле татасси пирки хальӗхе калама иртерех. Пурӑнсан курӑпӑр теҫҫӗ-и-ха?..
Унччен администраци ҫурчӗ пулнӑ Ҫӗнӗ Шупашкарти ҫурта юсаса ҫӗнетсе И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн общежитине савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ. Ӑсчахсен канашӗ йышӑннипе авӑн уйӑхӗн 9-мӗшӗнчех хӑшӗсем хваттер уҫҫи илме пултарнӑ. Унти пӗр, икӗ, виҫӗ пӳлӗмлӗ хваттерсенче университетра чылай ҫул ӗҫленӗ ӑсчахсем, ҫамрӑк преподавательсем. Ытти ӗҫчен тата студентсен ҫемйисем пурӑнӗҫ.
Ҫурта юсаса ҫӗнетес тӗллеве аслӑ шкул 2010 ҫултах лартнӑ иккен. Халӗ, ав, чылай ҫыншӑн хваттер ыйтӑвӗ татӑлнӑ.
Сӑнсем (48)
И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетне ертсе пыракан Всеволод Агаков ӗҫрен каять. Ҫитес ҫулхи кӑрлачра вӑл 65 ҫул тултарать иккен. Аслӑ шкулсен ертӳҫисен, саккунпа, ҫав ҫула ҫитсен ӗҫе пӑрахмалла. Ҫапах та чылай правилӑра та «анчах» текен самант та пур та, кунта та ҫавӑн пекех — уйрӑмах хисеплӗ ректорсем 70 ҫула ҫитичченех хӑйсен вырӑнӗнче тар тӑкма пултараҫҫӗ.
Ректор ӗҫе мӗн шутпа пӑрахас тени пирки халӗ хӑшӗсем хытах пуҫ ватаҫҫӗ иккен. Асӑннӑ аслӑ шкулпа ҫыхӑннӑ коррупцилле хӑш-пӗр фактсем пирки Раҫҫейӗн Аслӑ шкул министерстви хистемен мар-ши тесе пӑшӑлтатакансем те пур-мӗн.
Ректор вырӑнне йышӑнма пултаракан кандидатурӑсем пирки те пуҫ ватакансем пур-мӗн. Вӗсен шучӗпе ҫак должноҫе ЧПУн вӗренӳ енӗпе ӗҫлекен проректорӗ Андрей Александров е тата республикӑн вӗренӳ министрӗ Владимир Иванов йышӑнма пултарать-мӗн.
Кӑҫал пирӗн республикӑри аслӑ шкулсенче 10 918 бюджет вырӑнӗ пӑхса хӑварнӑ. Пӗлтӗр ҫак хисеп 11 292-пе танлашнӑ. Ҫав шутран аслӑ пӗлӳ илес текенсем валли 3 375 бюджет вырӑнӗ пулнӑ. Аслӑ шкулсене кӗме пурӗ 25 пин ытла ача заявлени панӑ. Апла пулсан ҫакӑ пӗр вырӑна 4 ача лекнине пӗлтерет.
Чӑваш патшалӑх университетне тӳлевсӗр майпа вӗренме кӗрес текенсем пӗр вырӑн пуҫне 7 ача тивнӗ, Ял хуҫалӑх академине — 6,6-ӑн, Чӑваш патшалӑх педагогика университетне — 5,6-ӑн. Абитуриентсенчен ытларахӑшӗ ҫӗр йӗркелӗвӗ тата кадастр енӗпе, электроэнергетика тата электротехника, строительство, сиплев ӗҫӗ, стоматологи, клиника психологийӗ, экономика тата юриспруденци енӗпе ӗҫлекен специалист пуласшӑн.
Шкул пӗтернисене республикӑрах хӑварас тесе математикӑпа тата физикӑпа пысӑк балл (70-тен ытларах) пухнисене пӗлтӗртенпе Чӑваш Енре ятарлӑ стипенди пама тытӑнчӗҫ. Ӑна ҫулталӑк хушши тӳлесе тӑрӗҫ. Уйӑхсеренхи унӑн виҫи 2 пин тенкӗпе танлашать. Кӑҫал ун пек баллисем 80 ача Чӑваш Енри аслӑ шкулсене суйланӑ. 70 балтан илнисем вара пӗтӗмпе 408-ӑн пулнӑ.
Рабочи профессийӗ илес текенсем 2 741 ача тупӑннӑ.
Ҫамрӑк чух вӗренни чул ҫинче, ватӑлсан вӗренни — шыв ҫинче тесе каланӑ ваттисем. Ҫамрӑк чух пуҫа ӑша лайӑхрах хывӑнать тенӗ пулинех... Анчах тӗрлӗ ҫӗрте тӑрӑшакан специалистсемпе пуҫлӑхсем вӗренме нихӑҫан та кая мар тесе шухӑшлаҫҫӗ курӑнать. Акӑ, вӗсенчен хӑшӗсем ерсте пыракан кадрсене хатӗрлекен Президент программипе пӗлӗве туптасшӑн. Мӗн шутпа вӗренес тенине вӗсем хут ҫине ҫырсах ӑнлантарнӑ тата хӑйсен организацине аталантарас ҫул-йӗре еплерех курни пирки каласа кӑтартнӑ. Ҫапла майпа вӗсем маларах асӑннӑ программӑна лекес тесе тӑрӑшнӑ.
Ҫак эрнере кандидатурӑсене И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн конференц-залне пухса интервью ирттернӗ. Пӗлӗве малалла туптас ӗмӗтлисен шутӗнче экономикӑпа социаллӑ сферӑн тӗрлӗ сферинче аслӑ тата вӑтам звенора тимлекен ертӳҫӗсем пулнӑ.
Специалистсен професси шайне хаклакан комиссие республикӑн влаҫ органӗсен, предприяти-организацисен пайташӗсене, асӑннӑ аслӑ шкулӑн эксперчӗсене тата психолога кӗртнӗ. Ҫак тата ытти майпа конкурс ирттернӗ хыҫҫӑн ҫӗршыв Президенчӗн программипе вӗренме тивӗҫ 50 ҫынна суйлӗҫ.
Кӗрлесе иртсе кайрӗ ӗнтӗ Хусанти ҫуллахи Универсиада. Раҫҫейӗн пӗрлӗхлӗ ушкӑнне кӗнӗ пирӗн ентешсемпе эпир тивӗҫлипех мухтанма пултартпӑр. Вӗсем ҫӗнсе илнӗ 9 медаль республика чысӑшӗн пысӑк пӗлтерӗшлӗ. Универсиадӑра вара пирӗн спортсменкӑсем кӑна мар хастаррӑн вӑй хунӑ, республикӑран Хусана ҫул тытнӑ 193 волонтер та хӑйсен ӗҫне тивӗҫлипех пурнӑҫланӑ теме май пур.
Паян, утӑн 19-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн вӗренӳ министерствин ҫамрӑксен пуҫарӑвӗн центрӗ умӗнчи тӳремре волонтерсен делегийӗпе тӗлпулк иртнӗ. 193 ҫамрӑк виҫӗ эрне хушши спорт объекчӗсенче тӑрмашнӑ.
Волонтерсене Чӑваш Енӗн вӗренӳ пайӗ тата ҫамрӑксен политикин министр ҫумӗ Сергей Кудряшов тата И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн проректорӗ Олег Викторов салам сӑмахӗсемпе кӗтсе илнӗ. «Чӑваш Енӗн команди 2013» волонтерсен центрӑн регионаллӑ координаторӗ Софья Белова вара Сергей Владимировича Универсиада дирекцийӗ чысланӑ тав хутне алла тытарнӑ.
Савӑнӑҫлӑ тӗлпулӑва волонтерсем хӑйне евӗр ташӑ флэшмобӗпе вӗҫленӗ.
+7.3 °C