И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн культура залӗнче нарӑсӑн 16-мӗшӗнче республикӑри ХТК (КВН) ушкӑнӗсен ҫӗнӗ сезонӗ уҫӑлнӑ ятпа «КиВиН Чувашии-2014» (чӑв. Чӑваш Ен КиВиНӗ) фестиваль иртнӗ. 12 ҫул хушшинче ХТК вӑййисене республикӑри 100-е яхӑн тӗрлӗ вӗренӳ заведенийӗсен, шкулсен командисем хутшӑннӑ.
Хӗрлӗ Чутай район чысне Ҫӗнӗ Атикасси вӑтам шкул команди хӳтӗленӗ. «Бодрячок» командӑра Эльвира Андреева, Анастасия Смирнова, Дмитрий Лобов, Эдуард Сидоров, Сергей Ильин, Николай Софронов, Анастасия Маркова. Ушкӑн жюри умне «Мир, в котором мы живём» (чӑв. Эпир пурӑнакан тӗнче) юрӑпа тухса «Мир не прост» (чӑв. Тӗнче ансат мар) юрӑпа вӗҫленӗ. Вӗсен вӑййи-кулӑшӗ куракансен кӑмӑлне кайнӑ, ушкӑна нарӑсӑн 22-мӗшӗнче фестивалӗн Гала концертне хутшӑнма суйланӑ. Унсӑр пуҫне шкул ачисен Шупашкарпа Красноармейски районӗсен, Патӑрьел ялӗн, Шупашкар, Канаш, Сӗнтӗрвӑрри хулисенчи шкул командисем хушшинче тупӑшса хӑйсен пултарулӑхне кӑтартма тивет.
Ушкӑнри Николай Софронов, Сергей Ильин, Дима Лобов, Эдик Сидоров Штанашри 9 ҫул вӗренмелли шкулта вӗреннӗ чухнех хӑйсен пултарулӑхӗпе палӑрса тӑратчӗҫ, кашни уяв-концера хастар хутшӑнса куракансене тӗрлӗ кулӑшпа савӑнтаратчӗҫ.
Хӗллехи XXII Олимп вӑййисен талисманне — мулкача — ӳкерекен Сильвия Петрова нумай пулмасть Сочирен таврӑннӑ — вӑл унта вӑйӑ уҫӑлнине халалланӑ уява хутшӑннӑ. Хальхи вӑхӑтра И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн журналистика факультетӗнче пӗлӳ пухакан хӗр ҫулҫурев пирки «Ҫамрӑксен хаҫатне» каласа панӑ.
Сильвия Петровӑна олимп вӑййине уҫнӑ уяв кӑмӑлне кайнӑ, унашкал илемлӗ уява нихӑҫан та курманни пирки пӗлтернӗ. Хӑйне вӑл юмах тӗнчине лекнӗн туйнӑ, чылай япаларан тӗлӗннӗ. Сцена ҫине хӑй ӳкернӗ мулкач йӗлтӗрпе тухсан Сильвия чунран савӑннӑ. Унӑн талисманӗ тӗнче историне кӗрсе юлнӑшӑн вӑл питӗ хӗпӗртет иккен.
Сӑмах май хаҫат Ҫӗнӗ ҫул умӗн Сильвия Чӑваш патшалӑх университечӗн чӳречисем ҫине Олимп вӑййисен талисманӗсене ӳкерни пирки те каласа парать.
И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн машиностроени факультечӗн студенчӗсем тимӗр эрешмене «чӗртнӗ». Шухӑшласа кӑларнӑ ҫӗнӗ япала ултӑ уран утать.
Машиностроени факультечӗн кафедра доценчӗ каланӑ тӑрӑх, малашне ҫак робота куҫ ларасшӑн. Ҫапла майпа вӑл ҫынсене паллама тытӑнӗ. Дальномер пулӑшнипе вара робот тӗл пулакан пӑтӑрмахсенчен пӑрӑнма тата ытти ӗҫӗ пурнӑҫлама пултарӗ. Тимӗр эрешменсӗр пуҫне машиностроени факультечӗн студенчӗсен ытти ӗҫсем те пур. Анчах вӗсем халӗ республика шайӗнче иртекен тупӑшусене хатӗрленеҫҫӗ. Хӑйсен ӗҫӗсене ҫавӑн чухне ҫеҫ халӑха кӑтартӗҫ.
Ҫак кунсенче республикӑн чи лайӑх ҫамрӑк ӑсчахӗсене палӑртнӑ. Конкурса 35 ҫула ҫитичченхи 9 ученӑй хутшӑннӑ. Вӗсен вӑтам ҫулӗ — 32-33 иккен. Конкурса виҫӗ номинаципе ирттернӗ.
Естествӑллӑ ӑслӑлӑхсен енӗпе чи лайӑх ӑсчах ятне хими ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн доценчӗ Алексей Ерёмкин тивӗҫнӗ. Органика хими енӗпе вӑл 60-а яхӑн ӑслӑлӑх ӗҫӗ ҫырнӑ иккен. Техника ӑслӑлӑхӗсен енӗпе физикӑпа математика кандидачӗ, И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн математика тишкервӗн кафедра заведующийӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Сергей Тихонов ҫӗнтернӗ. Социогуманитари ӑслӑлӑхӗсен енӗпе юлашикнчен асӑннӑ аслӑ шкулта педагогикӑпа яковлевоведени кафедрин доцентӗнче тӑрӑшакан Игорь Кожанов мала тухнӑ.
«Замечательные люди Чувашии» (чӑв. «Чӑваш Енӗн чаплӑ ҫыннисем») кӗнекесен ярӑмӗ ҫӗнӗ кӑларӑмпа пуянланнӑ — Чӑваш кӗнеке издательстви Юрий Артемьев паллӑ литературовед Константин Иванов поэт пурнӑҫӗ ҫинчен кӗнеке хатӗрлени пирки пӗлтерет. «Константин Иванов: Жизнь. Судьба. Бессемертие» (чӑв. Константин Иванов: пурнӑҫӗ, шӑпи, вилӗмсӗрлӗхӗ) ят панӑскер вилӗмсӗр «Нарспи» авторӗн кун-ҫулне тӗплӗн уҫса парать. Тӑван халӑхӑмӑрӑн классикӗн пултарулӑхне тишкернӗ май Юрий Артемьев тӗнче культурипе ҫыхӑнтарса уҫса пама пӑхнӑ тесе хыпарланӑ издательство сайтӗнче. Кӗнекене хатӗрленӗ май автор архив хучӗсемпе, фактсемпе, хальхи вӑхӑтра пурӑнакансен аса илӗвӗсемпе усӑ курнӑ.
Автор пирки каласан, вӑл — СССР писательсен союзӗн пайташӗ, критик, филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, профессор. 1941 ҫулта Канаш районӗнчи Сиккассинче ҫуралнӑ. Хусанти патшалӑх университетӗнче, М. Горький ячӗллӗ Тӗнче литературин институчӗн аспирантуринче вӗреннӗ. 1982 ҫултанпа Чӑваш патшалӑх университетӗнче преподавательте ӗҫлекенскер вырӑс тата тӗнче литературин, халӗ вара вырӑс литературин кафедрине ертсе пырать.
«Хавал» халӑх пӗрлӗхӗ И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетне республикӑри икӗ патшалӑх чӗлхин пӗртанлӑхне пӑхӑнма чӗнсе каланӑ. Ҫырӑва Андрей Александров ректор ячӗпе шӑрҫаланӑ.
Алла ручка тытма тивнине хастарсем аслӑ шкулӑн тӗп корпусне кӗмелли вырӑнта университет ятне икӗ чӗлхепе ҫырса хуни хистенӗ. Унччен вӑл чӑвашла кӑна пулнӑ. «Хавалҫӑсем» ЧПУ ик чӗлхене хисепленине ырланине палӑртнӑ, анчах ку ырӑ ӗҫе мӗншӗн ят чӑвашла кӑна тӑракан вырӑнта туса ирттернине ӑнланманнине палӑртнӑ. Вырӑсла кӑна ҫырса ҫапнӑ ятсене вара икӗ чӗлхе ҫине, тепӗр майлӑ каласан, чӑвашла куҫарманни вӗсене тӗлӗнтернӗ.
«Хавал» хастарӗсем ЧПУри факультетсемпе филиалсен ячӗсене вырӑсла кӑна ҫырса хунине асӑрханӑ. Икӗ чӗлхен пӗр танлӑхне ҫурт ҫинче кӑна мар, информаци стенчӗсемпе вестибюльсенче тата коридорсенче те пӑхӑнмаллине палӑртнӑ вӗсем. Хальхи вӑхӑтра ун пек ҫырса хунисем питӗ сайра тӗл пулаҫҫӗ иккен. Аслӑ шкулӑн сайтӗнче те чӑваш чӗлхи валли вырӑн ҫукраххине асӑрханӑ.
Чӑваш патшалӑх университечӗн суйлавӗ пуласси пирки эпир хыпарланӑччӗ. Паян вара суйлав иртнӗ.
Ректора икӗ кандидатран суйлама тивнӗ. Маларах вара ҫак вырӑн пирки ӗмӗтленекенсем пилӗк ҫын таран пулнӑ, анчах Раҫҫейӗн Вӗренӳ министерстви вӗсенчен иккӗшне кӑна ырланӑ.
Паянхи суйлав конференцине хутшӑннисенчен асӑннӑ аслӑ шкулӑн проекторӗншӗн Андрей Александровшӑн 207-ӗн сасӑланӑ. ЧПУна ертсе пырас шухӑшлӑ пулнӑ Юрий Исаев (вӑл Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн диреткорӗнче тӑрӑшать) кандидатурине 13 ҫын ырланӑ.
И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн ректорӗ пулма Раҫҫейӗн Вӗренӳ министерстви икӗ кандидата ырланӑ-мӗн. Унччен списокра пилӗк кандидат пулнине эпир пӗлтернӗччӗ. Асаилтерер, ҫавсен шутӗнче Чӑваш Енӗн вӗренӳ министрне Владимир Иванова, Нина Полупан-Семедова социолога, Чӑваш патшалӑх университечӗн регионти экономикӑпа усламлӑх кафедрин заведующине Анатолий Яковлева, асӑннӑ аслӑ шкулӑн проректорне Андрей Александрова тата Чӑваш патшалӑх гуманитари институчӗн директорне Юрий Исаева асӑнатчӗҫ.
Ҫӗршывӑн Вӗренӳ министерствин аттестаци комиссийӗ вара ҫавсенчен иккӗшне — Андрей Александровпа Юрий Исаева — хӑварнӑ. Вӗсенчен хӑшӗ ректор пулассине ЧПУ коллективӗн суйлав ирттерсе палӑртӗ.
Юпа уйӑхӗн 23–28-мӗшӗсенче Украинӑри Харьков хулинче чӑваш-раҫҫей-украин студенчӗсен экспедицийӗн виҫҫӗмӗш тапхӑрӗ иртнӗ. Унта И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн культурологи докторӗ, профессорӗ В.А. Васильев тата историпе географи факультечӗн 5-мӗш курс студентки М.В. Игнатьева хутшӑннӑ.
Раҫҫейре тата Украинӑра ирттерекен тӗлӗнмелле ҫав экспедицин ҫумертӳҫисем И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн тата Харьковри наци университечӗн деканӗсем О.Н. Широковпа С.И. Посохов шутланаҫҫӗ. Икӗ аслӑ шкул килӗштерсе ӗҫлесси 2006-мӗш ҫултанпа пырать.
Экспедици вӑхӑтӗнче чӑвашсемпе украинсен культура ҫыхӑнӑвне, А.А. Кокель художникӑн, педагогӑн тата общество деятелӗн Украинӑри тапхӑрне тӗпченӗ.
И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнчи машинтӑвакансен факультет студенчӗсен ушкӑнӗ механизпа урапа теорипе II Халӑхсем хушшинчи олимпиадӑна хутшӑнма Китай ҫӗршывӗнчи Шанхай хулине тухса кайнӑ.
Раҫҫейӗн, ҫав хушӑрах Чӑваш Республикӑн чысне Алена Егорова, Николай Мулюхин, Алексей Кокоулин, Владимир Варякин хӳтелет. Олимпиада вара юпан 12–14-мӗш кунсем хушшинче иртет.
Вӑрӑм ҫула тухиччен олимпиадӑна хутшӑнакансем университетӑн ректорӗпе, профессорӗпе Всеволод Агаковпа тӗл пулнӑ. Вӑл студентсене ӑслӑлӑх ӑмӑртӑвӗнче ӑнӑҫу суннӑ. Китая каякансем вара ректора тав тунӑ, ют ҫӗршывра Раҫҫейпе республика чысне тивӗҫлӗ хӳтӗлеме шантарнӑ.
+12.5 °C