Чӑваш Енре деклараци кампанийӗ малалла пырать. Ӑна тишкерсен ҫакӑ паллӑ: республикӑра укҫа-тенкӗ енчен катӑк пурӑнман ҫын самай.

Налук служби пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Енри 15 ҫын декларацире 10-100 миллион тенкӗ ӗҫлесе илнине палӑртнӑ. 987 ҫыннӑн вара тупӑшӗ 1-10 миллион тенкӗпе танлашнӑ.

Кӑрлач-нарӑс уйӑхӗсенче 109 пин деклараци тӑратнӑ. Кампани ҫу уйӑхӗн 4-мӗшӗнче вӗҫленӗ. Ака уйӑхӗн 15 тата 16-мӗшӗсенче налук службин инспекцийӗсенче уҫӑ алӑксен кунӗ иртӗ. Ку ҫынсене канӑҫсӑрлантаракан ыйтусене уҫӑмлатма май парӗ.

Кӑҫал пирӗн республикӑра 100 пине яхӑн ача уйлӑхра канӗ.

Шупашкар районӗнчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центрӗнче ачасене ҫулла канма яма путевкӑсем валли заявленисем йышӑнма тытӑннӑ.

Путевкӑн хакне тӗрлӗрен тӳлемелле. Камӑн мӗн чухлӗ кӑларса хурасси ҫемьери тупӑшран килет. Асӑннӑ центр урлӑ илекенсемшӗн вӑл йӳнӗ ларӗ: вӗсен хакӑн 5 процентне кӑна саплаштармалла. Кун пек путевка пирки ӗмӗтленекенсен социаллӑ хӳтлӗх пайӗнчен сахал тупӑшлине ӗнентерекен справка илсе пымалла.

Пилӗк е ытларах ачаллӑ ҫемьерисене, сусӑрсене, тӑлӑхсене пачах та тӳлеттермеҫҫӗ.

Пуш уйӑхӗн 26-мӗшӗнче, аса илтеретпӗр, ачасен ҫуллахи канӑвне пырса тивекен ыйтӑва ЧР Правительствинче сӳтсе явнӑччӗ.

Ҫӗрпӳ район прокуратури район администрацийӗ хыснапа мӗнле усӑ курнине тӗрӗсленӗ. Тӗрӗслев хыҫҫӑн пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

Ҫӗрпӳре стадион хута кайнӑ чухне 1 миллион тенкӗ ҫухални тӑрӑ шыв ҫине тухнӑ. Ӑна тумашкӑн район администрацийӗ тата «Глобус» строительство компанийӗ контракт алӑ пуснӑ. Ӑна хута ямашкӑн 41 миллион тенкӗ ытла уйӑрнӑ.

Проектпа смета документацийӗнче палӑртнӑ тӑрӑх, трибунӑсене 3 миллион ытла тенкӗлӗх тунӑ. Анчах прокуратура ӑна йӳнӗрех хакпа пурнӑҫланине палӑртнӑ. Ҫапла муниципалитет хыснине 1 миллион тенкӗ тӑкак кӑтартнӑ.

Район прокурорӗ материалсене следстви органӗсене тӗрӗслемешкӗн ярса панӑ.

Ҫӗршывра кризис хуҫаланать те пур ҫӗрте те «экономи» пырать. Мускава шапаша ҫӳрекенсенчен чылайӑшӗ каялла пушӑ кӗсьепе таврӑнма тытӑнчӗҫ. Бюджетниксен шалӑвне те «касни» пирки час-часах илтме тӳр килет.

Хайхи кризис ял ҫыннине те пырса тиврӗ. Тен, сӗт хакӗ йӳнелни те ҫакӑнпах ҫыхӑннӑ? Анчах сӑмахӑм кун пирки мар-ха. Пур ялта та тенӗ пекех юпасем ҫинче ҫутӑ пур. Пирӗн кӳршӗ ялах илер. Пысӑках мар, пӗр урам ҫеҫ. Анчах чылай юпа ҫинче ҫутӑ пур. 5-е те ҫитнӗ пуль. Ку пӗчӗк ялшӑн нумай. Пирӗн ялта — 130 кил. Каҫсерен хӑш-пӗр урамра — тӗп-тӗттӗм, куҫа йӗппе чиксен те нимӗн те курӑнмасть. Урамсене ҫутӑпа тивӗҫтересси камӑн яваплӑхӗ? Эпӗ пӗлнӗ тӑрӑх, (тен, йӑнӑшатӑп та) ҫакна муниципалитетӑн пурнӑҫламалла. Анчах ку енӗпе ӗҫленине хальлӗхе курман. Лампочкӑсем ҫунса каяҫҫӗ — никам та улӑштармасть.

Хӑлхана ҫакнашкал хыпар кӗчӗ. Кӑҫал ял тӑрӑхӗн администрацийӗ урамсене ҫутӑпа тивӗҫтермешкӗн пӗлтӗрхи пек 150 пин тенкӗ мар, 100 пин тенкӗ уйӑрнӑ. Ҫавна май перекетлеме тивӗ. Ҫу уйӑхӗнчен пуҫласа юпа ҫинчи ҫутта 23 сехетчен ҫеҫ ӗҫлеттерӗҫ, кайран сӳнтерӗҫ.

Малалла...

Чӑваш Ене 112-тытӑм валли федераци хыснинчен укҫа килмелле.

Регионсене "кӗмӗл" уйӑрас ыйтӑва иртнӗ уйӑх вӗҫӗнче РФ Правительство ларӑвӗнче ҫӗршывӑн Инкеклӗ ӗҫсен министерстви пуҫлӑхӗ Владимир Пучков асӑнса хӑварнӑ. Дмитрий Медведев премьер-министра вӑл васкавлӑ службӑсемпе 112 номерпе ҫыхӑнассине йӗркелеме 25 региона укҫа уйӑрма палӑртакан хушу проекчӗпе паллаштарнӑ. Ӗҫлӗ хутра Чӑваш Ен те пур. Пирӗн республикӑна 19,5 миллион тенкӗ ытларах уйӑрассине каланӑ. Тӑкаксен 5 процентне вырӑнти хыснасенчен уйӑрмалла. Пирӗн республикӑра ку суммӑна пӑхса хӑварнӑ-мӗн.

Оборудовани монтажне тата хута ярас ӗҫсене кӑҫалхи виҫҫӗмӗш кварталта пуҫламалла.

Хальхи вӑхӑта илсен 112-тытӑм ҫӗршыври 11 регионта пӗтӗмпех ӗҫлесе кайнӑ.

Автобуссен маршрутне чакармалла, анчах кризислӑ лару-тӑру пулмалла мар. Муниципалитетсене «Чӑвашавтотрансран» асӑрхаттару килнӗ.

Анчах ЧР Транспорт министерстви унчченхи маршрутсемпех илсе ҫӳрессине ҫирӗплетет. Ҫапах маршутсене оптимизацилессине те хирӗҫлемеҫҫӗ вӗсем. Нумаях пулмасть 220-мӗш федераци саккунӗ вӑя кӗнӗ. Унпа килӗшӳллӗн, транспортпа илсе ҫӳрессишӗн муниципалитет яваплӑ. Эппин, ҫитес вӑхӑтра хула тата район пуҫлӑхӗсем маршрут карттисене пӑхса тухӗҫ. Хӑшӗ-пӗрине пӗрлештерӗҫ, теприсене хупӗҫ.

ЧР Транспорт министерстви ҫӑмӑллӑхпа усӑ курмаллине пӗтересшӗн мар. Анчах субсидие маниципалитет хыснинчен парӗҫ. Ҫӗнӗ маршрутсем еплӗ ӗҫлӗ? Вӑхӑт кӑтартӗ.

Чӑваш Енӗн Правительствин пуш уйӑхӗн 28-мӗшӗнчи йышӑнӑвӗнче республикӑн Тӗплӗ юсав фондне уйӑрмалли укҫа виҫине йӑнӑш кӑтартни пирки патшалӑхӑн мар массӑллӑ информаци хатӗрӗсем хытах сӳтсе яврӗҫ.

ЧР Министрсен Кабинечӗн Председателӗ Иван Моторин алӑ пуснӑ йышӑнура 927 миллиард (тӗрӗссипе миллион пирки сӑмах пырать) тенкӗ тесе кӑтартнӑ. 25 регион бюджечӗпе танлашакан ҫак суммӑна ҫырса хунишӗн кам айӑпли, кам вара ӑна пӑхса ҫитерейменни пирки ку хыпара илтнисем хытах шавларӗҫ.

Паян ЧР Патшалӑх Канашӗн хысна енӗпе ӗҫлекен комитет ларӑвӗ иртнӗ. Унта йӑнӑш документ пирки те калаҫса илнӗ. Республикӑн финанс министрӗ Светлана Енилина официаллӑ документа вӗсен министерствине ҫитернӗ чух вӑл тӗрӗсех пулнине пӗлтернӗ. Правительство йышӑнӑвне йӑнӑш цифрӑпа кӑларса яракансене явап тыттарассипе тыттармассине пӗлменниине ӗнентернӗ, мӗншӗн тесен ҫав цифрӑшӑн яваплисене ӗҫе илекенӗ эп мар тесе ӑнлантарнӑ.

Сӗтев илнӗшӗн явап тытма тивнине пӗлсе тӑрсах ҫак утӑма тӑвать хӑшӗ-пӗри. ЧР Экономика аталанӑвӗн министерствин экс-ӗҫченне Наталья Губинӑна шӑпах ҫакнашкал тӗслӗхшӗн айӑпласшӑн.

Следстви палӑртнӑ тӑрӑх, хӗрарӑм 2014 ҫулхи ҫурларан пуҫласа пӗлтӗрхи утӑ уйӑхӗччен Шупашкарта 80–200 пин тенкӗ сӗтев илнӗ. Ку ӗҫре унӑн пулӑшуҫи пулнӑ. Лешӗ сӗтевӗн 10 процентне хӑйне илнӗ.

Укҫа панӑшӑн ведомствӑн экс-ӗҫченӗ хура тата тӗслӗ металсене хатӗрлеме, ҫӗнетме, сутма ирӗк паракан лицензи тыттарнӑ. Следстви комитечӗ, ФСБ, ШӖМ ӗҫченӗсем тӑрӑшнипе ҫак хура ӗҫе тӑрӑ шыв ҫине кӑларма май килнӗ. Наталья Губинӑна черетлӗ взятка панӑ чухне тытса чарнӑ. Хӗрарӑма йӗплӗ пралук леш енне 12 ҫул таран ӑсатма, пысӑк штраф тӳлеттерме пултараҫҫӗ.

Муркаш районӗнче ҫӗнӗ йышши котельнӑйсем хута ярса укҫа перекетлесшӗн. Энергие перекетлессипе те вӗсем, хӑйсем ӗнентернӗ тӑрӑх, республикӑра малта пыраҫҫӗ.

Кӑҫал муркашсем Ҫатракассинчи вӑтам шкулта ҫӗнӗ котельнӑй туса лартасшӑн. Ку ыйтупа район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Ростислав Тимофеев вӑл шкулта райадминистрацин вӗренӳ пайӗн пуҫлӑхӗпе Зоя Дипломатовӑпа пулса ҫывӑх вӑхӑтра туса ирттермелли плансене сӳтсе явнӑ. Чи кирли — ӑшӑтмалли тапхӑр пуҫланиччен котельнӑя туса пӗтерсе ӗҫлеттерсе ярасси. Котельнӑй валли район бюджетӗнчен 2,2 миллион тенкӗ уйӑрӗҫ.

Вырӑнтисем пӗлтернӗ тӑрӑх, юлашки 4 ҫулта муниципалитетра 6 блокпа модульлӗ котельнӑй хута янӑ. Халӗ те вӗсем Ҫатракассинчипех ҫырлахасшӑн мар — тата тепӗр пилӗк шкулпа икӗ ача пахчинче хута ярасшӑн. Ҫӗнӗ йышши котельнӑйсем энергие 30–40 процент перекетлеме пулӑшать тесе калаҫҫӗ.

"Чӑвашкурорт" санатори

Чӑваш Енре «Чувашиякурорт» санаторие сутса янӑ. Хӑна тата сиплев ҫурчӗн акцийӗн 50 процентне республикӑн Патшалӑх пурлӑх комитечӗ сутлӑха кӑларнӑ. Аукцион ҫӗнтерӳҫи — «Чӑвашкабель» савут. Сӑмах май каласан, савут та, санаторий пекех, акционерсен обществи шутланать. Анчах лешӗн харпӑрлӑх форми «уҫӑ» ятпа пулнӑ. Санаторие республика влаҫӗсем пӗлтӗрех сутма ӗмӗтленнӗ — приватизацин планне ун чухнех кӗртнӗ. Акцисене туянакан, ав, кӑҫал тупӑннӑ.

Чӑвашкабель санаторин 99 пине яхӑн акцине туяннӑ. Ун валли вӑл 114 миллион тенкӗ кӑларса хунӑ. Пӗр енчен, аукцион ирттерекенсем малтанхи хака та ҫӑвӑн чухлӗрех кӑна ыйтнӑ. Суту-илӗвӗн пуҫламӑш хакне Патшалӑхӑн пурлӑх комитечӗ 113 миллион тенкӗ тесе хакланӑ.