Чечек
Çурхи кунсем пек улшăнуллă
Вăл çамрăклăх: ун çук виçи.
Тĕнче ялан вăл çаврăнуллă:
Сив çумăр хыççăн — ăшă çил.
Ирхи шыв-шурсенчи тĕтре
Хĕвел тухсассăн сирĕлет,
Вăл хăпарать те пĕлĕтре
Хуллен, пĕр сассăр ирĕлет.
Каç путрĕ тарăн ыйăха,
Çыврать Кавруçăн пысăк ялĕ,
Вăл маннă хуйăх-суйăха...
Анчах ăçта кайса çухалĕ
Пуçри чĕр шухăш? Хăвалаймăн
Ăспа пĕрле вăл вырнаçсан;
Вăл йывăç мар-çке — савалаймăн,
Çуса яраймăн çыпăçсан.
Илемлĕ туйăм лăпкăн-лăпкăн
Чуна ачашшăн перĕнет,
Ăна вăл ăшшăн сĕртĕнет —
Çемçе сăмах калать пек шăппăн.
Тĕнче, тавралăх, кам хайламĕ
Пĕр саншăнах чун юррине,
Мĕнле-ши çынăн юн шавламĕ
Сиссессĕн ырлăх пуррине?
Ах, юрату — вăл чĕр сĕткен;
Пурне вăл чĕрĕлĕх парать-çке
Яштак пулмин те кĕлетке,
Çапах чунра хĕм кăларать-çке.
Çук, çук тесе тупа ан ту.
Мĕнле чĕре-ши çулăмланĕ,
Мĕнле сăрпа илем сăнланĕ,
Çуралмасассăн юрату?
Кавруç нихçан кун пек пулманччĕ:
Çĕр шухăш тăвăннă ăсра.
Ку таранччен вăл шарламанччĕ,
Хăй те илтмен сăмах тусран.
Çапла паян та калаймарĕ:
Пĕлмест тем çыхăннă ăшра,
Те ун сăмахĕ тухаймарĕ
Вăтанчăкпа тим хутăшран.
Анчах илемлĕ çут çанталăк
Тăрать хаваслă пиллесе;
Тавра, тĕнче халь — уçнă алăк,
Пурте чĕнеççĕ кил тесе.
Каç тĕлĕрет — сывларĕ ассăн,
Канса выртать çил сак çинче...
Анчах та çамрăклăх ян саслăн
Çӳрет, юрлать ял картинче.
Эй, çамрăклăх, эсех упратăн
Этемĕн ырă туйăмне,
Ăна вараласран сыхлатăн,
Хумастăн çичĕ ют умне.
Нимпе çил-тăвăл салатаймĕ
Илемлĕ туйăмăн вăйне.
Мĕнле этем ăна пуç тайме:
Унпа вăл хăпартать хăйне.
Ват хурама. Ун айĕнче
Пырать-мĕн калаçу пит шăппăн.
Ав, ăвăссем тăраççĕ тăппăн —
Юри сыхланчĕ пек тĕнче.
Тытса тăмарĕ хĕр текех, —
Именчĕкне аран çĕнтерчĕ, —
Вал туйăмне вĕçерĕнтерчĕ,
Ăсне кăларчĕ ирĕкех.
Ун кăмăлне каç ирĕлтерчĕ:
Йăлтах вăл кайрĕ ăшăнса.
Хăй туйăмне тусне пĕлтерчĕ,
Ăна ача пекех шанса:
«Пытараймастăп эп санран:
Пĕл, канăç çук; тем, кунĕн-çĕрĕн
Пуçра тăрать пек сĕрĕм, сĕрĕм...
Тухмастăп пулĕ-çке ăнран?
Çӳретĕп эпĕ юмахра —
Таçта пурах пек урăх пурнăç.
Тен, вăл мĕлтлетекен нухрат,
Тен, вăл суя илемлĕ курнăç —
Вылять анчах халь ĕмĕтре,
Апла так тытайми тĕтре?
Эп пытармасăр каланишĕн,
Ыйтатăп, ан кулсам манран.
Хăш чух, пĕлетĕн, шывсăр ишĕн,
Нимĕн тума аптранăран.
Нумай пулмасть, — чăнах та кулăн, —
Санпа эп пултăм тĕлĕкре:
Кун янкăр пек, унтах тĕтре;
Такам ӳлет: сасси пит хулăн.
Пыратпăр пек шăп иккĕн çех.
Кĕтмен çĕртен упа! Хăй хăмăр...
Сасартăк аслатиллĕ çумăр
Çума пуçлать пек, ак, кĕçех —
Хуçать çил йăвă хăмăша.
Хайхи пуçланчĕ тамаша!
Вăрман шавлать. Тĕп кĕрешсем
Çĕре укес пек тайăлаççĕ.
Тем çӳллĕш çамрăк чăрăшсем
Хĕненĕ пек, — х-хурах-х! — кашлаççĕ.
Тапранчĕ çил кĕтмен çĕртен:
Персе вăл çитрĕ инçетрен.
Ак, çавра çил сана çĕклерĕ —
Вĕçетĕн эс пĕтĕрĕнсе,
Çĕре те çаврăнса ӳкмерĕн —
Пыратăн-çке сĕтĕрĕнсе.
Ах, чун юнланчĕ ăшăмра.
Хăранипе сиксех чĕтретĕп,
Ытла ĕсĕклесе йĕретĕп.
Курап: тăратăн ман умра.
Анчах сăну? Сăну сан урăх —
Йăлтах эс кайнă улшăнса:
Сан пит-куçу пир пек шап-шурă,
Чĕтретĕн, кайнă пек шăнса,
Ăшра ман темĕн хĕсĕнет,
Чун хăпăнать пек сийĕн-сийĕн...
Кавруç, мĕн пулĕ, мĕн сĕнет
Сис-чӳллĕ чунăм? Тĕлĕк тейĕн,
Анчах пăсать вăл канăçа,
Тĕтрелетет ман пурнăçа».
«Лăплан, Чĕкеçĕм, тĕлĕкре
Пулса иртни, çук, хăратаймĕ,
Пурăнăçа вăл хуратаймĕ.
Пырать юмахĕ ĕлĕкрен:
Çытар çинче курсан куян —
Пулатăн пуринчен пуян,
Курсассăн урнă упана —
Качча каятăн юпана,
Куçу умне тухсан эсрел —
Çăвать тет çумăр чĕресрен,
Тухсассăн тăвăл, вăйлă çил —
Пулать çĕн каччă, çĕнĕ кил».
«Кавруç, Кавруç, манран кулатăн,
Эс ĕненместĕн тĕлĕке,
Анчах каланă ĕлĕкех:
«Мĕне куран — ăна тупатăн».
Хушаканни пуласчĕ манăн,
Ларасчĕ çутă тĕпеле,
Ыр ĕç тăвасчĕ асăнмалăх,
Кӳресчĕ çынсене телей.
Çитинччĕ тĕнчере ыр канăç —
Никам хăйминччĕ хускатма.
Ан иксĕлтĕр нихçан та шанăç,
Ан мантăр ĕмĕт васкатма.
Эп сапăр халь — ăша кантартăм
Хам шухăша вăй вылятса.
Чун-чĕреме эп лăплантартăм,
Ăна пит çепĕç йăпатса».
«Чечекĕм, тусăмçăм, куратăп:
Вулавçăсен шухăшĕ
Çĕнĕ комментари хуш
ZoofLyncattat (2009-04-28 07:39:00):
NusSlalkskila Wrorsnasp