Чечек
Кăна пĕлет вăл, çавăнпа
Васкать — пуласшăн дворянин.
Кунта ун çуккă хăрани.
Ишут сисет: мулла, ăнпа
Улпутсенчен кая юлман,
Нихçан хăравçă çын пулман...
Анчах та кирлĕ çав тепри —
Патша ал пусна Манускрипт.
XIX
Хĕр чĕринче халь пăр тапраннă,
Унта ем-ешĕл çуркунне,
Каллех чун туртăмĕ вăраннă,
Вăл илнĕ тыткăна ăнне.
Халь туйăнать: тĕнче пит çутă,
Ытла илемлĕ янкăр кун.
Паян епле çăп-çăмăл утăм,
Епле çĕнелнĕ тимĕ ун.
Пит-куçĕнче хутран-хутран
Çиçет шевле пек вăрттăн кулă.
Тухать-и вăл килтен-çуртран —
Чĕнет ăна вăрман та улăх.
Чечек çӳрет, çӳрет... Умра
Çут çăлтăрăн тăрать çав чăнлăх —
Вĕри çĕрте те сулхăнра
Унран хăпмасть пĕр сăн, пĕр сăнлăх.
Çапах кĕтмен çĕртен пуçа
Кĕрсе тухать пĕр шухăш; вăл
Çиçет васкавлăн чăл та чăл,
Ас илтерет, ак, Кавруçа...
Асри сăнарăн чĕр хăвачĕ
Чуна хускатрĕ кăшт; анчах
Тĕтреллĕ, тĕксĕм сăн-сăпачĕ
Çухалчĕ, ирĕлчĕ пачах.
...Вăрман, çаран, — чуна чĕртет, —
Шуршуварне ав пĕвеленĕ.
Чăнах та çакăн пек çĕрте
Çăхан сасси те кĕвĕленĕ.
Катмар кермен; илемĕпе,
Курсассăн, илĕртĕ те тĕнтĕ.
Тен, çыхĕ тĕвĕленĕ пек,
Тен, чĕрене çунтарĕ, ĕнтĕ.
Анчах чĕнет, туртать — тараймăн,
Тăратĕ тăлласа кунта.
Чăнах, хăвна эс хăтараймăн
Ишут пулсассăн сан умра.
Ах, юрату, эс чун асапĕ,
Чĕре рехетлĕ киленни.
Эс пысăк тимĕн чăн сăвапĕ,
Эс шухăш-кăмăл çĕкленни.
Юратакан этем телейлĕ,
Вăл ăраскалăн чи савни.
Чун хускални пулсан тĕллевлĕ,
Вара ку - ăс-тăн савăнни.
Ытла та юрату паха —
Виçесĕр вăйлă вăл пулсассăн.
Чун иккĕленнипе тулсассăн
Тăрса юлать вал тăлăха.
Çук, сук, Чечек иккĕленмест,
Вăл йышăнать мĕн курнине.
Таса ун чунĕ — ĕненмест
Ултав, чеелĕх пуррине.
Вăл савăнать çап-çутă куншăн:
Килентерет тӳпе те çĕр.
Ырри те, усалли те уншăн,
Тем каласан та, пурĕ пĕр.
Канать, ĕçлет-и — унăн ăнĕ
Шырать; тĕллевĕ — тупасси.
Ăçта пăхать — Ишут чĕр сăнĕ,
Ăçта пырать хĕр — ун сасси.
XX
Кавруç çӳренĕ Атăл тăрăх
Анаталла та тăвалла.
Ĕçре-пуçра пулман вăл хăрăк,
Анчах лекмен телей алла.
Ăна шыранă темĕн чухлĕ —
Çук, тупайман. Тепри пулсан,
Хăйне хăй пĕр-пĕччен юлсан,
Уяр çулхи çăл куç пек хухĕ.
Кавруç паллашнă пурнăçпа,
Ун пăрăçне, пылне тутаннă,
Курни-илтнисене ăнланнă —
Пулман вăл туслă курнăçпа.
Вăл пурнăçра тем тĕрлĕ ашнă,
Кĕресшĕн пулнă ун шайне.
Тен, çавăнпа ырми хаклашнă
Пурăнăçпа вăл: хăй пайне
Пĕтĕмпелех туртса илесшĕн,
Анчах пĕччен-çке, мĕн тăван.
Вăй çук тăк хырăмпа шăван —
Никам та тăрăшмасть вилесшăн.
Кавруç шутлать: «Ăçта пăхатăн,
Çак çут çанталăк тыткăнра.
Ак, Атăла тарса тухатăн —
Куратăн: вăл та хурлăхра».
Асра тăван кил-çурт, асламăш —
Пĕртен-пĕр хаклă çын, ăна
Вăл ырă суннă яланах,
Епле-ха уншăн тунсăхламăн?
Ак ял кӳлли, шырлан, хăва.
Каллех çут сăн умран каймарĕ;
Пĕлмест: юратнă çĕршыва
Унран хăй мĕншĕн уйраймарĕ.
Ах, шухăш! Шухăш сапаланчĕ,
Ăс-тăнĕ кайрĕ пăтранса.
Ытла та чунĕ салхулланчĕ,
Тăван яла халь асăнсан.
Салху вăл шухăшăн апачĕ,
Салхусăр ĕмĕт çитĕнмест.
Çĕтсессĕн ĕмĕт чĕр хăвачĕ,
Чăн-чăн тим хĕмлĕн çиçĕнмест.
Анчах та пулмасан теллев,
Салху пылаклăхне тупаймăн, —
Чăн, темен чухлĕ пĕвеле, —
Тип çырмана шыв тултараймăн.
Кураймăн пурнăç кĕрнекне,
Хавасланса çӳле вĕçеймĕн,
Эс ырă туйăм шерпетне
Пĕлсе, ăш каниччен, ĕçеймĕн.
Аса илни каллех хумхатрĕ
Аран лăпланнă чĕрене,
Ĕшеннĕ ăс-тăна вăратрĕ,
Ума кăларчĕ иртнине.
Лăплантăр, çывăртăр пулатчĕ —
Ыйăхрине ма вăратас:
Кайса пат ӳкнĕскер выртатчĕ —
Ӳпĕннине ма тăратас.
Анчах сӳнмен чĕре хĕлхемĕ,
Пурăнăçран чун сивĕнмен:
Ăшра кăвар пулсан этемĕн
Нихçан шикленмĕ инкекрен.
Асапланать пĕччен юлсассăн,
Пуçне усса ларать Кавруç.
Ах, камăн чунĕ хурлансассăн,
Куççульпеле капланмĕ куç?
Салхуллăха пĕр çав анчах-мĕн
Сирсе ярать кирек хăçан.
Эмеллекен пахалăх чакмĕ
Куççуль тумламĕнче нихçан.
Кавруç пĕччен... «Кам парĕ ыр ăс,
Кампа ыр ĕçшĕн туртăшар?»
Чĕнмесĕр пычĕ вата вырăс,
Каллех вăл ларчĕ юнашар:
«Каçар, тен, эпĕ кансĕрлетĕп!»
«Çук, çук, пачах ан пăшăрхан.
Ахаль ларап; асра йĕрлетĕп
Иртнисене. Сисеп: ырхан
Вулавçăсен шухăшĕ
Çĕнĕ комментари хуш
ZoofLyncattat (2009-04-28 07:39:00):
NusSlalkskila Wrorsnasp