Хурапа шурă
Пӳртри сĕтел çинче эрех кĕленчисем, черккесем, кăлпасси татăкĕсем хунă турилккесем лараççĕ.
— Кам хĕнесе вĕлерчĕ хĕрарăма? Вĕлерекенсем ăçта! — пăвăртаççĕ милиционерсем.
— Вилсех кайрĕ-ши вара?!. Тур çырлах анчах! — теççĕ карчăкпа старик пуçĕсене хыçкаласа.— Хĕнекенĕ Петухов вăл, пирĕн квартирант. Эсир килнине курсан хыçалти калинккерен тухса тарчĕ. Хăнасем пурччĕ те, вĕсем малтанах саланса пĕтрĕç...
— Мĕншĕн хĕнерĕ вăл хĕрарăма? — тĕпчетпĕр эпир.
— Ара, хĕрарăмĕ хăй айăплă. Хура шăна пек, текех сĕмсĕрленсе килетчĕ Петухов патне. Паян кунта хваттере куçса килессипе анратрĕ. Петуховĕ хăйне юратмасть. Тӳсеймерĕ, çавăнпа хĕнерĕ пулас та, анчах ытлашши лектернĕ апла,— терĕ чĕтреме пуçланă ватă карчăк.
— Çапла çав, çаплах! — çирĕплетет унăн сăмахне кăвакарнă çӳçлĕ старикĕ касса шĕвĕртнĕ шурă сухалне ывăçĕпе турткаласа.
— Ĕç çинчен тĕпчесе акт çырас пулать,— терĕç те милиционерсем шăлса тасаттарнă сĕтел хушшине ларса çырма пуçларĕç. Унтан Петухова шырама кайма пулчĕç.
Эпир лав тупса Наçтӳçе больницăна кайса хутăмăр... Кĕçех суд пулмалла теççĕ. Суда пире те свидетеле чĕнмелле теççĕ-ха,— терĕ те Михайлов симĕс карттусне тăхăнса йăвашшăн кулса илчĕ.
— Ун пек пулса иртнĕ апла ку ĕç! Эпĕ ун çинчен илтнĕ пек пулнăччĕ те, анчах ĕçĕ мĕнле пулни паллах марччĕ. Питĕ шел, йĕркеллĕн пурăнма пĕлмерĕ, мăнтарăн! — терĕм эпĕ çак нуша тӳснĕ хĕрарăмшăн чĕререн пăшăрханса.
Михайлов кайсан та эпĕ вăл калани çинчен нумай шухăшласа лартăм.
«Мĕнле тӳрлетме пултараймарăм-ши эпĕ çав Наçтӳçе?!. Ытла йăваш, çемçе кăмăллă пултăм пулĕ çав. Тен, хытăрах тытмаллаччĕ, ытларах, çине тăрарах вĕрентмеллеччĕ пулĕ?» — тесе хама ӳпкелерĕм.
Çав самантрах тата ăна сахал мар вĕрентсе каланисене, чĕререн ӳкĕтленисене аса илтĕм те тарăхса та кайрăм.
* * *
Çуркуннене хирĕç Наçтӳç ман пата — хваттере те, ĕçленĕ çере те — пырса кĕме пуçларĕ. Вăл текех укçа ыйтрĕ:
— Эпĕ выçă, эпĕ çĕтĕк... Тавай мана халех пĕр ик çĕр тенкĕ. Унсăрăн суда паратăп, алимент шыратăп. Мĕншĕн тесен ман сывлăх санпа пурăннă чух пĕтрĕ... Пуç ыратать, шăм-шак та шултăркарĕ. Манăн сывлăха эсĕ пĕтертĕн! — тесе ӳпкелешрĕ вăл кашни пымассерен.
Наçтӳçрен çакăн пек сăмахсене илтсен эпĕ çав тери тарăхса каяттăм.
— Эх, Наçтӳç, Наçтӳç! Мĕнле кутăн çын эсĕ?!. Чĕлхӳ мĕнле çаврăнать-ши санăн çакăн пек сăмахсем калама?! Сывлăху хавшать пулсан вăл ху йĕркесĕр пурăннинчен,ĕçке ернинчен килет вĕт? Тӳрĕ çын пулнă пулсан эсĕ мана çапла кăшламăттăн, чĕререн тав тăвăттăн кăна,— теттĕм эпĕ ăна ун пек чух час-часах.
Анчах та вăл ман сăмахсене хăлхине те чикмерĕ, кăмăлне улăштармарĕ. Эпĕ укçине пур чух паркалаттăм, çук чух е хытă тарăхтарнă чух — памастăм. Ăна пĕр-пĕр вырăна çеç кĕме сĕнтĕм, вăл килĕшмерĕ: тăтăшах столовăйсене, пивнойсене кĕре-кĕре ларатчĕ, хула хушшинче пĕр ĕçсĕр сулланса çӳрерĕ. Мана ăçта тĕл пулнă — унта çыпçăнчĕ, çынсем умĕнчех юри хыттăн кăшкăрашса ӳпкелешрĕ, намăслантарма тăрăшрĕ. Эпĕ унтан пăрăнса çӳреме пуçларăм, хулана та сахал тухрăм. Çакна пула вăл час-часах ирĕн-каçăн ман хваттере пырса кĕме тытăнчĕ.
Çавăн пек кĕтмен çĕртен пынă сехетсенче вăл мана ик-виçĕ хутчен те Ленăпа калаçса тăнине курчĕ. Наçтӳç кашнинчех шăлĕсене йĕрсе, йĕкĕлтешсе калаçма пуçлать.
— А-а, вăн кампала пурăнатăн эсĕ?! Попов арăмĕпе? Çавăнпа мана пăрахрăн. Чим-ха, лайăх вĕрентĕп сана çын арăмĕсемпе пурăнма! — хирĕлчĕ вăл юлашки хут курсан.
Çакăн çинчен вăл часах ман хваттер хуçине Разумова та каласа панă.
— Сергей Андрейч ман упăшка вăл. Мана пăрахса тарчĕ те кунта Попов арăмĕпе пурăнать. Ленăна текех Çерки патĕнче тĕл пулатăп,— тенĕ ăна.
Разумов старик, столовăйсенче эрех кĕленчи умĕнче сĕнксе ларма юратаканскер, Наçтӳçе официанткăра ĕçленĕ чухнех палланă пулнă иккен. Çавăнпа ăна вăл кăмăлласах йышăннă, унăн элекне ĕненнĕ тата ку элеке хăй енчен те çирĕплетсе панă.
— Чăн, Попов арăмĕ ун патне час-часах килсе çӳрет. Сергей Андрейч хăй те вĕсем патне час-часах каять. Эпĕ вĕсене хам та курнă,— тенĕ вăл.
Наçтӳç чăнах та хăйĕн ĕçне часах туса хучĕ. Вăл Попов патне кайнă та:
— Сан арăму ман упăшкапа пурăнать, ун çинчен сана Разумов та ĕнентерсе пама пултарать,— тесе элекленĕ.
Эпĕ çакăн çинчен пĕлменччĕ-ха. Пĕр кунхине, каçпала, калаçса лармалла тесе Поповсем патне кайрăм. Килĕнче малтан Ленăпа ун упăшкин мăн аппăшĕ тата ачисем анчахчĕ. Аслă ачи, улт-çичĕ çулалла çитнĕ Коля, ашшĕ пекех хура çӳçлĕ те пысăк хура куçлăскер, сĕтел хушшинче картинлă кĕнекесем пăхса ларать; ик-виçĕ çулти шурă пуçлă хĕр ачи, Çима, урайĕнче чупкаласа çӳрет; ватă кинемĕш-карчăкĕ тĕпелте ăна асăрхаса тă-рать.
Лена мана малтанах сӳрĕккĕн те хуйхăллăн йышăнса илчĕ. Пăртак ларнă хыççăн кинемĕшĕ умĕнчех вăл пĕр пытармасăр çапла каласа пачĕ:
— Сергей Андрейч, Настьăпа Разумов старик пирĕн Михал Николайча тӳсме çук элеклесе тултарнă. Эпĕ санпа пурăнатăп пулать вара... Мĕнле йĕплĕ çынсем! Чĕлхисемпе, çĕлен пек, чĕререн сăхаççĕ. Миша мана вăрçса пĕтерчĕ...
Кунта ватă кинеми те хăй сăмахне хушса хучĕ:
— Тахçантанпах палланă-пĕлнĕ тантăшпа курнăçса калаçни нимĕнех те мар пек те, уншăн çилленмех юрамасть те... Ну, пирĕн Миша кăмăлĕ çăмăлах мар çав. Ĕçке ерчĕ вăл, çакна май кăмăлĕ те усаллансах пырать,— терĕ.
— Эсĕ мана ăнланатăн, кинемей,— терĕ Лена.— Эпĕ хам упăшкана вăл темĕнле çын пулсан та халиччен пĕрре те суйман, нихçан улталаман... Сергей Андрейча эпĕ тахçанах пĕлетĕп. Чăнах та çамрăк чух ăна юратнă, халĕ те кăмăллатăп... Ну, пирĕн хушăри таса юрату нимĕнпе те вараланман. Эпĕ ăна халичченех халлĕн тытса упратăп. Уншăн мана вăрçма кирлĕ мар. Мĕншĕн тесен хăш-пĕр чух манăн пурнăçри савăнăçпа хаваслăх та, илемлĕ çутă лаптăк та пĕр çав аса илӳсенче анчах. Миша хăй вĕçсĕр ĕçет, вăрçать, çемйине мĕскĕнлĕхе кĕртсе ячĕ. Эпĕ çаплах тӳсетĕп, хам ачасен ашшĕ тесе хĕрхенетĕп ăна,— терĕ те Лена ĕсĕклесе макăрма пуçларĕ.
— Михал Николайч тăнсăр-пуçсăр çынах мар-çке-ха вăл. Епле вара эпир хамăр çылăхлă марри çинчен чунтан каласа ианине те ĕненмĕ-ши? — терĕм те эпĕ, ăш вăрканипе урăх нимĕн калама та аптраса кăна ларатăп.
— Çук çав. Ăна ĕнентерме питĕ хĕн! — тĕт Лена куçĕсене тутăрпа шăлса.
Пирĕн хушăра хуйхăллă калаçу пычĕ. Лена макăрнипе унăн ачисем те салхуланчĕç, вĕсем амăшĕ умне пырса ун çине мĕскĕннĕн пăхса тăчĕç.
— Ан макăр, анне! Чарăн! — терĕ ăна Коля.
Вĕсем, паллах, ашшĕ ӳсĕр таврăнсан амăшне вăрçнине, амăшĕ хурланса йĕнине пĕрре çеç мар курнă пулмалла, ăна хăнăхнă та ахăр ĕнтĕ.
— Çак ачасем çех çыхаççĕ мана Мишăпа. Вĕсем пулман пулсан эпĕ ăна тахçанах пăрахса кайнă пулăттăм. Çаксемшĕн çех ăна, хама асаплантаракана, пăхса пурăнатăн. Ашшĕпе амăш хăйсен ачисемшĕн таса çынсем пулмалла,— терĕ Лена ачисене пуçран ачашласа.
Эпĕ тухса кайма пуçтарăннăччĕ ĕнтĕ. Шăпах çак самантра Попов хăй пырса кĕчĕ. Вăл ӳсĕр, енчен енне тайкаланать: урă чух пит çăмартисем çинелле пĕтĕрĕнсе тăнă хура мăйăхĕсем халь ĕнтĕ тути çинелле усăнса аннă, вĕсем сурчăкпа, сĕлекепе вараланнă.
Мана курсан унăн пысăк хура куçĕсем пушшех чарăлса кайрĕç.
— А-а!.. Эсĕ-и ку?!. Мĕн тума килтĕн ман киле?!. Лена патне-и?! — кăшкăрса ячĕ вăл тĕпелелле сулланса пырса.
— Лена патне çех мар, Михаил Николайч... Сире иксĕре те курма, калаçма, халапласа ларма килтĕм,— терĕм эпĕ ăна шăртлантарас мар тесе лăпкăн та ирĕксĕрех кулкаласа.
Попов урайне тапрĕ, чышкипе сĕтел çине çапрĕ:
— Эпĕ санăн юлташу мар санпа калаçса ларма! Лена та арçын мар — санпа пĕрле пулма! Килĕшмест ку!.. Халех тухса кай та, ман киле санăн уру урăх килсе ан пуснă пултăр! Илтетĕн-и? — кăшкăрса каларĕ вăл мана алăк патнелле тĕксе ярса.
— Мĕншĕн ку, Михаил Николаевич! Эпĕ нимпе те айăпа кĕмен: май пулсан халех чуна уçса кăтартăттăм... Курăттăн эсĕ — епле таса та ултавсăр манăн чунăм! Лена та ман пекех таса,— терĕм эпĕ. Унтан ăна Наçтӳç мана курайманни çинчен, вăл ахалех суйса элеклени çинчен каласа ĕнентерме тăрăшрăм.
— Настя кăна мар, Разумов кам тата?! Вăл манăн кӳршĕ, ватă çын — нихçан та суйса элеклес çук... Настя сăмахĕсене вăл та ĕнентерсе пачĕ,— кăшкăрать Попов.
Лена ку вăхăтра пĕр кĕтессе тăнă та нимĕн калама пултараймасăр макăрать.
Темĕн каласа та ĕнентерме çуккине кура эпĕ тухса кайма тăтăм.
— Ахалех ку, Михаил Николайч! Эпир пĕр айăпсăр урă, тӳрĕ кăмăллă совет çыннисем,— терĕм те алăк хăлăпне тытрăм.
— Итле! — кăшкăрчĕ вăл мана юнаса.— Ман киле урăх килнĕ ан пултăр. Лена та сан хваттерна пынă ан пултăр. Тепре курсан иксĕре те касса вĕлеретĕп... Астăвăр: вĕлеретĕп! — терĕ те урипе каллех урайне тапса илчĕ.
— Юрĕ, килмĕп... Анчах та эсĕ арăмна таса çинченех ан тив. Тархаслатăп сана: ăслă пул! — терĕм те эпĕ чĕрене чул катăкĕ пуснă пек йывăррăн туйса Попов патĕнчен мĕскĕннĕн тухса кайрăм.
— Кай, кай! Урăх ан килнĕ пул! Ман куçăмсем сана урăх ан курччăр! — кăшкăрса юлчĕ вăл уçнă алăкран.
Çак самантрах Лена кăшкăрса йĕни илтĕнчĕ. Амăшĕ йĕнине кура ачисем те макăрма пуçларĕç.
«Пĕтрĕ манăн тăкăс пурнăçăмри пĕртен-пĕр хаваслăх... Пĕлĕт хыçне пулчĕ тӳпери çутă çăлтăр»,— шухăшларăм эпĕ тăкăрлăкпа хам хваттер еннелле утнă май. Лена хытă макăрнине ас илсен вăл та халь ман пекех шухăшласса тавçăрса илтĕм те, чĕрем пушшех хытăрах ыратма пуçларĕ.
Çав кунхине эпĕ хам валли лăпкă вырăн тупаймарăм. Каçхине те çывăраймарăм.
«Ахалех-çке ку! Чăнах та таса çинченех! Эх, Наçтӳç, Наçтӳç! Епле сиенлĕ çын вăл! Хăй еркĕнĕсемпе асса çӳренĕ чух та эпĕ ăна çакăн пек хыттăн вăрçса кӳрентерме пултарайман. Уйрăлмалла пулнăшăн, еркĕнĕсем пăрахнăшăн хăйне мар, манах айăплать...Ленăпа иксĕмĕр хушăмăрти тахçанхи туслăха пĕтерсе хучĕ! Тĕрĕссипе илсен, пирĕн туслăхĕ йăлтах пĕтмĕ-ха вăл, анчах та Ленăпа ĕнтĕ пĕр-пĕрин патне çӳреме пултараймастпăр. Ăнсăртран тĕл пулсан кăна кăшт-кашт калаçма пултарăпăр»,— шухăшларăм эпĕ çав сехетсенче.
Çав вăхăтран пуçласа эпĕ Поповсем патне урăх кайма хăяймарăм. Лена хăй те пымарĕ. Хăш-пĕр чух, вăл пысăк урамалла тухнине е килне таврăннине кантăк витĕр курсан çеç, эпир пĕр-пĕрне алăсемпе сулса саламлаттăмăр та йăл кулса илеттĕмĕр.
Пĕррехинче урамра тĕл пулсан вăл хăйне çав кун упăшки хытă хĕнени çинчен каласа пачĕ те шывланнă куçĕсене шăлкаларĕ.
— Халь эпĕ кăмăлăма поликлиникăра ĕçленипе çеç лăплантаратăп. Ачамсене хамăн пĕчĕк ĕç укçипех тăрантарса тумлантаратăп. Миша хăй мĕн ĕçлесе илнине йăлтах ĕçсе пĕтерет,— терĕ вăл мана.
14
Çуркунне. Юр кайса пĕтрĕ. Шупашкар айăккисенчи çеремсем çамрăк курăкпа симĕсленчĕç; уйсенче ыраш калчисем ешереççĕ. Атăл леш енчи хыр вăрманĕ те çăралса хăмăрланчĕ. Сывлăшра куракпа чана мăшăрĕсем хавассăн вĕçкелеççĕ е кăвакарчăн ушкăнĕсем варкăшаççĕ. Кăвак тӳпере тăри юрри шăранать. Çанталăк илемлĕ. Редакци пӳлĕмĕнче пăчăхса ларас килмест, тула тухса çӳрес килет, Атăл хĕрринелле кайса уçăлас килет. Анчах учреждени ĕçĕнчи çыннăн çапах та хăйĕн пӳлĕмĕнчех лармалла, занятисем пĕтиччен пикенсех ĕçлемелле.
Çавăн пек илемлĕ кунсенчен пĕринче, каçпала, ĕçсем пĕтернĕ хыççăн хваттере таврăнатăп.
Çенĕхе кĕтĕм те çăра уççи кăларса хваттер алăкне уçма тăтăм. Пăхатăп та алăк çине — ăна питĕрсе хунă çăра çук та иккен! Кам уçса кĕнĕ капла?! Вăрă кĕнĕ пуль тесе шикленсех кайрăм.
Пӳрте кĕретĕп те тавраллах Наçтӳç япалисем: тумтир арчи, диван, сĕтел, икĕ чăматан, пукансем ларнине курах каятăп! Ку мĕнле капла?! Мĕнле уçса кĕме пултарнă вăл, тата кам ирĕк панă ăна ман хваттере килсе кĕме?!
Васкасах хваттер хуçи Разумов патне шаккаса кĕретĕп. Унта, малти пӳлĕмре, Разумов старикпе Наçтӳç лара параççĕ. Пĕчĕк сĕтел çинче çуррине ĕçнĕ эрех кĕленчи тата çăкăр, пулă, кăлпасси касăкĕсем выртаççĕ.
— Чим-ха, Лука Иванч... Кам хушрĕ сана ман хваттере уçса пама?! Кам ирĕк пачĕ çак хĕрарăма ман хваттере кĕртме?! — терĕм эпĕ хĕрсе кайсах кăшкăрса.
Разумов ура çине сиксе тăчĕ те ик-виçĕ утăм ман паталла ярса пусрĕ:
— Тăхта-ха, Сергей Андрейч! Турăран хăра! Епле хытă калаçатăн эсĕ кил хуçипе? Çылăха пĕл! Настенька лайăх хĕрарăм. Эсĕ ăна пăрахса тарнă та выçă усратăн! Ун пек юрамасть! — терĕ вăл мана, чылай хĕрнĕскер.
— Мĕн тума куçса килтĕн кунта? Каллех манпа пурăнас тетĕн-им?! — ыйтрăм эпĕ Наçтӳçрен.
Вăл ирĕксĕррĕн кулнă пек турĕ те хирĕç калаçма пуçларĕ.
— Мана хуçа уçса пачĕ. Кил хуçин хăй алăкĕсене уçма ирĕк пур... Эсĕ ют арăмсене пăхма пултаратăн, пурин валли те укçу çитет санăн, а эпĕ, чăн-чăн арăму, выçă пурăнатăп,— терĕ вăл ман паталла çывхарнă май пуçне сулкаласа, аллисене вĕчи çине тытса.
— Мĕн пур япалуна халех каялла кăлар! Ху кăлармасан хам кăларса ывăтатăп,— терĕм эпĕ ăна.
— Кăлармастăп! Ху та кăларса ывăтаймастăн! — кăшкăрчĕ вăл мана.
Разумов старик ман ума тăчĕ те хул пуççинчен лăпкарĕ:
— Çылăха пĕл, Сергей Андрейч! Арăмна выçă ан вĕлер. Настенька аван хĕрарăм.
— Эс ăçтан пĕлетĕн вăл аваннине? Кам пурăнса курнă унпа: эсĕ-и, эпĕ-и? — хирĕçлерĕм эпĕ ăна.
— Çырлахах, Сергей Андрейч! Мĕн калаçатăн?! Эпĕ Настенькăна тахаçанах паллатăп. Вăл официанткăра ĕçленĕ чухнех пĕлнĕ эпĕ ăна. Мĕнле аван пăхатчĕ вăл столовăя пынă çынсене?! Да-а! — терĕ мана старик кăвак сухал пусса лартнă пит-куçне пĕркелесе.
— Çавăнта ĕçленĕ чух ĕçме вĕрентсе янă çав эсир ăна. Хăйне ĕçтерекенсене лайăх пăхнă вăл,— тавăртăм эпĕ старике.
— Ăна ĕçтерме эпĕ çамрăк çын мар. Ĕçтерекенсем урăх çынсем пулнă. Да-а! Пĕлетĕн-и?! — кăшкăрчĕ вăл шăнăрлă аллисемпе хăлаçланкаласах.
— Ну, ун чух ĕçтермен пулсан халĕ пĕрле ларатăр акă! — терĕм те эпĕ вĕсемпе тавлашса тăнинчен нимĕн усси те пулас çуккине курса старик патĕнчен хăвăрт тухса кайрăм. Наçтӳç та çатăртатса вăрçса ман хыçранах тухрĕ.
Хваттере кĕтĕмĕр. Часах унта Разумов старик хăй те пырса кĕчĕ.
— Япалусене çенĕке кăларса ларт. Ху Лука Иваныч патĕнче çывăр! — терĕм эпĕ Наçтӳçе.
— Ниçта та каймастăп. Япаласем те кунтах пулаççĕ! — тавăрчĕ вăл мана хирĕç.
— Кунтах, кунтах! Пурте кунтах пулаççĕ! — кăшкăрчĕ кăвак çӳç-пуçĕ тăрмаланнă старик чакăр куçĕсемпе ман çинелле çилĕллĕн пăхса.
Эпĕ тӳссе тăраймарăм.
— Ну, апла пулсан сыв пулăр! — терĕм те костюма тăхăнса хăвăрт тухса кайрăм.
Çав каçхине эпĕ хамăн пĕр çывăх юлташ патĕнче çĕр каçрăм.
Тепĕр куннех пĕр вăрăм урам вĕçĕнчи хула хĕрринче хама юрăхлă пĕчĕк хваттер шыраса тупрăм. Хваттерĕ — кил хушшинче ларакан пушă флигельте пулчĕ.
Занятисем пĕтсен, каçпала, икĕ юлташпа пĕрле Разумов патне кайрăмăр та хама тивĕçлĕ япаласене илсе тухрăмăр. Наçтӳç темĕн каласа вăрçсан та пире çĕнтереймерĕ.
Çапла вара эпĕ хула варринчен инçетре каллех пĕр-пĕччен пурăнма пуçларăм. Кунта эпĕ Ленăна курма пултараймарăм, вĕсем патне кайма та хăяймарăм. Малтанхи вăхăтра питĕ кичем пулчĕ. Хама улталаса пурăннă Наçтӳçе текех тӳсме те вăй çитмерĕ, çавăнпа юлташăмсене хамăн çĕнĕ хваттер ăçти çинчен никама та калама хушмарăм. Занятисенчен пушă вăхăтра кичемлĕхе пусарма тесе текех вуларăм, çыртăм. Çапла вара пĕр-икĕ уйăхран Ленăшăн тунсăхласси те сирĕлсе пычĕ. Наçтӳç манран алимент шыраса суда пачĕ. «...Чĕре ыратать, пуç ыратать. Сывлăха Çерки Андрейч пĕтерчĕ: вăл мана хисеплемерĕ, эпĕ текех кулянса пурăннипе чирлерĕм»,— терĕ вăл судра. Ман хута кĕрекенсем пулнипе суд унăн пăлахая персе нăйкăшнине ĕненмерĕ.
Шухăшсем
Прочитал от и до...
Your website, chuvash...
What if your website chuvash...
Your website, chuvash...
Elegir el mejor financiamiento inmediato...
Are you making the most of the potential...
What if your website chuvash...
Чăн чăнах та, сатира туйăмĕ Л...
Чăн чăнах та, сатира туйăмĕ Л...
Your website, chuvash...