Çич çунатлă курак
— Вăрă! Намăссăр!
Ыттисем те ушкăнпах кăшкăрса ячĕç.
— Вăрă! Вăрă!
— Мĕн пулнă-ха çак? — ыйтрĕ Серинкка çитсе тăнă-тăманах.
Ачасем Артыкран хăпрĕç те пĕр харăс калаçма пуçларĕç.
— Ваççа тетен йытă çурисене вăрласа тухнă. Ваççа тете хăй чирлĕ выртать. Йытă çурисене сутса та пулин кăштах укçа тăвасшăн пурне те ӳстерет. Сунар йытти унăн. Ăратлă йытă. Ун пек ăратлисем таврара та çукрах. Таçтан-таçтан килсе илеççĕ.
Çĕр çинче ларакан хут ещĕке тинех Алик та асăрхарĕ. Ачасем ăна туртса илесшĕн. Артык çывăха пыракана пĕр тапа-тапа ярать. Нихăшне те шеллесе тăмасть. Çавăнпа ачасем ушкăнпа хăйне пăркăчласа лартма та ещĕкне илсе тарма хăтланаççĕ.
Йăпшăнса çывăхарах пычĕ Алик, ещĕкре пĕр-пĕрин çумне тĕршĕннĕ анчăк çурисене курчĕ. Миçе-ши тесе шутлама тытăнчĕ те виççе çитсенех арпашăнса кайрĕ. Хĕвĕшекен ачасем чăрмантарчĕç.
— Хапха айĕнчен кĕрсе кайнине куртăмăр та мĕн тăвать-ха ку тесе çурăкран пăхса тăтăмăр. Вăл иккен Ваççа тете мăнукĕсем Рекса илсе тухса каясса кăна кĕтнĕ. Ещĕкне те малтанах хатĕрлесе хунă. Ăна вĕлтĕрен хушшине пытарнă пулнă. Çерем çинче вылякан çурасене пĕрин хыççăн тепĕрне ещĕке хучĕ те сăлăпланă калинккене уçрĕ. Эпир пулман пулсан тӳрех Канаша каятчĕ-ха. Темиçе çыннăн анчăк çурийĕсене те вăрласа сутнă вăл...
— Ай, усал! — теме кăна пултарчĕç мăннисем.
— Милицире те пĕлеççĕ кун çинчен, — хĕрсех кайрĕç ачасем. — Ним те тăваймаççĕ. Тĕрмене лартма çул çитмен. Чĕнсе калаçаççĕ те — ĕçĕ пĕтет те.
Мăннисем пĕр кана пĕчĕк вăрра вăрçса тăчĕç те саланма пуçларĕç. Арçын ачасем кашни пĕрер çура илчĕç, хут ещĕке тапа-тапа ватрĕç, Ваççа мучин килĕ еннелле сулăнчĕç. Серинкка Алика пырса çупăрларĕ.
— Атя киле. Нихçан те явăçнă ан пултăр çав усалпа. Çичĕ çухрăм айккинерех çӳре.
Серинккапа Алик хапха умне кăна çитсе тăнăччĕ, таçтан Артык çаврăнса тухрĕ. Ним те пулман пекех тыткалать хăйне. Пуçĕ тата хытăрах каçăрăлнă пек туйăнчĕ. Алик часрах кукамăшĕ çумне тĕршĕнчĕ.
— Вăрă, вăрă, — йĕкĕлтесе илес килчĕ унăн, анчах хăюлăх çитереймерĕ.
Куç айĕн пăхса ирттерсе ярасшăнччĕ Артыка, лешĕ вăрт çаврăнчĕ те вĕсем патнелле таплаттарса утса пычĕ. Серинкка та пулин аптăраса ӳкрĕ, мĕн кирлĕ-ха кăна тесе шухăшларĕ.
— Мĕн туса çӳрен кунта? — терĕ вăл вĕчĕхнĕ сасăпа.
— Ай-ай, ай-ай, — пуç пăркаларĕ Артык. — Утса çӳреме те юрамасть-и вара?
— Кунта мĕн ĕç пур сан? Кай хăвăн килӳ умне.
— Ăçта çӳрес тетĕп, çавăнта çӳретĕп. Конституципех ирĕк панă мана. Сирĕн пĕрин те мана чарма ирĕк çук.
— Калаçма пĕлмелле мар санпа.
— Пĕлмесен ан та калаç.
— Кай, кай, мĕнле ача вара эс?
— Лайăх ача. Курмастăн-им? Ик ураллă, ик хăлхаллă. Ним те ытлашши çук, ним те çитменни çук.
— Кай, кай...
— Мĕн кай-кайĕ тата? Кай-кай Ивана тесе юрла. Лайăхрах пулĕ. Капла кай, кай тенипе никама та хăратаймастăн. Кашни çыннăн хăйĕн пурнăçĕ. Сирĕн хăвăрăн, манăн хамăн. Эп никама та кай-кай тесе намăслантармастăп. Мана та ан тĕкĕн.
— Халь сан пикенсех вĕренмелле, ĕçе хăнăхмалла. Халех ятна ярса çӳретĕн. Миçемĕш класра вĕренетĕн вара?
— Мĕн тумалла ман шкулта?
— Чипер пул-ха. Шкула вĕренме çӳреççĕ пуль...
— Хама кирлине тахçанах вĕреннĕ. Çитет мана пурăнмалăх.
— Тĕлĕнтерсе вĕлеретĕн эс капла.
— Хальччен никам та вилменччĕ-ха. Эс вилсе выртсан пĕрремĕш çын пулăн.
— Мĕн туса пурăнан вара?
— Мĕн тăван тетĕн-и? Ăна та пĕлместне вара? Ку чухне çынсем мĕн тăваççĕ? Укçа тăваççĕ. Ук-çа-а! Вăт ват пуç те. Ним те чухламасть çавна.
Серинкка çăвар карсах пăрахрĕ. Урăхран ним те шарлаймарĕ.
Ку ачала калаçма та пĕлмелле мар иккен. Пĕр шеллесе те пĕр тĕлĕнсе пăхса тăчĕ Артык çине. Лешĕ тахçанах чĕлпĕртен вĕçерĕннине, ăна ăс парса калани витменнине ăнланса илчĕ те урăх шарлас темерĕ.
— Мĕн, сăмах çук-им? Çапла çав вăл. Укçаллă çынна Хусан хуçи те пуç таять, — мăнаçлăн каларĕ те Артык малалла утса кайрĕ.
Шанк хытса тăрса юлчĕ Серинкка. Артык куçран çухалсан та вырăнтан хускалаймарĕ. Тем мăкăртатрĕ, тăна кĕнĕ пек пулсан йĕри-тавралла пăхкалама тытăнчĕ. Аликăн темшĕн кулас килчĕ. Артыкран мар, кукамăшĕнчен. Пăх-ха эс ăна, пурăнса курнă çынна та çăвар уçайми туса хăварчĕ. Калать те татать, калать те татать.
Ĕнсеренех ӳкрĕ Серинкка. Тем çухатнăн, тем шыранăн хăтланкаларĕ. Хăй çывăхĕнчех тăракан Алика шырама пуçларĕ.
— Ăçта эс, Аликăм? Ăçта çӳретĕн?
— Кунтах-çке, ниçта та кайман, — терĕ Алик.
— Алик! Алик, тетĕп! Ăçта эс?
— Кунтах, кунтах, кукамай!
— Эй, чăнах та-çке, — терĕ те мăнукне çавăтрĕ.
Аликăн картишне кĕрсе хупăнас килмест пĕрре те. Кукамăшĕ вăйпах сĕтĕрет.
— Нихçан та ан явăç, нихçан та ан явăç çав ачапа, — çине-çинех пĕр сăмаха калать хăй.
Алик мăшăлтатса ун хыççăн утать.
Тем вăхăтран Артык каллех çаврăнса çитрĕ. Хапха умĕнче никам та çуккине кура малалла утса кайма тăнăччĕ, анчах тем шухăш килсе кĕчĕ те, калинккене пырса уçрĕ. Алика курсан кăчăк туртрĕ.
— Кил-ха часрах кунта.
— Мĕн тума?
— Ыйтса ан тăр! Кил!
Алик кукамăшĕ ăçта-ха тесе пăхкаларĕ. Пӳрте кĕрсе кайнă иккен. Хăра-хăрах темиçе утăм турĕ.
— Мĕн кирлĕ?
— Вĕрентнĕ куракна пар мана.
— Çу-у-ук, — аран сасă кăларчĕ Алик.
— Памасан-и? — чăмăрпа юнаса илчĕ Артык.
Алик тута тăсрĕ те пуç пăркаларĕ.
— Эп сана Америкăранах кӳрсе килнĕ трансформерсем паратăп. Кунта никамăн та çуккисене.
— Кукамай! — сасартăк кăшкăрса та ячĕ Алик.
— Асту, эп тавăрма пĕлетĕп. Хама начар тунине нихçан та манмастăп.
Калинккерен кĕме тăнă Артык чарăнса тăчĕ.
— Кукамай! — тата хытăрах кăшкăрчĕ Алик.
— Хут кукар! Тимăр пăрçа! Ху та усă кураймастăн. Эп вăл куракпа мĕн чухлĕ укçа тунă пулăттăм. Эх, хыт кукар! Çавна та чухлаймастăн. Купаран карт туртса кăларма вĕрент те кайса тăр хула урамĕн пĕр-пĕр кĕтесне. Кĕсьене укçа юхса тăма тытăнать те. Ухмах, ухмах эс!..
Кĕрслеттерсе хупрĕ те калинккене Артык куçран çухалчĕ.
Хăрушă тĕлĕкрен вăранса кайнă чухнехи пекех туйрĕ хăйне Алик. Васкаса картлашка çине тухса тăнă Серинкка мĕн пулчĕ тесе тĕпчеме тытăнсан та — ним ăнлантарса калаймарĕ.
Сăнне курнă-курман хăратса пăрахакан икĕ çын пур унăн халĕ çак çĕр çинче — ашшĕпе Артык.
9
Батарейкăпа ĕçлекен сехет çине пăхсах тăрать Серинкка. Ыттисене, алла çыхса çӳремеллисене те, стена çинчине те, шансах пĕтермест. Пĕри маларах каять, тепри каярах юлать. Алик сĕтелĕ çинчи, çакă, батарейкăпа ĕçлекенни, нихçан та улталамасть.
Анчах авăн уйăхне кĕнĕренпе вăл та васкамасăр çӳрекен пулнă пек туйăнать. Мĕн кăна ĕç тума ĕлкĕреймест вăл кăнтăрлаччен! Тек те текех Алик пӳлĕмне чупа-чупа кĕрет. Шумаççĕ те шумаççĕ сехет йĕпписем.
Вуниккĕ çине кайсан васкаса тумланать те пӳрт алăкне çăралать, калинккене сăлăплать. Вашлаттарса утса каять хăнăхнă çулпа. Шкул хапхи умне çитиччен те уттине чакармасть. Кунта кăна сывлăш çавăрса илет.
Ниçта та ним шăв-шав та илтĕнмест-ха. Пăртакран кăна, карта хĕррипе ӳсекен хурăнсемпе акаци тăррисене пăхса тăрсан-тăрсан, таçта ача сасси илтĕнсе каять те, хускалать чарса чарайми шăв-шав.
Серинкка та хăй тимлĕхне пĕр чăмаккана пуçтарать. Асăрхамасăр Алика ирттерсе ярасран хăрать. Ун çулĕнчи арçын ачасем пурте пĕр сăнлăн туйăнаççĕ ăна. Пĕр универмагра туяннă та, кĕпи-тумĕ те пурин те пĕр тĕслех. Çавăнпа Алик мĕн тăхăнса шкула кайнине астусах тăрать.
Чăл-чал пăхкаласа тăнă хушăра Алик хăех ун патне пырайса тăрать вара. Хăш енчен килсе тухнине кукамăшĕ курса та юлаймасть.
Ачана алăран тытма хăтланать кукамăшĕ. Асту-ха, юлташĕсем умĕнче алăран тыттарать-и вăл сана. Арçын мар-и, ирĕклĕ çын мар-и? Карт туртса илеет аллине. Камăн хăйне ачаш ача тесе калаттарас килĕ? Сумлăн утса пырать вара аслипе юнашар. Кукамăшĕн вара чĕлхи çинче пĕр сăмах кăна:
— Хырăму выçă мар-и?
— Çу-ук, пире столовăйра çитереççĕ.
— Мĕн те мĕн параççĕ вара?
— Вир пăтти, компот...
— Тата мĕн? Какай таврашĕ параççĕ-и?
— Çу-ук.
— Килтен чиксе янине çирĕн-и вара?
— Çу-ук.
— Çиме панăччĕ-çке.
— Юркка выçах килнĕ те... Ыйтрĕ те...
— Кам-ха вăл, Юркка?
— Парта хушшинче юнашар ларатпăр. Хыçалти ретре.
Тепĕр кун Серинкка ача сумкине икĕ çынлăхах апат хучĕ. Хăйен вара Юркка ятлă ачана питĕ курас килчĕ. Алик пекех тарават кăмаллă та уçă чунлă пулассăн туйăнчĕ. Алика ăсатма кайсан курса паллашрĕ. Йăнăшмарĕ Серинкка.
— Уроксем хыççăн пĕрле выляма чĕн эс ăна, — терĕ вăл Алика çурăмран лăп-лăп çапса илсе.
Пĕр евĕрленсех кайрĕç кунсем. Анчах Серинккана тулаштармарĕ ку. Савăнтарчĕ кăна. Вĕренӳ çулĕ пуçланни уйăх çитеспе сехет пăхма та пăрахрĕ. Унсăрăнах вăхăт чухлакан пулса çитрĕ.
Алик кĕнекисене пурне те вуласа тухнă ĕнтĕ. Ачи те пит тавçăруллăскер пулчĕ. Пĕр япалана темиçе калама та кирлĕ мар. Астумаллине турех астуса юлаять. Тавçăрмаллине те тӳрех тавçăрса илеет.
Алик чӳрече умĕнче пуç чиксе тăнине курма кăна асаплă. Выляма тухас килет унăн. Артыкран хăрани те пур-ха, унтан та ытла аслисем кăларасшăнах мар. Серинккан, хур чĕпписем сыхланă чухнехи пек, пĕрехмай хапха умĕнче ларма май çук.
— Юрккана чĕн-ха эс выляма, — татах тепре каларĕ Серинкка.
— Артыкран хăрать пирĕн пата килме. Артык темиçе те тытса ватнă ăна. Укçине кăларса илнĕ.
— Апла пулсан шкултан пĕрле килĕр.
Алик чĕнмерĕ. Хашлатса илчĕ те телевизор ячĕ. Ăна курмалли ним те пулмарĕ. Машăна хулпуççи çине лартрĕ, картишне тухрĕ.
— Таçта ан кай, — астутарма манмарĕ кукамăшĕ.
Алик каска çине, Маша хулпуççи çинчен карта çине куçса ларчĕç. Иккĕшĕ те мĕн тăвассине пĕлмерĕç. Алик урамри ача-пăча эшкерне явăçаймасть, Машăна ун тăванĕсем хăйсен йышĕнчен хăваласа янă. Иккĕшĕ те вĕсем пĕчченшерĕн тăрса юлнă. Аликăн хăть шкулта тантăшĕсем пур. Машăн вара Аликсăр тата картишĕнче лăнк-ланк уткаласа çӳрекен чăхсемсĕр пуçне никам та çук. Çавăнпа ĕнтĕ вĕсенчен хăпса таçта-таçта вĕçсе каяс тесе шутламасть те. Çуначĕсем кăтăкланма тытăнсан лупас айĕн, мунча çийĕн вĕçе-вĕçе çаврăнать, пахча еннелле кая-кая килет. Чиксĕр тĕнче анлăшĕ йыхăрать пулин те, хăйне çăлакана самантлăха та манайманнипе картишнеллех таврăнать.
Алик патак илчĕ те çĕр çине çап-çаврака пуçлă та çинçе ураллă çынсем ӳкерме пуçларĕ. Маша та ĕçсĕр ларас темерĕ. Çуначĕсене кăпăшлантарчĕ, сăмсипе тĕкĕсене тасатма пикенчĕ.
Çатма çине шыв тăкăннă чухнехи евĕр тем чашлатнă пек туйăнса кайрĕ. Алик ку сасă хăш енчен илтĕннине те пĕлеймерĕ. Маша сывлăша пăрлатса çĕкленсен, пăлтăр-палтăр çаврăнкалама тытăнсан татах та аптăраса ӳкрĕ.
— Маша, Маша, мĕн пулчĕ сана? — сиксе тăчĕ вăл вырăнтан.
Ахăлтатнă сасă илтĕнсе кайрĕ. Çав сасăпа курак çĕре лаплатса ӳкре. Алик чупса çитнĕ çĕре кайăкăн чунĕ тухайманччĕ-ха. Чĕре туртăна-туртăна илнĕ май çăварĕнчен юн пăчăртатса, кăпăкланса тухрĕ. Халь тинех Аликăн та ахăлтатса кулакан еннелле çаврăнма самант тупăнчĕ. Уçă калинккере Артык тăра парать. Аллинче вĕт калибрлă винтовка.
— Хĕрхеннине хĕрлĕ йытă çинĕ тет. Илтнĕ-и çапла каланине? Илтмен пулсан — халĕ илт. Мана панă пулсан кураку вилес çукчĕ. Хĕрхентĕн. Ме сана. Ак сана!
Артык пӳрне хушши кăтартрĕ те хытăрах ахăлтатса ячĕ. Çĕр айĕнчен пĕ-ĕчĕк усал шăтса тухнă, халь-халь вăл хапха çӳллĕш ӳсессĕн те вырăнтан хускалмасăрах Алика ярса тытассăн туйăнчĕ. Хăйне хăй хăратса хаяррăн кăшкăрса ячĕ. Çав сасăпа чунĕ тухнă Маша та хускалса илнĕн туйăнчĕ. Вăл паçăрах хускалми пулнине Алик пĕлет пулин те, курак патне пычĕ те чĕрĕлмерĕ-и ку тесе ăна алла илчĕ.
— Мĕн пулчĕ сана? — чупса тухрĕ пӳртрен Серинкка.
Алик вилĕ курака кăкăрĕ çумне чăмăртарĕ те кукамăшне çапăнса пӳрте кĕрсе кайрĕ. Серинкка мĕн пулса иртнине ăнланас тесе пăлтăр картлашки çинчех тăчĕ. Уçă калинккере Артыка асăрхарĕ.
— Мĕн турăн, усал ача?! — кăшкăрса ячĕ вăл.
— Ан шарла! Атту, — терĕ Артык, вĕт калибрлă винтовка кĕпçине ун еннелле кăнтарчĕ.
— Хурах! Хурах! — сехĕрленсе ӳкрĕ Серинкка.
Кунта ырă мар ĕç пулса иртнине тинех тавçăрса илчĕ. Пăшал кĕпçинчен пытанас темерĕ. Темле вăй хистерĕ ăна. Темшĕн, те алăсем хăнăхнăран, саппун аркине тавăрса чикре те картлашка çинчен сиксе анчĕ.
— Пăх-ха ăна! Пĕчек пуçпа хурахланса çӳрет! Пăх-ха ăна! Пăшалпа хăратать! Кăтартăп эп сана! Парăп эп сана!
Чăмăрне хытарчĕ, пуç тĕлне çĕклерĕ. Алла тем ярса тытас килчĕ те, куç тăлне ним те пулмаре. Серинккан хаярланнă куçĕсене курсан Артык каялла чакма пикенчĕ. Çав вăхăтра ăна çирĕп алăсем ярса та тытрĕç.
— Тинех лекрĕн-е-е?
Тир хуçи уксах Нямань пулчĕ ку. Артыка хăлхаран ярса тытма хăтланчĕ.
Йывăç урипе çемçе вырăнтан пĕр-иккĕ тапса илме ĕлкĕрчĕ-ĕлкĕрчех. Артык вăр-вар çаврăнкаларĕ те Нямань аллинчен вĕçерĕнчĕ. Аллинчи винтовкăна çĕре печĕ те тăвалла сиккипех вĕçтерчĕ. Çаврăна-çаврăна чĕлхепе виртлерĕ.
— Ма пăшалупа пеместĕн? Эп пулсан шутласа та тăрас çук, — пырса тăчĕ Нямань патне Серинкка. — Хăратăн пулсан кӳр хама... Ăçтан мĕн пусмаллине кăна кăтарт.
— Усал! Кур-ха, кур... Тира пырса кĕчĕ те вунă патрон илчĕ. Пĕрре-иккĕ печĕ-и, пемерĕ те-и, винтовкăна çĕклерĕ те тухса чупрĕ. Ун пекех хăтланасса пĕлнĕ пулсан патрон та сутмастăм, тара та кĕртместĕм. Чупса тухрăм хыçалтан. Ăçтан хуса çитĕн ăна, арăслан чĕппине? Турă куртăрах ку чухнехи ачу-пăчуна. Кама курса, кама пăхса ӳсеççĕ, тупата?
— Эс тата пеме хăраса тăратăн?
— Усалпа çыхланиччен, — алă сулчĕ те Нямань винтовкăна хул урлă çакса ячĕ. — Кам кăна çуратать çав усалсене? Эпир те ача пулса ӳсне. Эпир те шухă пулнă. Кун пекех усалланман. Ваттинчен именме пĕлнĕ, тантăша юратнă, тăвана хисепленĕ. Кусен тулĕк çапса та чиксе кăна пултăр. Ватса та çĕмĕрсе кăна пултăр...
Çаврăнчĕ те пуçа пăркала-пăркала, мăкăртата-мăкăртата килнĕ çулпа каялла уттарчĕ.
Серинкка Алика шырама пӳрте кĕрсе кайрĕ. Кăшкăрса та чĕнчĕ, пӳлĕмрен пӳлĕме çӳрерĕ. Ача ниçта та курăнмарĕ. Çакна пула хĕрарăм хыпăнсах ӳкрĕ: «Тур-турах, тем шут ан тыттăр ку ача...»
Картишне чупса тухрĕ.
— Алик, Алик, тетĕп! Алик ĕнтĕ! Ăçта эс? Сассуна пар-ха!
Никам та сасă памарĕ. Серинкка урамалла васкарĕ. Кунта та пĕр чун та курăнмарĕ.
Лĕпсĕрленсе çитнĕскер калинкке урати çине ларчĕ. Ассăн-ассăн сывласа илчĕ. Хурланса макăрсах ячĕ. Макар Иванович килсе тухман пулсан мĕн вăхăт çапла ларассине хăй те пĕлместчĕ-и тен?
— Мĕн амакĕ сиксе тухрĕ? — пăлханса ыйтрĕ Макар Иванович. — Илле килсе çапăнмарĕ пулĕ те?
Тăна кĕнĕ пек пулчĕ Серинкка. Анчах çăвар уçса ним те калаймарĕ. Ку вара Макар Ивановича хăратсах ӳкерчĕ.
— Алик ăçта тата? Илсех каймарĕ пулĕ те мур çынни?
— Пĕлместĕп Алик ăçтине. Хам та ăна шыратăп.
Çав вăхăтра картишĕнче ача мĕлкине асăрхарĕ те Макар Иванович Серинккана ларнă вырăнтан хускатрĕ. Иккĕн тан Алик патне ыткăнчĕç.
— Ăçта пулнă вара эс, Аликăм? Мĕн чухлĕ шыраса та тупаймарăм, — терĕ Серинкка.
— Машăна пахча хыçне чавса пытартăм...
Текех хăйне ача пек туймарĕ Алик. Мăн арçынсенни пек, пит çине хытă мăкăльсем тухса ларчĕç. Куçĕсем çилĕпе тулчĕç. Таплаттарса утса пӳрте кĕрсе кайрĕ. Маша читлĕхне пăтаран вĕçертсе илчĕ.
— Кукаçи, çынсене тупăкпа пытараççĕ. Кайăксене читлĕхпе пытармалла мар-и? — тесе ыйтрĕ те хурав кетмесĕрех читлĕхе урайне лартса хучĕ.
Хӳхлесе макăрса ячĕ.
10
— Пушансанах кукаçуна Шупашкара ярăп, калаçакан попугай туянса килтĕр. Читлĕх пушă пулмĕ.
Кукамăшĕ йăпатма кăна каланине пĕлнипе Алик пĕрре те савăнмарĕ. Йăпатас тесе кукамăшĕ слон илсе пама та пулĕ. Ним те кирлĕ мар ăна халь. Хапха умне зоопарк килсе лартсан та пĕр чĕрчунне те тухса пăхман пулĕччĕ...
Пачах улшăнса кайрĕ ача. Сехечĕ-сехечĕпе чĕнмесĕр çӳреет. Чӳречерен пăхса ларать-ларать те пуçне чиксе шухăша путать.
— Мĕн çав териех хуçăлатăн-ха? — айшатăн ыйтать Серинкка.
— Ним те, — татса хурать Алик.
Ним те тени калама çуках хăратать Серинккана. Тепре сăмах хушсанах ача кăшкăрашма тытăнасса пĕлет те шарламасть.
Иртет-ха, иртет тесе лăплантарать хăйне кукамăшĕ.
Ача вара çаплах асапланать. Сывлăш та çитми пулчĕ пулас, кăкăрсăр çын пекех хăшăлтатса çӳрет. Чĕлхине те таçтан усал сăмахсем иленчĕç. Вĕсене ку килте илтмен-ха вăл. Ашшĕнчен илтнĕ-и, такамран-и? Мĕн те пулсан килĕшмесенех перет те ярать. Хальччен кун пекки пĕрре те пулманччĕ. Ĕç хушсан кутăнланать. Байкала та кукашшĕ хăй çитерме леçе-леçе хуракан пулчĕ.
Анчăк çури туянса памалла мар-ши? Тамара Васильевнăна кăтартса пăхмалла мар-ши? Темле те шухăшласа пăхать кукамăшĕ. Ни апла, ни капла май тупаймасть. Теветкеллĕх çитмест-и? Ыйхă вĕçрĕ. Çĕрĕ-çĕрĕпех Алик мăшлатса сывланине итлесе выртать. Лешĕ кăшт кăна хускалса илсен те куçсем ярах уçăлса каяççĕ.
Пĕринче, çур çĕр иртсен, Алик хӳхлесех макăрма пуçларĕ. Тăрса та ларчĕ Серинкка. Алик вителĕкне тапса сирчĕ те енчен енне çаврăнкаларĕ. Сасартăках макăрма чарăнчĕ. Вăранса кайрĕ. Тăчĕ, хăйĕн сĕтелĕ патне пычĕ, лампа çутса ячĕ. Васкаса тем касма, тем ӳкерме пуçларĕ. Кукамăшĕ сăмах чĕнмерĕ, чăрмантарас мар терĕ.
Урисене усса кравать хĕррине ларнăскер, Серинкка Алик мĕн тунине сассăр сăнарĕ. Малтанах хатĕрлесе хунă тейĕн, ачан алă айĕнче хаччи те, çилĕмĕ те, тĕслĕ-тĕслĕ хутсемпе кăранташсем те пулчĕç. Альбом листи çине тем ӳкерчĕ, тем çырчĕ. Тимлесе те васкаса ĕçлерĕ хăй. Тем вăхăтран альбом листине çурса илчĕ те стена çумне кнопкăласа хучĕ. Çутă сӳнтермесĕрех сивĕнме те ĕлкĕреймен вырăнĕ çине хутланса кĕрсе выртрĕ. Утиялне пуç урлах туртса витрĕ.
Ирхине кукамăшĕ çаплах çунса ларакан лампăна сӳнтерчĕ те Алик çĕр варринче тунă ӳкерчĕке пăхма пикенчĕ. «Кукаçине Аликран» тесе çырма та манман хăй... Ватă çынна савăнтаратех кун пек çырни. Турат çинче ларакан курак ӳкернĕ хăй. Хĕп-хĕрлĕ сăмсаллă, куракĕ хăй сарă тĕслĕ. Анчах темшĕн çичĕ çунатлă тата. Куракăн икĕ çунат кăна пулнине пĕлнĕ çĕртех мĕн-ма çиччĕ таранах ӳкернĕ-ши? Ăнланса пĕтер ача-пăча ăсне! Вĕсем, пурнăç пылчăкĕпе вараланма ĕлкĕрейменскерсем, тепĕр чухне мăннисенчен те тавçăруллăрах пулакан. Тем тавçăрнă ĕнтĕ хăйле? Ăна кукашшĕпе кукамăшĕ пĕлеймеççĕ...
Пăхса тăчĕ-тăчĕ кукамăшĕ ӳкерчĕк çине, Алик еннелле çаврăнчĕ. Мĕне пĕлтерет ку сан тесе ыйтасах килчĕ. Ача лăпкăнах çывăрать. Чунĕнчи асапĕ çак курак çине куçсан тем пекехчĕ те тесе шутларĕ те кулленхи ĕçне пуçăнчĕ.
— Макар, — терĕ Серинкка леш тăнă-тăманах. — Мăнукăмăр ыйхă çывăрмасăр сана валли парне ӳкерчĕ. Кайса пăх. Хăй пӳлĕмнех çыпăçтарса хучĕ.
— Сисрĕм-ха, çĕрĕпех тем кăштăртатрăр.
Макар Ивановичăн та хăйĕн парнине халех курас килчĕ. Серинкка пекех, вăл та курак çичĕ çунатлине тӳрех асăрхарĕ. Пуç ухса илчĕ те пăрăнса кайрĕ.
— Ман çăвартан тухман-ха ку сăмах, — калаçрĕ вăл. — Теприсем чун тăвăннă чухне пере-пере яраççĕ çав. Пирĕн нуша çитнĕ çĕре çич çунатлă курак та çитеес çук теççĕ. Эс каламан-и çав сăмаха, Серинкка?
— Санран пуçласа илтетĕп...
Татах пуç ухса илчĕ Макар Иванович.
— Апла пуль, апла пуль, — терĕ вăл ăшри сасăпа, — амăшĕ каланă пуль... Çавăн та пурнăçĕ эп суннă пек пулаймарĕ. Эп тупса паман упăшкине. Хăй каясах терĕ те Иллене, чарса тăмарăм. Телейĕ çав таран кăна пулчĕ. Пурнăçне ылханман кунсем сахалрах пулнă та унăн, пере-пере янă ĕнтĕ çич çунатлă курак тенине. Ку, шĕвĕрĕ, хăлхана хывса хăварнă... Çаплах пулĕ тетĕп...
Алик хăй ӳкерсе çакнă курак çине пĕрре те пăхса илмерĕ. Курмăш, асăрхамăш пулчĕ. Те ĕнтĕ аса илес килмест. Артык хурри пулнă Машăна манасах тет пулас. Те ĕнтĕ вăтанать ăнăçлах пулса тухайман ӳкерчĕкрен. Мăннисем те çавна пулах çич çунатлă курак пуррипе çуккине курмăш пулаççĕ.
Ĕнерхи пекех, çĕнĕ кун та сар хĕвеллĕ пулчĕ. Тăрă пĕлĕтлĕн пуçланчĕ вăл. Ирхи сулхăн çӳçентернипе Серинкка Алика ăшăрах тумлантарам терĕ. Чăлт шурă кĕпе айне вăрăм çанăллă фланель кĕпе тăхăнтарчĕ. Утюгласа якатнă костюмне çавăркала-çавăркала пăхрĕ: çӳп-çап çыпçăнман-и? Çӳп таврашĕ çакăнса тăмасть-и? Ачана тумлантарнă май кукамăшĕ хăй сисмесĕрех темиçе хутчен те çупăрла-çупăрла илчĕ. Алик чунсăр пекех тăчĕ.
Вулавçăсен шухăшĕ
Çĕнĕ комментари хуш
Ирина (2010-10-31 16:01:14):
Интереслĕ вулама...куççульленмесер те чăтаймастăн.
Ярмат (2016-01-20 20:38:43):
Шутсăр тарăннăн çырать çак автор. Вулас килсе тăрать вăл çырнă повеçсемпе романсене.