Электронлă вулавăш

Чим, ара, мĕн тумаллаччĕ-ха ун? Çакăнта çитсе чарăнма мар-ха, урăх ĕç хушнăччĕ ăна. Кам хушнăччĕ-ха? Мĕн тумаллаччĕ-ха?

Пĕр хĕрарăм ăна хирĕç кăвакал пек тайкаланса утса килет. Çавăнтан ыйтсан вăл пĕлет-ши? Хĕрарăма хирĕç темиçе утăм турĕ те ӳсĕр амăшне паллах илчĕ. Каялла çаврăнчĕ те сиккипех чуптарчĕ. Унталла каймалла мар пекчĕ-çке-ха ун. Шкул урамнелле пăрăнчĕ. Хирĕç кӳмеллĕ мотоцикл килнине курчĕ те, шăпах Алик ашшĕ пулĕ тесе, татах тепĕр еннелле çаврăнчĕ.

Халĕ ĕнтĕ кукленсе ларса шухăшламасăр та хăй ăçта кайма, мĕн тума тухнине аса илеймерĕ.

Ларчĕ те ларчĕ. Таçта çакăнтах, çĕр çине ăна кирлине çырсах хунă пек туйăнчĕ те куç сиктерми тĕллесе ларчĕ. Акă тухать, акă тухать çырни тесе хăйне хăй хавхалантарчĕ. Шăп çак самантра чĕп-чĕр юнлă Серинкка куç умне тухса тăчĕ, çавăнтах ăш-чике çурса яракан унăн сасси хăлхара янраса кайрĕ:

— Чуп-ха милицие!..

Çак сасăпа ăс тăрăлса çитрĕ те, Юркка сиксе тăчĕ. Халĕ ĕнтĕ тĕлсĕр-палсăр хăшăлтатса мар, сулăмлăн чупса кайрĕ.

Милици çурчĕн тимĕр алăкне ним шикленмесĕрех уçса ячĕ. Куллен кунта килсе çӳренĕ çын пекех. Йĕри-тавраллах кантăкланă тăвăр пӳлĕмре ларакан çьшна тӳрех асăрхарĕ. Чуп-сах пычĕ ансăр чӳрече патне.

— Алик ашшĕ Серинкка кукамая çапса вĕлерчĕ, — терĕ вăл пĕр тытăнчăксăр.

— Мĕн тетĕн, мĕн? — ăнланса юлаймарĕ милици сержанчĕ.

Юркка тепĕр хут каласа тăмарĕ. Пĕрре каланă, çитет тесе шутланипе мар, вăл самантрах ĕшенсе кайрĕ те стена çумне кайса сĕвенчĕ. Милици сержанчĕ темле-темле кнопкăсене васкаса пускаланине курмарĕ.

Унччен те пулмарĕ, хысна тумĕ тăхăннă тепĕр арçын ун патне васкаса пычĕ.

— Атя-ха ман патăма...

Пирус тĕтĕмĕпе тулса ларнă пӳлĕмре нумай тытмарĕç. Ку çын та тӳрех телефонпа калаçма шутларĕ. Пурте-пурте ытла та хăвăрт пулса иртнипе кама кам мĕн каланине ăнланса та юлаймарĕ. Телефонпа калаçса илнĕ çын тӳрех тухса чупрĕ. Юрккана кунтах тăратса хăварчĕ. Ни тухса кайма, ни кĕтсе тăма каламарĕ. Манăн та каймалла пулĕ тесе шухăшласа илчĕ те Юркка ура çине сиксе тăчĕ. Кантăк пӳлĕмре ларакан сержант та ним те хушмарĕ.

Вăл урама тухрĕ. Ятне те, хушаматне те ыйтса тăмарĕç пулсан эпĕ урăхран кирлĕ мар терĕ те Алика епле пулсан та шыраса тупма шутларĕ.

 

19

Кивĕ йĕтемре никам та çукчĕ. Вĕсем пытанса ларма тăруках вырăн тупаймарĕç. Иккĕшĕн те такамран кăна мар, çут тĕнчерен те тарса пытанас килчĕ. Анчах хальччен никам та хăйĕнчен тата çут тĕнчерен тарса çухални пулман-ха. Çапах та, çапах та улахран та улах вырăн шырарĕç.

Кивĕ молотилка кăшкарне кĕрсе ларса пăхреç. Кунта Юрккана килĕшмерĕ. Çӳлтен такам килсе пăхма пултарассăнах туйăнчĕ ăна. Вăл Алика çанăран туртрĕ. Йĕтем юпи тăрăх кармакланса хăпарчĕç те кăвакарчăнсем вараласа пĕтернĕ пăрăс çине ура усса ларчĕç. Кунта вĕсене тӳрех никам та асăрхаймĕ, хăйсем вара пурне те курса тăрайĕç.

Пĕр авăк пĕри те сăмах чĕнмерĕ. Чĕпĕтмелле выляççĕ тейĕн. Калаçмалли вара иккĕшĕн те пайтах.

Малтан-çке паян курни-тӳснине ăнланса илмелле. Ача ăсĕпе пулин те хак памаллах. Аплине апла та, кашни ыратăва, чун ыратăвĕ-и вăл, ӳт ыратăвĕ-и, çыннăн хăйĕн кăна чăтса ирттермелле. Ырату икке пайланмасть. Иккĕшĕн те чунĕсем аманнă. Иккешĕ те тăлăхсем. Алик ашшĕ пур çинче, Юркка амăшĕ пур çинче хăйсене тăлăх-туратăн туйса пурăнмалла. Çакă пĕр тарăхтарать те, пĕр кулянтарать те.

Тахăшĕн ытларах ĕнтĕ асапĕ? Те Аликăн, те Юрккан. Мăн çын пек, вĕсем пĕр-пĕрне ăмсанма пĕлмеççĕ-ха. Пачах урăхла, пĕрне-пĕри пулăшмаллине те хута кĕмеллине кăна пĕлеççĕ вĕсем.

Алик Юркка хăйĕнчен пултаруллăрах та тавçăруллăрах тесе шутлать те унпа килĕшмесĕр тăраймасть. Ларчĕç-ларчĕç те — Юркка шăлавар пĕççине тавăрчĕ те ура тунине хыçкалама тытăнчĕ. Те кăткă кĕрсе кайнă ĕнтĕ, те вăрăмтуна çыртса илнĕ. Унтан йĕтем тăрринелле пăхса илчĕ. Пуçĕнче тем шухăш çуралнă-ха унăн.

— Эс кукаму ăçта укçа хурса тăнине пĕлетне? — пач кĕтмен ыйту пачĕ Юркка.

— Пĕлетĕп. Вара мĕн?

— Ил те кукаму укçине тухса тарар кунтан. Аçу пурĕпĕрех шыраса тупать. Ман анне пурĕпĕрех ĕçме пăрахаймасть.

— Ăçта тарăпăр вара?

— Шупашкара. Унта килсĕр ачасем темĕн чухлех. Вĕсем вилменнине эпир те вилместпĕр. Çулла таçта та выртса тăма пулать. Укçа тума та май пур унта. Машинăсем çăватпăр, хаçат сутатпăр. Малтан кăна тухса кайиччен хăратать. Артык ав хăçантанпа пĕр хуларан тепĕрне кăна çӳрет. Мускава та каять вăл...

— Артык вăл пирĕн пек мар. Усал...

— Пире усал пулма кам чарать? Пуçтарăнар та паянах тухса вĕçер...

— Эп Маниç аппа патне каятăп, — терĕ Алик.

— Аçу пĕлсен унтан та тытса каять. Паян мĕнле майпа тарса юлайрăн-ха?

— Мотоциклне бар умне чарчĕ те, ниçта ан хускал, час тухатăп тесе кĕрсе кайрĕ. Ун хыççăнах икĕ арçын пычĕç. Мана çыхса лартнине курчĕç те ыйтса тăмасăрах салтрĕç те ячĕç. Атте сиксе тухрĕ, эпĕ тартăм. Вăл мана хăвалама пуçларĕ. Эп тӳрех архив картишне кĕрсе кайрăм. Туалет хыçĕнче унта вăрттăн сукмак пур. Эп пĕлетĕп, вăл пĕлмест. Автошкул картишне тухрăм та унта пытанса лартăм.

— Хытă хăрарăн-и?

— Эп килтен те пурпĕр тухса таратăп тесе шутланă.

— Ун аллине тек лекес мар тесен кунтан та тухса тармалла. Халь кайсан паянах çитсе ӳкетпĕр Шупашкара.

— Эс, мĕн-и, аннӳне те каласа хăвармастăн-и?

— Мĕн тума?

— Кулянса ан пурăнтăр.

— Кулянмасть. Халь тепĕр ĕçки пуçланнă кăна, час урăлас çук. Кайран манса та каять.

Юркка малтан хăпарнă юпа тăрăх мар, теприн тăрăх шуса анчĕ. Алик тепĕр кӳлĕм пăрăс çинчех ларчĕ-ха. Мĕн тумалла-ха тесе шухăшларĕ. Юрккаран та юлас килмест хăйĕн, тухса кайма та шикленет. Шупашкарта пĕрре те пулса курман.

— Пымастăп эп санпа, — терĕ Алик лăпкăн. — Маниç аппа патнех каятăп.

— Юрать, ан пыр... Кунта юлсан мĕн курассине малтанах пĕлетĕн...

Кун пек калани тата ăна хăратсах пăрахрĕ. Юркка аннă юпа тăрăх хăвăрт кăна шуса анчĕ те ĕштеленсе чупса пычĕ юлташĕ патне.

— Тупа тăвар апла нихçан та ниçта та пĕр-пĕрне пăрахмăпăр тесе. Кала ман хыççăн...

Юркка хапăлах пулчĕ. Сылтăм аллине малалла тăсрĕ. Тӳрленсе тăчĕ.

— Тыт ман алла, — терĕ те Алик çине шăтарасла пăхрĕ.

Анчах хăй тупа сăмахĕсем мĕнлине пĕлмерĕ. Ăна Алик та пĕлмерĕ.

Вара Юркка пĕр кăна шухăшласа тăнă хыççăн чиркӳри пек калама пуçларĕ:

— Ниçта та нихçан та пĕр-пĕрне пăрахмăпăр...

Алик пĕр мультфильмри сăмахсене аса илчĕ те хушса хучĕ:

— Эпир пĕр юнлă — эсĕ тата эпĕ...

Пĕр хушă чĕнмесĕр тăчĕç. Унтан пĕрин хыççăн тепри утса кайрĕç. Ертсе пыраканни Юркка пулчĕ.

Карта хыçĕсемпе Аликсен килне çитрĕç.

— Пӳртне питĕрсе хăварма уççисем пур-и тата? — ĕçлен ыйтрĕ Юркка.

Алик пӳрте кĕрсе кайрĕ. Ху пурăнакан кĕтесре юн кĕвелсе выртнине курсан ача мар, мăнни те çӳçенсе каять те, Алик шанк хытса тăчĕ. Юркка та пĕрле пулман пулсан вăл каялла тухса чупма хатĕрччĕ.

Кукамăшĕ укçа хурса тăракан турăш хыçне аллине чиксе ячĕ. Алла лекнĕ тĕркене илчĕ те салатса пăхрĕ. Укçа пулмарĕ-ха ку, темле хутсемпе справкăсем кăна пулчĕç. Тата тепĕр хут шырас терĕ. Тепĕр тĕркинче чăнах та укçах пулчĕ те — ăна кĕсйине чиксе хучĕ. Юркка шутласа пăхас шухăшлăччĕ.

— Çул çине çиме мĕн илер? — терĕ Алик.

— Ним те кирлĕ мар.

Унăн та кунтан часрах тухса каяс килчĕ.

Алик алăка питĕрчĕ, уççине пурте пĕлекен вырăна, картлашка айне, хучĕ, хапхана сăлăпларĕ. Чăн-чăн хуçа пек хăтланчĕ хăй. Унтан пуçне чикрĕ те Юркка хыççăн вăрттăн сукмакпа утса кайрĕ...

Вĕсем Шупашкара çитнĕ çĕре хĕвел хĕртме пăрахнăччĕ ĕнтĕ. Ял сывлăшĕпе пурăннă ачасем тӳрех вĕри асфальт шăршине туйса илчĕç. Автобусран ансан вокзала кĕрсе курас терĕç. Вĕсем иккĕшĕ те кунта пуçласа пулаççĕ те малтан унăн-кунăн пăхкаласа тăма тиврĕ. Буфет тесе çырнине иккĕшĕ те пĕр харăс асăрхарĕç. Çавăнтах апат шăрши кĕрсе кайрĕ. Калаçса татăлмасăрах иккĕмĕш хута хăпарса кайрĕç.

Пырса тăчĕç те витрина умне мĕн тутлине куçпа суйлама тытăнчĕç.

Бутербротсем, кукăльсем, беляш, кекс — тем те пур вĕсемшĕн суйламалли. Пĕрер кĕленче пылак шыв, икшер кукăль, пĕрер беляш илчĕç те чӳрече умĕнчи сĕтел хушшине кĕрсе ларчĕç. Ăмăртмалла çиме пуçларĕç. Иккĕшĕ те тăраннине пĕлмерĕç. Анчах тепрер илес текен пулмарĕ.

Пĕрремĕш хута анчĕç. Вăйă автомачĕсене пăхса çӳрерĕç. Вылякансем патне пыра-пыра тăчĕç, хăйсем выляма хăяймарĕç-ха.

Хула сывлăшне хăнăхмалла тенĕ пек, урамсем тăрăх тĕлсĕр-палсăр çӳрерĕç. Лавккасене кĕре-кĕре тухрĕç. Юркка хăй тĕллĕн сахал мар пурăннă та ăна-кăна хăвăрт тавçăрса илеет. Часах лавккасем хупмалла. Вăл Алика пĕр батон, «сникерссем» тата шоколадсем туянса хума каларĕ. Вара вăрман кати е парк шырама тытăнчĕç. Çавăнта çĕр каçмалла пулать ĕнтĕ вĕсен.

Çав тери лайăх пек туйăнчĕ кунашкал пурнăç Алика. Кун-çул çапла çаврăнса тухнăшăн савăннă пек те пулчĕ. Епле тесен те ача-пăчашăн романтика нихçан та ют пулман. Юмах тĕнчи пек, ĕмĕт тĕнчи тек туйăнма тытăнчĕ ăна Юркка шухăшласа тупнă пурнăç.

Эрне иртсе кайни те сисĕнмерĕ.

Ĕнтĕ ку чухне ял ачипе хула ачи хушшинче уйрăмлăх çукрах. Çитменнине, район центрĕ те тĕттĕм ялах мар. Хăйсем те сисмесĕр, çынсене те систермесер хула пурнăçĕн авăрне çаврăнса кĕрсе те кайрĕç.

Алик малтанхи кунранах Юрккана шанма та итлеме тăрăшрĕ. Вăл тавçăруллăрах та хăюллăрах пек туйăнатъ.

Укçа тĕрки çӳхелнине те чи малтан вăл, Юркка, асăрхарĕ. Илчĕ те тĕркене алла айккинерех пăрăнчĕ, укçа шутларĕ те шухăша путрĕ.

— Халех ĕç тупмалла пирĕн, — терĕ вăл мăн çынла çирĕппĕн.

Вĕсем ĕнтĕ Шупашкарта, кашни кĕтесе пулмасан та, чылай вырăна çитсе курнă. «Шупашкар» универмаг умĕнчи фонтанра шыва та кĕнĕ. Залив тавра темиçе те утса çаврăннă. Лакрей вăрманĕн кăнтăр енчи пасарне çитсе курнă. Тĕп пасарта та пулнă. Кăнтăр поселокĕ тесен — çĕр каçма ун çывăхĕнчи вăрмансене çӳреççĕ. Унта милиционерсем сахалрах пек туйăнать. Ытти çĕрте çавсенчен пытанма тивет.

Юркка Алика кăчăк туртрĕ.

— Малтанах пăхса хунă, каяр халь «Шупашкар» патне. Унта кăнтăрлаччен кăна хула ачисем машина çăваççĕ. Кăнтăрларан, укçаллăскерсем, саланаççĕ.

Алик итлерĕ. Вĕсем çуранах утрĕç. Юркка аслă урамсемпе пынă çĕртех картишсене çаврăна-çаврăна кĕме тытăнчĕ.

— Мĕн шыран эс? — ыйтмасăр тӳсеймерĕ Алик.

— Мĕн-и? Ним те чухлаймастăн-им? Пире шыв çĕклеме савăт кирлĕ-и? Кирлĕ. Çума çĕтĕк кирлĕ-и? Кирлĕ. Шыра. Ăçта шырамалла?

Шкул картишĕ витĕр тухнă чухне Юркка тăруках талпăнса чупса кайрĕ. Вăл усăнса аннă пушар хăми çинче пĕр витре çакăнса тăнине курнă иккен. Çавăркала-çавăркала пăхрĕ те калле çакса хучĕ.

— Тутăхса шăтнăскер кăна пулчĕ, — терĕ тарăхса. Гаражсем патĕнче авăрсăр пластмасса витре тупăнчĕ те, ачасем савăнсах кайрĕç. Кунтах çĕтĕк-çатăк та тем чухлех йăваланса выртать. Тепринче те кирлĕ пулĕ тесе ытлăн-çитлĕнех суйларĕç.

Универмаг патĕнче фонтан пĕрĕхет кăна. Ача-пăча шавĕ таçтан-таçтан илтĕнет. Хĕрачасем пĕр çĕрте, арçын ачасем тепĕр çĕрте шыва кĕреççĕ. Машина çăвакансем курăнмарĕç. Хăй тĕрĕс пĕлнĕшĕн Юркка савăнса илме те манмарĕ.

— Каларăм-и? — Алик еннелле пуç ывăтса илчĕ вăл.

Тӳрех авăрсăр витрепе шыв ăсса илчĕ те машинăсем тăратса тухнă рет тăрăх утса кайрĕ. Вăл машика маркисене, Алик пекех, ăста пĕлеймест. Хăш-хăш чухне пăтранать. «Мерседеспа» «Форда» аванах уйăракан пулчĕ-ха. Раççейрисене те пурне те, пурне те паллать. Леш «Вольво» текенни пит чăс-час тĕл пулмасть те, тӳрех уйăрса илеймест.

Çавăнпа ĕнтĕ утнăçемĕн фирма паллисене пăха-пăха илчĕ, асра хăварма тăрăшрĕ.

Машинăсен речĕ те нихçан пĕтмессĕн туйăнчĕ те, каялла çаврăнчĕ. Алик вăл мĕн тăвасса кĕтсе вырăнтах тăрать иккен. Кăчăк туртса чĕнме тытăнчĕ кăна, йăм хĕрлĕ машина леш енчен арçын сасси илтĕнсе кайрĕ:

— Çуса пар машинăна...

Юркка хыпăнса ӳкрĕ, витрине çĕре лартрĕ те чĕвен тăрса Алика кăчăк туртма тытăнчĕ. Леш чупма пуçларĕ, çуса пар машинăна текен арçын патне пычĕ.

— Çакна-и? — терĕ те витрери çĕтĕке пăрса илчĕ. Çаннине хăй чавса таранах тавăрса хунă.

Юркка Алика кĕтсе тăмарĕ, пĕчченех ĕçе пуçăнчĕ. Алик васкаса çитсен пуçне каçăртрĕ те каласа хучĕ:

— Эсĕ фарисене çу...

Сăмах чĕнмесĕр ĕçлерĕç вĕсем. Машина хуçи кăмăлсăр ан пултăр тесе кăна шухăшларĕç.

Çав кун çине-çинех ĕç тупăнса пычĕ. Мĕн каç пуличченех пуç çĕклесе кураймарĕç. Машина хуçисем ку ачасем ӳркенменнине асăрхарĕç пулмалла.

Кунта машина çума никам та хаклашса тăмасть иккен. Хакĕ тахçанах çирĕпленнĕ. Машина хуçисем укçа тыттарсан Юркка пуç тайса тав тума та манмарĕ. Ку хăйне хăех пулса пычĕ унăн.

Çиес тенине çирĕç, ĕçес килнине ĕçрĕç ачасем. Вĕсем литр çурăллă, икĕ литрлă савăтсенчи пылак шывсене пурне те тутанса пăхнă ĕнтĕ. Иккĕшне те пĕр пекех килĕшекен шыв пĕри те пулмарĕ. Вара иккĕшне валли икĕ тĕрле шыв туянма пикенчĕç.

Лавккасем хупсан, пасар салансан Культура керменĕ хыçĕнчи вăрман катине кĕчĕç те улах вырăн тупса вырнаçса ларчĕç.

— Нумай-нумай укçа пултăрччĕ ман, — терĕ Юркка ĕмĕтлĕн. — Кӳл пек, тинĕс пек...

— Ăçта усрăн ун чухлĕ укçана?

— Ăна пĕлĕтгĕмччĕ-ха, — хăлаçланса илчĕ Юркка. — Ман никам куçĕнчен те пăхас килмест. Ман ирĕклĕ пулас килет. Укçаллă çын кăна ирĕклĕ.

— Ăçтан пĕлетĕн эс çакна?

— Пĕлетĕп, — терĕ те Юркка ӳпне тăсăлса выртрĕ. Юлташĕн куçĕсем йăлкăшса илнĕ пек туйăнчĕç Алика.

Çавăн пек чухне Юркка вăл хальччен илтменнине, ку таранччен пĕлменнине калама тытăнать те. Çавăнпа ăна пӳлес мар терĕ те шăпăртах ларчĕ.

— Пысăк укçаллă çын пулма турă пиллемен çав мана, — терĕ Юркка.

— Ăçтан пĕлетĕн? Турă кама мĕн пилленине каласа çӳремест.

— Пĕлетĕп. Мĕншĕн тесен вăл мана ĕмĕтленме чармасть. Ĕмĕчĕпе йăпантăр та — ăна çитет тесе шутлать. Ӳлĕмрен асăрха, пысăк ĕмĕтлĕ çынсем нихçан та пысăка тухаймаççĕ...

— Такам сăмахĕсене калатăн-ха.

— Пултăр... Пĕрех тĕрĕс вĕсем. Атя ырантан пуçлар та укçа пуçтарма тытăнар. Пурне те çисе пĕтерер мар. Хĕлле валли ăшă тум та туянмалла.

— Ăçта хурса пырăпăр?

— Тупатпăр шанчăклă вырăн, — терĕ те Юркка месерле çаврăнса выртрĕ.

Тепĕр кунхине, эрнекун, вĕсен ĕмĕтне кăна мар, çулне те пӳлсе лартрĕç. Юркка пластмасса витрепе шыв ăсса кăна илчĕ, ун патне хĕрлĕ çӳçлĕ, хура куçлăхлă çамрăк пырса тăчĕ.

— Лайăхпа тасалăр кунтан, — терĕ вăл хушса, — унсăрăн мĕн курассине каламасăрах пĕлетĕр. Кунта эпир ĕçлетпĕр. Урăх никама та ямастпăр...

Юрккапа Алик пĕр-пĕрин çине пăхса илчĕç, хура куçлăхлă çамрăк шӳтлеменнине ăнланчĕç те пăрăнса утма васкарĕç. Иккĕшĕ кăна канашлама улах вырăн шырарĕç.

— Туртса илчĕç пирĕн çăкăра, — терĕ Юркка ассăн сывласа. — Кунта ĕçлесе самай укçаллă пулнă пулăттăмăр.

— Урăх ĕç шырар, — терĕ Алик. — Пасарсенче пирĕн пеккисем питĕ нумай...

— Пулмасть санран кĕсье ухтарасси, — тарăхсах каласа хучĕ Юркка. — Манран та пулмасть... Çӳрер те мар пасарсем тăрăх...

— Кĕсье ухтарма темерĕм эпĕ, унта та ĕçлесе пулăшма пулать.

 

20

Пасар хапхи умĕнче Артыка курчĕç те калаçса татăлнă пекех пĕр-пĕрне чышса илчĕç: пăх, пăх... Калаçса татăлнă пекех, çăкăр фургонĕ çумне тĕршĕнсе тăчĕç. Мĕн туса çӳрет-ха ку тесе куç сиктерми пăхрĕç.

Ача-пăча яланах мăннинчен ӳкере-ӳкере илет. Кускер те çак пасар таврашĕнче такама кăмăлланă пулас та, ыттисем пĕлменнине пĕлет пулас та, куçкĕрет курнăçланать. Йĕрке пăхса тăракан пекех тыткалать хăйне. Саркаланса утать, йĕри-тавралла пăха-пăха илет. Машинăсем лартнă вырăналла пăрăнчĕ. Машина лартнăшăн вырăн укçи пуçтарса тăракан хĕрарăма тем каларĕ те такама шыраса-и малалла утрĕ. Часах тата куçран çухалчĕ.

Пасар хапхинчен инçех те мар тусанлă çул çинче таджик ачисем иккĕн лараççĕ. Хуп-хура кĕпеллĕскерсем. Хăйсене те тикĕтпех сĕрсе янă пек туйăнать. Йӳле янă кĕпе аркийĕсем тахçанах супăнь те, шыв та курман. Аллисене те хырсах çуса ярас килет.

Урисене явса çӳп-çаплă асфальт çине ларнă та ухăна-ухăна, енчен еннелле сулăна-сулăна те хăйсемех шухăшласа кăларнă, те такамран илтнĕ такмака калаççĕ.

 

Девушка, девушка,

Девушка любимая,

Бабушка, бабушка,

Бабушка хорошия.

Самая любимая,

Самая хорошия...

 

Мĕнпур вăйран пыр тĕпĕпе кăшкăрса юрлаççĕ, харăс-харăссăн ухăна-ухăна илеççĕ. Аллисене иккĕшĕ те малалла тăснă. Юрккапа Аликран кĕçĕнрех пуль хăйсем, анчах куçĕсем мăн çыннăнни пекех шухăшлă.

Арçынсемпе çамрăксем мар, хĕрарăмсем укçа тыттара-тыттара хăвараççĕ хăйсене. Ку таджик ачисене татах хавхалантарса яратъ. Хытăрах кăшкăрма, хытăрах ухăнма тытăнаççĕ.

Çаксене пăхса тăнă май Артык калле çаврăнса килнине асăрхаман та. Каллех хăй кунта чи пĕчĕк хуçа пулманнине кăтартас терĕ пулĕ. Васкамасăр таджик ачисем патне утса пычĕ. Лешсем вак укçа парсан тӳрех кĕсьене чикеççĕ, акă мĕнлисем памалла тесе кăтартма ĕнтĕ хутлисене алăрах тытса тăраççĕ. Артык пĕрин патне пычĕ те шăпах çав укçасене туртрĕ те илчĕ. Тепри, çакна курсан, укçине пытарма васкарĕ, анчах ĕлкĕреймерĕ — Артык унăнне те туртса илчĕ. Ачине хăйне алăран тытса çĕклесе тăратрĕ те кутран лаплаттарчĕ. Таджик ачисем тăчĕç те çаврăна-çаврăна пăхса тăвалла утса кайрĕç, пасар хапхинчен аяккарах кайса ларчĕç. Артык кăна ниçта та васкамарĕ.

Юрккапа Алик фургон çумĕнчех тăчĕç-ха. Алик Артыкран калама çуках хăрать. Юркка çумра пулман пулсан куç хупнă та тарса кайнă пулĕччĕ.

— Мĕн тăвать? Малалла пăхар-ха, — Алик пăлханнине сиснĕ пекех каларĕ Юркка.

Артык куçĕ тĕлне пуласран хăйсем асăрханчĕç. Лешĕ уçăлма тухнă çын пек каллĕ те маллĕ кăна уткаласа çӳрет. Тавар сутакансем патне пыра-пыра тăрать. Тавара хыпашланă чух хыпашласа, шăршланă чух шăршласа пăхать. Те такама кĕтет, те такама сыхлать. Ăна ăнланса илме пулмарĕ.

Артык тепре машинăсем хушшине кĕрсе çухалсан Аликпа Юркка та пасара кĕрсе кайрĕç. Вĕсене ним те кирлĕ мар кунта. Артыкран кăна хăпмалла. Тепĕр енчи алăкпа тухса кайма шутларĕç. Карта леш енче тепĕр пасар пур иккен. Кунта хĕрарăмсем мар, арçынсем сутă тăваççĕ. Пурте хăйсен умне тимĕр-тăмăр сара-сара хунă. Кунта ĕнтĕ асăрханма та пăрахрĕç. Артык килсе тухас çук тесе шутларĕç.

Юркка çырма еннелле кайма чĕнчĕ. Аликăн темшĕн килнĕ çулпах каялла тухас килчĕ. Турткалашса тăмарĕ вара Юркка та.

Вĕсем юнашар утса пынă чухне иккĕшĕн хушшине Артык пычĕ те тăчĕ. Ăçтан сиксе тухрĕ вăл, ăçтан тупăнчĕ? Пĕри те ăнланса илеймерĕ.

— А-а, хамăр ялсем! — терĕ те Артык ачасене хулран çавăтрĕ, пĕр киоск хыçнелле илсе кайрĕ.

Строй умĕнчи командир пек тыткаларĕ Артык хăйне.

— Куртăра, пасарта кăткă пек ача хĕвĕшет. Кĕленче пуçтаракансем те, кесье нăррисем те пире тӳлесе тăраççĕ. Эсир иксĕр кăна тарса çӳретĕр. «Шупашкар» умĕнче машина çунăшăн та ним те памарăр. Паянтан пуçласа кашни кун пасар умĕнче кĕтме тытăнатăп. Тарма ан шутлăр, пытанма ан хăтланăр. Эпир пĕтĕм Шупашкара экран çинчи пек курса тăратпăр. Пиртен никам та пытанаймасть. Йĕркене пĕлменшĕн вĕрентсе илме ан тивтĕр. Ăнлантăмăр-и, хамăр ялсем? Кашни кун пасар хапхи умĕнче... Тепре куриччен, хамăр ялсем...

Систермесĕр килсе тухнă пекех, систермесĕр куçран çухалчĕ. Юрккапа Алик калаçайми пулса юлчĕç.

— Таврăнар каялла, — терĕ тем вăхăтран Алик.

— Пăх-ха, пĕчĕккисенчен те рекэт пуçтараççĕ, — пуç сулласа илчĕ Юркка.

— Çул кайма укçа пур чухне таврăнар, тем курса тăрăпăр кусемпе, — татах хăй сăмахне каларĕ Алик.

Ку хутĕнче Юркка чĕнмерĕ.

Вăл паçăрах çырманалла анса каясшăнччĕ. Алик итлемерĕ. Халĕ айта тесе те тăмарĕ. Çаврăнчĕ те малтанах куçласа хунă еннелле утса кайрĕ.

Вĕсем сукмаксăр-мĕнсĕр тусанлă хупахсемпе хурхухсене имĕрсе утрĕç. Çырмана çитнĕ çĕре шăлавар пĕççисем тусан кăна пулса пĕтрĕç, сырлан çыпçăнса тулчĕ. Ăна курмарĕç-ха ачасем. Вĕсем тĕллĕн каллех инкек йăтăнса анчĕ мар-и? Ку таранччен, Артыка куриччен, вĕсен пурнăçĕ шухăшланă, ĕмĕтленнĕ пекех пыратчĕ-ха. Лере, лере, район центрĕнче, никама та канăç памастчĕ Артык. Кунта каллех унранах хур курмалла. Мĕнле усал вăй ярса пачĕ ăна вĕсем тĕллĕн?

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн