Шупашкар ҫынни урам тӑрӑх чупакан хир сыснисене ӳкерсе илнӗ. Чӗрчунсем хулан Кӑнтӑр-Хӗвеланӑҫ районӗӗче ҫӳренӗ. Чӑваш Ен Ҫутҫанталӑк ресурсӗсен тата экологи министерствинче шухӑшланӑ тӑрӑх, хир сыснисене пиҫсе ҫитнӗ улма-ҫырла пиҫсе, пахча-ҫимӗҫ пулса ҫитни илӗртнӗ.

Чӗрчунсем хулана ҫурла уйӑхӗн 25-мӗшӗн каҫхине пырса кӗнӗ. Хула ҫынни «Байконур» микрорайонта уҫӑлса ҫӳренӗ. Тискер чӗрчунсем ҫырма патӗнчи ҫул урлӑ чупса каҫнӑ.

«Пӗр вунна яхӑн хир сысниччӗ. Ҫуртсем патӗнче вӗсене курни кӗтменлӗх пулчӗ», – тенӗ видео авторӗ.

Хир сыснисем маларах хулара ҫӳренӗ. Чӑваш Ен ҫутҫанталӑк ресурсӗсен тата экологи министрӗн ҫумӗ Николай Косулин каланӑ тӑрӑх, хир сыснисене дачӑсемпе пахчасенчи панулми, слива, ҫӗрулми илӗртет.

Раҫҫей почтин Чӑваш Енри управленийӗ 5 ҫӗнӗ автомобильпе пуянланнӑ. Вӗсен марки — «LADA Largus». Ҫулталӑк вӗҫлениччен тата тепӗр 14 автомобиль илсе килӗҫ.

Раҫҫей почтин Чӑваш Енри уйрӑмӗнче хальхи вӑхӑтра – 117 транспорт, ҫав шутран 8-шӗ курьер службине тивӗҫтерет. Почта машинисен пӗтӗмӗшле маршручӗ 12 пин те 500 метрпа танлашать.

Халӗ илсе килне пилӗк автомобильтен иккӗшне курьер службине уйӑрса парӗҫ, виҫҫӗшӗ почта турттаракан хаҫат-журналпа ытти япалана Шупашкарта пӗр вырӑнта тепӗр ҫӗре илсе ҫитерӗ. Автомобильсене 750 килограмм таран тиеме пулать. Вӗсене маякпа, сиренӑпа тата сигнализаципе тивӗҫтернӗ.

Шупашкар районӗнчи Атайкассинчи ача пахчине ниепле те хута яраймаҫҫӗ. Ҫакӑн пирки республикӑн вӗрентӳ тата ҫамрӑксен политикин министрӗ Сергей Яковлев пӗлтернӗ. Паян ЧР Пуҫлӑхӗ ҫумӗнчи Стратеги канашӗн ларӑвӗ иртнӗ. Министр унта доклад тунӑ.

110 вырӑнлӑх ача пахчине пӗлтӗрех тума пуҫланӑ. Малтанласа ӑна кӑҫалхи пуш уйӑхӗн 31-мӗшӗнче хута яма шантарнӑ. Кайран ӗҫсене авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне вӗҫлеме пулнӑ. Анчах халӗ тата кирлӗ оборудование кӳрсе килмен иккен. Министр каланӑ тӑрӑх, авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне ӗлкӗреймесен те пултараҫҫӗ.

Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаева кун пек хурав тивӗҫтермен. Вӑл: «Мана татӑклӑ дата кирлӗ», – тесе касса татнӑ. Ача пахчине хута ярасса ашшӗ-амӑшӗ чӑтӑмсӑр кӗтнине аса илтернӗ.

Шупашкарти Прещидентӑн пепкеллӗх центрӗнче чӗре чирӗллӗ хӗрача ҫуралнӑ. Врачсем ӑна тӗплӗн тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн ҫине тӑрса сиплеме тытӑннӑ. Телемедицина меслечӗпе кардиохирурги клиникисенчи специалистсемпе канашланӑ. Ҫавӑн хыҫҫӑн пепкене Раҫҫейӗн Сывлӑх сыхлав министерствин Пенза хулинче вырнаҫнӑ Федерацин чӗрепе юн тымарӗсен хирургийӗн центрне илсе кайма йышӑннӑ.

Шупашкарти пепкелӗх центрӗнче кирлӗ реанимаци оборудованийӗ, ҫав шутра реанимобильсем те, пур. Вӗсене туянма укҫана пӗлтӗр республика хыснинчен уйӑрнӑ.

Ачапа инҫе ҫула реанимаци уйрӑмӗн пуҫлӑхӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Наталия Скворцова анестезиолог-реаниматолог, Алина Романова медицина сестри-анестезисчӗ тата Анатолий Васильевпа Сергей Андреев водительсем ҫула тухнӑ. Федераци центрӗнче пепкене операци тунӑ. Халӗ ача хӑйне аван туять. Хӗрача ҫемьери пӗрремӗш тата кӗтнӗ ача иккен.

idelreal.org сӑнӳкерчӗкӗ

Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ художникӗ Николай Балтаев (ӑна Палтай Микуҫӗ тенипе те пӗлеҫҫӗ) Чӑваш автономи облаҫне туса хунӑранпа 100 ҫул ҫитнӗ ятпа кӑларнӑ медальпе чыслама йышӑннӑ. Ҫавӑн ҫинчен калакан йышӑнӑва республика Элтеперӗн тивӗҫсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев паян алӑ пуснӑ.

Николай Балтаев 1963 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 11-мӗшӗнче Елчӗк районӗнчи Питтӗпел ялӗнче ҫуралнӑ. Чулхула облаҫӗнчи Павловӑри ӳнерпе ремесла училищинче, Ленинградри В.И. Мухина ячӗллӗ ӳнер-промышленноҫ аслӑ училищинче вӗреннӗ.

Тӑван халӑхӑмӑрӑн кун-ҫулӗпе тата тӗнӗпе ҫыхӑннӑ тӗрлӗ медаль, укҫа тата ытти те ӑсталассипе ҫине тӑрать.

Чӑваш Ен Сывлӑх сыхлав министерствинче санитари ыйтӑвӗсемпе тата эпидемие хирӗҫ ӗҫлекен комиссин ларӑвӗ иртнӗ. Ӑна сывлӑх сыхлав министрӗн пӗрремӗш ҫумӗ Алексей Кизилов ертсе пынӑ. Ларӑва Роспотребнадзорӑн республикӑри управленийӗн специалисчӗсем хутшӑннӑ.

Кӑҫал пирӗн республикӑра пурӑнакансенчен 60 процентран кая мар йышне грипран прививка тума палӑртнӑ. Чир хӑвӑрт ерес хӑрушлӑх пур ҫынсене илсен вакцинаци кӑтартӑвӗ 75 процентран кая мар пулмалла.

Эпидемиологи тапхӑрӗнче тухтӑрсен пульницӑри амбулатори тата стационар уйрӑмӗсенче ҫеҫ мар, ҫынсем патне киле ҫитсе те пулӑшмалла. Вируса хирӗҫ препаратсене те пульницӑсен ҫителӗклӗ хатӗрлесе хумалла. Хушма койка фончӗ уҫма та хатӗр тӑмалла.

«Ҫамрӑксене тӗрлеме вӗрентмеллех», – тет Раиса Васильева, Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институчӗн халӑх пултарулӑх кафедрин ертӳҫи.

«Несӗлӗмӗрсем ӗмӗртен-ӗмӗре упраса пынӑ ӗҫе, пин-пин ҫул урлӑ каҫса пирӗн пата ҫитнӗ тӗрре-ҫӗвве пӗтме парас марччӗ. Ҫамрӑк ӑру ҫак ӑсталӑха вӗренсе юлаймасан айӑпӗ хамӑртах пулӗ», – тесе шухӑшлать вӑл.

«Чӑваш тӗрри 63 тӗрлӗ ҫӗвӗрен тӑрать. Кашнин хӑйӗн ячӗ, тӗрлемелли вырӑнӗ пур. Урӑхла каласан, чӑваш тӑррин «азбуки», «букварӗ» тата «грамматики» пур. Ку вӑл чӑваш халӑхӗн иксӗлми ӑс-хакӑлне кӑтартать. Асамлӑ ҫӗвӗ-эрешре «70 тӗрлӗ ӑс, 60 тӗслӗ ҫип» тенӗ. Вӗсене вулама пӗлнӗ.

Шурӑ тӗс — ҫутӑ кун, таса сывлӑш, чун тасалӑхӗ, сывлӑх. Хура тӗс — пархатарлӑ ҫӗр тӗсӗ, хура халӑх, халӑх вӑйӗ. Хӗрлӗ тӗс — юн, пурнӑҫ, тӑванлӑх. Сарӑ тӗс — хӗвел, ҫӑлтӑрсем, савӑнӑҫ, телей. Симӗс тӗс — ҫутҫанталӑк, пурнӑҫ, ҫамрӑклӑх, ӳсӗм. Кӑвак тӗс – тӳпе, пӗлӗт, асамат кӗперӗ», – тӑван халӑхӑмӑрӑн пуянлӑхӗпе мӑнаҫланса паллаштарать Раиса Васильева.

2004 ҫулхи Олимп вӑййисен кӗмӗл призерӗ Олимпиада Иванова паян 50 ҫул тултарнӑ. Асӑннӑ ӑмӑртура вӑл 20 километра утассипе палӑрнӑ. Тӗнче чемпионки ята икӗ хутчен тивӗҫнӗ, унсӑр пуҫне тӗнче рекордсменки пулнӑ. Халӗ Олимпиада Иванова — Хӑвӑрт утассипе Чӑваш Ен командин аслӑ тренерӗ.

Олимпиада Иванова 1970 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Ҫӗрпӳ районӗнчи Мӑнҫут ялӗнче ҫуралнӑ. Шупашкарта Ардалион Игнатьев ячӗллӗ спорт шкулӗнче, И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика институтӗнче физвоспитани факультетӗнче вӗреннӗ.

Республикӑн ача-пӑча клиника пульницинче Чечен Республикинчи хӗрачана операци тунӑ. Пӗчӗкскерӗн сайра тӗл пулакан чир пулнӑ. Ачан кӑкӑр клеткин форми ҫуралнӑ чухнех улшӑннӑ.

Торакопластика текен операцие ача-пӑча клиника пульницин тӗп тухтӑрӗ Анатолий Павлов (вӑл — ача-пӑча хирургӗ), Дмитрий Лукоянов анестезиолог-реаниматолог тата ача-пӑчан хирруги уйрӑмӗн заведующийӗ Иван Глазырин ирттернӗ.

Кун пек кӑткӑс операцие пульницӑра унччен те ирттернӗ. Анатолий Павлов тӗп врач кӑкӑр клеткине тытакан ятарлӑ пластина шухӑшласа кӑларма хутшӑннӑ. Унӑн патентне те илме пултарнӑ. Халӗ ҫав хатӗрпе тухтӑрсем усӑ кураҫҫӗ.

Ҫӗнӗ Шупашкарти кадет Александр Бурган Калашников автоматне 1 сехетре 122 хутчен сӳтсе пуҫтарнӑ. Унӑн кӑтартӑвне Раҫҫей тата Тӗнче рекорчӗсен кӗнекине кӗртнӗ.

Александр Бурган Ҫӗнӗ Шупашкарти кадет лицейӗнче 8-мӗш класра вӗренет. Вӑл Калашников автоматне ҫапӑҫури условисене ҫывӑх лару-тӑрура, ҫӗр ҫине чӗркуҫленсе, сӳтсе пуҫтарнӑ. Ҫав вӑхӑтра ӑна ура ҫине тӑма, кӑштах канса илме, шыв ӗҫме ирӗк панӑ. Вӑл мӗнле ӗҫленине тӳресем, яваплӑ секретарь, ассистентсем сӑнанӑ.

Палӑртмалла: Александр Бурган кӑҫал «Чӑваш Республикинчи чи лайӑх кадет» ята тивӗҫнӗ.